Het atoomaohip Satazie, van Japan
met de mail uit Indië, arriveerde 15
Jan. te Pord Said en heeft de reis
naar Marseille voortgezet. Het kan
den 19den aldaar worden verwacht.
Pers Overzicht
Men eventueel bombardement van de
residentie.
In bet Nieuwe van den Dag wordt
er aan herinnerd, hoe eenige jaren
geleden bier te lande de vraag aan
de orde was ot ean bombardement van
de residentie door een vijandelijke
vloot in strijd sen zyo met bet inter
nationaal reoht.
Sommige schrijvers meenden de
vraag bevestigend te moeten beant
woorden, andere waren van oordeel,
dat de ainweaigheid van degescbnt
gieterij, de troepen, de departementen
van Oorlog en Marine, voldoende
reden zon fijn om een bombardement
te rechtvaardigen.
Ook echynfc bij niet weinigen de
vrees te bestaan, dat zoo te Scheve
ningen een haven komt, en die haven
verdedigd zou worden door een fort,
dit alleen reeds tot een bombarde
ment aanleiding zou kunnen geven-
Het Nieuwe wijst er nu op dat door
het „Institut de droit internationaal'
de quaestie van bet bombardement
van open steden commissoriaal is ge
maakt en dat die commissie, waarvan
o. a. generaal Den Beer Portugael
rapporteur was, in de joDgete verga
dering van het „Institut" rapport heeft
uitgebracht.
Daarin wordt op den voorgrond ge
steld, dat er geen verschil is tnsschen
de regelen van het oorlogsrecht be
treffende bet bombardement door eene
strijdmacht te land of door eene vloot,
en dat dus ook op het bombardement
door een© zeemacht toepasselijk zijn
de regelen, daarvoor gesteld ia het
«Manuel" betreffende de oorlogsge
bruiken bij d6n landoorlog.
Op grond van die aigemeene be
ginselen zal dus bet bombardement
door eene vloot van eene open stad,
dat wil zeggen eene stad, die niet
verdedigd wordt door fortificatiewer-
ken of andere middelen van weerstand
voor de verdediging van nabij, noch
door in de nabijheid, b. v. op hoog
stens 4 i 10 kilometer verwijderde,
gedetacbe-rde forten, verboden zijn,
behalve in de volgende gevallen
lo. Teneinde door requisition en con*
tributiën te verkrijgen netgeen noodig
is voor de vioet.
Intucschen zullen deze requisitiën
en contributiën moeten blyven binnen
de grenzen, die daarvoor gesteld zijn
in het bedoelde „Mar.nel".
2). Met het doel werven, militaire
inrichtingen, munitiedepots of oor
logsschepen, die zich in eene haren
bevinden, te vernielen.
Buitendien ban eene open stad, die
zich verdedigt tegen den intccht van
ontscheepte troepen of zeelieden, ge
bombardeerd worden met het doel,
de ontscheping der soldaten en zee
lieden te beschermen, indien de open
stad tracht, die te verhinderen voorts
als een hulpoorlogsmiddel, om den
aanval van de ontscheepte tsoepen
en zeelieden te vergemakkelijken,
indien de stad zich verdedigt.
In het bijzonder zijn verboden bom
bardementen, die tot uitsluitend doel
hebben een afkoopprys te bedingen
(brandschatting) .en met nog meer
reden bombardementen, die alleen
moeten dienen om tot de onderwer
ping van het land te dwingen door
eene niet door andere zaken gemoti
veerde vernieling van vreedzamejinwo-
ners of hunne eigendommen.
Eindelijk is vastgesteld, dat eeDe
epen stad niet blootgesteld kan zijn
aan een bombardement, alleen door
het feit:
lo. Dat zij de hoofdstad ia van een
Staat of de zetel der Regeering (hoe
wel uit den aard der zaak deze om
standigheden haar volstrekt ge6n
waarborg kunnen geven tegen een
bombardement).
2:). Dat zij door t-oepen is bezet, ot
dat zy gewoonlijk de garnizoensplaats
is van troepen, tot verschillende wa
pens behoorende, die bestemd zijn om
zich in oorlogstijd by het leger te
voegen.
Mochten in de toekomat de boven
staande r6gelen worden beschouwd
deel uit te maken van het geldend
oorlogsrecht, dan gelooven wy, voegt
het Nieuwe hier aan toe, dat de com
mandant eener oorlogsvloot, die zich
te goeder trouw ean die regelen v/il
houden, zich niet gewettigd zal achten
bij een oorlog waarin Nederland is
betrokken, tot een bombardement
onzer residentie van nit zee.
Een andere vraag is het echter, of
sulk een commandant, als hij wenscht.
tot zulk een handeling over te gaan,
ook bij de erkenning dier regelen gee.oe
motieven zal kunnen vinden, waarop
hij zal voorgeven, daartoe gerechtigd
te zijn. Vooral wanneer door den
aanleg van eene haven nabij Scheve-
ningen aldaar de bonw van een lort
tot verdediging daarvan noodig is ge
worden, zal *ich op de letter (niet
op de bedoeling) dier bepalingen kun
nen beroepen, om het rechtmatige van
zijne handelwijze te bepleiten.
Afschaffing van nachtarbeid.
Aan een artikel van de Hecagsche
Cour. over dit onderwerp ontleenen
wij het navolgende
Dat 't wenscbelyk is voor den
mecsch, te slapen by naobt, wie
die 'tontkennen zou? En dat, als
't kon, dit „natuurreoht" aan den
bakker evenzeer diende te worden j
toegekend als aan ieder ander,
ook dat betwist niemand.
Maar behalve de bakkers zyn er
n< g honderden „maatschappelijke ar-
I beiders", hooge en lage, die dit .na-
tnurreoht" eveneens in meerdere of
mindere mate ontberen. In onze in
gewikkeld samengestelde maatsobap-
py is nu eenmaal nachtarbeid onver-
mydelqk en kan men onmogelyk alle
werk zóo regelen, dat allen tegelijk
rasten. De geneesheer, de koetsier,
de spoorwegambtenaar, de telegrafist,
de zeeman, de yzersmelter, de dag-
bladsohryver, zy allen en nog vele
anderen moeten, in meerdere of min
dere mate, werken als een ander rust
en rusten als een ander werkt Daar
aan is niets te do6n en zy schikken
ziob er inwant 't zyn de eisohen
van het beroep.
Wanneer dan, zooala het geval
sobynt te zijn, die beroepseisohen
zioh verzetten tegen afschaffing van
den n&ohtarbeid der bakkers, dan is
daarom ten aanzien van dit arbeids
vraagstuk onze slotsom verwekt geen
onrust in uw vak, door een eisoh te
stellen, die, als by kon worden sfge
dwongen, u weinig of geen nut sou
aanbrengen, maar zeker uw bedryf en
dus uw geldelyk belang, zou benadee-
leD, en overweegt alzoo op uwe
samenkomst ernstig en zonder voor
ingenomenheid, alvorens te besluiten.
Missohien vergissen wy one, zyn
onze bezwaren denkbeelden of te
overkomen, is onze vreea ongegrond.
Is dit zoo, dan zullen wy de eersten
zyn om er ons over te verhengen.
Maar dat moet blyken dat moet
door en aan ae vakmannen op de
vakvergadering worden aange
toond.
En daarom zeggen we ts dezer zake:
verzint eer gy begint."
Koloniën.
Atjeh.
Uit Kota-Radja wordt dd. 6 Dec.
aan bet Bat. Nieuwsblad geschreven
Regen en nog 6ens regen. Elk piekje
dat eenigen aanleg heeft om onder
water te kunnen staan, staat blank,
zoodat de kraton, vaa de westzijde
gezien, meer heelt van een sterkte
uit de Hollandsche waterlinie, dan
van een eerzame Nederlaodsohe ne
derzetting in de tropen. Alleen de
kikkers zijn in hun nopjes en geven
dan ook p de ondubbelzinnigste wijze
de hooge blijken hunner tevredenheid.
Al deze strcomen waters schijnen
evenwel niet in staat te zyn alie
cholerabacilien zeewaarts te voeren
wel is de cholera nog sporadisch,
maar toch zijn reeds een 30tal lijders
zoowei militairen ale inlanders, in
het hospitaal opgenomen, waarby
verscheidene gevallen voorkomen met
doodelyken afloop. Ook in het hos
pitaal zeil zijn gevallen voorgekomen
onder de ruim 700 personen, die daar
op het oogenbiik verpleegd worden;
150 hiervan behooren tot detroepec.,
die de Koursie medegemaakt hebben
naar Indrapoeri en Selimcen wel een
bewijs, dat men niet ongestralt iB de
west-mouseon kan ageezen. Het leeje
ia gelukkig ter harte genomen, zoodat
van groote tochten wel vourloopig
geen sprake zal zijn.
Het prijsschieten, dat telken jare.
otn dezen tijd plaats grijpt, gat een
kleine afwisseling; trouwens dibmeg
dan ook wel; na zoo lang zelf ah
scbyf gefungeerd te hebben, mogen
de rullen wel eens verwisseld woj-
den. 's Avonds hadden verschil
lende festiviteiten plaats bij het eene
bataljon was bal en kon men de Am
boüeezen met een deftigheid, een be
tere zaak waardig, met bun dames
een toertje sieu doenbij een ander
bataijon werden volksspelen gehouden
ol was kermis, waar een poffertjes
kraam, een menagerie, met bepaald
verrassende voortbrengselen uit de
Indische lauca enz. enz., tal van be
langstellenden lokten.
Ook het aanstaande St Nicolaas
leest breDgt eenig leven in de brou
werij. De toko's prcfiteeren er van
om loterijen te organiseeren, waar
men voor 1 gld. het lot gelukkige
eigenaar van een ol ander prul kan
worden.
Voor de sabreurs is bet tegenwoor
dig een ware kouikommertyd. Al die
nattigheid noodzaakt ons wat water
by den wijn te doen en de weer
spannige of zioh tijdelijk verzettende
hoofden alleen maar met bedreigin
gen ta overstelpen, in de hoop ze
later wat hardhandiger op do vingers
ie tikken. Aan alle hoofden buiten
de linie is aangezegd binnen den tyd
van een maand alle versterkingen
binnen hun gebied met den grond
gelijk te maken.
Toekoe Tjoet Lam Tengah, Toekoe
Gedocg en Imam Lam Lene vonden
hierin aanleiding om een dergelyke
order uit te vaardigen, maar in tegen
gestelden zin. Toekoe Ali sobynt zijn
vrouw het hoofd te willen bieden en
wil niet komen, zoolang zyn vader
nog verbannen blyft. Tengkoe Tjoet
Lam Panas beeft wel de boete betaald
maar de boofden zijn weggebleven,
zoodat by een volgend bezoek de
boete zal verdubbeld worden, net
zoolang tot onze eiachec ingewilligd
zullen worden.
In de moekims Montasik en Piëns
is het nog altyd niet pluissleohts
enkele hoofden hebben hun opwach
ting gemaakt en een gedeelte der
boete betaald, zoodat bun nog eens
is aangezegd, dat bij een dergelyke
houding van bet binnenhalen van den
oogst geen sprake kan zijn. Onlangs
waren berichten binnengekomen, dat
in deze buurt een gedeelte der artil
lerie, die indertijd in handen der
Atjehers gevallen was, verborgen
moest zyn.
Zondag 30 November ging het 12e
bataljon er op uit om te traohten
deze in banden te krygen, hetgeen
ook boven verwaobting uitstekend,
gelukte. De 7 o.M. en de Coehoorn-
mortier werden in een pat terugge
vonden, zoodat de mitrailleur alleen
nog maar ontbreekt. Daar de stokken
onder water gelegen hebben, zijn ze
nog in goeden staat, zoodat ze na een
beetje poetsen nog uitstekende dien
sten kunnen prosteeren. Het leukste
van de geheele grap is nog, dat de
bewoners van de diohtstby gelegen
kampong geprest worden om de stuk
ken weer terug te brengeD. Het moet
een heerlyk geziobt geweest zyn, ze
daar zoo tot spot van hun eigen
landslui door de sawah te zieD ploe
teren. Als hun wansohen vervuld wa
ren geworden, was zeker het geheele
12e bataljon op de plaats dood ge
bleven. Mochten we nog eens een
stuk achterlaten, dan zullen de beeren
wel een omwegje maken of bet by
een kanpong deponeeren, die ze een
koopje willen leveren. De geheele
tooht kostte eleoktB 1 gewonde.
Een nieuwe grootheid, kersversob
uit Mekka teruggekeerd, een zekere
Tengkoe di Tjot Pèlèhieng, bloedver
want van TeDgkoe di Toeroe, heeft
zich metterwoon te Kota Theoe, ook in
Montasiksoh gebied, gevestigd en
■obynt ooa een rol in de prang sabil
te willen spelen.
Toekoe Moesa Anak Ba'é bevindt
zich tegenwoordig te Lom Toba deze
is tenminste zoo verstandig ooi de
sabiigelden in vaste bezittingen om
te zetten drie zyner zaakgelastigden
werden onlangs te Batoe Poetih op
gepakt.
Toekoe Tjoet Toengkoeb vertoonde
zioh te Lambaroe Angin, maar was
zoo verstandig spoedig te verdwenen.
Den lsten December kwam hel
14de bataljon te Samahani terug. O ver
het geheel genomen, heeft het daar
een rustigen tyd doorgebracht. De
gezondheidstoestand, vooral van de
gedetaoheerde compagnie op Indra
poeri, liet zeer veel te wensohen over.
Kort na elkaar stierven daar o. a. 2
Europeesche B6rgealen en 1 korpo
raal oe koortsen schijnen een zeer
kwaadaardig karakter te dragen.
Heeft men dan daarby een do&ter,
die niet op afdoende wyze voor zyn
zieken zorg draagt, en niet geneigd
sohynt om de noodzakelijkste zaken
uit het hospitaal aan te vragen, dan
is men wel af.
Den 26sten November 's avonds om
10 uur werden door de djahats plot
seling een 10 a 12 soboten op het
bivak gelost, zonder evenwel schade
aan te richten. Eenigen tyd geleden
traobtte een Atjehsohe dief het kam
pement binnen te Bluipen, vermoede
lijk om geweren te stelen. Het ge
lukte hem ook werkelyk by een post
door een yzerdraadveraperrinh bin
nen te komen. Gelukkig zag hem een
kettingjongen, die hem beetpakte en
om hulp schreeuwdehierop sohoten
eenige Europeanen toe, die verder
het noodige verriohtien.
Ook te Kroeng Raba is de gezond
heidstoestand, vooral onder het Buro-
peesobe element, niet rooskleurig. By
een uitrukparty in de IV Moekims
hebben wy weder een paar gewondeo
bekomen, terwyl de Atjehsohe gids
sneuvelde.
Men mompelt hier, dat er een re-
geeringstelegram zou aangekomen zijn
waarby mat spoed aangedrongen
wordt op een tooht naar Lepong en
Lehong. Zeer gemakkelijk uit te ma
ken te Batavia, maar met de tegen
woordige weersgesteldheid ondoenlijk.
Of daoht men dat de overste Van
Heutsz, die op het oogenbiik waarne
mend chef van den staf is, met de
handen in den schoot zou zitten,
wanneer het eenigszins mogelyk was.
De boot, die hedenmorgen vertrekt,
is weer stampvol met offioieren en
minderen, die in een koeler klimaat
berctel bunner gezondheid gaan
zoeken.
Ook verdwynt morgen éen onzer
meest bekende figuren uit ons midden,
nl. de kapitein Graafland, die op zoo
kranige wijze het korps mareohaus-
sees gecommandeerd heeft. Met leed
wezen zien wy hem vertrekken. Als
opvolger is aangewezen de kapitein
Van Kappen.
Sport en Wedstrijden.
Rij wiel-verordening.
Het bestuur van den Alg. Ned.
Wielrijdersbond heeft zich opnieuw
met eeD adies tot den Getueent' raad
van Amsterdam trewend om zijn te
leurstelling mede te deelen, dat in
weerwil van alles wat daartegen is
aangevoerd, in de verordening op het
wieirijden der nummering en de ver
beurdverklaring zijn gehandhaafd.
Het adres wijst er o. a. op, dat een
wielrijder, wonende in een der nabu
rige gemeenten, bijv. de stad binnen
komende uit de richtiüg van Haar
lem en den Haarlemmerdijkopkomend
dadelijk, zonder dat hij eenige over
treding begaat, aangesproken kan
worden door een politieagent, recher-
oheur of anderen ambtenaar der po
litie. Zijn de noodige bewijzen gele
verd, dan kan de wielrijder doortrek
ken, totdat bij de volgende sluis of
in de volgende etraat een ambtenaar
van politie, hem zonder nummer
ziende, wederom staande zal houden.
Datde voorgestelde politiebep&iingen
aan allen, die financieel belang heb
ben by een druk vreemdelingenver
keer in Amsterdam, groote schade
zullen toebrengen, blijkt, aegt het
adres, o. a. hieruit, dat door een
Duitsch wielrijdersblad, met ongeveer
36000 abonné's kort geleden nog ie
gewaarschuwd, Amsterdam niet te
bezoeken, wanneer de onderwerpelijke
verordening wordt aangenomen en
dat de buitenlandsche pers, tot groote
schade van Amsterdam's burgerij,
maar al te gretig zal zijn dergelyke
waarschuwingen te verspreiden.
Onki9sch noemt het adres de ver
ordening tegenover de fatsoenlijke
i vrouw, hinderlijk voor den geneesheer,
voer den handelsman, en in het alge
meen voor ieder die het rywiel ge-
bruikt om zich in byzondere omstan
digheden spoedig te verplaatsen.
Verder zet bet adres uiteen, dat
de nummering onvoldoende en on-
practieoh zal blyken, en eindigt met
bet verzoek de voorgestelde bepalingen
omtrent nummering en verbeurdver
klaring te doen vervallen, subsidiair
slechts de nummering van vraohtrij-
w elen en ry wielen, door den rijder
uitsluitend tot uitoelening van zyn
beroep «gebruikt, te verplichten.
Caoulchouc-WQuden in
Matt o Croaso.
De Diario Official van den staat San
Paulo bevat volgens de „1. R. WY' het
volgende artikel over de caoutchouc-wou-
den van Matto Crosso.
Men schat de in de wouden aanwe
zige boomen op minstens duizend mil-
lioen stuks; zij zijn nog niet lang gele
den ontdekt en eerst in den laatsten
tijd worden zij geëxploiteerd. De hinder
nissen, welke de pioniers in deze streken
te boven moeten komen, zijn groot, doch
desniettegenstaande gebrek aan arbei
ders, onvoldoende transportmiddelen enz.
is de caoutehouc-oogst aan het vermeer
deren en belooft in niet te langen tijd
fïen oogst van Kena-mate (Paraguay) en
der paia te overvleugelen en te verdrin
gen. De laatste caoutchouc-oogst be
reikte 10000 arroba's, tegen 50 milreis
per arroba gerekend, met rijzende markt
prijzen. Het gemeente-bestuur te Dia-
mantina is evenals alle andere munici
pal iteiten in den staat Matto Crosso ver
deeld en omvat aanzienlijke streken, door
groote rivieren besproeid, die bare wate
ren naar zijrivieren van de Amazone en
de Paraguay zenden. Op de waterschei
ding tusscben Amazone en Laplata ligt
de stadSDiamantina, hoofdstad van Matto
Crosso, eertijds gewichtig om de ont
dekking van diamanten, doch na de uit
putting der diamantvelden achteruitge
gaan en nu weder wegens de caoutchouc-
wouden in opkomst. De daar groeiende
caoutchouc-boomcn kunnen slechts van
April tot September aangeboord worden,
daar de boomen alleen in zeer vochtige
streken gedijen, die in den regentijd ge
heel overstroomd worden en dus ontoe-
gangkelijk zijn. Om de caoutchouc te
verkrijgen trekken de inzamelaars in
April troepenge wij ze naar de wouden
dan is het water zoo ver weggevallen,
dat de wouden desnoods toegankelijk zijn.
Het eerste werk is het schoonmaken dei-
oude wegen en het maken van nieuwe
paden iedere caoutchouc-verzamel aar
neemt de controlo over een streek van
80100 boomen op zich deze staan niet
dic-ht bij elkaar, zij zijn hier en daar ver
spreid en vele paden moeten met veel
moeite over groote uitgestrektheden aan
gelegd worden. Dit alleen staan der
hoornen komt gelukkig slecht aan kleine
rivieren voor; aan grootcre stroomen staan
de boomen met partijen bij elkaar. Zijn
de wegen aangelegd, dan is de eerste
zorg de gereedschappen en materialen,
die men voor het verkrijgen der caout
chouc noodig heeft, bijeen te brengen.
Men snijdt de bast van den Bority-palm
in strcepen en vormt hiervan laden, die
door bouten aan de caoutchouc-boomen
bevestigd worden en als onderlaag voor
de verzamel vaten der melk dienen.
Na het eindigen der voorbereiding, die
ongeveer 3040 dagen omvat, begint de
eigenlijke inzameling van het eaoutchouc-
sapiedere verzamelaar bezoekt zijn-op
bekende wijze ingesneden hoornen op de
rij af eiken dag en verzamelt de heel
witte melk in grootere vaten, die op de
legerplaats in bakken geledigd worden.
Om het verkrijgen van h t sap te be
spoedigen voegt men een weinig in heet
water opgeloste alóm er bij. De. zich
afscheidende, bisquits genoemde vaste
caoutchoue-massa's perst men tusscben
planken ter verwijdering der overvloedi
ge vloeistof. Dit werk wordt door ieder-
en verzamelaar vlijtig volgehouden tot
September, dan koeren allen met hun
nen oogst huiswaarts. Gedurende den
oogsttijd krijgen de arbeiders gewoonlijk
hun -onderhoud van de werkgevers zelf
hij voorziet hun van gedroogd vleesoh,
zwarte boonen, rijst, spek, zout on ook
tabak en sehiet'gcreedsehap, want de
wouden zijn wildrijk en de jacht beloont,
zichzelf. De gewonnen caoutchouc wordt
door de werkgevers gewogen, op wagens,
met ossen bespannen, naar San Lujz en
Guyaba ter markt gebracht en van daar
op stoomboöten geladen. Het landtrans
port van San Luiz en Guyaba kost per
arroba 1-5 milreis, terwijl de verscheping
naar Corumba per arroba 1 milreis be
draagt. De caoutchouc-oogst is in Matto
Crosse nog in zijn begin en moet de be
handeling beter en rationeeler worden,
in het bizonder om de kostbare hoornen
zooveel mogelijk te sparen. (.4. ff.)
