gen is gelegd, moet worden opgeheven en veroordeelde de maatschappij in de kosten. Het vonnis werd echter niet openlijk uitgesproken, daar beide par tijen verklaarden eene dading te hebben getroffen, waarbij aile geschillen uit den weg zijn geruimd. Volgens de dading blijven de voorheen gesloten overeenkom sten van kracht en neemt dr. Mezger weer voorgoed het opperbestuur van de badinrichting op zich. 01 er nu een ter mijn bij is bepaald, dan wel of hij zich vrijheid van opzegging uitdrukkelijk heeft voorbehouden, wordt niet gemeld. Woensdag is in het gebouw „Stroucken" te Amsterdam de 103e algemeene vergadering gehouden vau de Maatschappij tot Nut vau 't Algemeen. De heer prof. mr. G. A. van Hamel, door het hoofdbestuur uit zijn midden tot voorzitter benoemd, opende de ver gadering met eene rede, waarin hij in den aanvang het echt hollandsche schetste van de groepen en kringen, daar vertegenwoordigdde degelijkheid en taaiheid de rustigheid en doorzettings kracht, de warmte waarmede de belangen van zooveel kleine kringen deelen van het groote geheel werden voor gestaan. Een beeld der tegenstelling noemde spr. het eeuwfeest der revolutie, dat dit jaar over onze zuidelijke grenzen wordt gevierd. Spr. schetst; de invloeden en gevolgen di t revolutie als zegenrijk en goed. Nochtans wilde hij „niet blind zijn voor de feiten en wel erkennen, dat menige zegenaanbrengende wereldher vorming niet als een bekoorlijke Aphrodite uit het spattend schuim der blauwe zee, maar uit bloed en tranen oprees'7. Sommige kondigen nog vóór het einde dezer eeuw een „sociale revolutie" aan een edel, te vroeg ontslapen staatsman te onzent voorspelde he: in zijn „herziet u zei ven" en die voorspelling werd nage praat, door velen met lichtvaardige on verschilligheid met duivelsch cynisme. Spr. protesteert tegen het gelooven aan de noodwendigheid van revolutiën. Die van de 18de eeuw heeft de wapens voor den strijd der geesten voor goed en onder allen rondgedeeld. Het voordeel is nu juist daarin gelegen, dat de over winningen slechts zelden die zijn van ócn onvoorbereiden dag, te meer voo - deelig in het groote verkeer van saam- gevlochten belangen. Yoor wie in den strijd der geesten eerlijke wapenen kiezen en met noeste vlijt ze smeden en scherpen wil, staan de arsenalen en werkplaatsen wijd open. Het licht der openbaarheid schijnt aan alle kanten vrij is het woord, vrij de pers, en in de Volksvertegenwoordiging, door een breeden zoom van burgers ge kozen, beraadslagend ten aanhoore van het geheele volk, vindt een mengeling van geestesrichtingen, van inzichten, be langen en behoeften ver hoorbaren weerklank. De groote kracht der geesten ligt daarin, om der onwaarheid het vizier van het gelaat te rukken en de waarheid er tegenover te stellen de misleide massa's duidelijk voor te lichtenzelf het voorbeeld te blijven geven van rid derlijkheid en goeden toon, degelijkheid en diepte van studie en onderzoek, on kreukbare rechtvaardigheid over daden en instellingen zonder aanzien des per- SOODS. „In dien strijd der geesten gaat deze maatschappij voor. Uit den drang der denkbeelden van het einde der 18e eeuw geboren, koos zij al dadelijk de middelen des vredes. Daarin ligt haar goeden naam. Nog sticht of steunt zij scholen en volksboekerijenzij richt haar blik op de opvoedende kracht van het onder wijs in handenarbeid en de professioneel e bekwaamheid van den werkman. Zij zorgt voor volksgeschriften en voor drachten over sociale vraagstukken. Zij is bovenal overtuigd, dat, ter blootleg ging van maatschappelijke kwalen, feiten spreken en heeft in die richting reeds veel in gang gezet. „Veel blijft haar nog te doen over en veler medewerking behoeft zij, opdat zij vermoge, wat zij zou willen. Zoo kan zij de bondgenoote zijn van allen, die, zij het onder andere veldteekenen en kleuren, donzeifden edelen en eerlijken strijd der geesten aanvaardden, waarbij, te midden van het krijgsgewoel, nog altijd de kreet: Pax Vobiscum (vrede zij met u) kan weerklinken." Na het uitspreken dezer rede, die aan het slot levendig werd toegejuicht, werd door het hoofdbestuur verslag uitgebracht aangaande den staat der maa schappij en zijn verrichtingen gedurende het afge- loopen jaar. Wij ontleenen daaraan het volgende Blijkens de tot 1 Juni ontvangen op gaven van .ie departementen zal het aantal leden der maatschappij aan het einde van dit dienstjaar bedragen on geveer 16000 leden en begunstigers en 370 eereleden. De periodiek aftredende leden van het hoo dbestuur, mr. J. T. Buys te Leiden i-n dr. H. C. Rogge te Amsterdam, werden vervangen door de heeren dr. W. Pleyte te Leiden en mr. W. H. K. Mouthaan te Amsterdam. In plaats van mr. J. P. Moltzer, die als lid bedankte, werd aangewezen dr. J. Zeeman, te Amsterdam. Tot voorzitter, in plaats van den beer A. C. Wertbeim, werd door het hoofd bestuur uit zijn midden aangewezen de heer mr. G. A. van Hamel Blijkens den uitslag der gehouden verkiezing, zullen met den aanvang van het nieuwe dienstjaar ais leden van het hoofdbestuur optreden in plaats van de alsdan aftredende leden W. F. Loman te Amsterdam en mr. K. M. G. de Meijier te Arnhem de heeren mr. H. J. Kist te Amsterdam en mr. C. II. B. Boot te Rotterdam. Uit de aan de departementen toege zonden rekening en verantwoording over 188788 blijktdat de toestand der financiën betrekkelijk gunstig is te noemen. Aangaande het batig saldo vau de re kening der vroeger voorgenomen stich ting eener kweekschool voor bewaar- schoolbouderessen, kan thans worden me degedeeld, dat dit, dank zij de gunstige beschikking van velen, die hunne giften niet. hebben terugverlangd, maar deze ter vrije beschikking van de Maatschappij hebben gelaten, f 3025.45 bedraagt. Aan dit bedrag zal eerlang eene vaste bestem ming gegeven worden. De Commissie van onderzoek naar het geen in verschillende gemeenten des lands ter verkrijging van verbeterde ar beiderswoningen is geschied, ging in het afgeloopen jaar voort met het verzame len van bouwstoffen voor haar rapport. Zij hoopt hare taak in den loop van het volgend dienstjaar ten einde te brengen. In den loop van het volgende dienst jaar kan ook worden tegemoet gezien het verslag der Commissie van onderzoek naar den toestand der zieken- en begra fenisfondsen in ons land. De heer mr, A. Kerdijk, te 's Hage, die zich welwillend heeft belast met het onderzoek betreffende de vraag, in hoe ver, in verband met de toestanden in den vreemde, regeling van het leerlingwezen voor ons land aanbeveling verdient, is bezig dit onderzoek in te stellen. Van de machtiging door de algemeene vergadering van het vorige jaar aan het hoofdbestuur verleend, om 150 voordrach ten te doen houden door sprekers, daar toe door het hoofdbestuur uit te noodigen en handelende over onderwerpen, welke in verband staan met het streven der Maatschappij, werd door de departe menten een zoo ruim mogelijk gebruik gemaakt. In den afgeloopen winter kon aan 150 ingekomen aanvragen voldaan worden. Hoezeer niet zonder moeite, is het hoofdbestuur toch gelukkig geslaagd in het uitgeven van eenige kleine geschrif ten ter levering aan en ter verspreiding door de departementen. Uitgegeven zijn „Een kijkje in Java", door A. Weru- méus Buning; „Kindervoeding, Kinder verzorging en Kindersterfte in het eerste levensjaar," door dr. B. Stephan: „Het water uit een oogpunt van gezondheid", door dr. B. v. d. Meulen en „Een en ander over sommige voedingsmiddelen en hunne vervalschingen", door dr. P. F. van Hamel Roos. Van deze geschriften, waarvan het laatste eerst onlangs is ver schenen, werden tot dusver gezamenlijk verspreid door de departementen 36838, buiten de departementen 6554in 't ge heel dus 43392 exemplaren. Met nog twee geschriften, een over de „strekking der fransche omwenteling", door mr. J. D. Veegens, en een en an der over „handenarbeid als opvoedings middel". naar bet deensch bewerkt door mej. C. J. Prins en met een voorwoord van den heer F. W. van Eeden, welke nog in dit jaar zullen verschijnen, zal het gewenschte zestal in het dienstjaar 188889 zijn uitgegeven. De Commissie tot het in 't leven roe pen van oordeelkundig georganiseerde wedstrijden tusschen handwerkslieden en tusschen leerlingen, heeft een schema ontworpen betreffende de organisatie van tentoonstellingen en zal weldra gereed ziju om aanwijzingen te doen omtrent de wijze, waarop bedoelde wedstrijden in den vorm van tentoonstellingen, zooals deze o. a. reeds vanwege -enige depar tementen gehouden werden, behooreu te worden ingericht. De tweede zitting van het Nut werd Donderdag door prof. Van Hamel ge opend met een bizouder voorstel. Ver leden jaar heeft nl. het departement Werkendam zijn 50-jarig bestaan ge vierd. De oprichter, en jaren lang de secretaris van dat dep., tevens stichter der volksbibliotheek en bestuurder der spaarbank aldaar, de heer J. Blok, meer dan 80 jaren oud, was op de vergade ring aanwezig en het hoofdbestuur wenschte hem tot lid van verdienste te benoemen een titel niet alleen besterad voor bizondere openbare daden maar meer nog een belooning voor stillen, be scheiden, volhardenden arbeid als die van den heer Blok (luid applaus). Bij acclamatie wordt de benoeming bekrachtigd en de benoemde naar de voorste rij geroepenalwaar hij het voorwerp is van een luide ovatie. De voorzitter wenschte hem geluk en noemt den heer Blok een voorbeeld voor velen en verzekert hem, dat zijn naam bij het „Nut" steeds in eere gehouden zal wor den. (Luid applaus). De heer Blok dankt het hoofdbestuur en de geheele vergadering voor de ont vangen onderscheiding. Hij heeft veel aan het „Nut," welks geschriften hem een bron van leering waren, te danken en hoopt, dat allen, jong en oud, nun krachten aan het „Nut" zullen blijven wijden. (Stormachtige toejuiching). De gewone werkzaamheden worden daarop hervat. Het kiescollege stelt de volgende dubbeltallen voor, ter aanwij zing van de twee leden der financiëclo commissie: Den Haag, Dordrecht, Arn hem en Middelburg. Na enkele huishoudelijke mededeelin- gen (waaronder een dankbetuiging van de Kweekschool te Leiden voor het ver leend subsidie) komen tegelijk de voor stellen 1. Van het Depart. Hindeloopenom het hoofdbestuur uit te noodigen, voor zoover de bedoelingen der Regeering met de herziening der wet op het lager on derwijs in strijd mochten zijn, met de richting door de Maatsch. steeds voor gestaan en bevorderd, daartegen bij de vertegenwoordiging een krachtig pro test te doen hooren en desgevorderd te dezer zake en ter bekwamer tijd gebruik te maken van zijn bevoegdheid bij art. 38 der wet van de Maatsch. verleend, (buitengewone alg. vergadering.) 2. Van het Depart. Arumom het hoofdbestuur uit te noodigen bij de hoogc Regeering krachtig aan tc dringen op een spoedige invoering van leerplicht. 3. Van het Depart. Winschoten van gelijke strekking als 't vorige, in behan deling, waarbij het voorstel van het hoofdbestuur, vervat in de bekende cir culaire, strekkende om uitvoerig de grie ven en wenschen aan de Staten-Generaal kenbaar te makenals amendement wordt beschouwd en mede in discussie kom Hindeloopen zet kortelijk zijn voorstel uiteen, verklaart het wetsontwerp onaan nemelijk en handhaaft zijn voorstel on danks «ie vereeniging met het praeadvies van het hoo dbestuur, om nog meer kracht aan het protest bij te zetten, op dat het ontwerp nooit wet worde, (Ap plaus). Arum verdedigt zijn voorstel, maar verklaart dat leerplicht niet van deze wet afhankelijk is; leerplicht is op zich zelf geen partijkwestie en onafhankelijk van elke onderwijswet. Men moet bij de Regeering op leerplicht blijven aan dringen. Winschoten sluit zich bij dit betoog aan, ter verdediging van zijn eigen voor stel. Purmerend wijst er op dat voor de openbare school de voorwaarde van schoolgeldheffing wordt gesteld en voor de bizondere school niet. Dit is onbillijk. Voorts wil dit departement aandringen op het behoud van de handwerken als examenvak voor de onderwijzeressen. 's Hertogenbosch acht de kwestie van het subsidie voor het bizonder onderwijs, welke het hoofdbestuur ecarteert, van overwegend belang en als zeker liggend op den weg der Maatschappij, die van haar standpunt, wegens den nadeeligen invloed van subsidie te verwachten, de vraag der wenschelijkheid ontkennend moet beantwoorden. (Applaus). Nadat Hindelopen zijn voorstel naar den actueelen toestaud bad gewijzigd en ha i opgevat in dien zin, dat bij aanne ming het hoofdbestuur van het Nut werd gemachtigd in den geest der -edane voorstellen zich tot de Staten-Generaal te wenden, in welken geest liet hoofd bestuur ook de voorstellen van Arum en Winschoten opvat, ui. als een mach tiging om aan te dringen op leerplicht, allereerst bij de aanhangige wet en desgevorderd onafhankelijk daarvan, wor den de gezamenlijke voorstellen bij accla matie aangenomen. Het voorstel van het depart. Bedum otn art. 2 en art. 5 al. 3 der wet vau de Maatschappij te schrappen (uitsluiting van godsdienst en politiek) vond krach tige bestrijding door Nijmegen, dat het voorstel in strijd vond met het verleden en de beginselen van het Nut en met het verheven doel van den stichter Jan Nieuwenhuizen in het Nut blijve plaats voor allen aau hen die niet willen binnenkomen zij de schuld voor de schade, die zij zichzelf berokkenen. Nadat door een lid op de godsdienstige geschriften der maatschappij was gewezen ten be wijze van niet-absolute neutraliteit, acht het hoo dbestuur (mr. Mouthaan) in aansluiting bij Nijmegen, een tusschen- tijdschen wetsherziening door de om standigheden niet gewettigd. De maat schappij blijve het volksgeluk bevorderen, onafhankelijk van eenige partij, en steun aanvaardende van wie het goede wil. Nadat Heeren veen het voorstel voor zeer illiberaal had verklaard, werd het bij acclamatie verworpen. 4. Van hot hoofdbestuur: om der. jaarlijksehen post van f 250 (sedert 1871 toegestaan) voor plaatselijke wedstrijden tusschen handwerklieden in te trekken. Aangenomen. 5. Van het hoofdbestuur: om £500 voor dit jaar toe te staan voor uitbrei ding der verzamelingen van het nederl. schoolmuseum. De financieele commissie ondersteunt het voorstel-Nijmegen, bestrijdt op grond van de afwijzing van het subsidie voor de rotterdamsche industrieschool het voorstel. Namens het hoofdbestuur ver dedigt de heer Mouthaan het voorstel. Het museum is geen instelling van plaat selijk belang, maar van algemeen belang. Harlingen vraagt nadere opheldering omtrent de schijnbare inconsequentie van het hoofdbestuur, waarop Nijmegen wees. Nijmegen waarschuwt nader voor de ge volgen; begint men hiermee, dan is er geen einde aan dergelijke subsidies. Mr. Mouthaan (hoofdbestuur), ontkent de in consequentie, het geldt hier de eenige centrale instelling van dien aard in Ne derland, terwijl er vele industriescholen zijn en het sub idie niet voor het gewoon onderhoud, maar voor buitengewone aau- vulling van de verzamelingen moet die nen. Het voorstel is daarna bij acclama tie aangenomen. 6. Van het Depart. Elburg: om ge durende vijf jaren f 2000 per jaar sub sidie toe te kennen aan de kweekschool voor bewaarschoolhouderessen te Leiden. Gewijzigd: drie in plaats van 5 jaar. Het hoofdbestuur" stelt voor drie jaren f 1000 toe te staan, wat door de financi eele commissie wordt ondersteund vooral omdat die som is te vinden uit het over schot van f 3025 van den verkoop van het huis voor de kweekschool te Utrecht. Namens het hoofdbestuur deelt de heer Veltman mede, dat de leidsche kweek school slechts f 1000 vraagt. Leiden ver dedigt nochtans het voorstel van Elburg. Het voorstel van het hoofdbestuur wordt bij acclamatie aangenomen. Het voorstel van het Depart. Harlin gen 500 beschikbaar te stellen voor een onderzoek naar een verbeterde wijze vau stemming in de algemeene vergade ring, wordt door de fiuaneiëele commis sie en het hoofdbestuur (dr. Zaayer) be streden. Alleen wil het hoofdbestuur onderzoeken, of een verbetering in de wijze van stemmen mogelijk is; aldus vereenvoudigd wordt het voorstel bij ac clamatie aangenomen. Een voorstel van Arum, om het hoofd bestuur uit te noodigen bij de Regeering aan te dringen op de invoering van een wet op het voorbereidend ouderwijs,wordt door het Dep. toegelicht, als dienende ter wille van dc eenheid der methodes van bewaarschool onderwijs en van de aansluiting aan het L. O. 's Hertogen bosch stelt voor er bij te voegen „ter gelegener tijd", daar het oogenblik om te adresseeren nog niet gekomen is. Dit amend, wordt door Arum en door het hoofdbestuur overgenomen en daarna het voorstel aangenomen. De agenda is hiermede afgeloopen. Rotterdam brengt hulde aan het hoofd bestuur voor de welgeslaagde pogingen tot i.itgifte van volksgeschriften. Reeds nu zijn ten getale va i 40.000 exempla ren verspreid. Ilet depart, wenscht dat voortgegaan worde op dezen weg. Venier dankt de voorzitter voor de uitnemende leiding (applaus), waarop prof. Van Hamel dankt voor den onder vonden steun, en zijn dank brengt aan allen die in het afgeloopen jaar voor het doel van het Nut hebben gearbeid De vergadering wordt daarna gesloten. Te Oost er beek (gem. Renkum) is Woensdagochtend een villa, toebehoo- rende aan den heer W. F. Engelschman te Amsterdam, eene prooi der vlammen geworden. Men denkt aan kwaadwillig heid, daar het gebouw on' ewoond was. Door de politie is reeds ecu onderzoek ingesteld. Uit Teasel wordt gemeld: Onder de kwallen in zee komt ook eene zekere soort voor, die vergil tig schijnt te zijn. Een dertienjarige knaap kwam Woensdag, bij het zwemmen, in aanraking met zulk een dier. Terstond voelde de jongen eene brandende pijn, welke eenige uren achtereen vooriduurde. Eerst na eenige malen met carbolzuur de pijnlijke plaatsen te hebbengewassclien, kwam er verbetering. Het ongeval heeft geene nadeelige sporen achtergelaten. Zij, die onderstellen dat de politie niet ijverig zoekt naar de mannen vaD de roode vlag op den haagseken to ren, kunnen zich geruststellen. De kaag- sche correspondent der Arnh. Crt. toch meldt, dat „niet alleen bij alle manufac- tuurhandelaars in Den Haag en omge ving is rondgegaan met een staaltje van de clandestienelijk uitgestoken roode vlag, om aldus te ontdekken, waar en door wie het uitermate gewoon rood katoen, een allernormaalst handelsartikel, kon ge kocht zijn, maar zelfs een lapje van het ding gezonden is naar de Polytechnische School te Delft, om te onderzoeken of door eene scheikundige analyse niet eenige geheime en bizondere eigenaardigheden van de stof konden worden aau den dag gebracht, die tot ontdekking van den uitsteker zouden kunnen leiden." „Nu is 't waar, voegt de corres pondent er bij, - dat men in politieza ken nooit weten kan „hoe eene koe een haas kan vangen," zooals het spreek woord zégt, en de londensehe detectives bewijzen telkens, hoeveel gewicht oogen- schijnlijke nietigheden bij eene politie- instructie hebben, maar deze finesse van zijn jaszak en begon zijne reisdeken op te vouwen. Wij zijn te Brackley, zeide bij koelbloedig. Hier stap ik er uit Mijnheer Bourchier, zeide zijn reisgenoot op ern- stigen toon, morgen ziet gij mij weer en zullen wij verder over de zaak spreken Ik zie er het nut niet van in. Ik behoef niet onvriendelijk te zijn, als ik dat kan verhinderen, mijnheer Een glimlach speelde om de lippen van mijnheer Bour chier. sJemand die u uw huis en goed komt ontnemen is zelden een vriend. De trein stond bijna reeds stil. Mijnheer Bourchier stond op met eene zonderlinge uitdrukking in zijne oogen en hij zeide met onvaste stem: Ik zal u afwachten Kom wat vroeg. Waar zult gij overnachten Ik wilde naar Longmere gaan. Gij deedt beter met naar Redton te gaan. Dat is dicht bij mijn landgoed. Er is daar een goed logement. Hoe ver is dat hier vandaan? Ongeveer zes mijlen: als gij het wilt zal ik er u laten heenrijden. Nu zeer gaarne! Dat noem ik vriendelijk. Ik denk wel, dat alles terecht zal komen, mijnheer Bourchier, om zijn goeden wil te toonen, strekte de spreker zijne breede hand uit. Philip Bourchier plaatste er zijne vingertoppen in, maar trok ze haastig terug, daar een spoorwegbeambte het por tier opende en boog, toen de groote man uitsteeg. Zijn medereiziger volgde. Ik ben in de verkeerde coupé gestapt zeide hij, in antwoord op denvragenden blik, hier is eene shilling, gij kunt de rest houden. Vervolgens zocht hij zijn handkoffertje Een sierlijk uitgedoste groom wachtte met paard en rij tuig* mijnheer Bourchier aan het station af Als zij 's avonds reden zat de groom gewoonlijk naast zijn meester, want dan liep het rijtuig sneller. Ga maar achterop zitten, William, zeide mijnheer Bourchier. Ik heb iemand beloofd hem naar Redton te rijden, voegde hij er bij, ofschoon hij gewoonlijk geen verklaringen gaf van zijne bevelen De vreemdeling trad naderbij. - Gij kunt meegaan zeide mijnheer Bourchier, met dien toon in zijne stem, welke sommige menschen aanne men. als zij tot hunne minderen spreken. De man gehoorzaamde; William, de rijknecht vierde de teugels en het rijtuig rolde vlug voort over den weg, den weg naar Redton. De lampen van het rijtuig brandden, want ofschoon de maan scheen, was het op sommige plaatsen zeer duister. HOOFDSTUK II. VAN UIT TWEE OOGPUNTEN BEKEKEN. De zes mijlen lange weg tusschen Brackley en Redton is zeer schilderachtig, maar op de helling zeer lastig Als gij er langs rijdt, en nu en dan op een van de hoogste punten stil houdt, dan bestormen u tweeërlei gewaarwor dingen bewondering voor het schoone gezicht op West- shire en medelijden met uw paard. Dat arme dier, met oogkleppen voorzien is niet in staat in uwe bewondering te deelen. en hoopt slechts dat uw medelijden hem den tijd zal schenken, weer op adem te komen Het is een vreeselijke weg*, nauwelijks hebt gij van af Brackley een eindje gereden of het op- en neergaan begint. Als gij niet van een heuvel afdaalt, dan bestijgt gij er een, en de moeilijkste heuvel is zoowat halverwege en heet de Steepsides, maar is hij hen, die hem beklommen heb ben, meer bekend onder den naam van den -Blaasbalg*., een eigenaardigen naam, die geen verklaring behoeft. Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1889 | | pagina 2