Letteren en Kunst.
Politiek Overzicht
pa sseeren, want aldus oordeelden zij,
die bloemen konden wel eens een
schoone reisgelegenheid zijn voor de
druifluis, om incognito het land bin
nen te treden.
Generaal Booth te Amsterdam
Avondbij eenkomst in den Park
schouwburg.
Onderwerp„Het Leger des Heils
en de sociale kwestie" te behandelen
door generaal Booth, onder voorzit
terschap van mr. Wertheim.
Aanwezig warenmr. en mevr.
Treab, Prof. J. W. en mevr. Gun
ning, de wethouder Serrurier, de hr.
Jan Boissevain, directeur der maat
schappij „Nederland", mr. Hartogh,
W. van Hasselt, Bruinwold Riedel,
dr. en mevr. Kramer, M. Robinson,
de heeren Waterbeek, Obermeier, Ra-
husen, mr. Tak van Poortvliet, Prol.
Pekelharing.
Verder was de geheele zaal goed
gevuld, ook het parterre.
Te ruim acht uur opende de heer
Wertheim de bijeenkomst met eene
toespraak. Hij zeide, dat men bijeen'
gekomen was uit belangstelling in
de groote zaak van generaal Booth,
die het oog gericht heelt op de men-
schelijke ellende, ten einde die op te
heffen. Daarna ging hij na, wat de
beteekenis van 't L. d. H. is, het wordt
wel eens verkeerd begrepen en heeft
eigenaardige vormen, een ietwat con
fessioneel karakter. Het is eene chris
telijke instelling geweest. En toch
z<.nderling genoeg, zijn allen van welk
geloof, van welke richting dan ook
overtuigd van het nut en het voor
deel ervan. In 1877 veranderde gene
raal Booth de organisatie van eenige
bijzondere personen in eene militaire
organisatie. Om de massa te treffen,
heeft men eigenaardige vormen, eigen
aardige kleeding noodig om tot de
harten door te dringen. Het L. d. H.
wenscht goed te doen, daartoe zijn 2
dingen noodig: gezag en gehoorzaam
heid. Geene orde is mogelijk zonder
tucht.
Spotvogels hebben het wel eens eene
verkeerde manifestatie genoemd.
Het Leger des Heils voert eehter
een grooten machtigen strijd en zal
rustig en kalm zijn gang gaan en
zich niet aan de spotters storen. Het
wil de lagere klassen verheffen.
Spr. zeide voorts een en ander om
trent generaal Booth. Reeds als kind
had de generaal gezworen alle krach-
t« n te wijden aan de taak van ver
betering en opheffing. Hij is voort
gegaan op dien weg en ie de wereld
n-ndgereisd om liefde en verzoening,
en troost te verkondigen. Heaen
avond hoopte de generaal eene duide-
lij ke voorstelling te geven van datgene
wat hij wenscht te doen en van dat-
yene wat reeds gedaan is. Het L. d.
H. daalt af in de achterbuurten, in
krotten, troost daar diep ongelukki
gen, het verschaft werk en geene aal-
u oezen. Spreker verlangde dat allen
zich zouden vereenigen in dat groote
beginsel van lielde. (Applaus).
Thans kwam de generaal aan het
w-jord.
Hij zeide in de eerste plaats den
heer W. dank voor het inleidend
woord, dat de vergadering zoo harte
lijk had ontvangen. Het speet hem
<lat hij geen Hollandsch kende, daar
door zal de vergadering een weinig
geduld moeten hebben. Daarna zeide
hij dat het L. d. H. uit medelijden
is geboren, dat het hen wenscht te
bereiken, die buiten de maatschappij
zijn, dat het doel altijd is geweest
menschen als menschen te helpen,
Het wenschte hun den hemel op
aarde en den hemel hiernamaals te
brengen.
Over de geheele wereld is het ver
spreid 11000 officieren, 4000 afdee-
lmgen, zijn er en in 40 landen wap
pert de vlag van het Leger des
Heils.
Het Leger wil altijd de menschen
met het oog op de maatschappelijke
ellende, helpen, droefheid lenigen en
een weg tot ontkqming daarvan ba
nen.
Die plannen in Darkest England
geopperd, moeten in praktijk gebracht
worden. Er is ook een donker Neder
land. Dezelfde toestanden zijn op de
geheele wereld, in Australië, Canada,
ja overal doch velen hebben geen tijd
om aan de ellende van anderen te
denken. Ander3 handelt het Leger des
Heils.
De Generaal wenschte hedenavond
als pleiter voor eene ellendige schare
op te treden. Hij schetste eene Lon-
densche achterbuurt en de ellende
die daar heerscht. Dan is er eene tweede
categorie, die geholpen moet worden;
die der misdadigers, der dronkaards,
eene derde, die der gevallen vrouwen,
Voorts ging de Generaal na, wat
het Christendom omtrent de liefde
leert, hoe men helpen moet en de
beginselen waarop het rust. Wanneer
men in de maatschappij eene groote
schare menscben heipen wil, zeide
hij, moet men dat goed aanpakken,
Daartoe is bekwaamheid, kapitaal en
lielde noodig. Het doel moet niet
zijn verzachting der ellende, maar
ontheffing daaruit, d. redding. In
Engeland wordt jaarlijks f 120.000.000
aan de armen gegeven en door par
ticuliere instellingen nog eens net-
zelfde bedrag. Doch daarmede wor
den ze niet uit de ellende verlost.
Spreker wil in de eerste plaats naar
de groote* steden gaan, en daar toe
vluchtsoorden en goedkoope gaarkeu
kens vestigen. In Londen worden da
gelijks 5 duizend menschen onder dak
gebracht en aan 30000 voedsel ver
strekt er slapen per nacht 1000
menschen voor 5 ets. Daarvoor zijn
zij in een goed verwarmde kamer,
wordt hun brood verleend enkrijgen
zij bovendien nog 1 uur godsdienst-bij
eenkomst.
Men moet de menschen moed in
spreken en hun karakter vormen.
Verder wil de generaal de men
schen uit de overbevolkte steden
brengen, waar het minder bevolkt is,
bijv. in landen als Australië, Cana
da enz.
In de derde plaats wenscht men
stadskoloniën. Op het oogenblik heeft
het Leger des Heils zulk eene kolonie
te Londen aan de monding van de
rivier de Theems.
Ieder die werken wil, kan daar den
grond bebouwen. Laat men ook zulk
eene strook lands aan gene zijde van
den oceaan nemen, bijv. in het N. W.
van Canada. Laat men die menschen,
die daar dan zullen wonen voorthel
pen, totdat zij zich zeiven kunnen
helpen en ze dorpsgewijze verdeelen
en zij zullen verbruikers worden van
goederen, die in groote steden worden
gemaakt. De generaal is vol vertrou
wen dat die menschen zullen opbren
gen, wat men aan hen besteed heeft
en dat geld kan men dan later weer
voor anderen gebruiken. Een weg ter
ontkoming is mogelijk en 't is een
schande voor de menschheid als die
dan niet wordt betreden.
Weet men een beteren weg, laat
men dien dan bewandelen. Sprekers
plan staat geen ander in den weg,
zeide de generaal. Doch laat men
nazien, wat er reeds gedaan is. God
zegene u allen. Dus eindigde hij (een
langdurig applaus,doch ook een weinig
gefluit volgde).
Daarna sprak de heer Wertheim
een woord van dank aan den gene
raal.
Hij zeide, dat de generaal onder
humor tranen van weemoed had ge
mengd en dat het de heilige plicht
van allen is om te helpen, en dat er
boven een strijd van hartstochten
een strijd van verzoening en eensge
zindheid is.
Het is noodzakelijk hulp aan on-
gelukkigen te brengen, ging hij voort.
Nu stelde spreker de volgende motie
voor.
jDat deze vergadering met de
meeste aandacht heeft geluisterd naar
de toespraak van generaal Booth en
zijn beschrijving van de ontwikkeling
van zijn maatschappelijk plan over
de geheele wereld; dat zijne woorden
opnieuw de overtuiging hebben opge
wekt, dat de gevaren, waaraan onze
maatschappij blootstaat, nog steeds
even groot zijn als ooit te voren, en
dat slechts door het in het werk
stellen van vereenigde aanhoudende,
energische en onpartijdige pogingen,
de stroom des kwaads aan worden
erddat, aangezien het Leger
des Heils met zoo gunstigen uitslag
werkzaam* is geweest met het op
richten, in de groote middelpunten
van bevolking, van toevluchten, het
verschaffen van werk en het vormen
van de karakters van zoovelen der
armsten van Nederland, deze verga
dering beslist van meening is, dat de
tijd is gekomen om ook in Neder
land eene Landkolonie te stichten,
waar zij, die een voldoenden proeftijd
hebben doorgemaakt in deToevlucti-
ten, en die geen werk kunnen vinden
in de steden, kunnen geplaatst wor
den, ten einde een gelukkig te buis te
vinden, ver van de verleidingen en
andere schadelijke invloeden van het
leven in de groote steden.
rDe hr. Corneiissen, die als versla
van „Recht voor allen" aanwezig was,
verlangde hierover, onder veel rumoer,
het woord. De heer Weriheim gaf
hem dit niet, omdat eene discussie
over datgene, wat van het hart tot
het hart gaat, hoogst onpraktisch is.
„Dan had men geen motie moeten
stellen," schreeuwt Corneiissen.
„Geroep van „Neen" en van „Laag"
Applaus en gefluit.
Nu bracht de heer Wertheim den
gener -al nog den dank der vergade
ring onder applaus en gefluit. Te
ruim 10 uur was de bijeenkomst
geëindigd.
Nog kunnen wij mededeelen, dat
ook Zondag verschillende bijeenkom
sten zijn gehouden. Reeds in den vroe
gen morgen, te 7 uur werd een bid
stond in „de Vrede" gehouden, daar
na te 10.30 eene Heiligingsbijeenkomst
,Frascati". vervolgens eene mass-
meëting te 3 uur in don Parkschouw
burg en ten laatste te 7.30 eene
Heils-demonstratie in den Park
schouwburg. Al deze bijeenkomsten
onder bevel van den generaal.
De mass-meeting woonden wij bij.
Men had toen de onoplettendheid
een zondaars bank voor de tafeltjes
van de pers te zetten. Een der offi
eieren verzekerde ons, dat er toch
een zondaarsbank noodig was. Wij
moesten dus eene andere plaats zoe
ken. Na lang zoeken en na bijna het
geheele gebouw doorloopen te hebben,
bracht ons eindelijk een officier
een loge, waar wij alles goed konden
hooren en zien. Men toonde ons een
telegram waarin de gezant van België,
in Nederland, kennis gaf, dat hij
Zaterdagavond verhinderd was de
bijeenkomst bij te wonen.
Adjudante Bondam opende de ver
gadering met gebed, waarbij de ge
neraal en andere officieren geknield
lagen. Daarna bad de generaal zelt
en zong mevr. Oliphaot een solo
Thans trad de generaal op. Hij las
het laatste vers van Hand. 3 voor
en verklaarde dat. Hij zeide o. m,
dat alle menschen het geluk najagen
doch te vergeefs. Alleen door God.
wordt men gelukkig. God wenscht
allen gelukkig temaken. Ten laatste
noodigde hg allen uit voor de zon
daarsbank te knielen en eindigde de
samenkomst op de gewone wijze.
W ereld-Tentoonstelling
Amsterdam.
Blijkens achterstaande annonce
wordt van Woensdag 3 April tot Za
terdag 6 April de inschrijving ge
opend op certificaten uitgegeven door
het Bestuur van bovengenoemde Ten
toonstelling. Elk certificaat bevat le
ééne premie-Obligatie groot f5.
die op 1 November 1895 a pari wordt
afgelost en op 15 Oct. a.s. deelneemt
aan de trekking van de premiën ad.
f100,000 f 25.000 enz.; 2e 25toegans,
bewijzen 50 cents per stuk.
Daar men van de voor elk certifi
caat te betalen f12.50 op 1 Novem
ber a.s. in elk geval f5 terugontvangt
kosten de 25 entréekaarten en de
kans op de premiën te zamen dus
niet meer dan f 7.50. Laat men de
kans om eene premiete trekken geheel
buiten beschouwing, dan nog kosten
de entréekaarten (tickets) slechts 30
cents per stuk.
Voor in en nabij Amsterdam wonen
den is inschrijving op de certificaten de
eenige wijze om zich tot verminder
den prijs toegang te verschaffen, daar
abonnementskaarten niet worden uit
gegeven. Hetzelfde geldt (natuurlijk
in eenigzins mindere mate) voor hen
die verder van Amsterdam wonen.
Daar van laatstgenoemden over het
algemeen alleen vereenigingen en
corporatiën een grooter aantal tickets
zullen wenschen te bezitten, is de
bepaling gemaaktdat niet ver
langde toegangsbewijzen door be
middeling van het syndicaat, tege
lijk met de gewone entréekaarten,
verkocht kunnen worden. Hierdoor
hebben de certificaten voor niet-Am-
sterdammers dezelfde waarde als voor
de inwoners der hoofdstad. Hoe on
waarschijnlijk het ook is, dat de Ten
toonstelling door brand vernield zou
worden, (in aanmerking genomen de
voorzorgsmaatregelen), zoo heeft het
Bestuur de spreekwoordelijk gewor
den oud-Holandsche voorzichtigheid
gehuldigd door, ten behoeve van de
houders van toegangsbewijzen, eene
assurantie te sluiten tot een bedrag
van één milioen gulden. Prospectus
sen met plattegrond zijn alhier ver
krijgbaar bij de Haarlemsche Bank-
vereeniging.
Men schrjjft uit Brussel aan de N*
R. C
De derde muziekuitvoering der „So-
ciété des nouveaux concerts," waar
mede Willem Kes en zijne keurbende
belast waren, heeft heden (Zondag)
namiddag plaat» gehad in het Al-
hambra-theater, dat tot in den nok
gevuld was met een voornamelijk
uit artisten en dilettanten samen
gesteld publiek.
Laat ik reeds dadelijk zeggen, dat
de Nederlandsche artisten, en meer
bepaald hun uitmuntende chef, een
onthaal hebben gevonden, dat van
de hoogste wanrdeering getuigt. Van
het eerste nummer van het pro
gramma, de ouverture van Smetana's
,Verkaufte Braut" af, had Kes het
ademloos luisterende publiek geheel
en al gewonnen, en met ieder nieuw
nummer namen de bijvalsbetuigin
gen in geestdrift toe, zich uitende in
daverend en zoo lang aanhoudend
applaus, dat de dirigent telkens ge
noodzaakt werd eenige keeren voor
het publiek te komen. Tot vijfmaal
toe werd de voortreffelijke dirigent
ten slotte naar voren geroepen.
De Temps weet mee te deelen, dat
bij een gala-voorstelling, Maandag
avond te Berlijn in het Schauspielhaus
te geven ter eere van Bismarck, een
proloog zou gezegd worden, waarvan
keizer Wilhelm de schrijver is.
Hedennacht is naar wij vernemen
Amsterdam buiten de Haarlem-
merp ort een brand uitgebroken, die
vier slachtoffers heeft gemaakt. Een
man werd nog vermist.
De werkstakende meubelmakers te
Amsterdam doen een beroep op de
burgerij. In eene circulaire, welke zij
bij honderden door de stad versprei
den, maakten zij Maandag de klanten
hunner patroons met den toestand
en met hunne wenschen bekend. Zij
deelen mede, dat te Amsterdam van
de 500 gezeken slechts 6 een loon van
23 cent per uur genieten; dat 20ge
zellen 22 cent, 15 gezellen 21 cent
43 gezellen 20 cent verdienen, en de
overigen voor minder moeten arbei
den, vaak voor 13 en (14 cent per
uur. Zij vragen der burgerij af, of de
door hen gewenschte lotsverbetering
al J dan niet billijk is en deelen hun
mede, dat de patroons slechts de
helft van het gevraagde willen toe
staan en dit nog onder voorwaarde,
dat na verloop van eene maand dié
verhooging weder zou komen te ver
vallen, zoo zij dan niet over geheel
Nederland zou zijn ingevoerd. De
stakers wenden zich tot de burgerij,
wijl de patroons beweren, dat zg
hunne klanten zullen verliezen, zoo
dra zij den prijs van het fabrikaat
ook maar met een enkelen gulden
gingen verhoogen.
Bij de Bismarck-viering te Berlijn
viel het Maandag aldaar bijzonder in
het oog, dat het Rijksdaggebouw met
zeer veel zorg was versierd, wat na
tuurlijk de aandacht trok in verband
met het besluit van den Rijksdag
geen deel te nemen aan het feest.
Natuurlijk moest de voorzitter,
heer Bsol, het beve lgeven tot het
aanbrengen van deze versieringen I
van het Rgksdaggebouw. Daaruit
blijkt derhalve dat de Rijksdag
toch officieel aan het Bismarckfeest
deelnam, en niet alleen door de aan
wezigheid van twee vice presidenten I
bij het diner, dat de Keizer ter Bis-
mareks eere ten hove gaf.
Door het engelache Lagerhuis is I
Maandag het wetsontwerp tot schei
ding van kerk en staat in Wales bij
tweede lezing met 305 tegen 260
stemmen aangenomen.
In dezelfde zitting deelde minister I
Harcourt mede, dat de regeering geen
enkel bericht omtrent eene aanstaande
muntconierentie heeft ontvangen, en
hoopt, dat het Paasch-reces van 10 tot
22 dezer zal worden gehouden. Sir
Edward Grey deelde nog mede, dat
met Rusland door Engeland eene
conventie was gesloten betreffende
het Pamir-gebied.
Naar uit Lissabon aan de Tima I
wordt gemeld, ontbindt een ko .inkhjk I
besluit de Tweede Kamer in Portugal I
en beveelt een hervorming in de kies-1
wetgeving. Voortaan zal de Tweede
Kamer enkel bestaan uit 120 afge
vaardigden, waarvan 114 voor Por
tugal en 0 voor de koloniën. Vele I
ambtenaren, alsook g-naturaliseerde I
vreemdelingen zullen niet verkiesbaar
zijn. De nieuwe Cortez zullen eerst
in Januari bijeenkomen.
De spaansche maarschalk Martinez I
Campos heeft Maandag eene audiën
tie gehad bij de Koningin-Regentes. I
Hij zal dezer dagen naar Cuba ver
trekken.
Omtrent den opstand op dit eiland I
wordt uit Key-West gemeld, dat de
spaansche troepen op 26 en 28 Maart
weer slaags zijn geweest met de op- I
standelingen. Met een verlies van. 50 I
man werden de regeeringstroepen f
tèruggedreven.
verkondigen, dan hield hij het evengoed voor zich als mijn
heer Rowan het steeds deed. Maar Yewle is eene prachtige
p'aats om het voor een kantoorkruk in eene bankinstelling
te verwisselen het is dus wel te begrijpen. Maar hij heeft
gezegd, dat- mijn meesters lijk moest worden onderzocht. Zal
men dat doen dokter Hayle?"
„Ik denk het wel Stokes ik denk het wel," antwoordde
de oude dokter en schudde langzaam het hoofd heen en weer.
Nadat de oude dokter uit het kerspel die nu reeds ge-
rinmen tijd uit zijn praktijk was aldus zijne meening had
te kennen gegeven, scheen Stokes voor de eerste maal over-
tu igd van de zekerheid van hetgeen hem eerst minstens aan
twijfel onderhevig scheen. De uitwerking op den bottelier
was merkwaardig en den jongen Gray in den beginne een
raadsel. Zijne stevige, oude gestalte scheen krampachtig te
worden bewogen en de waterige oogen glansden van een
toornig licht.
zult er toch niets mee te maken willen hebben, dokter
Hayle?" vroeg hij.
„Neen Stokes, ik ben niet meer in praktijk."
„En wanneer u het nog wel waart dokter, dan zoudt u,
die toch bekend zijt met de familiegeschiedenissen, er toch
z*-<er niets mee te maken willen hebben? Zijn zij in staat
om er een eed op te doen, dat hij dood is, alvorens zij met
h'inne messen beginnen? want, als zij het niet kunnen
doen, dan zal mijnheer Rowan spoedig dood zijn onder hunne
roode handen!"
De oude geneesheer bewoog zich onrustig op zijn stoel en
wierp een blik op Francis Gray. Hij zag slechts eene uit
drukking van verbazing op het gelaat van den jongen man,
wat was toe te schrijven aan de woorden van Stokes en zijne
diepe ontroering.
„Stokes," zeide de dokter plechtig, „ik vrees dat er niet
valt te twijfelen aan den dood van mijnheer Rowan. De
dokters moeten onderzoeken wat de oorzaak van zijn dood is."
„Die doktoren van tegenwoordig zijn knappe menschen,"
antwoordde de oude bottelier ontwijkend. „Inplaats van
iemand ader te laten en pleisters te geven zooals gebeurde
in den tijd toen de menschen nog langer leefden, steken zij
nu hunne thermometers in uw mond en onder uw arm, en
geven u kleine lepels vol drank alsof men een kind is. En
toch vergeten zij niet er u evenveel voor te rekenen alsof zij
u op de goede manier behandelden. Ik geloof dokter, dat
wanneer die knappe hoeren er geweest waren in den tijd
van Hubert King en den tweeden Rowan en van den ouden
mijnheer Geoffrey, die nu in hunne graven rusten, dat zij
hunne lichamen ook zouden hebben opengesneden en op die
wijze een einde aan hen hebben gemaakt Wanneer zij juist
iemand willen opensnijden," riep hij uit, „laten zij het dan
mij doen!" De bottelier was te opgewonden om verder te
spreken, keerde zich haastig om en verliet het vertrek.
„De oude man schijnt wat in de war te zijn, dunkt mij,"
zeide Francis Gray tot den dokter. „W at ter wereld kan hg
toch bedoelen?"
„Weet u dat niet?" antwoordde de dokter, niet op zijn
gemak. „De familie King was eene zonderlinge familie," ver
volgde hij, en zijne stem klonk zachter en vol eerbied I
want daar hij geboren was onder den rook van Yewle, en I
zijn leven lang had gewoond in het kerspel, deelde de oude
geneesheer bijna geheel in den bijna bijgeloovigen eerbied; I
dien men voor de familie koesterde „eene zonderlinge
familie," herhaalde hij. „Wanneer u bekend waart met hunne
geschiedenis, dan zou Stokes u niet zoo raadselachtig voor
komen. Hij gelooft niet, dat zijn meester dood is."
Gray toonde een verbaasd gelaat, en wel voornamelijk ten
gevolge van den grooten ernBt, waarmee dokter Hayle
zaak opvatte.
„Het is een feit mijnheer Gray," vervolgde de dokter, „dat
het vraagstuk van leven of dood reeds gedurende vele
slachten bij de Kings van bizonder groot belang is geweest
Hebt u ooit wel eens bedacht, waarom in de studeerkamer I
zoovele boeken over geneeskunde en physiologie en derge
lijke wetenschappen aanwezig zijn? U zult daar eene ver
zameling van dergelijke boeken vinden, van de oudste tot I
de laatst uitgegeven werken over dit onderwerp. Zij zijn door
de elkaar opvolgende meesters van Yewle bestudeerd."
„Ik heb natuurlijk de boeken opgemerkt en ik heb er mij I
ook over verbaasd; eene dergelijke verzameling vindt men
zoo zelden bij een landheer. Ik heb mijnheer King eens ge
vraagd, hoe hij aan die verzameling kwam."
Wordt vervolgd.)
