NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
Bericht!
5e Jaargang.
Maandag 23 April 1888.
No. 1473.
ADVERTENTIE!!:
Dit Immer Maat uit twee Maden,
Schilderij in Olieverf
NAAIMACHINE.
S 1 A I) S N I E li S.
WIE IS DE SCHULDIGE?
ABONNEMENTSPRIJS:
HAARLEMS DAGBLAD
van 15 regels 50 Cents; iedere regel meer 10 cents.
G-roote letters naar plaatsruimte.
Bij groote opgaven aanzienlijk rabat.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door
onze agenten en door alle boekhandelaren, postkantoren en courantiers.
en J. B. AVIS.
Roof dagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale de Publioite Etrangèrt G. L. ÜAUBE éf Co., JOR. F. JONESSttcr., Parijs, 31bis Faubourg Montviartre.
EERSTE BLAD.
Bij het nummer dat a.s. Maan
dagavond, 23 April, verschijnt,
ontvangen alle geabonneerden een
genummerd bewijs van aan
deel in de aangekondigde verloting
van de
en de
Op Vrijdag 27 April e.k.,
des middags ten 12 ure, zal in het
Verkooplokaal van den heer N. D.
de LEUR, BaAenessergracht No. 13,
bij lotiDg worden uitgemaakt aan
wie der houders van genoemde be
wijzen, de geschenken ten deel zul
len vallen.
DE DIRECTIE.
Haarlem, 21 April.
Gedurende eenigen tijd
wordt, in en buiten de stad,
eene extra-verspreiding van
Haarlem's Dagblad gehouden.
Omtrent den nieuwen minister
van Marine kan nog worden gemeld
dat hij 11 Maart 1838 te Haarlem
is geboren en alzoo even vijftig ja
ren oud is. Op achttienjarigen leef
tijd was hij reeds luitenant ter zee
2e klasse, dienende op Zr. M».
schroefkorvet Prinses Amalia. Den
16n Febr. 1883 werd hem de rang
van kapitein ter zee verleend. Hij
is gedecoreerd met de orde van rid
der van den Ned. Leeuw en van
de orde van het Legioen van Eer.
De plaatwerken, betrekking heb
bende op de Grieksche polychromie,
zullen Zondag 22 dezer en volgende
dagen op het Museum van Kunst
nijverheid nog tentoongesteld blijven.
Te dezer stede is in den hoogen
ouderdom van bijna 89 jaren over
leden de heer D. Klinkert, gerech
tigd tot het dragen van het Meta
len ICruis, voor den veldtocht van
1830/31 tijdens welken hij heeft ge
diend als fourier bij het le bat.
2e afd. mobile Noord-Hollandsche
schutterij.
Aan het café «Münchener Spa-
tenbrau», in de Lange Veerstraat
alhier, is thans een bierkelder toe
gevoegd. Deze doelmatige, frissche
inrichting zal vooral in het warme
seizoen een heerlijke verpoozing
aanbieden. Bediening en consumptie
zijn uitstekend.
Vrijdagavond trad in de vergadering van liet
departement Haarlem van "Nijverheid" voor een
klein getal toehoorders als spreker op de heer
F. A. Hoefer, van Rotterdam, met het onderwerp:
<rGeschiedkundig overzicht der uurwerken en de
electrische uurwerken volgens het systeem Hipp».
Achtereenvolgens behandelde spreker de ver
schillende tijdmeters, die van de vroegste tijden
tot op heden in gebruik zijn geweest. De ver
schillende bizonderheden, welke daaromtrent be
kend zijn, danken wij hoofdzakelijk aan de oude
schrijvers. De allervroegste wyze van tijdrekening
bestond in het waarnemen van den stand der
zon door middel van de schaduw, daarvan is o. a.
het gezegde afkomstig, voorkomende in het hoek
Job van het O. T., «Job hijgt als een dienaar
naar zyn schaduw,» hetgeen beteekent, dat als de
schaduw een zekere lengte had bereikt, de werk
tijd verstreken was en de tijd der ruste was
aangebroken. Eene groote verbetering in de tijd-
berekening was de zonnewijzer, waarschijnlijk
uitgevonden door Aclias. tloe deze persoon dit
instrument heeft ingericht is onbekend, maar
het moet hetzelfde zijn geweest als de "Palos «der
Grieken, van de JBabyloniërs overgenomen en
waarvan Herodotus gewaagt. De zonnewijzer
zoonis die nog heden ten dage op oude ge-
bouwcu wordt aangetroffen, zou in 540 v. Chr.
zijn uitgevonden. In 293 v. Chr. brachten de
Romeinen cr een mede uit Catanië en werd
deze op het Forum geplaatst.
In ons land heeft de zonnewijzer een groote
rol gespeeld; aan de kloosters was er steeds een
aangebracht. Zelfs in 1626 was hij nog gebruik,
getuige dat de Utrechtsche vroedschap in dat
jaar eene bestelling deed van vijf koperen
zonnewijzers, eveneens had dit plaats in 1650.
N#g treft men zeer schoone zonnewijzers aan,
waaronder die van de Nieuwe Kerk te Amster
dam, van de Hervormde kerk te Lisse (in 1629
aangebracht) en die welken men te Giesendam
aantreft, ware pronkstukken zijn. Daar men bij
een bewolkte lucht van het gebruik der zonnewij
zers verstoken was, hetgeen in ons land nog al
dikwijls het geval is, bewees dit instrument over
't algemeen s'ecbts een gehrekkigen dienst. Een
ander middel tot tijdsbepaling was de van ouds
bekende zandlooper, die eenmaal in hoog aanzien
stond, thans echter nog slechts bij het eieren-
koken gebruikt wordt. Naar men beweert is dit
instrument in de 17e eeuw uitgevonden, maar
reeds Columbus en de Spaansche schrijver Pedro,
te Sevilln, maken er melding van, zoodat men
ook van den zandlooper kan zeggen, dat zijn
oorsprong in duisternis is gehuld. Wel heeft men
het bewijs, dat de zandlooper reeds in 't begin
der 14e eeuw bekend was, gevonden in de om
standigheid dat het wapen vanSchiedara.oorsprou-
kelijk dat van Nieuwcndam, (in 1301 vond de
naamsverwisseling plaats), drie zandloopers voert.
Uit de geschiedenis blijkt welk een groote rol de
zandlooper zoowel te water "Is te land heeft
gespeeld. Men noemde hem toen eenvoudig «het
glas», getuige nog de uitdrukking aan boord der
schepen »6 glazen, 12 glazen» enz., waarmede
een zeker aantal uren wordt bedoeld
De meest volkomen tijdmeters waren in den
ouden tijd de wateruurwerkenwaarmede de
Chaldeers zelfs zeer nauwkeurige sterrekundige
waarnemingen verrichtten. Te Rome gebruikie
men zulke werktuigen om den tijd te bepalen,
dio bestemd vras voor de pleidooien bij de ge
rechtshoven. In het werk van Billfinger worden
de wateruurwerken uitvoerig behandeld. Water
uurwerken, die eene historische vermaardheid
hebben verkregen, zijn die welke l'nus Paulns 1
aan Pepijn de Korte ten geschenke gaf en
het uurwerk dat Harun al Raschid aan Karei
den Greote zond. Alfred de Groote en Lode-
wijk de Elfde bezaten kaarsuurwerken; het af
branden van een zeker gedeelte van een kaars
werd daarbij als tijdsbepaling in toepassing gebracht.
Roemer Visser geeft in de Kakelaar" de uit
drukking «Wij zullen er een speldje hij steken»,
welke afkomstig is van de gewoonte om dezen
of geiten babbelaar zoolang te laten praten tot
dat een zeker gedeelte van een kaars, door in
gestoken spelden bepaald, was verbrand en de
speld er uitviel, dus ook eene soort van tijd
meting.
De zooveel verbeterde wyze van tijdmeting
door middel van gewichtsuurweiken werd toe
gepast door de bisschoppen van Verona en Maag
denburg.
In ens land hadden de makers van dergelijke
uurwerken in de 14e eeuw reeds zulk een goe
den naam, dat eenigen hunner in 1368 naar
Engeland werden ontboden om ook daar te lande
hunne kunstwerken te leveren. Als typen van
prachtige uurwerken uit die eeuw kunnen gel
den het uurwerk door Ficq, te Parijs geleverd
iu 1871, waaraan <lc dichter Froissard, geïnspi
reerd door deszelfs schoonheid, 78 verzen
wydde, en verder de uurwerken te Utrecht en
te Straatsburg. Spreker haalde eenige histori
sche eigenaardigheden aan, waaruit bleek welke
zotternijen en misbruiken bij het maken van
uurwerken allengs plaats vonden. Hoe de toren
wachters in kominige steden door het verzetten
van het uurwerk ecu vijandelijke!» overval som
tijds wisten te verijdelen, is bekend uit de ge
schiedenis van het stadje Sluis (1606).
De carillons van enkele steden bezaten eene
groote vermaardheid. Egmond, Groningen e. a.
besteedden veel geld voor hun klokkenspel; Alk
maar gaf in de 16e eeuw 30,000 gulden uit voor
haar «nrillon.
Spreker kwam thans tot het meer technische
gedeelte zijner voordracht. De wijze waarop Huy-
gens zijnen slinger mot en zonder cycloïden toe
paste, werd terloops door hem aangeduid.
De tegenwoordige tijd is op 't gebied van uur
werken rijk aan allerlei uitvindingen en onder
deze nemen naar sprekers meening, op onder
vinding gegrond, de electrische uurwerken een
eerste plaats in. Reeds in vele steden zijn deze
uurwerken in gebruik.
Uit de beschrijving, toegelicht door teekenin-
gen en modellen, mocht het hem gelukken,
de aanwezigen tot de overtuiging te brengen, dat
het stelsel Hipp, dat ook in Rotterdam zoo
uitstekend voldoet, de eenvoudigste en minst
kostbare wijze van tijdaangeving is.
Na eenige ophelderingen, op daartoe gedane
vragen, aan zijne toehoorders te hebben gege
ven, dankte de voorzitter der afdeeiing den
heer Hoefer voor zijne leerzame en aangename
voord racht.
Vrijdagavond voerde de Nieuwe Rot-
terdamsche Schouwburg-Maatschappij, ou
der directie van den heer Alex. Faassen,
het drama „De Wandelende Jood/, op,
bewerkt naar den roman van Eugene Sue.
Wij zagen, om het maar ineens te zeg
gen, zelden een stuk dat zoo wonderlijk
in elkander zit als dit. Het moet voor
diegenen onder de toesehouwers die den
roman niet hebben gelezen, eene zonder
linge onbegrijpelijke chaos zijn geweest.
Van twee der voornaamste figuren uit dien
roman, Djalma en Adrienne, vernemen wij
zoo goed als niets, de twee weezen Rose
en Blanche zijn niet veel meer dan figu
ranten, die nu en dan eens te zuchten
hebben en wij zijn er van overtuigd, dat
bij het einde van het stuk niemand be
greep, dat Rodiu sterft. Hij zegt alleen,
dat hij ik weet niet meer hoeveel geeft
voor een droppel water. Hieruit moet het
publiek maar opmaken, dat hij vergiftigd
is, zooals de roman vermeldt. Om de
redenen te motiveeren waarom de erfge
namen (voor de tweede maal) niet tegen
woordig zijn, zegt Rodin eenvoudig dat
ze „dood of den dood nabij zijn,,. Over
bet algemeen wordt in dit drama zeer
veel aan de fantaisie van den toeschouwer
overgelaten, hetgeen per slot een onbe-
vredigendeu indruk achterlaat. Bewoners
van Indië heeten Indiërs, niet Indianen.
Wat de acteurs betreft, gaarne willen
wij de getuigenis afleggen, dat zij van
dit stuk hebbeu gemaakt wat er van te
maken was. Eaassen als Dagobert was
zeer goed, ook Rodin (de heer Wagemans)
vervulde ziju rol met toewijding en had
zeer goede oogenblikken. De heer Smith
als Agricol voldeed ons meer dan vroeger
in andere stukken wel eens het geval was,
terwijl de heer Van Nieuwlaiul van zijn
rol als knecht van Morok, veel te veel
een charge maakte, een soort van duitsck-
blijspel-knecht. Mevr. Van Korlaar als
Le Mayeux speelde zeer goed, eveneens
mevr. Kley als Céphise. Mej. v. d. Lugt-
Meltsereen der beide weezen, lachte
onophoudelijk, hetgeen iu haar rol gansch
niet te pas kwam.
Het vijfde tafereel vooral werd los en
vlug gespeeld. De kostumes waren voor
het grootste deel frisch en aantrekkelijk.
Het speet ons voor het gezelschnp, dat
de zaal niet best bezet was, (vooral het
balkon was verlaten), maar de afwezigen
hebben, ten opzichte van het stuk althans,
weinig gemist.
Het geestige blijspel «Durand et
Durand» zal blijkens achterstaande
adverteutie, door bet Fransche ge
selschap ook bier ter stede worden
gegeven. Het ontelbaar aantal ver
wikkelingen, ontstaan door de ver
warring der gelijkluidende namen
van een eenvoudigen koekenbakker
en van een talentvol advocaat tot-
men een reeks van lachwekkende
tooneelen, waarbij hoegenaa~ d niets
is dat onze Hollandscbe ooren kan
kwetsen. Eenieder, die het Fransche
blijspel bemint, kan dus een bezoek
aan den schouwburg worden aan
bevolen.
Arrondlssements-Rechtbank
te haarlem
zitting van 19 April 1888.
C. L., Haarlem, diefstal 1 jaar; C. B.,
werkman Haarlem, diefstal 3 maanden
H. V., slachter Oosthuizen, mishandeling
f25 boete subs. 10 d. hecht.; Gr. J. Cz.
te Wormer en D. V. te Beemster, mish.
ieder 1 maand gevang.J. D. en P. E.
te Wormer, diefstal, 1 maand gevang,
voor ieder; A. B. Az., Heemskerk, stroo-
perij, 3 d. gevang.; Joh. K. en M. K.
te IJmuiden, mish., f25 boete, subs. 10
d. hecht, voor ieder.
De bovengenoemde zijn de door den
ambtenaar van het O. M. gerequireerde
straffen.
Uitspraak over 8 dagen.
Uttspraak werd gedaan in de navol
gende zaken, vermeld in „Haarlem's Dag
blad" van 13 en 14 dezer.
A. L., te Zandvoort, ontslagen van
rechtsvervolging, veroordeeld tot 4 jaar
plaatsing in een opvoedingsgesticht; P.
A. de H., metselaarsknecht te Alkmaar,
diefstal, 14 d. gev.P. M., werkman te
Amsterdam, bedelarij, vrijgesprokenJ.
Z., te Ilpendam, bedelarij, vrijgesproken; J.
de B. le Westzaan, bedelarij, 7 dagen hech
tenis; A. S., sjouwerman te Koog aan de
Zaan, openbare dronkenschap en weer
spannigheid, 14 dagen gev., 3 maal 21
dagen hechtenis en opzending naar een
Rijks-werkinrichting voor 1 jaar; T. W.,
zonder beroep, te Koog aan de Zaan,
diefstal, 3 maanden gev.T. W. en K.
S., te Zaandam, diefstal, de eerste 1 jaar
en de 2e 2 jaar gev. K. O., werkman
Zaandam, vischdelict, 2 maal f 8 boete,
subs. 1 dag hechtenis voor elke boete;
O. J., werkman te Zaandam, diefstal, f 10
buete subs. 5 dagen hecht.AG., W. de
J. en W. W., arbeiders te Amsterdam,
verduistering, de eerste en tweede ieder
3 maanden en de derde 2 maanden gev.
S. M. P., dienstbode te Haarlem, 4 maan
den gev.
Wegens plaatsgebrek zijn wij ge
noodzaakt vele berichten en eenige
advertentiën tot een volgend nummer
te laten liggen.
LETTEREN EN KUNST.
Nessuno, de auteur van de interes
sante en veelbesproken karakterstudie
F S 1 li li $3 T O JST.
Naar het Engelsch, van Anna Katharina Green.
151 VI.
Lichtspranken.
Maar Eleonore, leunende op den arm van den politiebe
ambte, had weldra al mijne aandacht tot zich getrokken.
Zij had nu tamelijk wel hare tegenwoordigheid van geest
teruggekregen, maar nog niet zoo volkomen als haar nicht.
Zij trad wankelend voort naast haar geleider, en den arm,
waarmee ze op hem leunde, zag ik beven als een riet.
Gave God, dat ik dit huis nimmer ware binnengetre
den, dacht ik met een zucht. En toch, nog voordat die
zucht geheel geuit was, gevoelde ik een andere gewaar
wording, die tegen de eerste lijnrecht overstond, een gevoel
namelijk als van dankbaarheid, dat juist ik en geen ander
de onwillekeurige getuige was geweest van dit veelbetee-
kenend gezegde en ook, ja ook, dat ik Gryce mocht vol
gen, terwijl ik hem de wankelende, bevende gestalte van
Eleonore naar beneden zag geleiden. Niet dat ik ook maar
het minste medelijden zou hebben gevoeld met den schul
dige. Nog nooit had de misdaad zich verschrikkelijker voor
gedaan, nog nooit hadden eigenbaat, haat en hebzucht,
lager spel gespeeld dan hier, eu toch.... maar laat ik niet
trachten weer te geven, wat ik in die oogenblikken dacht
en gevoelde; het zou van weinig belaDg zijn. En boven
dien, wie zal de diepte meten van ziju eigen ziel, of ande
ren duidelijk maken, door welke geheime koorden hij ge
trokken en gebonden wordt, waar dit hem zeiven een on
oplosbaar raadsel is.
Genoeg zij het, dat ik met een halfbezwijmend vrouwelijk
wezen aan mijn zijde, maar het oog onophoudelijk gericht
op de andere, die voor haar ging, de trappen van het
prachtige huis afdaalde en mij eindelijk opnieuw in tegen
woordigheid bevond van de dienaars der wet, die onze
komst met ongeduld hadden afgewacht.
Toen ik opnieuw dien drempel overschreed en het oog
sloeg op de verlangende blikken van hen, die ik slechts
even te voren had verlaten, was 't mij als waren eeuwen
in die tusschenpoos voorbijgegaan. Zoo veel en zoo diep
kan een menschenziel gevoelen en ervaren in de korte spanne
van enkele gewichtige oogenblikken.
VII.
Mart Leavenworth.
Wanneer u ooit het schouwspel heeft geboeid van een
wilde wolkendrift, die plotseling werd overstraald door den
prachtigen glans van het doorbrekend zonlicht, dan kunt
gij u eenigszins voorstellen, welke indruk werd teweegge
bracht door de verschijning dier twee lieftallige wezens in
de kamer, waar zij gewacht werden. Vooral Mary, die 't
in fraaiheid van gelaat, schoon niet in belangwekkendheid
van voorkomen won, van hare nicht, kon verzekerd zijn,
waar zij ook binnentrad, aller aandacht aanstonds op zich
gevestigd te zien. En thans, nu het vreeselijk voorval haar
als met een droevig waas van geheimzinnigheid omgaf,
welke uitwerking kon thans haar aanblik teweegbrengen,
op een vergadering van mannen, gelijk ik ze reeds be
schreven heb, dan die van de meest gulle opgetogenheid
en innige bewondering? En toch, toen die bewondering
zich in een luid gemompel lucht gaf, beving mij een gevoel
van sterkeu weerzin.
Nadat ik mij gehaast had, de dame, die ik geleidde te
doen plaats nemen in den meest verwijderden hoek van het
vertrek dien ik kun vinden, zag ik bezorgd rond naar hare
nicht. Doch hoe zwak en onthutst zich Eleonore Leaven
worth had getoond bij de eerste ontmoeting in het smaak
vol salon, nu was er niet de minste verlegenheid noch
aandoening bij haar waar te nemen.
Voortgetreden aan den arm van den politie-beambte,
wiens plotseling streng geworden uiterlijk niets goeds
scheen te voorspellen, bleef zij een oogenblik stilstaan in
kalme aanschouwing van het tafereel dat zich aan haar
voordeed.
Wordt vervolgd A
Voor Haarlem, per 3 maandenƒ1.20.
Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden. -1.65.
Afzonderlijke nummers- 0.03.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Buresa: Kleine Houtstraat No. 9, Haarlem. Telefoonnummer 132.
Directeuren-Uitgevers J C. FEKKEKOOM
