De Kinderwagen.
BINNENLAND.
Uit de herinneringen van Andrew
Lansdowne, den Londenschen detective.
Mijn ervaring heeft mij geleerd,
dat het vooruitzicht op een goede
belooning voor een politieman een
krachtige prikkel is om een zaak
tot een goed einde te brengen. Het
zal iemand aan het werk houden tot
laat in den nacht, terwijl in een an
der geval hij zoncler eenige gewetens-
knaging rustig in den schoot van zijn
gezin zou zijn gaan slapen.
Misschien zeggen sommige men-
schen, dat de hoop op geldelijk voor
deel geen invloed op een politieman
moest kunnen uitoefenen, maar ik
ben dat niet met he.m eens en wel
om de zeer eenvoudige reden, dat ik
aanhouding een prijs van tweeduizend
gulden uitgeloofd en op een winstje
van duizend gulden voor ieder kon
wel een flesch Champagne staan.
Maar zie plotseling scheen ons
de belooning te ontglippen.
Wat was het geval. Eenigen tijd
van te voren was een man wegens
oplichting door Engeland uitgeleverd
naar Amerika en hoewel de ameri-
kaansche rechter alles deed wat hij
kon, gelukte het niet het overtuigend
bewijs van schuld te leveren. Men
trachtte toen deze gevangenen te ver-
oordeelen op een ander door hem
begaan misdrijf, maar waarvoor geen
uitlevering placht te worden toege
staan. Hierop beriep zich dan ook de
beklaagde en de zaak eindigde in
eene 'schorsing van de uitleverings
wetten tusschen Engeland en
Amerika.
Dit incident ging ons in zooverre
het bij mijzei ven heb waargenomen
hoe men hechten kan aan het voor-
uitzicht op een goede belooning bijaan dat de minister van justitie uit-
- gelegenheid toen het scheen, of drukkeüjk beval, dat totdat deze zaak
de buit rni( zou ontglippen.
met de regeering der Vereenigde
De zaak die het betrof was de vol- j Staten zou zijn geregeld, niemand
gendeTwee vertrouwde bedienden
van een rijken koopman in New-York
wisten door valschheid in geschrifte
van diens bankiers een som van hon
derdduizend gulden te verkrijgen en
de rijkdommen van hun patroon
waren zóo groot, dat hij het verlies
niet eens bemerkte, totdat een toeval
hem de zaak twee jaar nadat zij ge
pleegd was, deed ontdekken.
Een van de daders werd in Amerika
gearresteerd, maar de ander, een
zou worden gearresteerd om naar
Amerika te worden uitgeleverd.
Gij kunt u de gewaarwordingen
voorstellen, die mijn collega en mij
bezielden, toen wij daar zoo op een
maal elk duizend gulden door onze
vingers zagen glijden. „Houdt den
man in het oog," zei onze chef, maar
dat was gemakkelijker gezegd dan
gedaan. Iemand een on bepaalden tijd
lang na te gaan is zeer bezwaarlijk
en wordt gewoonlijk door den be-
Dit was ook inderdaad het geval. De eenige verdienste van dit geval
Het was ongelooflijk, hoeveel men- was, dat het ons den tijd hielp kor-
schen met aandacht dezen kinder-ten. Littlechild en ik vertelden el-
wagen hadden bekeken, niet te ver-'kaar in die maanden menig verhaal,
geten de dienstmeisjes wier naijver hij dat waard zou zijn geweest om het
zeer had opgewekt. Nu wij vanjonzen op te schrijven. Intusschen was het
man weinig of niets wisten, maakten weer regenachtig geworden en ging
wij jacht op zijn kinderwagen. Wij het kind dus niet uit, zoodat .ook de
spoorden dien na totdat het ons toe- j kinderwagen onzichtbaar werd.
scheen alsof de wagen een levende Ten slotte werd onze man toch ge-
boosdoener geworden was en de wagen snapt.
gaf ons een aangenamen jacht door j Op zekeren dag toen de zon scheen,
de zuidelijke graafschapen totdat wij waagde zich een man die van het
eindelijk kwamen^an eene zeeplaats station gekomen was, bij den kin-
in het westen van Engeland.
Intusschen was mijn collega Little-morgen
child bi] mij gekomen om ,mij te hel- w.is hij
derwagen en wandelde den geheelen
daarnaast, Was hij het of
het niet? Ik beweerde van
pen in mijn onderzoek en hij was het wel en zou zonder bezwaar maar da-
die op een zonnigen morgen den delijk tot arrestatie zijn overgegaan,
merkwaardigen kinderwagen zag rij-doch Littlechild herkende in hem het
den over het strand.
ons gegeven signalement niet. Dit
Een vrouw, blijkbaar een dienstbo-was zeer verklaarbaar, omdat het
de, liep er achter en een kind la<
er in. De vrouw woonde bij een fa
milie in huis, verzorgde het kind en oogen
betaalde altijd prompt. Zij zeide dat bleek 7
haar meester die vaak op reis was paar dolle oogen, die een onzekere
sig
nalement o. a. sprak van een gevuld
en blozend gezicht met helderblauwe
en het gelaat van dezen man
ingevallen, met
JCngelschman, was verdwenen en daar trokken persoon ontdekt. Zoo ging het
hij familie had te Londen, vermoedde ook hier. Op zekeren dag had onze
men dat hij daarheen zou komen en
werd ons politiebureau gewaarschuwd.
De opening van een groote zaak is j verdwenen.
man hoe weet ik ni t, blijkbaar lont
;eroken. Althans, ,hij was spoorloos
altijd van groot belang, maar wan
neer zooals gewoonlijk het geval is, zij
moet worden begonnen met zeer weinig
aanwijzingen, behoort er moed toe
om er met kracht en inspanning
Eerst een jaar daarna kwamen de
beide regeeringen in zake het tractaat
van uitlevering tot een vergelijk. De
politie te New-York was loen zeer
begeerig om net in dien tusschentijd
mee aan te vangen. Eerst wanneer j verloren terrein te herwinnen en zoo-
de eerste aanwijzing is verkregen j doende werd de zaak van den dief-
komt er belangstelling bij den politie- j stal der honderdduizend gulden weer
man en hij moet wat geestdrift opgerakeld en ik met. de uitvoering
koesteren voor het vak, zoo vroolijk i daarvan belast,
een zaak begint waarin de kansenik moest dns van nieuws af aan
voor hem staan als duizend tegen éen. beginnen en had toen het geluk, eene
Ik werkte met de hulp van een nieuwe en belangrijke aanwijzing
handigen collega, Littlechild genaamd.1 machtig te worden. Toen namelijk
Elk kwartier dat de man dien wij onze man uit de buurt van Highgate
zochten had kunnen betrokken heb- verdwenen was had hij al zijne meu-
ben, werd streng bewaakt en onder- j beien verkocht, uitgezonderd een kin-
zocht en ten slotte vernamen wij, dati der wagen op vier wielen. In dien tijd
een vreemdeling die er uitzag alswaren deze vierwielige wagentjes een
een Amerikaan woonde in de buurtnieuwigheid in Engeland, hoewel
van Highgate.
I men ze reeds vaak gebruikte in Ame-
De beschrijving van denman werd'rika. Deze kinderwagen was evenwel
ons in détails erbij geleverd en stemde naar ik geloof de eerste die ;in Enge-
volkomen overeen met het uit New- land kwam en hij was bestemd een
York ontvangen signalement, Het was groote rol te spelen in onze onder
natuurlijk niet moeilijk Highgate te zoekingen. Juist omdat het zulk een
doorzoeken. Slager, kruidenier, bakker in Engeland weinig bekend voorwerp
en melkboer werden achtereenvolgens w. s, had het overal de aandacht ge-
gehoord en het duurde niet lang, of trokken en zouden dus denkelijk al ie
wij wisten precies waar onze man mogelijke menschen die met vervoer
zich ophield. te maken hebben, koetsiers, spoor-
Littiechild en ik dronken al een wegbeambten, pakjesdragers etc. zich
fijne flesch op de gevangenneminghet eigenaardige voertuig kunnen
van den man, want er was voor zijne herinneren.
-I-
met zijn vrouw, haar hierheen had
gezonden en spoedig zelf eens ko
men zou.
Blijkbaar had de herleving van het
tractaat van uitlevering onzen vriend
voorzichtig gemaakt. Het eenige wat
ons nu te doen stond, was den kinder
wagen te bewaken en na te gaan of
zich ook een mannelijk persoon daar
bij voegde.
Zulk een bewaking nu is aange
naam als men er later over spreekt,
maar het duurde twee maanden en
dat was wat lang. Eiken dag werd
de kans op mislukking grooter en in
deze eentonige omgeving scheen el
ke dag zoolang als een week.
Eiken morgen ging die ellendige
kinderwagen uit, geduwd door de
meid, die wij niet konden ondervra
gen omdat zij hem dat zeker zou heb
ben gemeld en hij daardoor argwaan
zou gekregen hebben en bovendien
ook, omdat wij niet wisten of de te
genwoordige eigenaar van den kin
derwagen onze man wel was. Wie
kon zeggen, dat hij den wagen niet
aan een ander had overgedaan We
moesten dus zeer voorzichtig wezen.
Eindelijk scheen het, of ons werk
zou worden beloond. Op zekeren mor
gen, toen wij den wagen in de verte
zagen aankomen (we konden het ding
haast op een mijl afstands nog her
kennen) merkten we een man bij den
wagen op. Uit de verte gezien was
hij van dezelfde grootte en van den
bouw van den man dien we zochten.
„Hariepen we uit, „daar komt nu
eindelijk onze man. Nu onzen slaj
geslagen
De kinderwagen kwam steeds na
der, maar tot onze niet geringe teleur
stelling bleek dat de man een bewon
deraar van de vrouw was, met wien
zij den vorigen dag had kennis ge
maakt. Wij zeiden geen woord, maar
keerden ons gelijktijdig omeniiepen
weg, uit vrees dat ons iets zou ont
vallen dat den argwaan van de vrouw
zou kunnen opwekken.
j veel grooter den een vierkante meter,
If A ARïFMMPi! UA I PT HA bekleed mét zink. Op dat t .feitje
nAAilLMilïIM HALLMJüo» i staat een machine, die ge u het best
Een Eaterdagavondpraatfe. voor den geest kunt brengen door te
denken aan een naaimachine in een
I kast. Welnu en aat.
CLXXXVIII. j Dat is de stoomturbine.
Een week of wat geleden bepleitteMaar ge wilt toch niet zeggen, dat
ik het goed recht van de nederland- dit electrisch licht geleverd wordt
sche industrie. „Begrijp ik je goed? door dat kleine dynamootje, direct
vroeg mij den volgenden dag een ken- gekoppeld aan een even liliiputterig
nis dien ik ontmoette. „Zou je wil- machinetje j)at ginds de gansche
len, dat we enkel en alleen inland- fabriek in beweging wordt gebracht
sche fabrikaten gebruikten en het ®n gehouden door een machine, die
buitenland finaal den rug toekeerden ja iets grooter, maar toch ook nog
„Als ik ooit zooiets beweer, wordt.van onbeduidende afmetingen is en
het hoog tijd dat ik de pen maar i dio te midden van al die draaibanken.
neerleg, want dan zijn de fijne punt
jes er zeker van af," gaf ik t *n ant
woord. „Mijn beste heer, we kunnen
niet geheel zonder het buitenland,
zooals geen enkel rijk ter wereld het
stellen kan met niets dan zijn eigen
hulpmiddelen. Ik heb alleen gewild,
dat we eens overtuigd zullen worden
dat we ook wat kunnen en dat de
boren, snijmachines etc. haast aan
het oog ontsnapt?
't Is toch zoo. Dit kleine werk
tuigje bereikt een snelheid, waarvan
men zich eenvoudig geen voorstelling
maken kan. Het rad van de turbine
draait dertigduizendmaal in de mi
nuut om, ik behoef u dan ook wel
niet te zeggen dat wanneer de motor
buitenlandsche industrie geen afgod J in gapg is? °P de as niet te zien is.
waarvoor we behoeven te knielen.
Maar dat zegt niet, dat we niet een
verstandig gebruik mogen maken van
wat die buitenlandsche industrie
voortbrengt."
Weinig had ik toen gedacht, dat
ik deze week kennis zou maken met
een tweetal staaltjes van buitenland
sche industrie, die van merkwaardig
belang zijn. Ik was de gast van de
hier bestaande Technische Vereeni-
ging, een sociëteit om het zoo te noe
men, van een klein aantal haarlem-
sche technici, die een excursie gin
gen doen naar Amsterdam, om er de
labriek van de firma Hendrik Jon
ker Zoon en het centraalstation
van de maatschappij „Electra" te be
zien.
In de fabriek van de firma Jonker
was het vooral te doen om de stoom-
turbine-de Laval te bekijken. Hoewel
daar vroeger al wel eens beschrijvin
gen van zijn gegeven, weet misschien
deze of gene niet wat dit machinetje is.
Stel u voor een houten tafel niet
kleur hadden.
Nu jis den verkeerde arresteeren
voor een politieman altijd een ding,
dat zeer noodlottig is. Zonder rekening
te houden met de groote moeielijk-
heden die eene arrestatie soms be
lemmeren valt het publiek hem da
delijk ongelooflijk hard als hij eens
den verkeerde gevangen neemt en
om dien reden durfde ik, door Litt-
lechilds twijfei aan het wankelen ge
bracht, de arrestatie niet aan. We
besloten dus, hem in hetpogtehou
den zoo mogeüjk een gesprek met
hem te beginnen.
De gelegenheid tot kennismaking
deed zich voor, toen de kinderwagen
op een oogenblik dat de vrouw ach
terom keek, bijna omviel. Wij waren
er toen vlak bij en Littlechild sprong
vooruit en hield *den wagen tegen,
waarvoor de vreemdeling hem met
een groet en met een op melancho-
lieken toon uitgesproken „ik dank u,"
zijne erkentelijkheid betuigde.
Des avonds op het terras, waar
onze man in een eenzaam hoekje
zat, sprak Littlechild hem aan en
ging naast hem zitten. Aanvankelijk
sprak de man weinig, maar voor de
vriendelijke woorden van mijn colle
ga werd hij steeds meer ver trouwerij k
en ten slotte vertelde hij met een
haast, waaruit bleek welk een behoefte
hij gevoelde om iemand in zijn ver
trouwen te nemen, dat hij in Ameri
ka geld gestolen en naar Engeland
was gevlucht en hoeveel moeite hij
zich had gegeven om aan de naspo
ring te ontkomen.
Het muziekkorps speelde op dat
oogenblik een wals.
Hoe ontsteld keek de man op, toen
hij na zijne mededeeling van zijn
buurman de woorden hoorde: „In
naam der Koningin, gij zij t mijn arres
tant
Hij werd bleek en duizelig. „Wat
is er vroegen een paar badgasten."
„Mijn vriend is bevangen door de
warmte," zeide Littlechild en intus
schen was ik er ook bij gekomen en
gingen wij met hem weg, terwijl de
muziek nog altijd die wals speelde,
Ik geloof niet dat hij die ooit verge
ten zal.
Wij kregen de belooning en de da
der werd uitgeleverd naar Amerika.
Hijzelf was er blij om, want het oneer
lijk verkregen geld had hem toch
geen geluk aangebracht. Elke tik aan
de deur, elke ruk aan de bel joeg
hem vrees aan voor de politie en
elke melkboer, kruideniersknecht oi
brievenbesteller, scheen hem een ver
momde politieman toe; In zooverre
werkte zijne arrestatie voor zijn zenuw
gestel als een kalmeerende drank.
Hij werd in Amerika tot driejaai
celstraf veroordeeld.
Zaak De Jong.
Naar men vermeent zal de vee
besproken Hendrik de Jong, binnei
kort terechtstaan wegens oplichting
gepleegd ten nadeele van de verdwe
nen Maria Schmitz en hare zuster.
dat zij beweegt. De snelheid is zoo
groot, dat het schijnt of de as vol
strekt niet beweegt.
De heer Jonker liet ons een dyna
mo zien, direct gexoppeld aan een
turbine en waarmede sedert een jaar
een groot gedeelte van de inrichting
(de oude fabriek) electrisch is ver
licht geworden. Het was verrassend
om te zien, hoe spoedig nadat de
stoom toegang tot de turbine had
gekregen, al de gloeilampjes brandden.
Toen kregen we een kijkje in het
binnenste van den motor en zagen
daar de kleine kamradertjes, oogen-
schijnlijk volstrekt niets gesleten en
dat in weerwil van de enorme snel
heid! 't Is waar, de raderen bestaan
uit de beste qualiteit zweedsch staal
en de raderen worden door neerval
lende droppels olie steeds in orde ge
houden.
Naast dit kleine eenvoudige ma
chinetje ziet de gewone stoommachi
ne met zijn groote raderen en langen
zuiger, er log en onbeholpen uit.
De ingelaten stoom blaast tegen
den schijf van de turbine, die op
regelmatige afstanden van openingen
is voorzien. Bij de geweldige snelheid
van 30000 omwentelingen per minuut
moest de uitvinder natuurlijk erop
bedacht zijn om de wrijving zoo ge
ring mogelijk te maken en de tur
bineschijf draait dan ook vrij rond;
de eenige wrijving is die van de as-
tappen in hare bedding, een onver
mijdelijk kwaad. Deze wrijving heeft
evenwel niet veel te beduiden, omdat
de as ondenkbaar dun is.
Natuurlijk zijn deze stoomturbinen
van verschillende capaciteit. Of ze
van algemeen gebruik zullen worden,
moec nog blijken. De groote vraag
of hun kolenverbruik geringer is of
althans niet grooter, dan dat van een
stoommachine, is nog niet aan een
stelselmatig onderzoek onderworpen
geweest, althans niet in ons land. In
elk geval is het een groot voordeel,
dat de turbine zoo weinig plaats in
neemt en, als zij krachtig genoeg is,
tegelijk met het drijven van de fa
briek ook tde verlichting levert. Dit
bespaart de gasrekening en gasreke-
ningen (men weet daarvan ook bui
ten Haarlem mee te praten) vallen
gewoonlijk niet mee.
Wij verlieten de fabriek der firma
Jonker onder den indruk dat wij ken
nis hadden gemaakt of de kennis her
nieuwd met een zeer merkwaardige
uitvinding.
De mensch kan bij brood alleen
niet leven, maar een technicus leeft
ook niet enkel van kolenreuk en
machineges tamp. We besloten, ons
dus eerst wat te versterken vóórdat
we het tweede gedeelte van de excur
sie aanvingen, namelijk een bezoek
aan het centraal bureau van de elec-
triciteits-maatschappij Electra".
Dit centraal-station ligt bij Sloter-
dijk ongeveer een kwartier van de
Haarlemmerpoort verwijderd, 't Is
een donkere weg, maar men behoeft
O omenschlie vend.
Op het Haarlemmerplein te Aia
sterdam bij de Groote Houtstraat no
2329 staat een blok van zeven hui
zen, aan één eigenaar toebehoorend,
Aan de bewoners daarvan werdvooi
eenige maanden aangezegd, dat mei
Maart die huizen zouden worden ge
sloopt. Zaterdag 1.1. haalden de huis
heeren als naar gewoonte de weekhu-
ren op, zonder iets te zeggen. Maan
dag d. a. v. kwamen ongeveer 1(
sloopers, om een begin te maken mei
het sloopingswerk. Zij begonnen met
van twee huizen de daken af te no
men, zonder dat de bewoners in staat
waren zich tijdig van andere wonin
gen te voorzien.
Donderdagochtend werd aan eenige
bewoners der perceelen 5357 op hel
Haarlemmerplein aangezegd, dat zij
den volgenden dag de woning moes
ten verlaten en om hen te noodza
ken weg te gaan namen zij Donder
dagavond, toen het donker werd, de
pannen van het dak. Daar het regende,
kregen de bewoners dadelijk overlast
van water.
Het blok is bewoond door 21 ge
zinnen, waaronder 4 zieken en 1 ster
vend kind.
Gebrek op Urk.
Op het eiland Urk heerscht nijpend
gebrekeen gevolg van de geringe
verdiensten der visschers. Om eeniger-
mate in de behoeften te voorzien, i-
door de gegoede ingezetenen een ge
bouw ingericht, waar kosteloos warm
eten verkrijgbaar wordt gesteld in
de school wordt onder de behoeftige
kinderen brood uitgedeeld.
niet te dwalen. Eene kloeke boog
lamp wijst al van verre aan waar we
moeten wezen.
Het centraal-bureau bestaat, behal
ve uit kantoor- en andere kleinere
lokalen, uit een machinehuis en uit
een ketelhuis, die vlak naast elkan
der liggen. Beide lokalen zijn door
electrische gloeilampjes uitstekend
verlicht. Men kan aan alles zien dat
de fabriek nog nieuw isde inrich
ting er van is royaal en modern en
hoewel de afstand van de stad wat
groot is, staat daartegenover het groote
gemak, dat door de afwezigheid van
alle belendende perceelen, eventueel
noodzakelijke uitbreiding gemakke
lijk is.
Twee stokers doen in een tijdsver
loop van 24 uur te zamen elf dui
zend kilo kolen in vlammen opgaan.
Op dit oogenblik wordt een proef
genomen met briquetten. Het klinkt
vreemd, maar is toch waar dat de
temperatuur in dit ketelhuis aange
naam was, althans vergeleken bij die
in de machinekamer.
In laatstgenoemd lokaal staan drie
machines elk van 600 paardenkracht,
een van 300 en een van 150. Deze
zijn nooit alle tegelijk in werking,
omdat ingeval er een defect komt
aan een machine een andere onmid
dellijk in werking moet kunnen wor
den gesteld. Wanneer nu een van
600 en een van 150 p. k. worden ge
reserveerd, kunnen 16500 lampen ge
lijktijdig branden.
De electrische stroom gaat door
twee concentrische kabels van 2 maal
220 vierk. mM. doorsnede naar de
stad. Hoe kostbaar deze kabeltjes zijn
kan men zich voorstellen, wanneer
men weet hoe ze zijn samengesteld.
De kern ervan bestaat uit in elkaar
gestrengeld koperdraad, daaromheen
ligt een dikke isoleerende laag van
geïmpregneerde juta, daaromheen een
loodmantel, daarna een krans van
koperdraden, daaromheen weer een
dikke isoleerende laag, vervolgens een
dubbele loodmantel, een dubbele ijzer-
bandarmeering en ten slotte een om-
Vastgeraakt.
De raderboot Prins van Oranje is
Donderdagmiddag op de reis van Am-
wikkeling van geteerd touw.
Ook met het oog op de veiligheid
is zulk een constructie van den kabel
noodig. De electrische stroom die er
wordt doorgevoerd, is er een van hooge
spanning en aanraking daarmee zou
dus zeer gevaarlijk wezen. Voordat i
dan ook de stroom de huizen binnen
gaat, wordt hij door middel van trans
formatoren omgezet in een stroom
van lage spanning.
Het is gebeurd, dat een werkman
die niet met electriciteit bekend was.
het uiteinde van een kabel aanraakte,
's Mans hand was in een oogenblik
geheel verbrand. Overigens kwamen
er, naar ik mij heb laten vertellen,
geen ongelukken voor.
Nadat de stroom uit het centraal
station een weg van 2J4 KM. heelt
afgelegd, wordt hij in het kabelhuisje
op den singel verdeeld en door drie
kabels de stad ingeleid.
Zondag wordt het minste verbruikt,
de overige dagen is het verbruik on
geveer gelijk. Overdag is de behoefte
natuurlijk zeer gering, maar 's avonds
tusschen vijf en zes uur stijgt het
aantal lichten dat wordt aangestoken,
verbazend snel, zoodat de fabriek dan
met alle macht moet zorgen voor vol
doenden en geregelden toevoer.
Het licht der toekomst heeft tot
dusverre in Amsterdam nog geen zeer
grooten ingang gevonden. Electra
levert tot heden sjechts 6000 lichten
en dat is in zulk een stad niet veel.
Maar dat het een toekomst heeft, wie
zou er nog aan twijfelen.
„Wel, meneer Boeyng," aldus vroeg
ik den directeur die ons rondleidde,
„hoe staat het met uwe plannen, om
ook in Haarlem electrisch licht te
brengen
„Och," kreeg ik ten antwoord, „we
wilden er een kabel heenleggen, maar
ik kon met burgemeester lorden?
niet verder komen."
„Probeer het dan nu nog eens met
burgemeester Boreel. Als ik mij niet
vergis, wil men nu wel een serieuse
aanbieding."
FIDELIO.
