Tweede Blad,
Haarlem in 1830—1831.
Praatjes ever Natuurkunde au
Geneeskunde.
Een Lijdensdrama.
behoorende bij
„HttaHem's Dagblad"
van
Donderdag 21 Juni 1900.
Mo. 52O 6.
Eene historische schets
uit onderscheidene bronnen,
door
W. P. J. OVERMEER.
XT.
De 25ste Juli 1834 was eindelijk
aangebroken, de dag waarop bet
lang verwachte besluit dat ook
Haarlem hare kinderen zou terug
geven, door den Koning werd ge
teekend.
Aan de Officieren on minderen der
mobiele Schutterij werd onbepaald
verlof verleend, terwijl de Staven
onder de wapenen moesten blijven.
Op den 22sten Augustus d. a. v.
was dan ook het uur geslagen, waarop
de Schutterij van Leiden kooiende,
dec Haarlemschea grond weder be
treden zou. De vrij lange tocht had
op de manschappen zijn invloed doen
gelden, daar hunne marsehtecue het
eigenaardige karakter verkregen had,
dar het midden houdt tusscheo oen
nette tenue en ceu ontredderden toe
stand.
Om de:-;e reden werd dan ook, voor
dat ze door de Spanjaardslaa1; en
vervolgens door den Haarlemmerhout
onze stad zouden naderen, order ge
geven, cui een korte rust te houden
en daarna weder aan te treden.
De geheele siad was in beweging,
overal vlaggen, groen, opschriften en
bewijzen van hartelijke verwelkoming.
Bij zulke gelegenheden drukt de al-
getoeene geestdrift zich ook in de
dagbladen uit. Vooral dan zijn die
tolken der geschiedenis waar, en geven
een weerklank van het gevoel, dat dé
bevolking bezielt, eu, wat in hunóé
kolommen te lezen staat is onder den
indruk van bet oogenblik geschreven.
Ik meen daarom geen vrijheid te
hebben aan bet bericht omtrent de
ontvangst der binnentrekkende troe
pen te dezer stede, iels af of too te
doen, docb het woordelijk te moeten
meedeelen
„Den 22sten Augustus (4834) op
den middag, is van Lejjdeu binnen
nengekomen het 1ste bataiilon van de
2de afdeeling mobiele Schutterij, sa
mengesteld uit de stedelijke Schutte-
ryea van .Noord Holland, met uitzon
dering van die der hoofdstad, onder
commando van c'en Majoor Pabst
Rutgers, onder wiens bevel hot, nn
bjina vier jaren geleden, nadat het
hier ter stede was vereenigd geworden,
is uitgetrokken, ten einde bü het
doorbreken van het Belgisch oproer,
voor de veiligheid van dec Oud
Nederlandschen grens en het behoud
der bolwerken, die denzelven verde
digen, te holpeQ waken. Ook dit ba
taljon, 't welk op deszelfa verzoek
bet eerst by het leger la velde is ge
plaatst geworden en dsel heeft gehad
aan den tiendaagschen veldtocht, is
in de beste orde teruggekomen. Het
is door de manschappen, daartoe be
hoorende, die zich reeds met verlof
in deze gemeente bevonden, door öe
dienstdoende Schutterij, met derzelver
muziek en door een detachement
Kurassiers op eenigen afstand van de
stad opgewacht en begeleid naar de
vlakte voor het Paviljoen in den Hout,
alwaar het is opgemarcheerd endoor
Burgemeester er: Wethouders bij
monde van den Burgemeester, Jhr.
D. Hoeufft, verwelkomd. De he&r
Hoeufft heeft de manschappen daarbij
herinnerd aan ae gegeven toezegging
bë hun 'vertrek naar de grenzen, dat
voor het onderhoud van vrouw en
kinderen zou worden gezorgd, eu aan
de trouw, waarmede de burgerij aan
deze toezegging heeft voldaan. Hy
heeft beo gelukgewsuscht met hunnen
terugkeer iu hunnen huiselyken kring
hen vermaand en zyn vertrouwen te
kennen gegeven, dat zy, evenals voor
been, hunne gewone werkzaamheden
zouden hervatten, on dat, zoo onver
hoopt het Vaderland opnieuw hunnen
dienst mocht vorderen, zy even blij
moedig als vroeger voor vier jaren,
aan hunne verplichting zouden voldoen.
Eene overgroote menigte beeft deze
plechtigheid bygewoond en is met de
manschap door de Regeering begeleid,
ter stad ingetogen. Aan de houtbrug
was van stadswege een eereboog op
gericht. Allerwege zag men vlaggen
wapperen en verscheidene inwoners
hadden hunne woningen ter eere van
dezen dag bijzonder versierd. Do ge
zameulyke officieren zyn heden door
de Regeering op een dejeuner genoo-
digd. De onderofficieren en schatters
zullen ter gelegener tyd worden ont
haald."
Het moet dan ook een wonderschoon
schouwspel geweest zyn, toen ze zich
op de Groote Markt hadden geschaard
en volgens een ooggetuige volgde na
het commando„Schoudert 't geweer"
het bevel„Zet af", waarop de kolven
als met één enkelen slag neervielen.
Het was esn verrukkelijk geluid
voor de omstanders, vooral voor de
jeugd, die hoogen roem droegen op
onze schutters.
Den 25aten Augustus lezen we o.m.
het volgende in de courant:
„Den 24sten Augustus is de ge
boortedag van onzen geliefden en ge-
eerbiedigden Koning, na het houden
der godsdienstoefening met de meeste
vreugdebetooning gevierd. Schier al
de inwoners hadden hunne woningen
van vlaggen voorzien. Des middags
hebben de troepen alhier in bezetting,
bestaande uit het depot-bataljon van
de 17e afdeeling infanterie en het
depot van de afdeeling Kurassiers
no. 9 parade gehouden. Des avonds
heeft een fraaie illuminatie in de
Herten baan en van den Dreef, alsmede
het verlichten van de logementen en
het lokaal der Sociëteit „Tronw moet
Blijken" en de muziek van de stede-
ljjke Schutterij eenlmenigte wandelaars
naar den Hout gelokt."
(Slot volgt).
Parijsclie Brieven.
Particuliere Correspondentie voor
Haarlem?s Dagblad1'.)
Parijs, 10 Juni 1900.
IV.
Voor we onze wandeling over de
tentoonstellingsterreinen voortzetten,
wil ik u in het kort verhalen van de
landverhuizing die met de Pinksteren
naar Parijs is geschied.
Ge hadt verleden Zaterdagavond
eens aan het Gare du Nord moeten
staan, ge zoudt u afgevraagd hebben
of er aan in een naburig land hongers
nood of oorlog of een dergolyke ramp
dreigde, dat de menschen in zoo groe
ten getale naar de lichtstad kwamen
stormen.
Er arriveerden Zaterdagavond ach
ter elkaar twee excursie-treinen uit
België, en de stoet, welke daar uit
kwam, had ongeveer drie kwartier
noodig om van het perron op straat
te komen, 't Was er echt gezellig aan
het station, jammer maar dat geen
maatregelen werden genomen voor een
dergelijke toestrooming van menschen,
zoodat velen der wachtenden hun
familieleden die overkwamen, niet
konden herkennen in den stoet-
Ge herinnert u dat in het begin
myner correspondentie werd gezegd,
dat de tentoonstelling tégen Pinksteren
ongeveer zou afzijn, en dat het dan
een algemeen dringen zou worden om
het feest van den arbeid te mogen
bezichtigen. Nu, voor een deel is de
meening van m'n zegsman odjuist ge
bleken, want ook nu is de tentoon
stelling r.og niet geheel af. maar voor
het andere deel heeft hy volkomen
juist geprofeteerd. Want weet ge door
hoeveel personen met de beide Pink
sterdagen de exposition is bezocht ge
worden, lezers en lezeressen? Door
1,030,368, zegge door een miljoen
dertig duizend drie honderd acht en
zestig personen, dat is dus door twee
maal zooveel menschen als de heele
bevolking van Amsterdam, de hoofd
stad van ons land, telt. Gedurende de
zes weken dat de ten toonstelling ge
opend is, hebben nu al circa acht
miljoen personen de terreinen be
treden.
Dat hotelhouders, theater-direc
teuren en stalhouders goede zaken
maken, kunt ge u wel voorstellen.
Indien er onder u mochten zyn, die
naar Parys wenscben te komen, ik
zeg u, breng geld en veel geld mee,
want ge kunt hier niet veel bereiken,
zoo gij hot aardsche slijk niet in vol
doende mate in uw portemonn&ie hebt.
Eén staaltje dat leeft, hoe profijt wordt
geslagen uit het druk bezoek is dit
voor den rit van de place de la Con
corde naar het Gare du Nor'1, waar
voor men anders een paar francs be
taalt, moet men nu tien francs af
dragen. De koetsiers zyn dan op het
oogenblik ook de mannetjes die wat
te zeggen hebben, er is sprake onder
hen van een aigeraeene staking, maar
tot nog toe is er van stilstand in het
gerij der duizenden en duizenden
fiacres niet veel te merken geweest.
Eerst vreesde men met groote vreeze
voor de financieel© uitkomsten van de
tentoonstelling, maar nu kan men die
vrees wel voorloopig opzy zetten,
want de zaakjes gaan bester wordt
geld by stroomen verdiend, vooral
door degenen dia voor proviandeering
van de bezoekers zorgen en door hen
die in de verschillende theaters hun
grappen den volke vertoonen.
De entrée voor de tentoonstelling
is in schyn maar weinigop som
mige uren van den dag, 's morgens
en 's avonds, twee tickets (f 0.55),
op andere oogenblikken, 's middags,
1 ticket (f 0.27'/a); doch er worden
Yoor zooveel dingen aparte en tree's
geheven, dat ge zeker wel tien en
twintig maal 27'/a cent of 55 cent
betaalt.
Eeu gelegenheid is er waar ook
het bezoek vooral druk is, ik bedoel
bet trottoir roulant. Op Pinksteren
werden hiermee vervoerd 150000 per
sonen. is dus evenzooveel kwartjes of
f 37,500, een mooie ontvangst voor
twee dagen. Dat trottoir roulant is
voor een groot deel der bezoekers,
maar vooral der bezoeksters, een
groote aantrekkelijkheid. Het vereischt
nog al eenige handigheid om op het
snelst draaiende der drie platvormen,
welke het trottoir roulant vormen, te
komen. De grappigste sprongen ziet
men daarbij maken, de leelykste gri
massen uitvoeren door hen, die niet
zoo vlug in het springen op het reus
achtige, draaiende trottoir zynen
dat veroorzaakte natuurlyk de
grootste vroolykheid onder hen die
wel vlag kunnen afwippen. Zooals ik
u vroeger meedeelde rydt het trot
toir roulant slechts «m een heel klein
deel van het tentoonstellingsterrein
en staande op 't vlugst zich bewe
gend platform heeft men toch nog
een half uur noodig om rond te ko
men een bewjjs hoe ontzaglijk groot
de terreinen zijn. Een kennis uit Am
sterdam, die hier van Zaterdag tot
Donderdag over was, zeide my dat
de exposition te groot was, hij had
nog geen kwart kannen afzien.
Wij waren in het bezichtigen in den
laatsten brief gebleven by de Indische
afdeeling en daar de president der
Republiek Donderdag ons paviljoen
kwam bezoeken, bestaat er gereede
aanleiding otu wat uitvoeriger op deze
inzending van ons terug t8 komen,
Er is maar één roep over onze kolo
niale afdeeling: dat ze iets aparts
biedt en dat op geen koloniale inzen
ding dat eigenaardig cachet is gedrukt,
als hetwelk onze inzending kenmerkt
Vooral de tempel, waarvan de af
gietsels naar ik hoor by u in Haarlem
tentoongesteld zyn geweest, doet uit
stekend goed zooals by daar staat,
tusschen de twee Sumatra-huisjes in.
Een statige rust gaat uit van het
Oosterscb gebedenhuis en Pransche
beeldhouwers bewonderen zeer de
eigenaardige vorming der beelden.
Uw stadgenoot, de heer von Saher,
de directeur van 't Museum voor
Kunstr.yverheid te Haarlem, die zelf
de afgietsels in Indië heeft genomen
en die op den bouw van den tempel
een nauwlettend toezicht heeft ge
houden, heeft dus met de andere
heeren, die zich ten dezen verdienste
lijk maakten, wel eer van z'n ,}verk.
De opbouw geschiedde door onze
geniesoldaten, onder leiding van kapi
tein Stütten, door wie ook de Sumatra-
huisjes zyn neergezet. Deze huisjes
met hun kleurige tinten vormen een
eigenaardige tegenstelling met de
rustige pracht van het witte tempel-
liuis. En toch is er niettegenstaande
verschil ia de onderdeelen, eenheid in
de gansche conceptie. Ook aan het
inwendige der drie gebouwen is iets
dat treft, door z'u eigenaardigheid.
In den Hindoe Javaanschen tempel
heerscht groote stilte, 't is alsof de
menschen," die zyn binnengetreden,
voelen, dat ze op een gewijde plaats
zyn, want bijna fluisterend wordt er
gesproken, lu bet midden van het
gebedenbuis vindt, ge een kleine beeld
groep, twee reine figuurtjes, staande
op een door Lion Cachet ontworpen
bank. Het inwendige der Somatra-
buisjes is daarentegen levendig, er
zit iets zonnigs aan, vooral aan do
tentoonstelling in let rechtse he htrsje.
Gij vindt hier een prachtige iuzfnuiug
van den Soesoehoeao van Soeroekarta
een schimmel met toernooizadel in het
midden, met daarvoor een ryke ver-
zameling Wajangkoppen, alleraar
digste indische gezichten. Gy vindt
hier verder stapelproducten ic baar
oorspronkelijke verpakking: koffie,
tabak, tin, mais; vorder een ver
zameling van Hinioescbe afgods
beelden, een collectie zonneschermen,
een aapmensch, die werkelyk waar
heel weinige vervorming behoeft om
tot raensch te worden. Datt is er een.
puike verzameling van vruchten, za
den, kortom vau al het schoone dat
dö zoo wolige natuur van onze Oost
levert.
In het gebouw, dat links zich be
vindt van den tempel, ziet ge een
model van de Marinewerf te öoera-
baya, van Let militair hospitaal te
Magalaug en versterkingen cm Indi
sche Kampongs. Verder hangen er
een menigte fotografieën van land
schappen en volkstypen, mooi uitge
voerde kaarten met grafische voor
stellingen van de ontwikkeling der
cultuur, geologische kaarten van de
verschillende eilandenvervo'gens
komt een inzending steenkool van de
Ombiliëa kolenvelden, ook met kaai-
ten en grafische voorstellingen. Dan
is er een bijzonder mooi leeszaaltje in
dit gebouw, een kamer, waarvan de
wanden gevormd worden door fijn
houtsnijwerk, terwijl de meubelen in
denzei f den geest zyn afgewerkt.
By het bezoek dat president Lou-
bet Donderdag aan ons Indiseh pa
viljoen bracht en waarbij hy werd
rondgeleid door onzen commissaris
generaal, Baron Michiel van Verduy
nen, toonde het hoofd van den Fran-
schen Staat zich zeer ingenomen met
al wat hem vertoond werd. Vooral
over den tempel uitte hy zyn bewon
dering. Hem werd als aandenken een
Boedha-beeldje geschonken.
Nu we aan de beschrijving onzer
koloniën zijn, kunnen wo gevoegelijk
daarbij nemen een wandeling door de
afdeeling van de Zuid-Afrikaansche
Republiek, temeer omdat deze afdeo-
ling juist Zondag geopend is. Zater
dag waren vertegenwoordigers van de
pers en enkele andere personen tot
een eerste bezoek genoodigd.
Da inzending van onze moedige
stamverwanten in het verr9 Zuiden,
bevindt zich achter de Ned.-Indische
afdeeling. Ze bestaat uit een aaütal
gebouwtjes, een paviljoen, een model
van een Boeren-farm en de fabrieks-
inrichting voor deSmyn-industrie. Het
paviljoen is een net eenvoudig wit
gebouwtje, waarin alle bizonderheden
op de Transvaal betrekking hebbend,
Z8er goed zyn tentoongesteld. Gy kunt
er beneden zien foto's Yan het land
kaarten met geografische opgaven over
de vruchtbaarheid van het landover
de gelden besteed ten gemeene natte
enz.; een model van een oud kanon, doc r
een Boer gemaakteen bibliotheek
de portretten van Kruger, Joubert,
Leydsopgezette vogels en wilde
beesten dierenhuiden modellen van
spoorwegrytuigen voor de Z.-A. spo
reD, uit de fabriek van de firma J.
J. Beynes, te Haarlemeen model
van een ouden wagen, zooals die door
de oude voortrekkers werd gebruikt.
Op het bovenzaaltje ziet ge gedroogde
huidendoor Kaffers gedragen hoe
den delfstoffen, welke het land af
levert; gereedschappen; een leuk mo
del van oen Kaffer-piano, uit horens
en blokken bestaande; tarwe, rogge,
maïs enz. Dit is een zeer nuttige ten
toonstelling, waardoor ge van laad
en volk een vry goed denkbeeld krjjgt.
Naast het paviljoen krygt gij de
Boeren-farm, zooals die bestond ten
tyde dat de eerste voortrekkers over
de Vaal gingen. Het is een zeer pri
mitieve woning, waarin menschen aan
luxe gewend, zeker zouden wegkwij
nen. Ge hadt dan ook de verbaasde
uitroepen van de Parysche heeren,
maar vooral van de dames moeten
hooren, toen zy zich bewogen in het
door de kleine ramen donkere ge
bouwtje met een uit aarde beataanden
vloer, waarvan een niet al te frissche
gear opsteeg. Eerst krygt ge de mooie
kamer, daarachter de keukennaast
de mooie kamer is ter liokerzyde een
slaapvertrek, ter rechterzijde een dito
kamer en een soortstal,te oordeelen
naar de tnigen welke er hangen. Al
les is natuurlyk heel eenvoudig ge
meubeld een gewone honten tafel,
eenvoudige bedden in ijzeren ledikan
ten, met als dek een beestenhuid. In
het mooie vertrek ligt natuurlyk een
groote bijbel en ge ziet daar ook een
eigenaardigen datumwyzer tegen den
wand hangeneen zwart bordje met
namen van maanden en dagen en met
gaatjes er in geprikt, waarin een
pyltje wordt gezet. Dit eenvoudige
dingske, dat altyd goed is, bewyst
weer hoe praktisch de voortrekkers
waren, hoe zy zich in alles wisten te
behelpen. De geweren ontbreken na
tuurlyk niet, overal sta3n ze by de
bedden, om zoo gegrepen te kannen
worden.
Achter de farm ?s een pyramide
opgericht, die den klomp goud voor
stelt, welke in de jaren 1384—1894
uit den Transvaalschen bodem is ge
haald. De totale waarde van het stak
is tw88 miljard, honderd eenenveer
tig miljoen, zeven honderd negen
duizend vier honderd achttien francs.
De pyramide heeft de hoogte van
14 Meter en ze is 2 Meter 50 in haar
basis; 06u aardig stukje goud dus.
Achter het goudblok vindt ge hot
machinegebouw voor de bewerking
van het uit de mijnen gedolven goud.
Alles was in werking Zaterdag en
de noodige uitleggingen weiden ge
geren, zoodat ge een goede voorstel
ling kreeg hoe alles ia z'n werk gaat.
Ge vindt- trouwens iu het gebouw-
een geschilderde uiteenzetting met de
noodige opgaven over de productie,
over den toestand van den bodem en?...
zoodat, indien ge tenminste wat
Fransch kont, ge ook zonder ui rleg
wel op de hoogte komt. Leuk is de
schildering op de buitenmuren vun co
hoeveelheden goud door andere lan
den en door de Z.-A. Republiek op
gebracht. Dit laatste land is alien de
baas en de wereld ziet er tevens bij
welke enorme schatten die arme!
arme! EDge:£che oitlacders uit den
Transraalscneu bodem hebben ge
trokken. Aan het machine-gebouw is
een laboratorium verbonden en dan
vindt ge er nog een apart staand
httisj*, dat echter nog leeg cn ge
stoten is.
De Zuirl-Afrikaansehe Republiek
maakt een besten indruk en let, zou
wel jammer zyn als het stoere Boe
renvolk, dat door deze ten toonstelling
hier z'n nyveren practisc'ieu aard
toont, als natie moest verdwijnen, door
de hebzucht vau den Eugelscben
buldog.
Zaterdag werd ook het paviljoen
voor de pers officieel geopend cibt
een toespraak van Minister Millerand.
Het paviljoen bevat beneden de
werkzaal, een restaurant en een bu
reau voor de post. Op (ie corsie ver
dieping is de zaal voor feesten, op de
tweede zyn bureaux voor de pers-
commissie eu eindelijk krygt men een
terras met bar.
Het gebouwtje was al lang in ge
bruik genomen, maar Zaterdag was
't eerst klaar. Enfin, 't is toch klaar
gekomen en we hopen, dat men met
al 't geen, waarmee men nu nog bezig
is, ook eens gereed za! komen, opdat
't niet een tentoonstelling zat zijD,
die, wanneer ze gesloten moet wor
den, nog niet eens af is.
Iets over Volksgeneeskunde.
XI.
Et is zeker wel geen wetenschap,
waarover meiosoheuu die er geen studlie
vaai hebben! gemaakt, zooveel willen
meespreken als wel dè medische. En
al zal i k de laatste zijn: om, te beweren
dh,t< dlit- vlreemid en onnatujua-lijlk is,
toch kam ik uit een. oogpunt, niet van
monopolie, maar van phila.ntropie, diïfc
verschijnsel niet juist voordeelig of ge-
wenecht noemen.
Verklaarbaar is het evenwel zeker.
Er is een tijd geweest dat er geen
geneeskundige stand bestond en dat de
geneeskunde in haar primitieven toe
stand! wind. toegepast door hetn die
voor de menschheid de tusschenperso-
ne-n tusschen hejsur en. de godheid1 of de
goden vormden, d. i. door de priesters.
Daaruit vloeit voort dat- de waarde
van) het gejacwskumdig 'kunnen niet
groot kon, zijn in die tijden, daar do
wijze van ziekten, behandelen, niet was
geleerd door waarneming, maar alleen
berust-te op geloof, mythen, en gods
dienstige overwegingen. Uit de oude
Indische, Egyptische- en Joodsohe ge
schriften. is dan ook niet veel te lezen
wat men. zou kunnen, noemen een we
tenschappelijke geneeskunde.
Overeenkomstig het algemeen be
kende feit dat de Chince-zen reeds een
beschaafd volk watten in een tijd toen.
Europa nog iu de diepste onwetend
heid en barbaarschheid gedompeld lag,
is de geneeskunde in China reeds van
zeer ouden) datum.
Het voornaamste werk daarover is
veertig deelen. groot, waarin e-en hoofd
stuk over dien pols reeds schijnt ge
schreven te zijn in 2688 voor Chr., dJat
is dus 4588 jaar geleden. Evenwel is
de wetenschappelijke waarde Van hun
geneeskunde, doorweven als ze is met
astrologische droomerijen en niet be
rustende op onderzoek en waarneming,
zeer gering.
De eerste sporen van, een opaette
lijk onderzoek naar den bouw van het
levend' lichalam (anatomie) en zijn ver
richtingen (physiologie) benevens de
afwijkingen daarvan (pathologie) vin
den we bijl de1 Grieken. Ongeveer 600
jaar voor Christus stichtte Thales, Ia-
ter Pythagoras een school die de ge
neeskunde als een deel der natuurwe
tenschappen opvatte en begon die on-
afhankelijlk v&m mythen en, bijgeloof te
beoefenen.
Meer dan dieze wijsgeer is als ge
neeskundige in de Grieksclie Oudheid
bekend Hppokrates, de Vader der ge
neeskunde, die verschillende geschrif
ten heeft nagelaten, waarin besclmj-
vingen voorkomen die op dit oogenblik
neg volkomen geldend! zijn. Evenwel
spreekt hot vanzelf dat biji gebrek aan
ontleedkundige kennis (het Wasi een
Griek verboden lijken te onderzoeken)
en biji gebrek aan al die wetenschap
pen, die nu als hulpvaardige dienaren
den geneeskundige ten dienste staan
scheikunde en natuurkunde, zij opvat
tingen ganscb andere waren dan onze
t egenwoordige.
Nat dezen philcöooplii vinden wet dc
namen van Plato, Ar i stole lee en ver
schillende anderen, van minder betee-
konis ondier hen, die de medische we
tenschap hebben gediend, tot in 150
van onze jaartelling Galcnus oprijst als
een groote figuur in, de Grieksclie ge
ne i .-kunde, llij heeft als burger van
het Romeinsche- rijk in Rome gewoond
en goleeraaffd!, en hot is vooral zijjn ge
neeskunde geweest die na. de weten
schappelijk donkere lijden der mid
deleeuwen. toen de geneeskunde in Eu
ropa weer als vau ouds terug was ge
zonken in dogmatiek cn mystiek veel
autoriteil bezat. Zooveel zelfs dat de
leer van Caienus waar aan in verbin
ding met die van. Arabische zijde de
geneeskundigen zdohl hielden; daardoor
dc ontwikkc4ing der medische kennis
heeft tegengehouden. Wan.t eerst in de
zestiende eeuw ontstond een nieuw
streven tot zelfonderzoek en tot het
ovorboord werpen vtui de inzichten dei'
ouderen. Met Paracelsus, een Zwitser,
va,ïi Hc-lmholtz. ecu Nederlander,Syden
ham. een, Eiigelsahniau, kwam de ge
neeskunde door hot vinden van ver
schillende feiten vooruit, em werd' do
wetenschap weer teruggebracht op het
oude, leeds bekende pad vau. ervaring
eu onderzoek, die zo na dien tijd in
liet algemeen, niet meer verlaten heeft.
Ik zajl mot verder gaan mot het
noemen van namen en jaartallen. Door
betere cft^dorjJoqkingtjn, door du ont
wikkeling vau ontleedkunde, physiolo-
gie, plantkunde, natuurkunde, schei
kunde, door de ontdekking van het
mikroskoop en eindelijk door do
vondlst dier bacteriën is het mogelijk
geworden dat is ontstaan cem schoon
gebouw, n.i.u welks volmaking, of laat
ik bescheidener 2eggen verbetering vlij
tiger dan ooit wordt gearbeid.
Ik noemde het straks natuurlijk, dat
zij. die van do geneeskunde geen stu
die hebben gemaakt toch bepaalde of
soms zeer onbepaalde, begrippen op
medisch gebied' hebben, en er een oor
deel over vellen. Het spreekt nl. van
zelf da,t velo der ideeën die gemeen
goed waren bij cïe Grieken, en, in de
middeleeuwen, zijn blijven bestaan en
niet veranderd werden, door nieuwe
vonnisten, en, gegevens, die het Volk
onbekend bleven, maair alleen deel uit
maakten van Het weten van diegenen
die er zich opzettelijk op toelegden.
Zoo vindt men herhaaldelijk begrip
pen. uit den tijd' van, Hippokrnles nog
onder onze medeburgers voortleven, en
is bv do leer der scherpe vochten, en
bloedaontmengingen waarbijl galligheid,
scherpte in het bloed) enz. de hoofd
rol spelen in de opvatting der men
sehen, neg blijven voortleven, geen ge
lijken tred houdende mot de verbe
terde inzichten den- geneeskunde.
Is dit een kwaad?
Neen on ja. Niet, als een valsoli be
grip met leidt tot een verkeerde be
handeling, en niet wanneer menschen
met een ruim geweten, sprekende de
onjuiste medlisch.o volkstaal niet het
publiek het geld uit den zak klop
pen. maar waar dit veel gebeurt, cn
diat zien we bij' herhaling cn overal,
daar wel.
Bijina nooit is van een, bepaald volks
middel te zeggen, waar het vandaan,
komt, d. w. z. het verband tu&schen
de vroegere idéé en het tegenwoordi
ge middel is meest niet. te vinden, In
dien loop dic-4 Lijden is vermoedelijk
een behandeling die berustte op ge
loof aan spoken, baoze geesten, hek
sen, betooveren enz. vaak veranderd,
en is nu, zoo ze nog bestaat, niet meer
te verklaren.
(Wordt vervolgd).
GESflEMGO NIEUWS
Bewaren van Citroönen.
Een der vruchten, die inei: dage-
lyks in een huishouding voor de be
reiding vau spijzen, voor het maken
van limonade enz. noodig heeft, zyn
zeker citroenen.
Hot komt dikwijls voor, dat er op
een zeker tijdstip volop ryp zyn, ter
wijl men niet lang daarna gebrek er
aan heeft. In Noord-Australië, waar
veel citroenen geteeld worden, be-
waart men ze naar men in „Teys
macoia" leest eenvoudig in een
ton, giet er schoon water over, ver-
verscht dit eiken dag en de vruchten
kunnen niet alleen zeer lang bewaard
blijven maar blijven even frisch alsof
zy pas geplukt waren.
Het Zuidaustralisch Journal of
Agriculture zegt, dat een inwoner
van Adelaide verschillende vaten vol
met citroenen pakte en de ledige
ruimte aanvulde met regenwater.
Deze vruchten werden per zeilschip
naar Londen verzonden en het bleek
by de opening der vaten aldaar, dat
de citroenen nog even frisch waren
als by het inpakken.
Een andere wyze van verpakking
van citroenen en oranjeappels is iu
vochtig zand. Sinds twee jaar verpakt
de heer J. W. Carbon van Mildura
zijne vruchten op deze wyzevaa de
laatst verzonden 70 kisten was uaa-
welyks 1 pCt. min of meer bescha
digd. („Bat. Nwbl.tt)
Oude Graankorrels.
Het is bekend dat men in Oud-
Egyptische graven, zelfs van 5000
jaren herwaarts, vaak graankorrels
heeft gevonden die er zoo gaaf uit
zagen dat men beweerde dat zy nog
geschikt waren voor ontkieming. Een
proef daarmede scbynt echter nooit
te zyn genomen. Thans heeft ©en
Fransch geleerde, de heer Gain, aan
de Academie van Wetenschappen,
over deze vraag een mededeeling ge
richt die tot een geheel andere slot
som komt. Hy heeft nauwkeurig de
korrels onderzocht die de Egyptoloog
Maspero hem had gezonden,'en heeft
bevonden, dat wel het zetmeel nog
vry gaaf was eu door de kiem van
een versche korrel kan worden opge
nomen, maar dat de kiem der eeuwen
oude korrels geheel was verdroogd
en onvatbaar voorontwikkeling. Reeds
na een halye eeuw begint de kiem te
ontaarden. Het verhaal, dat zulke
oude korrels nog geschikt zyn om
graan voort te brengen, berust dus
op een dwaling.
Een jong meisje vermoord.
Onlangs ontving een zekere Me
vrouw Descutter :e Gent een ouge-
teekend briefje, luidende: „Ga eens
naar uw zuster Marie in haar kamer
zien, ze is misschien wel dood en mo
gelijk ook kan ze nog gered worden".
Mevr. Descutter ging onmiddellijk
naar baar ouders te Saint-Denis-
West rem en deelde hen de missive
mee.
De ouders hadden hun dochter Ma
rie sedert den namiddag niet oziea
en meenden dat ze in haar slaapka
mer in slaap zou zijn gevallen.
De deur was gesloten, men was ge
noodzaakt hem te forceeren. Marie
werd bewusteloos op haar bed ge
vonden, ze had een prop in dsn wond
en blauwe plekken op het lichaam.
Er waren sporen van hevige worsteling.
Over het lyk was een wit lakeu
geworpen, en op de deur van de ka
mer had de moordenaar het woord
„dood" met potlood geschreven.
Het slachtoffer was een-en-twintig
jaar oud. Zy was tegen vier uur aan
de Y8idarbcidors brood gaan brengen,
en was alleen teroggekomen. 'Poen
most de misdaad gepleegd zyn ge
worden maar de ouders hebben r-iets
gemerkt.
Men zegt dat het meisje meermalen
door enkele individuen bedreigd was.
Pokken.
In een zeer bevolkt gedeelte vaa
de Pruisische provincie Brandenburg
(ie Altmark) is een epidemie van
zwarte pokken uitgebroken. Hat
eerste geval kwam voor by een der
arbeiders nit Galicië, die met dea
aanleg van een lokaalspoorweg hezig
zyn. De ziekte verspreidde zich snel
over de nabijgelegen durpeu en heeft
reeds eenige sterfgevallen veroorzaakt.
De regeeriug heeft terstond kracblige
maatregelen genomen tegen uitbreiding
der ziekte.
Hongersnood.
Uit een brief van Lor I Curzon,
onderkoning van Indië„Da hongers
nood van 181'7 trof 40 millioen men
schen, woneDde over een nitgestrokt-
heid van 205.000 vierkante Eng.
mylenvan die veertig millioen wor
den er 3,860,010 door het weldadig-
heidsbestuur verzorgd. Do hongers
nood van nn treft 54 millicen men
schen, van wie er byna zes millioen
ondersteund moeten worden eu zy
wonen over een uitgestrektheid van
417,010 viGrkante Eng. mijlen. Toch
hebben wy in 1897 voor 3,800,000
slachtoffers f 8,400,000 gekregen, maar
nu voor zes millioen slachtoffers slechts
f 4,440,000."
door
ARTHUR MORRISON.
Het was een gewone straat in het
East-End van Londen twee ryen
muren met ramen en deuren. Maar
aan het einde van e9n dier ryoii, waar
de architect den grond te klein had
gevonden om er een huisje Yao zes
kamers neer te zetten, stond een soort
van hutje met drie kamertjes en eeu
keukentje. De deur was groen ge
schilderd en voor hot onderste raam
aan de voorzyde stonden nagomaakte
vruchten wassen druiventrossenen
appelen onder een glazen stolp.
Hoewel het huisje kleiner was dan
de andere en op een overgeschoten
stukje grond was gebouwd, stond hot
toch iu zeker aanzien
In zoo'n achterbuurt geeft eea
afwijking van de gewone bouworde
al eau air van gewicht. Pin een huis,
dat door eeD enkel gezin wordt be
woond, steekt uit boven de andere
waar twee of meer gezinnen worden
gehuisvest, al is het ook het kleinste
van alle. Maar het meest dro'gen toch
de wassen vruchten by tot de deftig
heid.
En wanneer nu menschen alleen
een huis bewonen en het netjes hou
den wanneer zy nooit aan de dear
staan of praatjes houden over den
achtermuurwanneer zy daarenboven
roor bet raam glanzende wassen vruch
ten hebben en voornamelijk wanneer
het twee vroawen zyD, die met nie
mand over haar eigen aangelegenbeden
