Tweede Blad,
Het recht op Werk.
Het recht van Werkstaking
Salarisregeling-Onderwijzers.
Het geheim van de „Delaware".
behoorende bij
«iHaarlem's Dagblad"
van
Maandag 9 September 1901.
No. 5581
Haarlemsche Handels-
vereeniging.
Goedgek. bij Kon. Besluit van
12 Nov. No. 22, 1899.
De Haarlemsche Handelsvereen. telt
thans ruim 650 leden, dat is veel, doch
niet genoeg. Elke winkelier, elke han
delaar, zijn belang begrijpende, moet
zich aansluiten. De contributie be
draagt slechts ƒ2.50, terwijl de voor-
deelen groot zijn.
Rechtskundige adviseurs zijn dehee.
ren mrs. Th. de Haan Hugenholtz en
H. Ph. de Kanter, Spaarne 94, welke
gratis advies in handelszaken geven
aan de leden en voor hen gratis optre
den in faillissementen.
Voor incasso's, door bemiddeling
der advocaten gedaan, wordt 5 be
rekend.
Bankiers der^vereeniging zijn de
heeren Laane van Bemmel, Kruis
straat 51.
Alle brieven of aanvragen (ook opga
ven voor het lidmaatschap) moeten ge
richt worden aa nhet bureau der ver-
eeniging. 22 aLnge Begijnestraat.
Het is ons gelukt eene overeenkomst
te sluiten, waardoor het mogelijk is
H.H. leden nauwkeurige informaties
te verschaffen omtrent alle firma's in
Nederland.
De kosten dezer informaties bedra-1
gen 60 cents per adres, plus 5 cents j
voor porto, en moeten vooruit betaald
worden aan het bureau. Information I
naar binnen de stad wonende perso
nen gratis.
Ruim 650 informatiën en rechtskun
dige adviezen werden in het afgeloo-
pen jaar verstrekt.
In Juli ziin 46 vorderineen tot een
bedra van 1300. 18 betaald. 7 vorde
ringen worden afbetaald, 9 vorderingen
zijn uitgesteld.
Volgens artikel 7 client het Geheim
der Maandlijsten ongeschonden be
waard te blijven.
H.H. Leden worden er op attent ge
maakt, dat pretention, buiten de stad
in te vorderen, niet worden behan
deld. tenzii ^orto-vergoeding (10 ets.)
is bijgevoegd.
Het Bureau der vereenlging is geves
tigd 22 Lange Begijnestraat en is ge
opend iederen werkdag van 's morgens
9 tot 1 en 's middags van 2 tot 4 uur.
Dagelijks is een der bestuursleden
aanwezig en bereid tot het geven van
alle gewenschte inlichtingen en wel
Maandag en Vrijdag van 1112 uur
v.m., de overige dagen van 34 n.m.
,,Ik heb het heilig recht van den
arbeider om te werken, verdedigd!"
aldus sprak ongeveer de Burgemeester,
toen hij Dinsdag antwoordde op het
verwijt dat de politie partijdig zou zijn
opgetreden in de staking aan den bouw
der lichtfabrieken.
Maar de heer Hugenholtz en partij
genooten bleken dat ..heilig recht" niet
te erkennen. Zij kwamen bij wijze
van tegenstelling daarentegen op
voor „liet heilig recht van den arbeider
om te leven", een tegenstelling die alle
toehoorders in de zaal niet even dui
delijk zal zijn geweest.
De Burgemeester was in zijn verde
diging zeer zwak. en hij had in den
heer Beynes geen erg gelukkige mede
strijder.
Toch is het wel interessant ook eens
op heldere wijze door de tegenstanders
te zien uiteengezet, op welke gronden
zij het Recht op Werk verdedigen, in
verband met het Recht van Werksta
king, dat zij evenzeer erkennen.
Het September-nummer van het
Tijdschrift voor Nijverheid bood ons
daartoe gelegenheid. Er is nl. een
artikel, uit het Fransch vertaald, over
deze quaestie in opgenomen.
Wij ontleenen er het volgende aan
„Er is een begrip, dat buiten alle
quaesties staat, n.l. dat de mensch
recht heeft op werk. dat niets hem
kan beletten dat recht uit te oefenen
en dat elke inbreuk op dat recht mis
dadig is.
Van alle rechten van den mensch
dit ongetwijfeld het opperste. Als ik
van mijn werkkracht een me'nsch-
waardig gebruik heb gemaakt, dan
eerst ben ik een mensch. Als ik met
werken mijn brood verdien, dan eerst
ben ik vrij. Als ik in het onderhoud
van mijn gezin voorzie .dan eerst ben
ik er het hoofd van.
Het recht op werk is een persoonlijk
recht: het kan door niemand en om
geen enkele reden ontnomen worden.
Wanneer tienduizend menschen wei
geren te werken. dan nog heeft een
enkel mensch, die werken wil, er het
recht toe. En de maatschappij is ver
plicht hem de vrije uitoefening van
dat recht te waarborgen.
Is het recht op werk in tegenspraak
met het recht van werkstaking? Geens
zins.
Op de vraag of een arbeider het recht
heeft het werk te staken, luidt het
antwoord bevestigend.
Het is hem eveneens geoorloofd om
met zijn kameraden overeenkomsten
te sluiten, bijv. om vermindering van
werk of loonsverhooging te vragen,
dat gebeurde reeds vóór de Revolutie,
tijdens de gilden met hunne vaste Re
glementen. Als te Parijs de werklie
den van het bouwvak niet tevreden
waren met de voorwaarden, waaron
der zij werkten, gingen zij naar de
oevers van de Seine ..la grève". Van
daar het Fransche woord „grève"
voor „werkstaking".
Werkstakingen kwamen toen even
wel zelden voor. In de eerste plaats
omdat de toestanden in de nijverheid
toen anders waren. De patroon was
een soort van kameraad voor den ar
beider. Men woonde met hem onder
een dak, men at aan dezelfde tafel.
Had men iets te reclameeren. dan kon
men gemakkelijk samen spreken.
Eerst door de nieuwe toestanden en
e ontwikkeling van wfct men de
groote-industrie noemt, is het recht
van werkstaking ontstaan. Het is bij
de wet erkend. Eene wet van 1864 staat
werkstaking toe, maar bestraft elke in
breuk op de vrijheid om te werken.
A iet alleen is het stelsel van werk
staking juist, maar op vele werksta
kingen is zelfs niets aan te merken en
zij eindigen dikwijls zonder het min
ste onrecht of nadeel te veroorzaken.
Men zou haast dagelijks voorbeelden
kunnen opnoemen van de normale
werking van het werkstakingsstelsel."
Maar nu nog eens de verplichte
werkstaking. Daarover sprekende be
gint de schrijver met deze vraag:
Wat moet men denken van
het systeem van verplichte
werkstaking?
Elke groep arbeiders, die samen
werken, wordt beschouwd als te zijn
gebonden door de beslissingen der'
meerderheid. Als de helft plus één
besluit te staken, dan moeten allen
met de armen over elkaar gaan zitten,
zelfs zij die werken willen en moeten.
De uitvinders van dit systeem zeg
gen: „Dat is een toepassing van het
algemeen stemrecht. Aangezien dat
stemrecht in de politiek tot basis dient
waarom z<>u het dan niet dezelfde roi
spelen in fcibeidsquaesties?"
De schrijver antwoordt:
Zoo brengt men verwarring tot
stand. Algemeen stemrecht dient om
te beslissen over regeeringsvraagstuk-
ken, waarover men het allen eens
moet zijn. Een land kan niet tege-
ïjk een republiek en een monarchie
zijn; wijnen en gedistilleerd kunnen
niet tegelijk belast en vrij van belas
ting zijn. Maar wel kunnen er tege
lijk arbeiders zijn die werken en ar
beiders die niet werken; hier geldt het
enkel persoonlijke rechten.
Hoe nu? schrijft Jules Roche over
dit onderwerp. Zouden dan van 1500
arbeiders 751 een werkstaking kunnen
opleggen aan 749 ot 1000 aan 500 of
1499 aan een enkelen? In alle geval
leni is de schennis van recht en gerech
tigheid even groot. Het aantal doet
mets ter zake. want het geldt hier niet
een gemeenschappelijk recht maar
een persoonlijk recht, dat niemand
kan aantasten.
De theorie van de verplichte werk-
staking is een miskennen van het recht
om te werken. Het is inbreuk maken
op de onafhankelijkheid van den
werkman en op zijn recht als mensch
Er is een ander redmiddel, n.l. eene
organisatie der werkstakingen zóó
dat deze een rechtmatige toepassing
worden van een goed beginsel.
Aangezien werkstakingen moeten
dienen om geschillen tusschen pa
troons en arbeiders bij te leggen, is
het in de eerste plaats noodig dat er
zich geen vreemde personen inmengen
om hen te beletten het eens te worden.
Want al zijn in sommige opzichten
de belangen der patroons en die der
arbeiders verschillend, in andere zijn
zij gelijk. Beiden hebben bijv.: het
grootste belang bij den bloei der nij
verheid waarvan zij leven.
Voorttellen B. en W.
F. E. D.
Landb.
Bij bevor dering to t on derw ij-
ze r 1ste klasse.
Leeft.
Hoofdacte t. en g.
M.O.
19
500 (Aanv.)
20
525
21
550
650
750
850
22
575
675
775
875
t. en g.
bij acte.
23
600
700
800
900
800
900
1000
24
625
725
825
925
25
650
750
850
950
850
950
1050
26
675
775
875
975
Geh. ond
27
700
800
900
1000
900
1000
1100
28
1150
29
950
1050
1150
1200
30
31
1000
1100
1200
1250
35
800
900
1000
1100
45
900
1000
1100
1200
z.
h. a
60
1000
ÜOO
1200
m.
h. a.
60
1050
1150
1250
AmendementenGroot c.8.
Leeft.
19
20
h. a.
600 (Aairv.)
625
t. en g. bij acte
21
650
750
850
950
22
675
775
875
975
t. en g.
bij acte
23
700
800
900
1000
900
1000
1100
24
725
825
925
1025
25
750
850
950
1050
950
1050
1150
26
775
875
975
1075
27
800
900
1000
1100
1000
1100
1200
28
29
1050
1150
1250
30
31
1100
1200
1300
35
900
1000
1100
1200
1200
1300
1400
45
1000
1100
1200
1300
z.
h. a.
60
1100
1200
1300
m.
h. a.
60
1150
1250
1350
Bij bevordering tot [onderwij
zer 1ste klasse.
meente een adres gezonden, waarin i
zij er op wijst dat in de nieuwe voor-'
stellen betreffende de onderwijzers-sa^
larissen geen bepaling werd gemaakt
omtrent het verplicht aanstellen van
ak-onderwijzeressen in. de hoogere
klassen van de le en de 2e klasse scho
len. De Vereeniging vraagt nu hierin
voorziening.
Salarissen onderwijzers.
Door de afdeeling Leiden van den
Bond van Nederlandsche Onderwij
zers is een adres aan B. en W. aldaar
gezonden.
Het aanvangssalaris, thans 500,
wenscht adressante op f 550 gesteld te
zien.
De toelage voor het bezit der hoofd
akte stelt ze op 200. Verder wensclit
adressante voor alle onderwijzers twee
verhoogingen van 50, de eerste na een
jaar, de tweede na drie jaar dienst, en
verder na zes.-negen. twaalf en vijftien
jaar dienst, telkens een verhooging
van 100.
De betrekkin* van eerste onderwij
zer (plaatsvervangend hoofd) zou, om
in het kader van dit stelsel te passen,
moeten worden opgedragen aan een
onderwijzer met hoofdakte, die het
maximum bereikt heeft, met recht op
een toelage van 100.
Bij toepassing van deze regeling zou
het hoogste onderwijzerssalaris (ƒ1350)
zonder de tegemoetkoming in woning-
huur, nog altijd minder bedragen dan
het 2/3 der jaarwedde van het hoofd
eener school.
Zuid-Afrikaansche tentoon
stelling.
Hierboven geven wü eern over
zicht. van de<n stand dier onderwij-
zerssaJarissen, zooals deze zullen
zijn wanneer die voorstallen van
B. en W. worden aangenomen en
zooals zij bij aanneming der laatst
ingediende amendementen van de
heeren. Groot c. s. zullen worden.
Wij hebben gerekend! dat de on
derwijzer op 19-jarigeui Leeftijd aan
d'e school komt. Volgens het voor
stel van B. en W. ontvangt hij dan
een salaris van f 500 op 20-jarigen
leeftijd van f 525 enz. Op 2i-jarigen
leeftijd KAN hij in 't bezit zijn dier
hoofdacte (al is dit ook eenie groo-
te uitzondering) en' veronderstellen
wij dan tevens dat hij in 't bezit
eter acte teekenen, gymnastiek en
één der acten M. O. is. en dus in
't gunstigste geval verkeert. Dan
kan zulk een onderwijzer rekenen
op een salaris van 850op 22-ja-
ri.gen leeftijd' van f 875 enz- Op 27-
jarigen leeftijd heeft hij het maxi
mum (f 700), door B. eni W. aan
gegeven. bereikt en kan hij dus in
't allergunstigste geval door 't be
zit van bij-acten f 1000 verdienen.
Wanneer men op 35-jarigen leef
tijd nog niet tot onderwijzer iste
klasse is aangesteld, ontvangt mian
het salaris in bovenstaande tabel
genoemd. Bij bevordering tot on
derwijzer 1ste klasse (wij hebben
aangenomen dat diit op 23-jarigen
leeftijd plaats had en dat kan ge
schieden, wanneer het amende
ment der heeren Groot c. s. wordt
aangenomen om het getal ondier-
wijzers eerste klasse onbeperkt te
doen zijn), zou deze verdienen f 800
en in 't gunstigste geval f 1000 enz.,
met 4 tweejaarlijksohe verhoogin-
gen van f 50. (Zie tabel.)
De onderste staat geeft een' over
zicht bij aanneming der amende
menten. Het aanvangsalaris is daar
f 600, met 8 jaarlijksche verhoo
gingen ad 25, tot een maximum
van f 800, dat op 27-jarigen leeftijd
kan bereikt worden. Het aanvang-
salaris der eerste klasseKmdlerwij-
zers is op f 900 gesteld met 6 twee
jaarlijksohe verhoogingen ad f 50
tot een maximum van f 1200, dat
op 35-jarigen leeftijd kan bereikt
worden. In 't gunstigste geval, wan
neer men in 't bezit van bij-acten
is, verdient men dan 1400. Deze
regeling sluit dus, luehalve in het
laatstgenoemde gunstigste geval,
dat gemakkelijk door eene aparte
bepaling kan worden verholpen,
aan bij die voor de Plaatsvervan
gende hoofden, wier aanvangsala
ris dbor B. en W. op f 1300 is ge
steld.
Verschillende onderwijzers, die
wij over deze nieuwe regel'
spraken, hoopten dat het amende
ment, zooals dit thans door de hee
ren Groot c. s- is voorgesteld, zou
worden aangenomen, daar dit het
meest aan hunne eischem nabij
komt.
Stadsnieuws
In zijn verslag over 1900, wijst de
inspecteur van den Arbeid in Noord-
Holland, de heer J. H. L, van Deinsa
er op, dat onze burgemeester door het
verstrekken van maandelijksche gege
vens hem in staat stelt ook voor onze
stad nauwkeurig controle te houden
op de naleving der arbeidswet. Daar
door wordt natuurlijk zijn taak zeer
vergemakkelijkt-
Haamstede.
In een der buitens in den Hout is in
gebroken in de linnenkamer en is daar
uit o. a. eenig linnengoed ontvreemd;
eèn onderzoek wordt ingesteld.
De heer H. J. Staal is met ingang van
1 September werkzaam gesteld als vo
lontair aan de O- L. school alhier.
De timmerman G. Bernard, werk
zaam aan de in aanbouw ziinde huizen
op Bosch en Vaart heeft het ongeluk
gehad in een spijker te trappen, waar-
el oorhijzichznodamgbezeerdeda^
zijn werk moest staken, hij is tegen
ongelukken verzekerd.
De inspecteur van den Arbeid in N.-
Holland, sprekende over den toestand
dför bleekerijen in deze eemeente ver
klaart dat de bleekers hier ter plaatse
erkennen, dat door invoering van den
elf-urigen arbeid ook zii zeiven, (de
patroons) meer reeel in hun leven ge
kregen hebben en blij zijn. dat zij
avonds gehouden zijn op een vast uur
te sluiten.
Binnenland.
Ten paleize Het Loo namen Vrijdag
aan den maaltijd deel de heeren dr.
Nieuwenhuizen en jhr. De Sturler.
Het hoofd der Transvaalsche depu
tatie, de heer Fischer en zijne echtge
noote, bezochten Vrijdag den Barrn-
hartigheidsbazar voor Zuid-Afrika in
Diligentia te 's-Gravenhage.
De Vrije Vrouwenvcreeniging te Am-
sterdam hooft aan den Raad dier ge-
De bazaar door het comité van de
Zuid-Afrikaa^xscho tentoonstelling in
den Haag, geopend in Diligentia in hét
Lange Voorhout, is een groot succes. I
Door de keurig versierde vestibule
treedt men in de voorzaal, die een bloe
mentuin gelijkt, met weelderige plan
ten en geurige bloemen tot een hof van
Flora omgetooverd, waarin lieftallige
schoonen den binnenkomende een tuil
tje aanbieden tegen zeer billijken prijs.
Aan de overzijde is een hoekje uitslui
tend bestemd voor het groote portret
van H. M. de Koningin en Haar ge
maal, die te midden van een groenver-
siering vriendelijk neerblikken op de-
zo poging, om ten behoeve van de
Zuid-Afrikaansche noodlijdenden gel
den bijeen te brengen. In het tusschen-
zaaltje worden verkoelende dranken of
lekkernijen in keurige winkeltjes aan
geboden door aanminnige vrouwen
handen. Geen aandrang is noodig, het
vriendelijk glimlachje doet het zilve
ren kleingeld gewillig naar de aardi
ge verkoopsters overgaan.
Datzelfde is het geval en misschien
nog in meerdere mate, in de groote
zaal, die inderdaad door de zorgen van
de firma Pander en Zn., die voor haar
offervaardigheid en haar smaak
bij de versiering buitengewoon
lof verdient, er recht fraai en gezellig
uitziet. Langs de wanden zijn tentjes
met fluweel en kleurig doek omhan
gen, waarin allerlei gaven van Haag-
sche winkeliers en magazijnen worden
verkocht. Fijne vleescliwaren en fijne
reukwerken, poppen en toiletartikelen,
champagne en lekkernijen, alles is er
te koop voor gewone redelijke prijzen,
en zij die een of twee kwartjes te veel
vinden, kunnen zelfs hun geluk be
proeven met het rad der fortuin, dat
hun voor een dubbeltje per keer een
kans biedt.
Duurder zijn de loten boven op de
galerij, die eigenlijk een kunstgalerij
mag heeten, waar de talentvolste kun
stenaars een doekje of teekenin- heb
ben hangen, dat zij gaarne voor het
doel afstonden. O.a. heeft Israels er in
een paar krabbels den weemoed ge
schetst van de Transvaalsche Repu
bliek, door een vrouwenfiguur, turen
de naar dé verre zee. In een paar mi
nuten krabbelde hij zijne gedachten
neder voor den vrager, en thans is dit
stukje misschien honderden waard.
Ter verhooging van het genot kan men
de loodjes door een electrisch bad ver
krijgen.
Zeer net is ook het tooneel getooid,
met de Zuid-Afrikaansche kleuren om
zoomd, en daar zullen 's middags en
's avonds toonkunstenaars hun offer
brengen^an het goede doel. Voor he
den was Arnold Spoel die de muzi
kale leiding heeft voornemens zich
te doen hooren, en Frans Andreoli,
zoomede de dames Marceline de Vries
en Flora Wolff.
De eigenlijke tentoonstelling der door
de gevangenen vervaardigde voorwer
pen en andere zaken uit des heeren
Hidde Ni j land's verzameling, is in de
zijgalerij, en trekt ook nu bijzonder de
aandacht.
De sympathie voor de Boeren is zoo
gitoot, dait die commissieleden geen
moeite hadden om de verkoopartikelen
gratis te verkrijgen. Hun dank aan al
len, die zooveel over hadden voor de
arme gevangenen en nabestaanden der
Boeren is groot, en het is te verwachten
dat de dank nog hooger zal stijgen,
ais het Haagsche publiek Donderdag,
Vrijdag eu Zaterdag's namiddags en
's avonds komt genieten van de muzi
kale voordrachten en gezellig keuve
lende op rustbanken hieT vele achter
middag- of avonduurtjes komt slijten.
Voor de lieve verkoopsters zal het ook
een voldoening zijn als zij tot ruime
opbrengst hebben kunnen meewerken.
Op een Redactie-bureau
„Meneer, mijn naam is Alhambra.
Meneer ik kom u zegcren dat ik een
heldendaad heb verricht. Prachtig be
richt. Prachtig bericht voor uw lezers!
„Zoo, wat dan?"
„Meneer ik ben abonné. Al jaren lang
Mijn heele familie is geabonneerd.
Mijn vader, mijn grootvader, mijn
broers, mijn ooms, mijn neven..."
„Maar wat hebt u?"
„Prachtig bericht, meneer! Schrijf
u maar gerpst op: Een heldendaad!
Hedenmorgen had een aanvallig
knaapje het malheur alsdat hii in do
Prinsengracht vieL De ongelukkige
was reddeloos verloren en reeds stelde
men zich de angstkreten der ontstelde
ouders voor, toen, als door een won
der, onze stadgenoot I. S. Alhambra
door de menigte drong en den dren
keling zijn rotting toestak. Deze miste
en toen bedacht hij zich geen oogen-
blik, maar ging te water en 6tak woei
zijn rotting ui.t, en had het geluk als-
dat hij pakte
„Nee maar, 't is waar meneer! Gaat
u maar vragen... of... telefoneer even
naar de politie. Tot zóó ver ben ik in
het water geweest, meneer(Hier
wees de held op zijn kuit).
„Honderdduizenden menschen om
mij heen, meneer! De politie offreer
de mij een reddingsmedaille; 'k Heb 't
geweigerd, meneer, 'k heb 't niet
willen hebben, 'k Zoek "-een belooning.
Maar als u dat nou in de krant zet,
dan lezen mijn vader en mijn groot
vader en mijn broers het
Het kostte veel moeite om den man
te beduiden, dat het „niets was voor
de krant". Dat kon hij niet begrijpen,
't Was een heldendaad. En honderd
duizenden hadden het gezien, honderd,
duizenden, meneer!
't Lekte weldra uit, dat dit verhaal,
dat de held had opgedischt aan één
krant, die hij voorstelde als zijn spe
ciaal familieblad, door hem precies
eender was verteld in andere dagblad-
bureaux.
Bti den grooten ouden man
Donderdag bracht een dertigtal Afri
kaner dames en heeren, meest allen
uit het Afrikaner Tehuis te Amsterdam
een bezoek aan pres. Kruger. Te li
uur aangekomen op de villa „Casa
Cara" te Hilversum, werd een depu
tatie, waarbij mej. Mitze, direc.nce
van het Afrikaner Tehuis, door d> n
President ontvangen waarbij hem
een psalmboek werd overhandigd,
waarin op de eerste bladzijde *esali-
grapheerd:
Aan den Hoog Edelen Heer S. J. P.
Kruger, Staatspresident van de Zir'd-
afrikaansche RepubLiek: van zijn me-
debannelingen in Nederland, tijdehik
verblijf houdende in het Afrikaa .sell
Tehuis.
Amsterdam, 6 September 1901.
Psalm 71 vers 17. Psalm 13 vers 6.
President Kruger. zeer ingenomoi
met dit blijk van belangstelling, on
derhield zich eenigen tijd met de de
putatie waarna alle bezoekers .oar-
telijlc door hem werden begroet, waar
bij de jongejuffrouw Johanna Ver
maak, van Natal, een bloemenmand
aanbood, die met veel dank door den
president persoonlijk in ontvangst ge
nomen werd.
Hierna ging men in rijtuigen naar
het Oranje Hotel, waar een eenvoudi
ge maaltijd gereed was. Aan den
disCli vormde natuurlijk de strijd der
Boeren een der voornaamste punten
van bespreking en werden de beste
wenschen voor de dapperen In Zuid-
Afrika geuit.
Hulde werd gebracht aan de reide
aanwezige leden van het Boerencunu-
té, door wiens zorg en voorbereiding
dat uitstapje zoo goed van stapel liop,
en ook werden de vrienden niet verge
ten, wier beurs dit tochtje mogelijk
had gemaakt.
Een rijtoer door Hilversum en om
streken besloot den dag.
Feuilleton.
2)
Dat spreekt vanzelf. Frankrijk
behoort tot d'e Latijnsche Muntunie
en de Fransche francsstandaard
geldt in Frankrijk, Ital'ië, Belgiië
en Zwitserland, maar ook Grieken
land, Rumenië, Servië, Bulgarije
en Turkije hebben het Fransche
muntsysteem' en in al deze landen
worden Fransche vijf francsstuk
ken aangenomen. Zoodra wij in
Italië, Griekenland, in Turkije of
Egypte eene haven binnenloopen,
brengen we het gemaakte geld in
omloop. Vooral wordt eiken/ keer
de muntwerkplaats aan kant ge
maakt. De stempelmachines wor
den uit elkaar genomen, en rr, hst
barlasthok gestuwd, de wanden
wordien weggenomen en verplaatst,
en wanneer dan de douaneambte'-
naren of d'e geaondfoeidiscomim'issiie
of de havenpolitie aan boord' komt,
is er niiets te zien. Maar ik zeg nog
eenszelfs wanneer die politie iets
vond, zou ze ons niets kunnen doen,
want het maken' van vijffrancsstuk-
ken is alleen in Frankrijk straf
baar. We maken uitstekende za
ken. 1 We maken op eene reis on
geveer honderdduizend! stukken,
d'ie eene winst van minstens twee
honderdduizend francs opleveren.
Thans gaan we naar Alexandrië
om' daar het half millioen francs in
omloop te brengen, maken dlan op
d'e reis door de Middellandsche
Zee. waar we veertien diagen krui
sen, weer flinkweg nieuwe en le-
veren in Spanje weer voor een half
millioen zilverstukken af. Vervol
gens gaan we, en met groote snel
heid, naar Boston terug om nieuw
zilver te halen. Onze betrekking
is hier goed1 en wordt ruim betaald';
wat hebben we voor de belangen
dier Franschen op te komen? Laat
d'e kikkeretere zien. hoe ze het
klaarspelen, wanneer ze het zilver
geld eenmaal moeten intrekken.
Het is immers volstrekt niet ge
zeefd, dat de zilverprijs niet eens
weer omhoog gaat, en wanneer het
vijf francsstuk zijn nominale waar
de terugkrijgt, hebben we den
Franschen Staat niet eens be-na-
deeld. Integendeel I Frankrijk is
den ondernemers nog tot dank ven
plicht, want het heeft bij het maken
vain het geld de kosten bespaard.
Ga nu in je hut en zet niet zoo'n
d'om gezichtNog eens, wij slaan
goed1 geld en geen valsche munten;
met valschmunterij zou ik ook
niets te doen. willen hebben'.
II.
Weinig dagen lat'er gebeurde aan
boord alles zooals Sverdrup het
had voorspeld. De werkplaats werd
geheel verwijderd en men maakte
zich gereed de haven van Alexan-
drië binnen te loopen.
Nielsen had zich in zijne gedach
te veel met de quaestie van vrije
aanmunting, aan boord be.zig ge
houden en voelde zich niet meer
geheel op zijn gemak. Wat daar be
neden in 'E schip gebeurde, was in
elk geval niet eerlijk. Zeker, de
Amerikanen maakten goed geld,
maar ze bedrogen toch de. Fransche
regeering. Zooveel wetsfcenmiis had1
Nielsen, ofschoon hij maar een ge
woon zeeman was, toch wel' om te
weten, dat het recht vam de munt
een privilegie is van de regeeriw-
gen en het geen privaat persoon
geoorloofd kan zijn voor eiven ret-
keni.ng munten te slaan. Bij gele
genheid deelde hij zijne- bedenkin
gen nog eens aan Sverdrup mede,
doch deze lachte hem uit.
Wees toch niet zoo'n bangerd,
zei hij. Je doet hier aan boord1
dienst als stuurman, en wordt er
eerlijk voor betaald. Al het overige
gaat je in den grond der zaak niets
aan. Wat de reeder en de kapitein
doen, is jou zaak niet- Het zijn
hunne eigen zaken, en al waren
deze strafbaarjii zoudt toch
niet hun medeschuldige zijn en ook
niet gestraft kunnen worden.
Met deze beschouwing was Niel
sen het echter volstrekt niet eens.
Hij begreep Sverdrup n:iet. dien, hij
anders als een braven kerel kende.
Sverdrup had' naar het scheen veel
van zijn zedelijk bewustzijn verlo
ren. andere had hij hetgeen hier
aan boord gebeurde niet enkel als
„zaken doen" kunnen beschouwen.
In Alexandrië brachten de Ame
rikanen voor minstens een half
millioen francs aan zilvergeld' in
omloop door een deel bij bankiers
in te wisselen en voor een ander
deel goedkoope goederen voor Ame
rika en Spanje in te koopen. Ook
de officieren en manschappen ont
vingen hunne gage. in zilveren vijf-
francsstukken, welke men overal
in Alexandrië aannam. Toen stak
d'e .Delaware" weer in zee.
Bij het verlaten van de haiven
kwam het vaartuig even in botsing
met een binnenloopend'e Engalsohe
stoomboot. Sverdrup stond op de
brug en had het commando en
slechts ternauwernood werd op het
laatste oogenblik eene ernstige bot
sing voorkomen.
Kapitein Morton en de reedier
O'Leary overlaadden Sverdrup met
verwijtingen. Deze antwoordde zeer
driftig, dat de schuld niet aan hem.
maar aan het machinepersoneel
lag. Hij" had tweemaal hel signaal
„halve kracht" naar beneden gege
ven. zonder dat men er acht op had
geslagen.
Peakman was als eerste machi
nist voor deze wanorde bij de ma
chine verantwoordelijk^ en werd or
eveneens bij-gehaaid. Hij ontkende
op de brutaalste wijze elke vergis
sing van zijne manschappen en
tusschen hem en Sverdrup kwam
het tot eene hoogst onaangename
scène, die bijna tot'►handtastelijk
heden was overgegaan en waaraan
slechts door een vastberaden op
treden van den kapitein een einde
kon worden gemaakt.
Wie met de toestanden op de
schepen vertrouwd is, weet, dat er
tusschen de officieren in de machi
nekamer en die aan dek altijd een
zekere spanning bestaat. Zelfs bij
de marine, waar toch een ijzeren
discipline heerecht, komt het toch
in dienst vaak genoeg tot wrijving
tusschen de ingenieurs en de offi
cieren. De officier aan dek be
schouwt de machine met alles, wat
daarbij behoort, als een weliswaar
belangrijk, maar toch voot hem
eerst in de tweede plaats komend
ding. Zoolang een officier op de
brug staat en bevelen geeft, is hij
meester over al de manschappen,
ook in de machinekamer en in zul
ke oogenblikken zelfs over den eer
sten machinist, ook al staat die in
rang hooger. De machinisten van
hunnen kant beweren, dat de stuur
lieden niets van de machine en haar
werk bêsrriipen, dat ze dwaze
eischen stellen, verkeerde bevelen
geven, van de commandobrug do
machines niet goed weten te ge-
brui ken en door overijlde en nutte-
