BINNENLAND. meente-exploltatie de gemeente de groote voordeelen geniet, bij particuliere-exploi- tatie de verbruiker.] Nagaande hoe de toestand der con cessie hier is, merkt spreker op, dat de kwestie hier ingewikkeld is en geheel anders, dan eene eenvoudige vraag: concessie of eigen exploitatie, en be spreekt daarop de vragen, die on langs over dt hangende gaskwestie door heer Teunisse in zijne brochure „Aaa de Haarlemsche Gas7erbiuiker" zijn beantwoord. Met den heer Teunisse acht spreker de voorwaarden tot bepaling der licht sterkte, door de Imperial voorgesteld, geheel voldoende; en de contióle van wege de gemeente zeer goed mogelijk. Evenwel moet men niet te zeer aan een bspsalde maat vasthouden, daar de bepaling van lichtkracht toch alleen re latief is. D? vraag is alleen, of de fabriek be hoorlijke lichtkracht levert. Voor haar zal het steeds zaak zyn, liever weinig gas van goede, dan veel van slech'.e kwaliteit te leveren. Wanneer de con sument meer gas gebruikt dan hij wii, dan ligt dit niet aan de fabriek, maar aan hemzelven, omdat hij de toevoer niet regelt. De prijs van 6J4 cent, (waarvan nog cent afgaat voor de gemeente) i3 in Nederland de normale prijs, in het bui tenland zijn die prijzen veel hooger. Den prijs van 31/» cent voor openbare verlichting acht spreker te laag, omdat hy beneden den kostenden prijs is, zoo dat op die wijze de gasconsument de straatverlichting betaalt. De bepalingen voorgesteld door de Imperial omtrent de zniverheid, acht spreker goed, doch zou de keuze der toe stellen willen overlaten aan de omstan digheden. Hij zou een einde wenschen te zien gemaakt aan het onderscheiden van dag- en nachtdrukking, omdat o. a. een gasmotor over dag met de zwakke drukking ternauwernood werken kan. Veel beter is het, den druk vrij te laten of dien te verhoogen. Natuurlijk bestaan er middelen, om te drukking ia het buizennet te contro leeren. Spreker uit zijne verbazing, dat de commissie uit den Raad slechts en kele regels aan de gemeente-verlichting wijdt en keurt het af, dat het terrein voor 1, aan de Imperial zou worden verhuurd. Eindelijk zou spreker niet 10 percent boven het noodige gas, maar 25 percent wenschen voorgeschreven te zien. Bij de daarop volgende gelegenheid tot debat nam de directeur der gasfa briek alhier de heer W. J. Breader Brandis, het woord en becijferde, dat de gemiddelde gasprijs in Nederland hooger is dan 6!£ cent. Wat de drukking betreft, is inleider de plank mis. De drukking wordt niet beiekend, zooals ze wordt gegeven aan de fabriek, maar overal in de buisleiding. De heer Mr. Joh. Enschedé Jr. merkte o. a. op, dat men uit een alge meen oogpunt beschouwd, zich in deze kwestikan stellen op twee standpun ten. Men kas zijn een voorstander van gemeente exploitatie, maar daarvan af wijken, wanneer men door een particu lier beter wordt bediend en men kan van oordeel zija, dat het drijven vaa zaken behoort te worden overgelaten aan particulieren en alleen waaneer om standigheden dat verhinderen, de ge meente het moet ter hand nemen. Dit laatste standpunt neemt spreker ia. Zijner in deze, omstandigheden die het wenschelijk maken de exploitatie aan do gemeente op te dragen? Het bewijs daarvoor is niet gemakkelijk te leveren en als er werkelijk zooveel aan een gasfabriek te verdienen is, hoe komt het dan, dat er zoo weinig ambitie is van andere particulieren, om er zich voor aan te melden? De Imperial kan allicht door hare uitgebreide zaken de fabriek goedkooper exploiteeren en nog winsten maken, waar een ander dat niet kan. In theorie mag volgens de wet een gemeente-fabriek geen winst maken en zal dus het gas moeten worden geleverd tot den kostenden prijs. Daarom kan het voor de gasverbruikers van belang z\jn, dat de gemeente de fabriek ex ploiteert. En toch zouden hier de groote gasverbruikers daar waarschijnlijk niet vóór zijn en liever zien, dat de cou- cessieverlengiag werd gegund, om ook in de eerstvolgende tiea jaren een la- geren prijs te kunnen betalen. De heer H. J. Geyl JCta. leest hierop een uitvoerig stuk voor, waarin hij gemeente-exploitatie aanbeveelt. Deze meent, dat ook al werd lu 1903 meer dan nu electrisch licht gebruikt, er toch veel gas zou worden geleve.d voor drijf kracht en verwarming. Voorts wijst spre ker op de goeAoopere cokesprijzsn bij gemeeatefabrieken, wat eea weidaad is ook voor de kleine burgerij. Dat er niet meer concurrentie is, ligt hieraan dat de Imperial tot 1903 het uitsluitend recht heeft, ora gasbuizen ind-ogroad te hebben. (In ons volgend nummer komen wij op dit stuk terug* Red.) De heer H. de Cjercq Gta. gelooft, dat de gouden tijd voor de gasfabrioage voorbij is. Nu heeft men het in de hand, om voor de eerste 3 jaar voordeelen te verkrygen ea de gemeente heeft toch een concessionaris altijd in haar macht De heer van der Horst, na verklaard te hebben dat hij niet als deskundig adviseur spreekt, verklaart dat de Im perial niet heeft het uitsluitend recht tot het hebben vaa buizen, m&ar tot het leveren van gas. Wat de opmerking be treft, dat de gemeente geen winst mag behalen, durft spreker gerust verklarea, ,dat zoowel in Leidea als in Utrecht de gemeenten enorme voordeelen uit de gas fabriek hebben verkregen. Toch zou spreker de vraag of de omstandigheden in I9©3 nog even gunstig zullen zija, niet positief toestemmend durven be antwoorden. Wat dag- en nachtgas betreft, men maakt zich daarvan eeae verkeerde vootstelling. Het gaat niet aan, uit den eenen zak daggas en uit den anderen nachtgas te halen en eerstgenoemd kan bezwaarlijk lager worden geletrefd, waar de prija van nachtgas al zoo billijk is. De heer J. Merens vraagt, hoe het wel komen kan, dat de rekening van een gas verbruiker, zooais door de* heer Geijl is opgemerkt, gewoonlijk niet be langrijk daalt, wanneer de gasprijs wordt verlaagd. Kan de fabriek den consument meer gas laten gebruiken dan hij wil, of komt het alleen doordat bij lager gasprys de verbruiker wat royaler wordt? Tuaus ontspint zich een debat over de p ijzen der cokes. De heer H. C. Swartbol zegt, dat hij vroeger voor de firma A. C. van Eeden 10000 kilo cokes uit Duitschland aangevoerdtien cents per mud goedkooper kreeg, dac wanneer hij die had genomen van de gasfabriek te Haarlem. Spreker is sedert 1866 gas ver bruiker, heeft altijd een zeer geregelde huishouding gehad en niette min is, terwijl ia dien tijd de gasprijs tweemaal is verlaagd, zija gasrekeuing thans eea derde hooger daa vroeger. De heer van der Horst verbaast er zich over, dat het cokes-element ia de discussie wordt gebracht. Betaalt men hier aan de fabriek een te hoogen prijs voor da cokes, welnu, mea is niet geïsoleerd en kan het artikel vaa andere leveranciers, desnoods vaa buiten laten komen. „Is de cokes van degaafAbrlek te duur, welnu, laat hem stikken ia zijn cokes 1" Bovendien, een gasfabriek geene instelling van philantrophie. Eik directeur, hetzij van gemeentelijke of particuliere gasfabriek, zal als hij zjj taak goed begrijpt, uit de bijproducten halen wat er in zit. De heer Geyl doet nog opmeiken, dat de fabriek als grootste handelaar ia cokes, den prys maakt. Ten slotte beantwoordt de inleider de verschillende sprekers. In de laatste jaren is veel geschetterd met het woord „gemeente-exploitatie.* Voor den gas- verbruiker is het echter hei zelfde, wie het gas levert en eene particuliere fa briek sal meer zijn best doe®, zijne verplichtingen na te komen, omdat bij niet nakoming v&a het contract, de schade op, haar wordt verhaald. Daze prikkel bestaat voor de gecaeetitelijke lab- lek niet. Spreker komt ten slotte tot de con clusie, dat bij een gasprijs van zes cents ia het belang der verbruikers is, de concessie te verlengen. Na eep woord van dauk aan den inleider, werd te half elf de vergadering gesloten. Een onzer lezers beklaagt zich over het opplakken op zijne en andere huis deuren van biljetjes, waarbij den arbei ders wordt aaugeradca, de socialistische bladen en geschriften te lezen en wenscht, dat de politie streng zal toe zien daï dit niet weder geschiede. bisschopsieest, zullea overbrengen, heb; ben Zaterdag de reis naar Rome aan.; vaard. Aangezien het door des- kundigea mogelijk, zoo niet waarschijn lijk wordt geacht, dat de aziatieche cholera dit jaar opaieuw zal uitbreken, door den minister vaa oorlog de aandacht der cotamaadeereede officieren de korpsen er op gevestigd, dat De Bsnnebroekerpolder, tot nu toe bemalen door den Oosceiaderpolder ia Zuid-Holland, zal volgeas het ia de joogsie, gecombineerde vergadering ge nomen besluit, daarvan worden afge scheiden en eea eigen werktuig ter be maling doen bouwen. Omtrent de Zondag gehouden mee ting te Halfweg, meldt men ons vandaar Eene ongewone drukte heerschte hier Zondag tnaschen 11 en 4 uur; op eea weiland in de onmiddellijke nabij neid van het dorp zou de aangekondigde meeting der socialisten plaats hebben. Een 20-tal Rijksveldwachters werden op verschillende plaatsen, langs den straatweg, aan het raadhuis, slation en in het dorp gestatio&aeerdeen even- groot aantal was in de vestibale van het schoolgebouw als hoofdwacht bijeen, waarvan een 6-tal by de meeting aan wezig bleef. Ook de burgemeester dei- gemeente, Jhr. W. Pu. Teding vaa Berkhout, was dea geheelea dag op het dorp of bij de meeÜBg. Tegen 12 uur kwamen van Amster dam en Haarlem de manaea der mee tiagook onderscheidene dames hadden zich de wandeling in wind en stof ge troost. Op last der polilie, werden on derweg de ontplooide vlaggen ea vaan dels ingehaald. Circ/8. 450 k 300 personen waren op het terrein aanwezig; als sprekers tra den op Tor Straten en Rijnsdorp vaa Haarlem, en O. van Meurs en G, Onderhout van Amsterdam. Door de Sjciaal-Democratische zaag" vereeniging van Haarlem, werden ter afwisselLog eeuige liederen gezongen, terwijl eea paar maal een rondgang over het met roode vlaggen en vaan dels afgebakende terrein werd gedaan. Te 2^ uur was de meeting, waarby de orde niet werd gestoord, atgeloopen en ging men kalm uiteen. Tc 4 uur was de gewone rust op het dorp teruggekeerdalleen de vele veld wachters en de talrijke biljetten aan palen en boomen geplakt, herinnerden aan de meeting. Een speciaal ten dienste der justitie en politie aangebracht telegraaftoestel, nam slechts twee telegrammen op. De heer Havelaar, oud-mi- nister, 13 benoemd tot hoofddirecteur der posterijen en telegraphie. De bijna 300 bedevaart- gangers, die den Paus de gelukwensche n en geschenken vaa zijn zonen in Neder land, ter gelegenheid van zijn gouden het nooffig is bij de buitengewone hitte, welke ia dit vr;>ege jaargetijde hcerscht, ai dadelijk voorzorgen te aemen in het belang van de gezoadneid de? militaire*. Inzonds'irheid geldt dit voor de mili ciens, die eerst onlangs in werkelyken dienst zijn gesteld. Bij do regeling van den dienst dier miliciens zal dan ook door het vermijden van vermoeieade oefeningen ia volle wapenrusting, gedurende de warmste urea van den dag, met het vorenstaande rekening moeten worden gehouden. Onder het opschrift:,e es „Volksbioem", schrijft Nicoiaas Beefs in hst ütr. Dagblad: Ik bemerk alleszins dat in mijn va derland een veriangea ontwaakt is naar hetgeea daarbij „eea Volksbloem" wordt genoemd. „Gelijk Duitseulaad", zegt men, „zyn Korenbloem, Engeland zija Primrose (primula veris) heeft, moest ook Nederland zjja bloem hebben Welgezinde vaderlanders maken zich op er eeae te kiezencasdidaten voor ae eervolle bebekkiug worden van ver schillende zydea sumbe?ole& ea bestre den de Roos, de Tulp, de Phlox, de Heidebloem, de VesusBpiegel 1)Zal de beweging met eea goedea uiislag worden bekroond, eeae afdoende keuze geds&a, en de gekozene voor wat men vaa haar make« wil ook erkend eo a&nvaacd worden? Zie hier de gedach tea d e, in verband met deze vragen, bij mij opgekomen zijn. Niet alle be schaafde natiëa hebben, in dezen zin, hare bloem. Maar die er eene hebbeas, danken haar aan de geschiedenis of legende. Iadien het waar ie, dat het Duiteche voik de Korenbloem tot zijne bloem heeft a&ageaomea, het zal zijn, omdat zij, gelyk van mijne weinigheid) de lievelingsbloem is geweest van zijnen ouden Keizerindien het waar kon wezen dat Eageiand ia de Primrose, die niet dan een partij-bloem is, zyne volks- bloem eerde, hei zou moeten zijn, om dat de geheele natie als een eenig man tot de politiek van wijlen haren d'Is raëUe was overgetreden. Eogelaads em blema is de Roos, ea mea weet welk ee*»e rol, wit en rood, deze bloem ia zyne oude geschiedenis ca burgeroor logen gespeeld heeft; Schotland dankt zijn Distel, met het „Nemo meimpuae lacesslt" a), aan een voorval in zijne gevechten met de Denen; Ierland zija Shamrock aan de overig vering dat de Apostel van Ierland, St. Patrick, zich van dit klaverblad bediend heeft, om aan een heidenschen koning het denk beeld der H. Drieëenheid bij te brengen, Maar is een zelfde Ingaug te verwachten van hetgeen de minste historische of legendarische socctie heeft, niéts daa de vrucht is eeaer, zonder eeaige wezenlijke aanleiding, uit oaschuldigea naijver op gekomen begeerte, en slechts al de uit komst eener op een gegeven (of geno men) oogenblik ontstane „wisseling van gedachten" en min of meer „rijp overleg" zal kunnen worden aangeboden? Wil men het echter volstrekt, is het naijverig verlangen, ook het volk van Nederland met eeae „volksbloem" te begiftigen, onwederstaanbaar, acht men er het oogenblik toe gekomen, dan, zou ik zegge», moet mea zich geenszins tevreden stellen met uit de menigte vaa bloemen, die zich voor den geest stel len, er eene te kiezen die algemeen bekend, aantrekkelijk en een voortbreng sel van eigea bodem is, maar by dit alles zulk eene, die hare eigen beteeke- nis heeft, en, bij afwezigheid vaa eene Eene Nederlandnche bloem is als „bloem van Nederland" niet genoeg. Zij moet ia eea of ander opzicht een beeld van Nederland uitdrukken. Voor veertig jaar heb ik getracht mijaen landgenootet» een lied op de lip pen te leggen met dezen aasvaag: Wij zijn kindren vaa oas land, Vrije Batavieren, Bloemen van dea waterkant Ons dea hoed versie re a maar indiea ik mij thans geroepen ge voelde voor mijn volk eene „volks^ bloem" te kiezen, ik zou verder gaan en haar zoeken op het water zelf. Zoe ken Neen 1 Waat wie biedt als van zelf zich aan om ten zinnebeeld te strekken van een rustig tusschen zijne vele waterstroomen levend en op het zoo ontzaglijk als weldadig element steeds trlomfeeread volk Wi?, da» de in het slijk van alle zijae ibinsenwateren ge wortelde en, eenmaal boven gskomeae ea haren krans ontplooid hebbende, niet weer onderduikende, maar op den vloed *ls op haren eigenen troon zetelende, zilrren waterlelie 3), met het gouden hartde grootste, de schoonste, de zin rijkste van al de bloemen (de „Luctor et Emergo", de „Traequiila in Undis") onzer vaderlandsche fbra April 1893. NICOLAAS BEETS. 1) Zie de dagbladenin de eerste plaats het „Nederl. Tuinbouwblad* 2) Niemand randt mij strajloos aan, 3) Nymphaea alba. Te Hilversum is Vrijdag- nacht een brutale diefstal gepleegd ten huize van den heer T. A. Huizing» aaa dea 's GraveUndschea weg. Door het opschuiven van eea raam is mea de villa binnengedrongen en heeft er f 270 aaa geld, alsmede eea zilveren horloge en eenige postzegels, gestolen waarmede men zich blijkbaar door de achterdeur, waarop de sleutel stak, uit de voeten heeft gemaakt. Door niemand der huisgenooten is iets bsmerkt. De politie meent reeds de vermoedelijke daders op 'het spoor te zijn. Met desloopiag van de to ren te Pu merland is men reeds zoo gevorderd, dat het gevaar als ge- wekea mag beschouwd wordeu. De hoogte is thans ongeveer gelijk met dea nok vaa het dak der kerk. Door dea heer J. H. C jppens, pho- tograaf te Purmerend, zija aaa de Ko- nisgin-Regsates twee uitstekend ge slaagde photographieëa aangeboden vaa den torea. De eene stelt voor dt:n hel lenden stand voor de slooping; de andere het oogenblik van het omtrekken en vallen der spits. Vrijdag heeft te Apeldoorn een vyftjarig kind zijn dood ia het zand gevonden. Met nog drie anderen was het in de zandkuilen in den Enk aan. het spelen, toen dit met zulke massa's begon af te schuiven, dat allen bedol ven raakten. Op hun noodgeschrei kwam hulp opdagen, die drie der kinderen redde, doch onbewust vaa het vierde zijne taak eindigde. Toen later werd vernomen, dat er nog eea verloren was, werd ee« nieuw ondetzoek ingesteld, dat tot de ontdekking van het lijkje leidde. De brand opdehofstede „Het Hooghuis" onder Hulst, moet aan kwaadwilligheid worden toegeschrevenI Eea vijftienjarige koewachter op de hofstede is als vermoedelijke stichter van dea brand aangehoui'en en na langdurig verhoor door den wachtmeester der maréchaussées te Hulst heeft hy eene volledige bekentenis afgelegd. Het schyat dat de jeugdige misdadiger, die op zija baas ontevreden moet zyn ge weest, reeds enkele dogen te voren het booze plan koesterde, de schuur in brand te steken. De hoeve met den inspan was voor 30.000 verzekerd doch naar men wil historische, althans eeae symbolische. lijdt de eigenaar, de heer Jul. Vogel man, met eene goede positie? Volstrekt geen slechte party, Gretchen.* «Zijn vader is in de gevangenis gestorven /yDea te meer is het in hem te pryzen, dat hy er zich zoo kranig heeft bovenop gewerkt! Bedenk eens, hjj is de kassier van uw patroon. Den kassier moet men altijd te vriend houden, znsje al is het alleen maar ten opzichte van de rekenfouten, als men wat verstrooid is. By jonge dames moet dat nog al eens voorkomen.» Terwyl dit gesprek plaats vond, had de moeder instinctmatig haar blik gericht op de plek, die haar dochter den rug had toe gekeerd, waar zy aan een rond' tafeltje een jongen man alleen zag zitten, die zyne forsche gestalte onder haar vorschenden blik zooveel mogelyk troohtte te verbergen, en die naar zynehoudiDg te oordeelen, het liefst aohter het tafeltje was weggekropen. Het was evenwel merkwaardig, dat de uitdrukking van zyn gelaat meer dreigend dan verlegen was - het was een goedgevormd, volstrekt niet leelijk gelaat, waaraan de zwarte wenkbrauwen, die by den neuswortel ineen liepen, en de twee diepliggende oogen, eene wilde uitdrukking gaven. wGrete behoeft zich volstrekt geen vrienden te maken,» ant woordde de moeder ditmaal streng op de woorden van haar zoon. *Zelfs in scherts moet gy zulke woorden niet spreken Julius IZy handelt zeer goed, door by iemand, die haar tegenstaat, geen valsche hoop te verwekken. Handel rechtvaardig en wees voor niemand bang I dat is de leus geweest van wylen uw vader, en ik hoop, dat het de leus myner kinderen zal blyven tot het einde hunuer dagen. Dan behoeft men naar niemands gunst te vragen. Nooit moet men zyn leven afhankelijk maken van de goedheid eens vreemden, al was deze ook de beste, eerlykste man ter wereld. Daarom is het na den vroegen dood uwe vaders ook steeds myn zorg geweest, dat gy na verloop van tijd uwe zelfstandigheid zoudt kunnen bezitten, en zelf uw brood zoudt weten te verdienen; daarom alleen Julius heb ik er my volstrekt niet tegen verzet, dat gy uw heil zocht in den koopmansstand, want dat doel zou vroeger en meer volkomen door u worden bereikt in dien stand, dan dat gy evenals uw vader ambtenaar waart geworden. Uw vader heeft vier kassen onder zyn beheer gehad. Hy genoot het vertrouwen van zyne superieuren, en als hij niet in den bloei van zyn leven door den dood ware weggerjjkt, dan zou hy nog hoog hebben kunnen stygen. Evenwel is het hem niet altijd even ge, makkelyk gevallen om den rechten weg te blyven bewandelen daarvan kunt gy verzekerd zynDe verleiding heeft zich ook wel aan hem voorgedaan zooals dat moet plaats vinden met een arm man, door wiens handen groote geldsommen gaa3.» Als de moeder niet zoo verdiept ware geweest in het weer geven van een verleden, dat zy nooit moede werd, haar kinderen voor oogen te houden, dan zou zy bemerkt hebben, dat de blik van haar zoon niet meer zoo open en helder was als zooeven, dat een lichte blos zyne wangen kleurde, en hy over het koffie service in de richting van den ryweg keek. Daar ging juist een clubje jongelieden voorby, midden tusschen de rytuigen door. Een hunner was een oogenblik by den ingang van den tuin blyven stilstaan. Zyn blik ontmoette vluchtig dien van den jongen Meer- mann; hy haalde zyne portemonnaie te voorschyn, opende die, scheen daarin te zoeken en draaide ze toen naar allo kanten om» zoodat als er geld in ware geweeBt, dit er stellig uit had moeten vallen. Daar er niets uitviel haalde hy de schouders op, begon te lachen en liep, een liedje zingende, de anderen achterna. Met schuwen blik keek nu de jonge man weer zijne moeder aan. Hoe zij genoot by de herinnering aan haar on verge tely ken echtgenoot 3 Wat een streng gelaat, met dien breeden kin, die kloekheid aan toonde, met die doordringende gryze oogen en vastberaden mond Zy had steeds met zekerheid en beslistheid haar levensweg be wandeld, en de rimpels in haar gelaat waren stellig niet veroor zaakt door berouw of wankelmoedigheid. Voor de eerste maal kwam met schrik by den zoon het denkbeeld op, boe geheel anders hy was, hoe groote, vurige wenschen en ongetemde barts» tochten in zyn binnenste brandden en daardoor in zyn oordee recht en onrecht werden verward, die zij met haar kalm verstand van elkaar gescheiden wist te houden als de witte en zw&rte wol der kousen, waaraan zy breide. De onaangename gedachte over zyn eigen onvolkomenheid wist hy echter met moeite vau zich af te schuddea, en daar zyne moeder een antwoord van hem scheen te verwachten, zeide hij haastig //Alles wat gy daar zegt moeder, zal ik niet tegenspreken. Rover staat echter bekend als een flink koopman en een recht schapen man. Grete behoeft hem, alleen omdat hy boven honder den andere meisjes haar de voorkeur geeft, niet slechter te behan» delen dan een schoenpoetser. Hebt gij dan niet een weinig mede' lyden met den armen kerel, zusje?' Wordt vervolgd

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1893 | | pagina 2