Nieuwjaarsfeest onder de Hovas
op Madagascar.
w
FH. SMiT
De lieer Jan van de Greide zendt
aan het Yad. brieven uit en over
Madagascar. Ziju laatste brief be
schrijft een der meest karakteristieke
feesten der bewoners, n 1. de „Tandro-
ana° het feest van het bad der KoGin-
gjn, of de viering van het Malgachsche
nieuwe jaar.
Dit feest werd ingesteld door Ra
lambo, een der stichters van het Rijk
der Hova's, die leefde in de 16e eeuw.
De Malgachsche jaartelling reke.it
men per maanjaar, en daar dit onge
veer een dag of tien korter is dan
het onze. kon het niet op een vast-
gesteldeu datum geviord worden. Niet
temin was door Rauavalo de viering
er van vastgesteld op 21 November,
haar geboortedag. Dit feest werd
vooraf den bewoners van Imerinater
kennis gebracht door een koninklijke
proclamatie, die inhield het verbod
al waren het dan ook niet de recht
matige, werden opnieuw bezoeken af
gelegd, en hadden binnenshuis de
zegeningen met gewijd water plaats,
en werden hoofd en handen gedoopt
in steenen kommen, die geplaatst wa
ren aan den ingang der huizen. Met
luide stem werd daarbij gezongen
„O Schepper, laat ons met ons allen
duizend jaar worden."
Daarna hadden de ceremonies plaats
vaD de eigenlijke Tandroana. Ik laat
ze hier vertellen door iemand die ze
bijwoonde.
Ongeveer acht uren 's avonds ging
ik met twee mijner vrienden te voet
naar het koninklijk paleis, omdat er
geen filacjana meer te krijgen was,
met moeite ons een weg banend door
de opgepakte menigte. De avenne die
naar het paleis voerde, was mede om
zet door rjjen filanjana's en colonnes
van soldaten, die ter eere van bun
Koningin een speciaal fiere houding
trachtten aan te nemen, niettegen
staande ze op bloote voeten liepen en
in lompen gehuld waren. Aan den
dat. gedurende de vjjf dagen, die het J ingang van liet paleis werden we ont-
fcest voorafgingen, „eenig dier Icopendvangen door een officier, die ons naar
op vier pooteo" mocht gedood worden, binnen geleidde en ons verzocht vooral
terwijl daarin met elkaar in twist ge- het hoofd te ontblooten, wanneer wjj
raakte bloedverwanten werden uitge-1 do graven der Hova-Koningen, die
noodigd zich te verbroederen, al wa- daar ter aarde waren besteld, voorbij-
hot dan ook maar gedurende de drie'gingen. Daarna bracht bjj ons bij een
-1groep Europeanen, die inserelyks als
wij ter bijwoning van de Tandroana
waren uitgeuoodigd. Spoedig daarop
begon het defileeren van Malgachsche
soldaten-afdeelingen, voorafgegaan
door de fanfareblazers van den lsten
Minister, en gevolgd door de verschil
lende voorname personen van het Hof,
die omstuwd waren door een zwerm
van slaven en bedienden. Daarna
kwam een roode palankijn, versierd
met een groeten, gouden ba!, waarin
zich de jooge Koningin bevond, die
van alle zijden luide werd toegejuicht.
Allen begaven zich nu naar de
groote troonzaal, die schitterend
verlicht was, en waarvan het rech
tergedeelte bestemd was voor het
publiek. Zitplaatsen bevonden zich
er niet; dio moe was van het staan,
kon heengaan als hjj wilde, of op den
grond gaan zitten. Het buffet was
eveneens van uiterst primitieven aard;
een tafel, waarop steenen kruiken,
gevuld met water, waaruit drinken
kon die wilden. De linkerzijde was ge
reserveerd voor de Koningin en er be
vond zich niemand. In den rechterhoek
van de zaal verborg' zich achter ceo
rood gordjjn de badkuip van de Ko
ningin. Dichterbij bevond zich de
troon, versierd met rood fluweel en
overdekt door een prachtigen troon
hemel van dezelfde kleur, o ironie!,
door de Fransche Reg. geschonken
aan de Koningin; links daarvan was
een open ruimte, waar de noodige
rjjst zou gekookt worden en het
ossen vleesch toebereid, dat van het
vorige jaar voor deze ceremonie is
overgespaard; nog meer iinks is de
standplaats voor de Malgachsche
groolen en officiereu. Aan de vier
hoeken van den troon staan Malgach
sche officieren, de getrokken sabeis
in de hand, gedurende de geheele
ceremonie onbeweeglijk als stand
beelden.
De Koningin zit onder den troon
hemel, rnstig, gelatea afwachtend de
dingen die komen znüen. Zjj is ge
kleed ïu het rood, met de kroon op
bet hoofd, den scepter in de hand;
hoewel olijfkleurig, is haar uiterlijk
voornaam en goedig. Eindelijk zijn
allen binnen. De kanonnen bulderen
opnieuw, de Koningin daalt plechtig
af van haar troon en verdwijnt ach
ter het roode gordjjn. Zjj blijft daar
ongeveer een uur. Onderwijl zegt de
hofprediker een lang gebed op in
het Malgachsch. en alle aanwezigen
zeggen het hem na, diep met de hoof
den gebogen over de borst, waarna de
muziek opnieuw haar wilde rbytlimen
uitschetfert. begeleid door een volks
lied. Tegelijkertijd hebben twee echt
Malgachsche ceremonies plaats; de
aanbieding van de Hasinr, en de toe
bereiding van den maaltijd.
Een der leden der Koninklijke fa
mili9 neemt naast den Jen Minister
de plaats in van de Koningin, en alle
aanwezigen in de kroningszaal maken
bjj hen ban opwachting, groeten vol
deemoed, en bieden als blyk van
"oornaamste dagen van dit vreugde
feest, dat iü zjjn geheel ongeveer een
maand dnorde.
Gedurende de drie weken, die de
Tandroana voorafgingen, werden alle
zaken opgeschort. Allen, die uitlan-
dig waren, slaven, kooplieden, wie
ook. keerden terug. Men deed allerlei
uitbundigheden, schafte zich nieuwe
meubelen, nieuwe kleeren aan, ter
wjj! de Koningin en de lieden van
ber Hof zich ODledig hielden met
bet uitdeeien van giiusten eu ge
schenken aan de beambten van het
Rijk. Acht dagen voor den grooten
dag werden de nieuwjaarsfeesten af
gelegd en de Hasina aangeboden, tot
eindelijk het groote feest zelf begon,
en den nacht te voren geheel Imariua
plotseling verlicht werd door duizen
den groote vuren, aangestoken door
de jongeren onder het volk, om onde
ren van dagen kond te doen dat de
groote dag op het punt stond aan te
breken.
Daarna had het beweenen van de
dooden plaats, waarmee men doorgiDg
tot de eerste morgenschemering begon
door te breken. Daarna werd een
'naan geslacht, en doopte eerst de Ko
ningin, daarna de beambten en officie
ren van het Hof hun vingers iu het
bloed van den haan, en besmeerden
zich daarmee het voorhoofd, de ban
den, de maagholte en de verschillende
gewrichtsverbindingen.
Dat was het oogenblik waarop ge
acht werd dat de Tandroana een
aanvang nam, en tal van kanonscho
ten kondigden van het teras van liet
Koninklijk paleis aan, dat de Konin
gin daartoe het sein gegeven had. Nu
begon het uitdeeien van vee door de
Kouingiu aan verschillende corpora
les van smeden, timmerlieden, aan
'taatsbeambten eu aan sommige dor-
m, gelegen in de onmiddellijke na-
bgheid van Tananarive. Dit geschiedde
niet op do gewone manier, maar alle
te schenken ossen werden losgelaten
voor de poorten van het paleis, en
ieder moest nu maken dat njj kreeg
wat de Koningin hein als geschenk
bad toegewezen. Ook anderen, tot
zelfs kinderen, dragers en slaven toe,
mochteu meedoen aan de wilde jacht
op het losgelaten vee, dat spoedig a's
razend door de bochtige straten van
Tananarive rende.
Het daurde soms uren, dat duizen
den, allen in het wit gekleede mannen,
vrouwen en kinderen de van angst
ioeiende, totaal dol geworden dieren
achtervolgden, ze met messen stekend,
met assegaaien, doorborend om ze
toch maar in bun macht te krjjgen,
of dat omgekeerd de tot wilde wan
hoop gebrachte dieren, op hun benrt
vervolgend de hen sarr,ende witte ge
daanten, dezen op hun horens namen,
en ze onder hun hoeven vertrapten,
of verpletterden tegen muren en hoi-
uiugea. Als er genoeg bloed was ge
vloeid. vervolgers en vervolgden uit-
6eput waren eu de dieren eindelijk in
anden waren gekomen van eigenaars,
Haarlemmer Halletjes
Een Zaterdagavondpraatje.
CCCXLIX.
De Oudejaarsavond is uit denaard
van de zaak gewjjd aan een blik naar
achteren en een naar voren. Een kijkje
op het afgeloopeu jaar en een kjjkje
op het gordjjn, dat nog hangt voor het
nieuwe, om morgen deu eersten Janu
ari te worden opgehaald.
't Is geen nieuwe, maar zeker ook
geen onjuiste opmerking, dat dit jaar
weer gauwer is voorbijgegaan, dan zjjn
voorganger. Natnurljjk ligt dat niet
aan 'tjaar, maar aan ons ze!ven. „Al
weer eon dag om," zeggen we 's avonds
verbaasd, „alweer eeu week voorbij,"
is bet Zaterdagsavonds, „alweer een
toaaud gepasseerd," overpeinzen we
op den eersten van de volgende en op
den 31sten December zoggen we ver
wonderd, en een beetje verschrikt, tot
elkander: „hoe is 'tmogelijk, dat nu
het jaar alweer is voorbjj gegaan
Het gaat al gauwer en gauwer. In
onze jeagd gingen de dagen zoo lang
zaam we vonden het soms op school
zoo naar en verlangden zoo naar den
tjjd, dat we groot zoudeu wezen. En
wie nu volwassen is bemerkt met ver
wondering, dat hjj steeds sneller,
steeds vlugger schijnt te leven, alsof
het menschenleven geljjk ware aan
«en spoortrein, die by het station van
vertrek zich langzaam voortbewegende
steeds toeneemt in snelheid', eindelijk
eea duizelingwekkende vaart bereikt
en ons met weemoed vervult bj de
gedachte, dat we de eindpaal vat de
reis al zóo spoedig zullen hebbeu be
reikt.
Zoo wordt zelfs Fidelio, die aniers
waarlijk niet aaa overmaat van zwaar
moedigheid ljjdt, ernstig op den Oude
jaarsavond. Maar onder dien indruk
mag hjj den lezer niet lateu en uoo-
digt deu lezer daarom uit een kijkje
te nemen op het afgeloopen jaar.
Achttien honderd acht en negentig
is alvast daarom merkwaardig, omdat
vjjf raadsleden kwamen aandragen
met een voorstel om vroegere plannen
voor den bouw van een abattoir weer
op te warmen. Tot dezen bouw is
nog wel niet gekomen, maar het zwaari
van Damocles hangt ons toch wel
degeljjk boven het hoofd. Maandag
den 2deu Januari gaan de lieeren
Van Oyeu en Lejjh op de zoek naar
het ideale abattoir eu men weet maar
niet wat daarvan het gevolg kan we
zen. Zoogoed als mevrouw A., haie
buurvrouw, mevrouw B. ziet met een
nieuwen hoed eu den harteweuseh ;u
zich voelt opkomen om ook een aiea-
j wen hoed te hebben, even zoo goed
volgen de gemeenten elkander aa m
het oprichten van instellingen De
eene stad beroept zich op de andere
en wanneer de zaak in den Raad tor
sprake komt, zal men wel redinee-
ringen hoeren van deze kracht:„e9n
gemeente als Nijmegen heeft er al ean
en een stadje als Alkmaar denkt er
over: zou dan Haarlem xnogen ach
terblijven?" Alsof de Dieuwe hoed
van mevrouw B. eenigen invloed zou
kunnen uitoefenen op net levensgelik
hulde en onderwerping de Hasina aan,
een piaster of een stukje zilver. Daar
na komen de hoogste dignitarissen
van bet hof, tot zelfs de hofdames,
met hout aandragen, en steken dit in
brand, nadat ze het midden in de
zaal hebbeu gelegd. Dit hout is zoo
droog, dat het bijna niet rookt als
het brandt. Dan worden water en
rjjst aangebracht en gekookt, terwjjl
allen geburkt. gaar zitten om een
euormen aarden pot, waarin boven
het vlammend hout de rjjst gekookt
wordt en het vleesch. dat daartoe
vooraf in kleine reepjes wordt ge
sneden.
De Koningin komt nu terug. Zjj
is prachtig uitgedost in groot cere
monieel, en schrjjdt langzaam voor
waarts, in haar hand een witten hoorn
houdend, die gevuld is met het water,
waarin ze een bad beeft genomen. Zjj
giet dit in den palm van baar rechter
hand en besprenkelt daarmede de
aanwezigen, die zij voorbijgaat. Euro
peanen weicig, Malgachen daaren
tegen zoo ruim mogeljjk, omdat zij
weet dat die bet eeu groote onder
scheiding vinden. DaD treedt zij op
bet terras van bet paleis en bespren
kelt op dezelfde wijze de menigte,
die daar beneden staat, terwjjl de
kanonnen bnlderen en de menigte baar
vol geestdrift toejuicht. Het schouw
spel is wild, maar grootscb.
Wanneer de wijding van het volk
is afgeloopen, heeft de maaltjjd plaats.
Deze is ditmaal zeer eenvoudig. Groote
borden met lepeltjes van hoorn worden
rondgediend en daarin bevindt zich
de door de hofheeren en dames ge
kookte rjjst, hen8vecs kleine stukjes
vleesch. De Europeanen, die er van
krjjgen, eten de rjjst en het vleesch
staande op de Malgachen zittend en
bjj groepjes uit éen bord. Commentaar
overbodig dat bjj het eten van het
vleesch van een jaar oud en op on
voldoende wjjze tegen bederf gevrij
waard menig leeljjk gezicht getrokken
wordt; in het verborgen altijd.
Is rjjst en vleesch verorberd, dan
begint de le Minister zjjn rede. Hjj
richt zich dan tot de Koningin, nu
weer gezeten op haar troon, dan tot
bet Hóf of 't volk. Zjju rede. altjjd
dezelfde, elk jaar te voren ingepompt,
ofschoon hjj het doet voorkomen, dat
het eea improvisatie is, bestaat uit
loftuitingen aan de Koniugin en aan
hot land en het volk, dat baar toe
behoort, en nooit iemand auders zal
toebehooren dan aan haar. Na elk
partieel slot vraagt hjj aan het volk
„is dat niet waar, myn volk waarop
het volk antwoordt: „datis--olkomen
waar", waarna alien opjuichen van
geestdrift en de kanonnen opnieuw
bulderen.
Daarmee wordt voor dien dag de
plechtigheid gesloten. Het is ouder-
tusschen middernacht geworden. Al
len gaan langzaam heen. Het onde
jaar is geëindigd, het nieuwe vangt
aan.
Den volgenden morgen worden on
telbare ossen geslacht en in zulk een
dolle overdaad wordt met stukken
vleesch om zich heen gesmeten, dat
men niet weet waar er mee te bij]ven.
De siraten zjjn vol met slaven, die
ia Sobika rieten manden vleesch
rondbrengen als overdadig feestge
schenk aan vrienden en bloedverwan
ten van han eigenaars. Tananarive is
als éen massa lillend vleesch.
Dan komt het feest der kinderen
op het groote plein Mahamasina, en
tot finale sluiting der festiviteiten
wordt eindeijjk een bezoek afgelegd
te Ambobimanga, waar de meeste
graven der Koninklijke voorouders
zjjn, eu waar een bloedverwante van
de Koningin gaat bidden en de gra
ven besprenkelen met het bloed van
eeu witten os, die deu dag na de
badplechtigheid, dus op den eersten
dag van het nieuwe jaar is geslacht
geworden.
Met deze plechtige ceremonie is de
Tandroana geëindigd en met de be
schrijving daarvan eindigt ditmaal
mjjn artikel. Nog even aan het culi
naire gedeelte van het feest terug
denkend, komt het me voor, dat de
grootspraak van den lu Minister en
der Hova's, die de arme gevierde
Ranavalo zoo lafhartig tegen de
Franschen in den steek liet, voor
dezen laatste een waarschjjuljjk nog
moeilijker te verorberen schotel zjjn
zal. dan hel vleesch van eeu jaar
ond dit was voor de gasten, genoo-
digd op de Tandroana.
NGEZONDEN MEDEDEE
LINGEN.
30 cents per regal.
Asthma kan genezen worden.
Dr. R. SCHIFFMANN's Middel,
tegen Asthma geeft onmiddellijkej
verlichting zelfs bij de hevigste aan-
vallen en geneest waar andere mid-
delen falen. Verkrijgbaar bij J. VAN|
GULIK te Haarlem, in pakjes van;
tl. 1,50 en tl. 2,75.
van mevrouw Al
Met de zaak van het slachthuis is
aan de orde gebleven het lot van de
huisjes aan de Vleeschhal. Eerst
kocht de gemeente ze voor grof geld
van de Ned. Herv. Kerk en zonden
ze worden omver gehaald. Toen bleek,
dat ze deel uitmaken van do Vleesch
hal eu derhalve moeten bljjven staau;
het laatste bericht is, dat het Rjjk
ze voor zjjn rekening zal laten restau-
reeren in stjjl. Dat is eigenljjk de
manier; dat het Rjjk de kosten draagt
en mei ds gemeente. Op de eerste
manier helpen althans de Jandgenoo-
teu, tot in Winschoten en Ooltgens-
plaat toe, ook een liaudje mee en
onze gemeentekas kon het niet be
talen.
Zjj zal daartoe ook in 1899 niet in
staat wezen, wanneer de nieuwe ver
ordening op de plaatselijke inkomsten
belasting in werking zal zjjn getre
den. De kapitalisten onder mjjne lezers
mag ik met die nieuwe verordening
gelukwenschen, maar de anderen (en
dat zjjn wel de meesten, want kapi
talisten zjjn zeldzame wezens) precies
het tegendeel. Zjj, de bezitters van
kleine en matige inkomens, zullen
voor de zeldzame kapitalisten meer
moeten betalen, dan vroeger ge
schiedde.
Toch is er in deze ellende een troost.
In 1898 heeft de waterleiding al een
j batig saldo opgeleverd ea dat voor-
beeld zal mettertijd worden gevolgd
door de gemeentelijke gasfabriek, al
is dat dan ook pas in 1908. Als sol-
1 daten die veldslagen te leveren heb
ban, het kanongebulder van aanruk
Doet het uwe huren weten.
Het is beter uit het water gered i
te worden als men op 't punt staat
te verdrinken, dan er in 't geheel
niet uitgehaald te worden niette-1
min als wij slechts te kiezen heb-1
ben dan meen ik, dat wij verkie- j
zen er uit gered te worden op 't
oogenblik dat wij in 't water vallen.
Aangezien wij niet kunnen voor
zien, noch wanneer, noch hoe het
ongeval ons kan overkomen, is het
dus bijna niet praktisch voorzorgs
maatregelen te nemen met het doel
om ze in geval van nood toe te
passen.
Ziedaar juist de reden, waarom
zoovele personen geksvetst of ge
dood worden op verschillende wij
zen ên dat zoovele anderen zoo
lang en zoo vreeselijk aan de een»1
of andere ziekte lijden en ein lelijk
sterven. Meestal komt de hulp te
laat om nog van eenig nut te zijn.
Wat moet men alsdan doen, zul'
gij mij vragen Zulks is eene zee0
eenvoudige zaak, zooals gij zult
zien nooit nalaten aan uwe buren
te doen weten dat dit of dat ge
neesmiddel U van het grootste nut
is geweest voor deze of gene ziekte
opdat zij op hunne beurt vooruit
wefen, wat gij slechts geweten
hebt na eene lange en gevaarlijke
ziekte.
Williams een ieder aanbevelen.
Prijs fl.75 de doos. f9.per
6 doozen. Verkrijgbaar bij Snabilié,
Steiger 27, Rotterdam, eenig depöt-
houder voor Nederland en Apo
theken. Franco toezending tegen
postwissel.
Daar het doel dezer geneeswijze
is de hernieuwing van het bloed
en de versterking der spieren,
strekt hare werking zich op vele
ziekten uit: bloedarmoede, rheu-
matiek, heupjicht, zenuwpijn, ver
lamming, ruggemergsziekte, St.
Vitus dans, hoofdpijn, zenuwach
tigheid, klieren enz. De Pink Pillen
hergeven de schoone kleuren aan
de bleeke gezichten, handelen in
alle gevallen van verzwakking en
hebben eene werkdadige handeling
op alle ziekten, veroorzaakt door
lichamelijke en geestelijke over
spanning en door buitensporig
heden.
Ziehier een voorbeeld dat U be
ter zal doen begrijpen
Mejuffrouw Catherine Quickers
wonende Willem II singel, Roer
mond, was sedert langen tijd lij
dende aan vreeselijke rheumatisch:
pijnen door haar gansche lichaam
In een schrijven do 15 October 1.1
zegt zij: «Sedert jaren en jarei
was ik aldus lijdende zonder eenig:
hulp bij de vele geneesmiddelei
te vinden. Op dat oogenblik. juiS
dat ik alle hoop zou opgeven, sprat
een mijner buren mij over een ge
neesmiddel, dat haar van eene ge
lijksoortige ziekte als de mijn:
genezen had.
«Probeert de Pink Pillen vai
Dr. Williar zeide zij mij, en gj
zult weldra genezen zijn.a
«Zonder dralen verschafte ik mj
eene doos en reeds bij den aan
vang voelde ik eene verbetering
de pijnen verminderden en met d:
behandeling \oortgaande zijn zj
na eenigen tijd geheel en al ver
dwenen, ik kan U verklaren, det
zij mij uitstekend geholpen hcbbei
en zal Uwe Pink Pillen van D;.
kende hulptroepen maar in de verb
hooren, dau worden zij al met nieuwei
moed en frissche kracht bezield.
Maar van de Nentrale kiesvereen-
ging „Burgerplicht" heb ik dit jaa-
niet veel gehoord. Ze had inderiyi
zoo'n mooi programma. Over 't alg-
meen hebben we het met kiezery ei
kiesvergaderingen dit jaar niet driK
gehad. Des te meer met tramwei-
concessies, electrische eu andere, h
dat opzicht zal het nieuwe jaar cis
zeker veel nieuws brengen in de g«-
daante van de ceintuurbaan iu de stal
en de lyn naar Zaudvoort, misschio
ook wel die naar Bloemendaal eu mi-
schien misschien eeu lynlje naar Ove-
veen. Eu welke verrassingen van 03
Hollandscke Spoor nog te wachtei
zyu, weet niemand, maar weinigen zu-
len er benieuwd naar wezen. Voir
Haarlem waait daar de wind uit eei
kwaden hoek. Esn directe lyn Amste-
darnHalfwegLeiden, een direce
lyn IJmuiden—Velsen—Amsterdaa
zijn al ontworpen: wat komt er m
verder? Op deze manier raaktHaa-
lem als een plattelaudsstadje gebol
geïsoleerd.
Maar met den tyd komt ook
raad en zoolang het gras niet tusscbo
de steenen groeit, zullen we het hood
boveu water houden. Wat my op üt
oogenblik treuriger stemt, is het fet,
dat in 1898 een nieuw bureau v;n
politie is gebouwd. Ie 't niet om tesni:-
ken, dat wjj, dieouszelvon al eeu wei-
lang tot de beschaafde vólkern
rekenennog moeten zorgen vo»r
een nieuw politiebureau En w.s
het nog maar kleiner, dan het oud!
Gelijk alle goede producten wor
den ook de Pink Pillen reeds na
gemaakt, een ieder geve dus wel
acht dat er in 't fransch op het
omhulsel staat: «Pilules Pink pour
Personnes P&les du Dr. Williams»,
't Omhulsel en het etiket zijn van
rooskleurig papier met blauwe let
ters. Men hoede zich voor na
maaksels, welke dikwijls gevaarlijk-
zijn voor de gezondheid. Wij
kunnen de werkdadigheid der Pink
Pillen niet waarborgen indien zij
niet de echten zijn. d. \v. z. gelijk
aan onderstaand model.
ISK
OUR HU
ERSONNES'J)
ALES BJ
Spiegelmaker. Yergulder.
Plaathandelaar. Encad reur.
Hofleverancier.
Groote Houtstraat 69,
HAARLEM.
BiNM£«t-AAiD.
Farlementaire Praatjes.
Aan de intrekking van de motie des
lieeren Fransen van de Putte, betreffen
de de reorganisatie van het Binnen-
landsch bestuur op Java en Madura
het feit van de-n laatsten dag van
het bijeenzijn der wetgevende vergade
ring in dit jaar ging nog een vrij
langdurig debat vooraf.
Dit debat heeft, in het licht van d'e
intrekking der motie waarover het groo-
tendeels liep, thans bijna alle beteekenis
verloren.
Het ging voor een deel over de vraag
of de Eerste Kamer het recht had ach
in dezen vorm uit te spreken over een
organisatie, tot uitvoering waarvan de
Tweede Kamer de noodige gelden had
gevoteerd. De heer van de Putte zag
hierin echter geen bevel tot uitvoering,
maar enkel een crediet, dat ongebruikt
kon blijven, totdat de maatregel nad'er
zou zijn. overwogen.
Yei-sehillende sprekers keurden de
motie af èn om het gebruik van dit par
lementair middel èn als verdekte ver
vanging van het recht van amendement,
èn, eindelijk, om geen conflict met de
Tweede Kamer uit te lokken.
Wat de zaak zelf betrof vond de Mir
nister steun bij den heer Roëll, de heer
v. d. Putte bij den heer Pijnacker Hor
dijk.
Maar in het debat trad het fond der
zaak eenigszins op den achtergrond voor
den vorm.
Zooals gezegd er werd over en weer
heel wat over gepraat. De Min. achtte
zich door het votum der Tweede Kamer
gebonden om de begrooting en dus ook
het hem voor de reorganisatie verleend
crediet uit te voeren en te gebruiken.
Maar aangezien de maatregel eerst 1
Juli zou ingaan, was er nog tijd om de
daartegen aangevoerde bezwaren te
Het tegendeel is waar. Ouder de
goede wencellen, waarmee we het
nieuwe jaar dus biuneustappeo, be
hoort ook deze, dat de misdaad zoo
zeldzaam zal geworden zyu, dat hot
uiouwe politiebureau iu 't openbaar
kau worden verkocht1 voor kookwinkel
of bewaarschool.
E-:u andere merkwaardigheid van
het afgeloopen jaar Is d°ze, dat daarin
veel bouwterrein verhandeld is. Niet
van komisch strekking ontbloot is
het feit. dat daarmee toevallig het
vertrek van eeuige gegoede families
naar elders sauieuviei. Twee exploi-
tatie-maatschappjjeii schaften zici. iri
en om Haarlem voor groote somuien
kolossale uitgestrektheden gronds aaD,
laatstelijk de groote buitenplaats Het
Klooster. Wat er op dit terrein komen
zal, is nog niei bekend. Er verluidt
een plau van de firma Beynes om
er hare werkplaatsen op te vestige i
en alleen de wagemnakery te houden
iu de tegenwoordige fabriek. Audereu
zeggen, dat het op dat punt moeilyk
wezen zal, iets auders te bouwen
dau arbeiderswoningen en wanneer
dal gebeurt, zal het gemeentebestuur
van Schoten zich niet plezierig voelen,
want dau zal er gezorgd moeten
w-orden voor scholen, waar de kiude-
ren van deze werklieden zullen wor-
deu onderwozen. Het Klooster toch
staat op Schotensch grondgebied.
Nu ik over scholen spreek, kan ik
nog als merkwaardigheid vermelden,
dat er in 1398. geen nieuwe school
in Haarlem is gebouwd. Wel is er
een uitgebreid, die -aan de Prins
Hendrikstraat.
overwegen. Difcelovetnde, wilde de Min.
echter niet verer gaan.
Daarin zag a heer v. d. Putte vol
doende toenadeing om zijn motie in te
trekken.
En toen were de Indische begrooting
zonder stemmin aangenomen.
Zonder debat f stemming werden ver
volgens ongeveei90 wetsontwerpen aan
genomen („exasez du peul") en de
hoofdstukken 1,7II A (Nat. Schuld) en
de wet op de rr.ddelen der begrooting
voor 1899.
Daarna, ging d. Kamer tot 9 Jan. des
avonds half 9, uieen. G. Jr.
Uit de „Snatscourant".
Kov.besluiten.
Benoemd by bt. wapen der infan
terie, tot ecrsto-iitënant, de. tweede-
luitenant Li. L. M. van Gbert, van
het wapen, gedetacheerd by de land
macht in Westlndiëby het 1ste
reg., tot kapitein de eerste-luitenant
A. J. Schotman adjudant by het
regiment groundirs en jagersby
het 4de reg.. tot lapt., de eerste-luit.
V. IT. Klynsma van bet korps; by
het 5de reg. tot. eeste-luit., de tweede
luit. .T. J. Beyermp. van het, korps
by het Ge reg. tot'iapitein, de eerste-
luit. M. J. Olréejvan den staf van
het wapen, werkaam by de Kon.
Militaire Academie; by het, 7de reg.,
tot eerste-luit. de tieede-luit.F. J. B.
Banders en P. E. tegelberg, beiden
van dat regiment, eestgenoemde adju
dant by bot korps.
Bij het personeel vau den genees
kundigen dienst vm het leger in
Nederlandse!'-Indië lenoemd en aan
gesteld to" officier 'an gez. der 2de
klasse de heer d;. A Bosch. arts.
Bepaald dat de d&jóor W. A. T.
de Meester, van het wapen dor inf.,
gedetacheerd geweest )ij de landmacht
in West-Indie, by z\ue wederindee-
ling by het leger hhr t6 lande, zal
worden geplaatst by iet reg. grena
diers en jagers.
Verheffing ia den adelstand.
By Koninklijk besluit van 24 De
cember 1898 is Albert van den Bran-
deler, te Baarn, met al zijne wettige,
zoo mannelijke als vrouwelijke,afstam
melingen in den Nederlw.dseheti adel
verheven, met de praeöicaten van
jonkheer en jonkvrouw.
Donderdagavond moest de trein
nabij Zaandam stoppen tot het op
nemen voor reizigers. De bagagewagen
waarin de hoofdcooductenr Dam was
gezeten, kwam juist op de spoorbrug
te staan. Door de duisternis werd
dit niet opgemerkt, waardoor Dam
bij het uitstijgen in het Kanaal stortte»
Het personeel wist hem spoedig op
het dro e te brengen. Vrijdag kon
hij zyu dienst met hervatlen.
De catastrophe van Nov. 1899.
In de afd. Utrecht van het „Nut''
heeft prof. dr. A. A. Nïjland gesproken
over ,,de catastrophe van November
1899". Vooraf ging een beschouwing
over het zonnestelsel.
Aan het verslag zijner rede. opgeno
men in het U. D., ontleenen wij het
volgende
Men weet hoezeer de kometen steeds
de aandacht getrokken hebben, en 't bij
geloof er lang kwade voorteekenen in
heeft gezien. Nog dde zich in deze eeuw
vertoonden baarden veel schrik (bijzon
der die van 1858), ten spijt van de op
helderingen van Newton, die zich zoo
bijzonder met den loop der kometen
heeft beziggehouden. Hierop gaf spr.
eene breede uiteenzetting over vorm, ge
daante en samenstel dier kometen, waar
van voor ons 't meeste belang is de
vraag, of de kern een vast lichaam is,
waarvan echter nog geen oplossing is ge
geven. Misschien is zij eene verzameling
van lichaampjes. Haar licht is deels te
ruggekaatst zonlicht, deels eigen licht:
een soort lichtgas volgens de waarne
mingen met 't spectroscoop waarschijn
lijk petroleiungas, waarbij zich nog
voegt eene ontzaglijke hoeveelheid blauw
zuur, (een dei- hevigste vergiften.) Heeft
een komeet alzoo gevaarlijke bestanddee-
len, ook als projectiel is zij geduchty
daar zij voortvliegt met eene snelheid!
van 40 a 50 KM. per seconde; eene
Een negatieve bijzonderheid is ook»,
dat de ruïne aan de Baao nog altyd
niet omgehaald is. Wt?l is er een
poging gedaan, om het krotje tevor-
koöpeii, maar de kooplust van do
Haarlemmers was niet groot r.-oeg,
zodat het omre'ukkige «liüt er is
blijven staau, tut ergernis van ieder,
die daar langs komt. De eigenaar
zon. dunkt mij, den vrond --rauwer
verkoopon, wanneer hy deuon^ruake-
lyfceu bouwval liet neerhalen.
Van onze koningioneteestei! behoef
ik niet voel te zeggenzo liggen nog
versch in 't geheugen. Vau het geld,
die ze gekost, hebben, komen allengs-
onze portemunn&ies weer op adeui.
Een portemoniiaie-quaesfie waren ook
de verschillende werklicdoobetogin
gen, die in 1898 plaats hadden. Die
van de, typografen scheen eoo oogen
blik grooton omvang aan te ubmon,
maar plofte al gauw weer plat. op
deu groDtl, waar ze nog neerligtdie
van de timmerlieden duurde langer,
maar is ten siotte toch ook afgeloo
pen eu wordt nu dooreen verbooging
van het vaste loon door de patroons
afgesloten. Zullen de nieuwo Kamers
van Arbeid het gemoedeiyk-gemeen-
schappelyk overleg in de plaats heb
beu gesteld vau de onrustige, voor
patroon en arbeider onaangename
lOonsbewegiDgen
Ik wil bet hopen, maar niet dan
Dadat ik den wensch heb geuit, dat.
het den lezer en de lezeres goed moge
gaan in bet jaar, waarvoor zoo aan
stonds het gordijn zal worden opge
trokken.
FIDELIO.
