NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
?e Jaargang,
Woensdag 5 Maart 1890,
No 2046,
a.bvee;t;extïêh:
Een algemeen belang,
S I A I) S N t E (1II S.
FEÏÏILLEÏO N.
IN HEN VREEMDE.
aeoltsrimeltsfeij
HAARLEM'S DAGBLAD
fan 15 regels 50 Cents, iedere regel meer 10 cents
Groote letters nasr plaatsruimte.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Abonnementen en Adverteatiën worden aangenomen door
onze agenten en door alle boekhandelaren, postkantoren en ecDran'icra
on J. B. AVIS.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Genefrale de Publicite Mrangere GL. DAUBM êf Co., JOHN F. JONES, Suoc1'ar ijs 31 hie Faubourg ifontmartre.
ii.
Ingezonde
Waar ik in No. 2040 van dit blad in
korte, algemeene trekken een onderwerp
behandelde, dat voorzeker een //gemeente
belang'' is, wenschte ik thans eene zaak
van //algemeen belang" onder de aan
dacht van het publiek fce brengen.
Tot een goed georganiseerd //markt
wezen" behoort in de allereerste plaats:
//het zooveel mogelijk op een gunstig
gelegen puGt samenbrengen van artikelen,
die, zonder dat zij eenigszins schadelijk
op elkander inwerken, aldaar gevoegelyk
vereenigd kunnen worden." Aangezien
vooral de aanvoer van artikelen van
eerste levensbehoefte naar dergelijke
//vereenigingspunten" dient te geschie
den, waaronder voorzeker de //koemelk"
behoort gerangschikt te worden, wenschte
ik thans een woord te spreken in het
belang van de //oprichting eener melk
markt hier ter stede."
Grootendeels wordt de melk, voor
huishoudelijk gebruik be3temd, door mid
del van //melkopkoopers" of //melkslijters"
aan de huizen onzer ingezetenen afge
leverd. De tijd, dat de veehouders zelve,
die aloude type van //melkboeren", ge
wapend met juk en emmers, dat artikel
aan de huizen hunner klanten bezorg
den, is reeds lang voorbij. Een heir leger
van //melkslijters" heeft hunne plaats
ingenomen; 's morgens en 's avonds wordt
onze stad doorkruist met //melkkarretjes;"
(vele bestuurders van die, voor voetgan
gers dikwijls lastige, karretjes, achten
voorzeker art. 84 der algemeene politie
verordening van Haarlem, als niet voor
hen geschreven, aangezien zij de trot
toirs of voetpadea hoofdzakelijk tot
hunnen rijweg gebruiken.)
Het artikeldat zij bij hunne
klanten bezorgen, wordt of door hen
zeiven regelrecht van den veehouder
afgehaald of zij koopea het uit de tweede
of derde hand in; hoogst zelden ziet men
de veehouder zelf zijn waar rondbren-
gen. Wij zullen du buiten bespreking
laten in hoeverre deze wijze van hande
len goed- of wel afkeuring verdient
wij constateeren alleen het feit zelf.
Nu behoort het tot de onomstootbare
waarheden, dat, waar veel vraag naar j
eenig artikel is, het aanbod meestal ook 1
in diezelfde verhouding behoort toe te
nemen. Letten wij nu b. v. op het steeds
vermeerderende getal inwoners van Haar-
lem, dan is het zeer goed te begrijpen,
dat het verbruik van //koemelk" aldaar
natuurlijkerwijze toeneemt. In die toe-
name is niet anders te voorzien, dan door
meerdere melk-productie, waarmede nood
wendig vermeerdering van het getai melk
koeien bij veehouders, die zich met
melkverkoop bezighouden, gepaard moet
gaan. Wanneer wij ons nu op het ge
bied der statistiek begaven en het cijfer
zagen van het getal koeien, die geregeld
in de omstreken van Haarlem gemolken
worden, en wier melk dus dagelijks naar
die stad gebracht moet worden en wij
b. v. het melkverbruik stellen op liter
per hoofd, dan zouden wij, met het oog
op het feitelijk getal inwoners der stad,
gezwegen nog van de inrichtingen waar
veel melk voor het bedrijf gebruikt wordt,
tot een zeer verrassend resultaat komen.
Ontegenzeggelijk zouden wij dan bemer
ken, dat de vraag naar dit zoo belang
rijke artikel het aanbod verre overtreft.
En toch schijnt dat niet het geval te
zijn; toch zien wij, dat èn 's morgens
èn 's avond3 tal van personen //melk"
aan de huizen hunner klanten afleve
ren. Hoe is dat te rijmen? geeft dat niet
veel te denken?
Dat de koemelk in //zuiveren on
ver valseh ten" toestand onder de meest
belangrijke volksvoeding smiddelen dient
gerangschikt te worden is een feit; het
is een artikel, dat in geen enkel
huisgezin mag gemist worden. Daar
om is het ook ten zeerste gowenscht,
dat het in den mee3t //zuiveren" toestand
tegen matigen prijs voor een ieder bereik
baar gesteld wordt. En, om tot dit zoo
zeer gewenschte doel te geraken zoude
het toepassen van een krachtig ingrij
penden maatregel aanbeveling verdienen.
Geenszins is het mijn doel om al die men-
8chen,die op dit oogenblik, door het uitven
ten van //melk" (de een met meer, de ander
met minder zorg voor den toestand der
maag hunner afnemers) een broodje
trachten te vinden, tegen te werken,
maar ik zoude er met kracht op wen-
schen aan te dringen, dat in Haarlem
in deze een voor alle steden in Neder- j
land navolgiagswaardig voorbeeld gesteld
werd. Ik meen, dat dit alleen te doen
is door het oprichten van eene //melk
markt", die den eersten en eenigen waar
borg geeft omtrent de goede kwaliteit
der aldaar aangevoerde koemelk.
Hoofdstuk VI over de algemeene po
litieverordening voor Haarlem is geti
teld: //gezondheidspolitiek' Zoude het
niet wenschelijk zijn om daarin b. v.
eene bepaling op te nemen: wdat al de
melk die voor huishoudelijk gebruik of
voor klein bedrijf bestemd is, door of
vanwege den veehouder dadelijk na het
melken in daartoe bestemde goed geslo
ten bussen naar de melkmarkt moet ge
bracht worden?" Nadat die melk al
daar is aangekomen wordt zij onmiddel
lijk door b.v. twee speciaal daartoe aan-
gestelde beëedigde personen, die der zake I
kundig zijn,op eenvoudige wijzeonderzocht;
nadat door hen de verschheid en de zui
verheid is geconstateerd, wordt zij vol
gens aanwijzing van den melkweger
(lactodensiraeter) als melk van eerste,
tweede of derde kwaliteit overgegoten in
de daartoe bestemde verzegelde busseD,
voorzien van tapkraan en een bepaalde
maat houdende. Hierin wordt zij nu
uitsluitend aan de //melkslijters" tegen
vaste, bij tarief geregelde prijzen a
contant afgeleverd. De melkslijters
kunnen die melk wederom by hunne
klanten bezorgen, waarvoor zij naar
gelang der kwaliteit b.v, 2, Ij of 1 cent
per liter boven tarief mogen ontvan
gen of volgens vast tarief mogen af
leveren, een en ander bij reglement te
regelen. Ook ieder particulier kan melk
aan de melkmarkt in gewenschte hoe
veelheid en soort koopen tegen daar
voor vasttestellen prijzen.
Ieder veehouder, melkleverancier
ten behoeve dezer //melkmarkt", ontvangt
volgens hoeveelheid en hoedanigheid der
door hem ingebrachte melk ten spoe
digste betaling. Op hein rust de ver
plichting om de verscn gemolken koe
melk in de zuiver gereinigde melkbus
sen zoo spoedig mogelijk na het melken
ter melkmarkt af te leveren. Hij moet
dit echter met vol vertrouwen kunnen
doen; het is daarom gewenseht, dat hij
zijn waar kan toevertrouwen aan per
sonen die, volgens plicht en eer, zoowel
de ingeleverde hoeveelheid melk aantee-
kenen, maar ook de hoedanigheid zoo
juist mogelijk aangeven; volgens die
laatste opgave wordt de prijs, wederom
volgens tarief, voor den melkleveran
cier bepaald. En bij eene scherpe
con frêle op de aflevering van deze
gekeurde melk aan en door de melk
slijters, kan het niet missen of de bur
gerij zal puike waar in de door haar
verlangde soort en tegen een, voor een
ieder bereikbaren prijs, ontvangen.
Verpachting van het recht om deze
//melkmarkt" volgens gemeentelijke voor
schriften te mogen houden aan eene,
liefst //Coöperatieve vereeniging" van
veehouders, zoude zeer gewenseht zijn.
De gemeente zelve zoude zich zeer slecht
kunnen belasten met alles wat tot de
administratie enz. voor zulk eene markt
behoort. Deze dient echter wel er voor
te waken, dat aan haar ingezetenen on
schadelijke levensmiddelen geleverd wor
den. Om in den tegenwoordigen
toestand, eene goede en afdoende „oon-
tróle" op den melkverkoop toe te passen,
acht ik te behooren tot de onmogelijk
heden. By onderzoek zoude het voorze
ker meer daa eens blijken, dat het ar
tikel //melk" geheeten, slecht overeen
komt met de meest gewone eischen die
er aan gesteld mogen worden.
Voorzeker bestaat hier ter stede voor
het gewenschte doel geen betere gele
genheid dan in de zoogenaamde Vleesch-
hal". De dagelijks dan te houden
melkmarkt
des noods
mciamaiai, met toevoeging
van //melkproducten", zoude zich spoe-
j dig in een druk bezoek mogen verheu-
gen, zoo slechts streng gelet wordt op
j reinheid" en /,orde" en eene goed door-
gevoerde //controle."
j Dat het door mij aangegeven idee
zoowel moet strekken ten voordeele van
de //veehouders" (melkleveraneiers) als
van de //melkslijters", meen ik met ge-
I rustheid te kunnen betuigen en dat dat
stelsel van zeer groot belang voor de
//raelkverbruikers" zal ziin, acht ik een
feit.
Moge dit weinige velen opwekken om
met mij pogingen in het werk te stel
len tot verwezenlijking van het aange
geven plan.
M. BOK MA DE BOER.
HaarlemMaart 1890.
Haarlem, 4 Maart 18S0.
Door het gemeentebestuur alhier zijn
de volgende vergunningen verleend
lo Tot oprichting van eene koper-en
blikslagerij, in het perceel aan de Paar-
laarsteeg, get. no. 10 aan G. Schous en
2o. tot oprichting van een sigarendrogerij,
in het perceel aan den Burgwal, get.
no. 56, aan J. Schreyers.
Op 11 Maart a. s. zal door de Kies-
vereeniging //Vooruitgang" eene verga
dering worden gehouden tot het stelle»
van een kandidaat voor de verkiezing
voor den gemeenteraad.
De koninklijke vereeniging het Neder-
landsch Tooneel geeft Donderdag hier een
buitengewone voorstelling met //Adrienne
Lecouvreur" (La dame aux Camélias),
mevr. Frenkel-Bouwmeester in de titelrol
Door een aantal dames hier ter stede
is het plan opgevat om alhier in navol
ging van den Haag een kookschool op
te richten. Zy doen daartoe een beroep
op den geldelijken en moreelen steun
barer stadgenooten. Tot de oprichting is
een som noodig van ƒ3000. Is eenmaal
de kookschool in werking dan zal een
deel der kosten bestreden kunnen worden
uit de leergelden en uit den verkoop der
toebereide spijzen. In de circulaire, die
tot dit doel is verspreid, worden verder
de gronden uiteengezet waarop de op
richtsters het tot stand komen van eene
dergelijke inrichting noodig en nuttig
achten.
Maandagavond trad in een der zalen
van hotel //Funckler" voor de vereeni
ging //Volksgezondheid" op de heer dr.R.H.
Saltet van Amsterdam, met het onder
werp //Vervalsch-'ng van Levensmid
delen
Spreker zeide ongeveer het navolgen
de: //Sedert de levensmiddelen door de
verbeterde vervoermiddelen mijlen ver
getransporteerd kunnen worden, en de
middelen om ze te conserveeren zijn uit
gebreid, is het gebied daarvoor veel ver
groot. Dat heeft echter ook een nadeel
en wel, dat producent en consument
verder van elkander verwijderd zijn en
dus elkander of niet of zeer weinig ken
nen. Het vertrouwen op den leverancier
is verminderd, de waarborgen voor goe
de kwaliteit die men vroeger had door
persoonlijke bekendheid met dezen, be
staan niet meer. Doarotn is onderzoek
van levensmiddelen noodig.
De hygiënische middelen van onder
zoek zijn, vooral door den vooruitgang
der bacteriologie, zeer verbeterd.
Door dierlijk voedsel wordt eene reeks
van ziekten overgeplant op den mensch.
Men heeft
lo de ziekten door parasieten teweeg
gebracht, zooal3 lintwurm en trichinose.
Nu is het waar, dat vleesch van een
tricbineu8 dier, wanneer het tot 60 gra
den Celsius verhit is (gekookt, gebraden)
onschadelijk wordt, daar zulke bitte de
trichinen doodt, maar bij groote stukken
wordt in het binnenste gedeelte die hitte
niet bereikt. Daarover is men het eens,
niet echter over de middelen om de tri
chinen bij den mensch te bestrijden en
te verdelgen. Het radicale middel is
derhalveonderzoek van het varken zelf
en, hoe kostbaar en moeilijk dat ook is,
zal men er toch toe dienen over te
gaan.
2o de ziekten, die aan ieder mensch
gemeen zijn, en hunne oorzaak vinden
in bacteriën. Met verhitting van het
dierlijk voedsel is men hier niet klaar.
De miltvuurbacil b. v. veroorzaakt hoogst
zelden ziekte bij den mensch, maar in
een wondje gebracht (en hoe licht ver
wondt men zich niet bij het vleesch
snijden I) veroorzaakt zij miltvuurziekte.
Er bestaat naar het schijnt bij runde
ren eene ziekte, die geene symptomen
vertoont, maar bij den mensch roodvonk
veroorzaken kan. Eene koe, die bij haar
leven aan diarrhée geleden bad, maar
na den dood door een deskundige vol
ledig was goedgekeurd, bracht bij vele
personen, die van het vleesch aten, ziekte
teweeg, bij sommigen zelfs den dood.
Van het allergrootste belang is de tu
berculose. Er is een geval van een jong
kind, dat stierf aan buikziekte, na het
gebruik van de melk van een aan tuber
culose lijdend dier. Dat wijst op een
groot gevaar, omdat jonge kinderen
meestal niets dan melk gebruiken.
Over de al- of niet-schadelijkheid van
het vleesch van door tuberculose aange
taste dieren heerscht strijd. In 1888 heeft
men te Amsterdam bij 495 runderen, 6
kalveren en 195 varkens tuberculose ge-
Naar het engelsch
VAN
EDNA LYALL
39)
HOOFDSTUK XVIII.
z/Ik herinner het mij niet, ze in mijne handen te hebben ge
had," zeide Espérance en zij dacht hierbij aan de vele berispingen,
die zij zich op den hals had gehaald, daar zij met een stalen
pen schreef.
//Natuurlijk nietgij herinnert u nooit iets, wanneer het u te
pas komt," zeide mevrouw Mortlake op scherpen toon.
Zonder de hoop te koesteren het verlorene te vinden, opende
Espérance de laden van een kabinet en na eenige minuten gezocht
te hebben, vond zij de pennen tusschen het speelgoed van Bella.
Zonder een woord te spreken legde zij ze naast hare nicht en
wilde weggaan, toen hare nicht ze van zich afwierp, terwijl zij op
kalmer», onaangenamen toon zeide: //O, nu is het niet meer noo
dig; hoo kan ik in het midden van mijn werk veranderen? Zegt
uw gezond verstand u dat niet?"
Espérance haalde hare schouders op en bracht de pennen weer
op hare plaatsmaar haar gezond verstand zeide haar, dat zij niet
beter kon deen, dan de kamer zoo snel mogelijk verlaten en
zonder verder een woord te spreken, snelde zij weg.
Dit was werkelijk eene hartelijke ontvangst voor het arme kind.
De vriendelijke, kalme omgeving in het klooster had reeds invloed
uitgeoefend op de //Mariana" uitdrukking van haar gelaat, en met
een van angst kloppend hart trad zij met hare boeken het hei
ligdom van Cornelia binnen.
//Goeden morgen, Espérance. Waarom zijt gij zoo laat?"
z/Het spijt mij zeer, maar ik wist niet, hoe lang deze wande
ling zou duren," zeide Espérance.
«Laat het niet weer gebeuren en laten wij nu nog niet meer
tijd verliezen eerst het latijn."
Met een laatsten wanhopigen blik zeide Espérance de vijfde
verbuiging met veel haperen op. Cornelia legde haar boek
plechtig neer.
z/Het is volstrekt nutteloos om iets half te doen; het was beter
geweest, wanneer gij hier waart gebleven, ofschoon ik altijd ge
dacht zou hebben, dat op uw leeftijd het toezicht niet zoo streng
behoefde te zijn."
z/Deze uitdrukking „op uw leeftijd" werd haar dikwijls naar
het hoofd geslingerd, ofschoon de vorm van die uitdrukking wel
eens veranderde; nu eens was het een kind op uw leeftijd," dan
weer „oen groot meisje op uw leeftijd." Zij wenschte wel het een
of het andere te zijn.
De natuurkundige aardrijkskunde liep nog al goed van stapel;
maar helaasmet de duitaeke vertaling, ging het zeer sleeht. Es
pérance koesterde een diepen haat voor deze taal en in deze om
standigheden zou Cornelia verstandiger gehandeld hebben, door
haar niet te dwingen maar volgens haar oordeel, was niemand
goed opgevoed, die geen duitsch kon lezen en spreken on zij bleef
volharden, ondanks Esperancea weerzin. Het was werkelijk een
moeielijke taak om het //Was ist des Deutschen Vaterland" te
leeren en na het in hare gedachten in het fransch en daarna met
haar mond in het engelsch te vertalen, kon Espérance niet na
laten om te zeggenwIk voor mij geloof, dat de Duitschers de
meest verwaande menschen ter wereld zijn, om daar zoo achter
elkaar alle deelen van hun land op te hemeleD," zoodat men er
wel twee bladzijden mee kan vullen.
z/Het is later duidelijk gebleken, dat de Duitschers niet alleen
bluffers zijn," zeide Cornelia gestreng. //Bovendien past het niet
aan menschen om met steenen te werpen, wanneer zij in huizen
van gla3 wonen. De eigenwaan van een ander volk in Europa is
spreekwoordelijk geworden."
«Gij moogt het wel vrij zeggen!" zeide Espérance met fonke.
lende oogen. //Ik weet wat gij bedoelt. Nu Frankrijk gevallen ia^
wilt gij het nog beleedigen en dat noemt gij dan nog engelsche
edelmoedigheid. Hemelals gy spreekt van spreekwoordelijk ge
worden eigenwaan, dan zeg ik, dat de Engelschcn beleedigend
trotsch en ongemanierd zijn en dat is waar
Cornelia vermaakte zich inwendig over deze verontwaardiging,
van Espérance, nu er zulk een hevigen aanval op hare vader
landsliefde werd gedaan, maar zij antwoordde ernstig en met on
derdrukte stem: //Wanneer gij gereed zijt, zullen wij verder gaan.
Voor Haarlem per 3 maanden/1.20.
Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden. -1.65.
Afzonderlijke nummers-0.C3.
Dit bind verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Bureau: Kleine Houtstraat No. 9, Haarlem. TelefoonntsBncnrs'
Birecieuren-Uitgevera J. C. PEEBEBOOM
