Tweede Blad,
behoorende bij
„Hasrtem's DaghSad"
van
Slaandng 2 Jnni 1903.
No. 5303
Haarlemsche Handels-
vereeniging.
Goedgek. bij Kon. Besluit van
12 Nov. No. 22, 1899.
De Haarlemsche Handelsvereen. telt
thans ruim 650 leden, dat is veel,
doch niet genoeg. Elke winkelier,
elke handelaar, zijn belang begrijpen
de, moet zich aansluiten. De contri
butie bedraagt slechts f 2.50, terwij
de voordeden groot zijn.
Rechtskundige adviseurs zijn de
heeren mrs. Th. de Haan Hugenholtz
en H. Ph. de Kanter, Spaarne 94, wel
ke gratis advies in handelszaken ge
ven aan de leden en voor hen gratis
optreden in faillissementen.
Voor incasso's, door bemiddeling
der advocaten gedaan, wordt 5% e-
rekend.
Bankiers der vereenigimr znn de
heeren Laane en van Bemmel, Kruis
straat 51.
Alle brieven of aanvragen (ook op
gaven voor het lidmaatschap) moeien
gericht worden aan het bureau r er
vereeniging, 22 Lange Begijnestraat
Het is ons gelukt eene overeenkomst
te sluiten, waardoor het mogelijk is,
H.H. leden nauwkeurige informaties
te verschaffen omtrent alle firma's in
Nederland.
De kosten dezer informaties bedra
gen GO cents per adres, plus 5 cents
Voor porto, en moeten vooruit >^+aaJd
worden aan het bureau. Informatien
naar binnen de stad wonende perso
den gratis.
Ruim 650 informatien en rechtskun
dige adviezen werdén in het afgeloo-
pen jaar verstrekt.
In Maart en April zijn 45 vorderingen
tot een bedrag van f 2021.19' betaald; 12
vorderingen worden afbetaald, 10 vor
deringen zijn uitgesteld.
Volgens artikel 7 dient het Geheim
der Maandlijsten ongeschonden be
waard te blijven.
H.H. Leden worden er op attent ge
maakt, dat pretentiën, bui'en de stad
in te vorderen, niet worden behan
deld, tenzij porto-vergoeding (10 ets.)
is bijgevoegd.
Het'Bureau der Vereeniging i* ge
vestigd 22 Lange Begijnestraat en is
geopend iederen werkdag van 's mor
gens 9 tot 1 en 's middac- vnr> 7 tot
4 uur.
Dagelijks is een der bestuursleden
aanwezig en bereid tot bet geven van
alle gewenschte inlichtingen en wel
Maandag en Vrijdag van 11—12 uur
v.m., de overige dagen van 34
nam.
Zij, die nu reeds toetreden als lid,
der Haarlemsche Hand -veeuiging
voor bef, vereenigingsjaar 190203
nieten tot 1 Mei a.s. alle voorrechten
van een gewoon lid.
Stadsnieuws.
Arbeid van kinderen.
In dé dezer dagen gehouden verga
dering van bet Gezelschap van. Hoof
den van scholen te Haarlem c. a.
werd door dien heer W. Kloeke het
onderwerp ingeleid'; „Arbeid van kin
dleren"
Spreker begon met te herinneren, dat
hij gedrongen door het bestuur dier
vergadering, dieze inleiding heeft op
zich genomen; hij zal ©enige beschou
wingen en ervaringen ten beste geven,
maar hoopt dtat andleren met meer on
dervinding op diit gebied het door hem
gesprokene zullen corrigeeren en aan
vullen.
Zes, zeven of meer jaren lang gaan
wij onderwijzers dagelijks met bet
schoolkind om, onderwijzen het en
voedien het op. Er ontstaat in dien
tijd tusschen dien leerling en dten
dtrwijzer een band, dlie in de mees
te gevallen natuurlijk bij 't verlaten
dier school niet onmiddellijk wordt ver
broken. In een dlorp, waar ,,d'e meets
ter' 'met oud en jong bekend' is, kan
die band1 uit den aard1 der zaak hech
ter zijn dan in een, stad met groote
scholen, waar die onderwijzer zijn oucl-
leerlingen eerdier uit het oog verliest
en hij cle oudiers dikwijls niet anders
dan bij name kent, maar dies ondanks
zijn ook in die steden onderwijzers d.ie
zich voor hun oud-leerlingen blijven
interesseereai en ongetwijfeld is dat
©en hoogst nuttig, boewei niet altijd
even gemakkelijk en aangenaam werk.
Dikwijls wordt, die onderwijzer dier
volksschool bij het dloen seiner beroeps
keuze zijner leerlingen, door de
oudiers geraadpleegd en zijne adviezen
zullen, door de ervaringen met oud
leerlingen opgedaan in deugdelijkheid
winnen.
Daar de kinderen van meer gegoede
ouders niet onmiddellijk bij 't verlaten
der lagere school eene beroepskeuze
behoeven te doen, worden ook hun oji-
dierwijzers minder vaak betrokken in
hun verder lot. Van spreker's school
gaan sommige leerlingen naar de H.
B. S., sommige naar kweek, of nor
maalschool, andere bezoeken d!e Am
bachtsschool of gaan zonder verdere
voorbereiding naar een werkplaats,
terwijl niet weinigen op een kantoor
komm
De H. B. S. wordt door spreker
voo rkinderen van ouders, die niet
bemiddeld zijn. slechts dan aanbevo
len als de kindleren van meer dan mid»
delmatigen aanleg zijn en veel lust in
studie hebben.
Sprekende over dén arbeid van kin
deren onmiddellijk na het verlaten der
school, zijn er voor hen* slechts twee
rubrieken, waarvan hij bij ervaring
iets kan mededeelen, nl.: de kinderen
die zonder vardiere voorbereiding in
die werkplaats gaan en die welke de
kantoorbank kiezen. De ervaring be
trekkelijk d'e leerlingen, die uiimiddel-'
lijk na 't verlaten der school in de
werkplaats gaan is niet groot, maar
doordien er bij die ouders zijner scho
lieren in 't algemeen een zeer ernstig
streven is om wat van hunne kinderen
te maken, niet om er wat van te trek
ken. en die ouders zelf hoog genoeg
staan om te kunnen beoord'eelen, hoe
't mot hun kind gaat en tijdig maat
regelen te nemen om als 't noodiig
blijkt d'e bakens te verzetten, gaat het
met die leerlingen, gelijk hij heeft op
gemerkt, vrij goed. Anders is het mot
de kinderen, die, zonder andere voor
bereiding dan do lagere school kan ge
ven, op een kantoor gaan. Een saaie
jeugd en een duistere toekomst is veler
lot. Daar zijn kantoren waar d'e pa
troon begrijpt dat die betaling slechts
o,en gerin°- doel is van die verplichting
die hij jegens d'e jongste bedienden
heeft, waar wordt gezorgd, dat die
kindieren als kinderen worden behan
deld, steeds bezig zijn, maar niet te
lang bezig blijven en d'e patroon zich
moeite geeft om hunne verdere ont
wikkeling te bevorderen, maar daar
zijn er ook en hun aantal schijnt he
laas niet gering, waar die arbeid' van
kindleren wordt beschouwd als een
goedkoops koopwaar, waar de kinderen
niets loeren eri slecht worden betaald
voor geestdoodiendien arbeid1 of erger
nog. voor nagenoeg niets doen dan
wachten op het kantoor om bij de
band te zijn als hunne diensten noo-
d'jg mochten blijken, ja, waar ze soma
ornamenten zijn van de wachtkamer,
anders niet.
Wien zal het gelukken zulke werk
gevers, die mot Kaïn schijnen te vra
gen: „Ben ik mijns broeders hoeder?"
te overtuigen diat ook d'e minsten hun
ner bedienden hun broed'ers zijn, voor
wier belangen ze hebben te waken?
Spreker gaf nu eenige staaltjies van
kinder-explo'itati'a op kantoren.
Een jongentje van 13 jaar was op
een kantoor van 94 1/2 met 1/2 pauze.
Hij verdient in de week, d'us in 42
uur, 50 cents inet geestdoodend over
schrijven en nog geestdoodendlor wach
ten. Een ander, oudl 13 jaar, was
werkzaam van 712 en van 210 uur
's avonds. Zijn arbeid' was zeer een
tonig ;tijd om les te nemen voor ver
dere vorming kon niet worden gege
ven, wanthet loon was 2.50 per
week, d'us bijna 4 cent per uur!
Nog een andier, oud 13 jaar, deed
weinig anders dan namen van bloemen
op papiertjes schrijven. Hij kwam
's avonds zeldlen voor 10 uur thuis en
verdiendlei f 1.25 por week.
Die ouders zien in den regel hooger
op tegen een chef van een kantoor dan
tegen ,,een baas"; ze kunnen dien kan-
fco or arbeid' mind/er goed beoordieelen en
laten daardoor hun kind' meer over
aan 't kantoorwerk zonder te begrij
pen, hoe saai en machinaal dat dik
wijls is. Natuurlijk kan men ook op
kantoren aan kindleren niet anders dan
eenvoudig en arbeid opdragen en zal
uit dén aard dier zaak die arbeid wel
eens vervelend) zijn, maar de patroon
moet zich een weinig indenken in den
arbeid zijner bedienden, van jeugdige
krachten niet te veel vorderen en niet
dienken dat voor de toekomst van het
kind op de beste wijze is gezorgd als
niemand het tot gids d&'ent op dén le
vensweg en ieder er van haalt wat er
van te halen is. Waar echter niet
wordt gelei, op de belangen van jonge
kantoorbedienden, moet men dat
in de moeste gevallen aan louter on
nadenkendheid! toeschrijven, 't Aantal
inhumane miemschen is naar spreker's
overtuiging minder groot daarliet aan
tal dat, zonder nog onverschillig te
zijn omtrent het lot van anderen, er
eenvoudig niet aan denkt. De heb
zucht doet bij een men ach edeler be
ginselen dlikwijls insluimeren, maar
zelden geheel uitsterven. Laten wij
onderwijzers vooral doen wat in ons
vermogen is om die edele beginselen
wakker te houdlen. waan- we daartoe
in de gelegenheid' zijn om zoo onze
leerlingen te beschermen tegen heb
zuchtige werkgevers en ouders, die
van de kinderen slechts willen trekken
zonder zich om hun toekomst te be
kommeren.
Het arbeidien van kinderen geduren
de die schooljaren, blijft bij de leerlin
gen van sprekers school bijna zondter
uitzondering, binnen behoorlijke, gren
zen, maar 't is hem niettemin bekend,
dat hot aantal, schoolgaande kinderen
die, ondanks die wet op den arbeid, op
de schandelijkste wijze wordlen geëx-
ploiteedl door werkgevers en- oudiers.
Gaarne zal hij vea-nemen, wat andere
collega's daaromtrent hebben mede to
dealen.
Verschillende sprekers voeren nu 't
woord over den afmattenden arbeid die
aan kinderen dikwijls wordt opgedra
gen gedurende de schooljaren. In 't
bijzonder was de klacht algemeen over
het rondbrenge(n van brood door
schoolgaande kinderen, 's Morgens
heel vroeg (half zes of zes uur) moeten
die knaapjes aan die fabriek of op de
bakkerij present zijn en dan door weer
en wind tot 9 uur rondloopen. Niet
zelden komen ze dan. te laat op de
school en zijn dan dikwijls zóó ver
moeid, dat ze meer lust hebben tot
rusten dan tot geestelijke inspanning.
Een dier sprekers verklaarde dat hij
meermalen de ouders op dezen onrede
lijk zwaren arbeid had gewezen en
had getracht hun duidelijk te maken
dat de schadle. die het kind lijdt aan
zijne lichamelijke en geestelijke ont
wikkeling. ongerekend nog de slijtage
van schoenen en kleeren, in de verste
verte niet kan opwegen tegen liet ka
rig loon. Wie zou zijn kind
zwaar bel a dien van Haarlem naar Half
weg zendien heen én terug voor één
dubbeltje? En toch is de taak der bak
kersjongens niet zelden zóó zwaar en
het loon zóó gering. Hij hadl over
dien afbeulendiem arbeid eens gespro
ken met eten inspecteur*van politie, dlie
hem echter had! gezegd, dat tegen dat
loopjongenswerk niets te doen is.
Het eenige, maar helaas weinig af
doende raididél om het kind eeniger-
mate te beschermen tegen deze onrede
lijke behandeling door ouders en bazen,
scheen hem toe om streng te staan
op d'en ei'sc.h diat die leerlingen om 9
uur binnen de school zijn. Vroeger
bad hij wel eens toegestaan dat deze
kinderen iets laten- kwamen, maar het
iets later werd spoedig veel later ©n
bij ond'erzoek bleek hein dan dat de
vrijheid werd) misbruikt om do
jongens vaak nog als toegift bood
schappen te laten doen voor het huis
houden van dien bakker of om vergeten
of nagekomen bestellingen uiit te voe
ren
Algemeen was «uen van oordeel dat.
het goed zou zijn de aandacht van
het publiek te vestigen op deze en gene
wijze van kindier-exploitatie.
Lezing. In do vergadering van
de afd. Haarlem van het N. O. G. op
Woensdag a.s. te 8 uur in liet Nuts-
gebouw, zal de heer Th. Sorgdrager
voor de leden bchanidelen: „de. electri-
sche tram en het electrisch licht in
onze gemeente."
De heer Sorgdrager hoopt zooveel
mogelijk met proeven het behandelde
te verhelderen. Enkele belangstellen
den, al zijn ze niet bij het onderwijs
kunnen door liet bestuur wel geïntro
duceerd worden.
In den nacht van Donder
dag op Vrijdag zijn in de Duvenvoor-
destraat twee mannen bekeurd, die
bezig waren biljetten aan den muur
te plakken met de candUdaten der
Volkspartij.
Uit de Omstreken.
Ben nebroek.
De nieuw benoemde burgemeester de
zer gemeente, de heer Mr. B. J. D. Zubli
zal Maandagmiddag ten 2 uur in eene
openbare raadsvergadering worden ge-
Installeerd.
Gisteren had in de tramdienst Haar
lemLeiden eene belangrijke vertra
ging plaats doordat van een wagen,
beilajdén met cokes, Jde beide assen
braken kort bij dl© rijtuigfabriek van
den heer Stam alhier.
Gisteren werd in dén fraai versierden
tuin, die alleen dooT zijne mooie be
planting reeds een sieraad is, der
stichting 't Heilig Hart, een processie
gehouden. De goed gezongen gewijde
muziek klonk in de open lucht zeer
goed.
Haarlemmermeer.
De heer P. Alema, sinds vele jaren
deurwaarder bij 's Rijks belastingen
te Haarlemmermeer, is benoemd tot
deurwaarder van Haarlem (Buitenge
meenten) standplaats Haarlem.
Voor het kantongerecht te Haarlem
mermeer zijn ongeveer 100 bekeurin
gen behandeld, wegens schoolver
zuim.
Op enkele vrijspraken na, werdén
allen tot geldboeten veroordeeld
Binnenland.
Opening van het eerste
Volkssanatorium voor borst-
lijders.
Het is gisteren een heugelijke dag
geweest voor het Nedieirlandsche volk-
Gisteren toch heeft H. M. de Koningin-
Moeder in plechtige samenkomst van
autoriteiten en medici het Volkssana
torium voor borstlijdiers te Hellen-
doom geopend.
De gasten van het hoofdbestuur der
Vereeniging tot oprichting en exploi
tatie van Volkssatoria voor borstlij-
ders in Nederland, kwamen 's mor
gens uit alle deelen van het land in
Zwolle samen, waar gelegenheid tot
lunchen was geïmproviseerdeen ex
tra trein bracht hen vervolgens allen
naar het station Nijverdal.
Daar waren 's morgens vroeg reedis
risten van rijtuigen aangekomen, uit
Zwolle en naburige plaatsenvan ver
uit den omtrek waren istalhouders en
boeren hun paaiden afgehuurd, om
die meer dan honderd genoodigden den
landweg over en den Hellendoomschen
berg op t.e trekken naar het Sanato
rium. Eu de armelijk stille streek,
waar de rijtuigen-stoet langs ging,
was 'onherkenbaar van feestelijkheid,
overal vlaggen en eerebogen, en de
talrijke bevolking, van de fabrieken
vrij, en op z'n Zondags aan den ku'ier.
Hare Majesteit arriveerde' te 12.51
met den gewonen trein.
Aan het station werd zij het eeoist
begroet door den burgemeester van
Hellendoorn, den heer J. C. Joncheere.
Buiten, op het zonnige plein, stond
de jeugd der school samen, versierd
met veel oranje, vaandels wuivend.
Begeleid dooi- het koper, zongen zij nu
Hare Majesteit toe
Wees gegroet met jubeltonen,
Hooggeëerde Koningin
Welkom, welkom iu ons midden,
Juichen wij verheugd van zin.
En uit 't harte welt de beè
Schenk haar, God, uw l'iefde en
vree.
Daarna begeleidde de burgemeester
H. M. naar het bagage-lokaal, dat nu,
weelderig versierd, hei-schapen was
ra een kostbaar salon, waar een
pracht van planten stonden, waar de
wethouders werden voorgesteld, en
de vertegenwoordigers der bedrijven
van de burgerij, een weefster, een
spinster, en een boerinnetje, en ver
der een dochter van een onderwijzer,
een van een predikant, en een van een
winkelier .als lieve deputatie bloemen
boden. De weefster, in de zwarte jurk
met bet witte kapje van de weezen,
reikte bet bouquet over. Een Christe-
'ijk fanfarekorps blies dapper vadcr-
landiscke liederen.
De rit naar het sanatorium, in een
victoria met twee paarden, langs den
bevlagden weg, onder vel© eerepoor
ten door, met kinderzang en telkens
weer bouquetten, was een ware zege
tocht.
Stapvoets over de hellende grindpa
den. tusschen de huizen van het Sa
natorium door, naar de poort van liet
hoofdgebouw, waarboven een statig
baldakijn geplant is, ter eere van het
hoog bezoek. Uit het bosch aan den
overkant klinkt plechtig het Wilhel
mus, wonder stemmig uitgevoerd door
het muziekkorps van de Kon. Weverij
uit Hellendoorn.
De Vorstin stapt uit, schrijdt liet
stemmig gedlrax>eerde voorportaal
door naar de middenzaal, nu weelde
rig ingericht met portières en tapijten
en een schat van tropische planten.
Er heeft oen korte voorstelling plaats
van bestuursleden, den gen eersneer-ai-
recteur d'r. Boele en zijne echtgenooto,
en de Adjunct-directrice, mejuffrouw
C. S. Charbon. Mevrouw Boele, als
gade van dén gastheer, verwelkomde
de Vorstin met een schoone bloemgar-
ve, en de dochter van een hoofdbe
stuurslid bood eveneens een bouquet
aan. Hare Majesteit onderhield zich
op hare innemende wijze met allen,
doch vooral met don grijzen dr. Ho-
moet., den kloeken, meer dan tachtig
jarigen voorzitter, wien deze inwjjding
de kroon op zijn leven is.
De scharen genoodigden vulden het
blij-lichte mannen-dagverblijf, met
u'itzicht op de bosschen, door do hoo-
go vensters. Een, aanzienlijk gezel
schap, de drie ministers Kuvper, van
Lyndon en van Asch van Wyck, de
commissaris der Koningin in Overijsel
Lycklama u Nyeholt, met mevrouw,
leden van Eerste en Tweede Kamer en
van Gedeputeerde Staten, de burge-
gemeester van Zwolle, mr. van Royen,
het eerelid van de Vereeniging voor
Volkssanatoria mevrouw Tets. afge
vaardigden van de sanatoria Oranje-
N'assau-Oord en Amsterdam, een de
putatie van de Maatschappij van Ge
neeskunst, afgevaardigden der sub
commissies, districts- arts en, donateurs
der vereeniging, verschillende geeste
lijken, enkele dames, waaronder de
pleegzusters.
Staande en m.et eerbiedige begroe
ting werd d'e Koningin-Moeder liier
door de aanwezigen ontvangen, ter
wijl een Overijselsch koor van 17 da-
nies, onder leiding van dén lieer
Riemsdijk diiepen indruk maakte met
he{ zingen van oen Psalm van Vale»
rius.
In het front van het auditorium had
dé Vorstin plaats genomen, met de
hoeren en dames van haar gevolg.
Toen betrad! dir. Homoet den kathe
der, en met ©en stem, waarin nog
jonge geestdrift klonk sprak hij zijn
rede uit.
Belangrijk vooral uit dieze ried© was
hetgeen dir. Homoet zeidie omtrent de
wijze, waarop z. i. de bestrijding der
tuberculose als volksziekte zal kun
nen geschieden?.
In de eerste plaats diat de genees-
heer-direceur een geregelden cursus
in die hygiènie moet geven aan d'e in
het sanatorium verpleegde lijders.
Men hoeft dlan ook reeds op som
mige plaatsen zoogenaamde landkolo-
mies met een eenvoudig gebouw opge
richt, waarin do luelitkuur nog kan
wordlen toegepast, en men zich bezig
houdt met landbouw, boomkweekerij,
fruit- en bloementeelt, met timmeren
en andiere lichtere werkzaam heden,
waardoor zij gedeeltelijk in hun on
derhoud kunnen voorzien en dé kosten
dér inrichting niet zoo groot behoeven
te zijn. Zij dlie voor hun 'gezondheid
een té zwaar of te ongezond beroep
uitoefenden, kunnen zich hier voor
een ander werk bekwamen.
In ons land is dtr. Haantjes te Put
ton bezig een. diergelijke inrichting tot
stand te brengen.
Het zal ook van veel belang zijn,
diat de lijders, voor wie geen plaats in
die sanatoria beschikbaar is, in een
landikolonie worden opgenomen en. de
ze dus in meerdere streken van ons
land in het léven wordlen geroepen.
In Frankrijk bestaan reeds 6 zulke
landkolonites.
Het is helaas zeker dat in het sana
torium Oranj'e-Nassau's Oord' en het
sanatorium Hellendoorn en in het in
denabijheid van Amsterdam op te rich
ten sanatorium slechts betrekkelijk
weinigen van bot groot aantal onver
mogende teringlij diers zullen opgeno
men kunnen worden.
Men heeft diaarom getracht inididie-
len te vindén om voor d'e zich buiten
de sanatoria bevindend© lijders te zor
gen en hun toestand! te verbeteren. In
Frankrijk zijn daarvoor de zooge
naamde dispensaines antituberculeuses.
het eerst door dir. Calmette te Rijssel in
het Heven geroepen; ten minste vier
kamers zijn noodiig, een voor wacht
kamer, een waar die lijders ingeschre
ven worden, een voor dé consultaties
en een klein laboratorium voor het
bacteriologisch onderzoek. lederen
morgen zijn een af twee geneesheeren
aanwezig. Alles geschiedt kosteloos.
Bij een dispensaire behoort eien as
sistent. e.en bekwaam burger, die een
belangrijke taak te vervullen heeft;
liij moet nauwkeurig die woning van
ieder lijder, die zicli aanmeldt, ondier-
zoeken, wat ruimte, wat ventilatie enz.
betreft, hoe hij slaapt, waarmede hij
zich voedt, of hij ondersteuning ver
krijgt en verder nog een aantal bij
zonderheden opteekenen. Ieder lijder
moet hij éénmaal per we/ek bezoeken
om zich te overtuigen of die voorschrif
ten goed worden opgevolgd en die on
dersteuning behoorlijk aangewend
wordt. Ieder lijder krijgt eten uitvoe
rig gedrukte instructed, waarin ver
meld! staat hoe hij leven, wat hij doen
en laten moet. waarbij vooral het sla
pen met open vensters wordt aanbe
volen. Wanneer het blijkt, dat de
woning te klein of ongezond is, tracht
man een andier beter verblijf te ver
schaffen en zoo noodig de verhuizing
te betalen. Ie dér krijgt kosteloos ©en
spuwfleschje, vérder bons voor vleesch
en melk. Mien wendt zich tot d'e arm
besturen om bijstand1 en tot de pa
troons om ondersteuning zoolang de
werkman zijn werk niet lean verrich
ten. Gmeesnudid'eten wordén niet toe
gediend- De lijders blijven onder be
handeling van hun gewonen genees
heer.
De onkosten worden bestreden door
belangrijke subsidies van het ge
meentebestuur en door bijdragen dier
vermogende inwoners.
Zullen in Nederland het Rijk. do
Provinciale Staten en die gemeentebe
sturen hunmet mted'ewetrkitajg 'onthou
den? vroeg spreker. Neen, zei hij mi-
kan niet, ik geloof het ook niet. Ik houd
mij overtuigd dat, zoodra zij meer
doordrongen zullen zijn van die ellénde
door die vreeselijke ziekte teweegge
bracht, meer bekend worden miot de
gunstige uitkomsten in die volkssana-
turïa verkregen aai met de verdére nvicb-
delen to tbestrijdfing der tuberculose,
zij ook gaarne bereid zullen zijn ons
krachtig tic ondersteunen, In Neder
land bezwijken ieder jaar 8 h 9000
personen aan tering, zij maakt meer
slachtoffers dan cholera, typhus ma
zelen, rood/vonk en andere epidemisch
ziekten, te zamen. In dé volkssanatoria
genezen gemiddeld 70 80 pet- of wor
den ten nvmste zoowel beter, dat zij
weder een aantal jaren hun werk kun
nen verrichten. Zouden het Rijk, de
Provinciale Staten en de gemeentebe
sturen kunnen aarzelen een weldaad
te oewijzan aan duizenden oenoefti-
gen, die, tijdig geholpen, zullen kun
nen herstellen of verbeteren, terwijl zij
anders reeds vroeg te gronde gaan?
Het zijn niet alleen d© geneeskundi
gen, die voor deze zaak do belangstel
ling moeten opwekken. Ieder ingeze
tene. die eenïg medegevoel hoeft met
het lijden van zijn behoeftige mede-
menschen. is -r-roe.peii tot. liet bereiken
van dat heerlijk doel mede te werken.
Moge het sanatorium te Hellendoorn/
dat thans door IIM. onze geëerbiedig
de Koningin.Moodier zal geopend! wor
den, niet Gods hulp to heil ©n zegen
voor velen zijn.
Moge die in dit sanatorium lierstel-
de lijders cr toe bijdragen, dat dé be
strijding der tuberculose ook in Neder
land wordt onxSernomen en voortgezet
Dit is mijn hartelijke wensch.
Opnieuw zong het vrouwenkoor een
Psalm van Schubert, en daarna ver
zoekt de president Hare Majesteit dé
Koningin-Moedler om te voldoen aan
den wensch van het hoofdbestuur, en
het Sanatorium te openen.
H. M. die Koningin-Mo edler zei:
Al vorens gevolg te geven aan de
uitnoodiging van het bestuur van dit
sanatorium, eon woord: van oprechten
dank aan dien geachten spreker van
zooeven. Boven al en van geheel en
harte voor dé woorden, waarmede hij
de droeve dagen, die achter ons liggen,
lierd'acht, en zijn wenschon uitte vooir
het weizijn dér Koningin. Dank aan
u allen en, ik acht mij gelukkig het
hier te kunnen uitspreken aan het ge-
heele Nederlandsche volk. diat met ons
zijn bede opzond! tot God voor het be
houd dér Koningin. Innig gelukkig
ben ik, dat de gezo-n.dbeidistoestandl der
Koningin mij veroorlooft lieden hier te
zijn ,en u dia verzekering to geven van
mijn oprechte belangstelling in deze
stichting. Hot is steeds mijn overtui
ging ,dat in ons vaderland meerdere
sanatoria noodiig zijn. Daarom ver
heug ik mij van harte, dat naast Onan.
jé-Nassau-Oord' dit sanatorium te Hel
lendoorn verrees. Gods onmisbare ze
gen ruste op dlit huis en op het mensch-
1 ie vend werk, dat hiér zal worden, ver
richt. Het is mij een voorrecht te ver
klaren dat het sanatorium te Hellen
doorn is geopend."
Ds. d© Vries, die dorpspredikant,
sprak een dankzegging aan Godl voor
de stichting; een bedé om zegen voor
't huis en zijn© bewoners (zieken, doc
toren, verlpaagsters enz-); een dankzeg
ging aan God' voor het aanvankelijk
herstiel van onze veel bemind© Ko
ningin, waardoor het mogelijk is ge
worden dat dé Koningin-Moeder h:et
sanatorium geopend heeft; een bedé
voor dé Koningin, die Koningin-Moeder
en dén Prins dor Nederlanden; een
opdragen aan God van allen die heb
ben medégewerkt tot het tot stand ko
men van deze stichting, het hoofdbe
stuur van het sanatorium, (donateurs,
enz.); ©en dankzegging dat God die
werklieden voor onheilen bewaard
heeft.
En nadat ten slotte het Wilhelmus
door allen staande was aangehoord en
daarna gebed ten was, gtïig de Vorstin,
begeleid door dr. Homoet, de gasten
voor in een rondegang door het hoofd»
en economie-gebouw, waarbij de Vor
stin telkens dloor vragen en opmerkin
gen van Haar hartelijke belangstelling
en tevens van haar groote ingenomen
heid' blijk gaif.
Hofbericht*
H. M. de Koningin-Moeder zal Maan
dag te 11.48 spoortijd tan het Loo in de
residentie terugkeeren, om waarschijn
lijk eenige dagen daar te verblijven.
Afreis der Koninklijke familie.
Men meldt uit Apeldoorn:
De afreis der koninklijke familie naar
het buitenland zal waarschijnlijk reeds
op 10 Juni geschieden.
Prins Hendrik deed de Koningin-Moe
der bij Haar vertrek naar Hellendoorn
uitgeleide tot aan den trein.
Baron Clifford, hofmaarschalk, en jhr.
van Tets, adjudant van H. M. de Ko
ningin, vertrokken Vrijdag naar Duitsch-
land.
Uit Den Haag meldt men, dat de hof
maarschalk zich naar Ems begeeft om
voor te bereiden een verblijf van H. M.
aldaar gedurende eenigen tijd tot het
ondergaan eener badkuur tijdens Haar
verblijf in Duitscbland.
Ned. Handel-Maatschappij
H. M. de Koningin heeft bij besluit van
27 Mei aan den heer jhr. P. Hartsen, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
directeur der Nederlandsche Handel-
Maatschappij met ingang van 1 Augus
tus a.s.
Brand.
Te Appingedam zijn Donderdag afge
brand de schuren van gebroeders Hart,
handelaars in huiden, vellen en wol. De
drie belendende behuizingen hebben veel
brandschade bekomen. Oorzaak onbe
kend. Het vuur ontstond in de drogerij.
Draadlooze telegrafie in Nederland
Uit goede bron verneemt de ,,N. R. Ct".
dat door de directie der Hollandscbe
IJzeren Spoorweg-Maatschappij onder
handelingen worden gevoerd met Mar
coni, over het tot stand brengen eener
draadlooze telegraaf-vcrbinding tusschen
Stavoren en Enkhuizen.
Het zou in Nederland de eerste verbin
ding van dezen aard zijn ten behoeve
eener particuliere maatschappij.
Allemaal op de fiets.
Aan de onderwijzers bij het open
baar lager onderwijs is. naar het
Rottend. Nieuwsblad meldt, dezer da
gen een circulaire gezonden, om me
de te werken tot de oprichting van
een Onderwijzers-Wielrijdérsverceni-
ging. De vereeniging zou zich o.in.
ten dool stellen, rijwielen te verstrek
ken togen eon wekelijksche afbetaling
van f2.50, om zoodoende iederen on
derwijzer in do gelegenheid te stellen
zich op gemakkelijke wijze een fiets
aan te schaffen.
Voorzitter van het voorloopig be
stuur is de gymnast'iekonderwijzer die
heer J. L. Slavenburg, te Rotterdam.
Inoraak te Bnssain.
Te Bussurn is inbraak gepleegd op ds
villa Loverhof, bewoner de lieer Drees-
man. De dieven zijn binnengeslopen door
verbreking van koperen sluitpennen van
het raam en hebben de serre en onder'
deuren opengezet voor het ontsnappen.
Zij hebben eerst een borrel en fijne siga
ren gebruikt, zijn toen in de slaapkamer
van den heer des huizes gekomen, met
een kaars In de eene en een stuk worst
in de andere hand. De beer Dreesman
werd wakker, waarna de dieven zijn ge
vlucht, hoed en dolkmes achterlatend.
54 stuks zilveren lepers, vorken enz. zijn
gestolen, doch reeds in en om 't huis
teruggevonden. Een kistje geld, de spaar
pot der kinderen en de fooienpot der
dienstboden zijn opengebroken. Ruim
f 100 is gestolen. De dieven waren onbe
kenden en zijn vermoedelijk dezelfden
die den rijwieldiefstal onlangs pleeg
den.
Congres Tan Kamers ran Arbeid
Naar men verneemt, zal op Donderdag
26 Juni a.s. te Utrecht een congTes van
Kamers van Arbeid plaats hebben, waar
op elke Kamer door een patroon- en een
werkman-afgevaardigde en den secreta
ris zal zijn vertegenwoordigd. De agen
da, die verschillende belangrijke punten
bevat (o. a. bevordering dor populariteit
der Kamers, het enquête-recht, de finan
ciën, do uitvoering van art. 33, 3e lid der
wet), zal binnenkort medegedeeld wor
den.
Hospitaal-kerkschip „He Hoop.ft
Als een bewijs, dat het Hospitaal-kerk-
schip ook in den vreemde voortdurend
meer wordt gewaardeerd, moge dienen,
dat het bestuur Vrijdag aangenaam werd
verrast door een gift van 100 Mark van
de Bremer Vegesacker FlschereL
Door een trein gedood.
Een werkman uit Schiedam, behulp,
zaam bij het aanleggen van telegraaflij,
nen op liet traject Gouda—Rotterdam
werd Donderdag door een trein nabij
Moordrecht aangereden. De man werd
zoo zwaar gewond, dat tijdens zijn ver
voer de dood reeds intrad.
Acad. examens.
Utrecht. Bevorderd tot doctor in <J®
rechtswetenschap op proefschrift: De
Exceptio plurium litus consortium in
het Burgerlijk procesrecht, de heer
C. W. Star Busman, gcb. te Leeuw ar
den.
Leiden. Bevorderd tot doctor in de
rechtswetenschap de heer K. P. van
der Mandei©, geb. te Delft, op Stellin
gen.
Leiden. Bevorderd tot arts de heer J.
Vriesendorp; tot semi-arts de heeren
J. Ganon en J. D. Blankenberg.
Een moordaanslag.
Aan een van dén resident van Am-
boina onder dagteekening van 24
April jl. ontvangen telegram wordtin
de Jav. Ct. het volgende ontleend:
De Atjehscb© veroordeelde NjaAmat
te Piroe (Zuid-Ceram) heeft op 5 A-
pril des morgens te 10 uur zekeren
Bergman, zwager van den posthou
der Moorrees, en dlaarna dezen zwaar
verwond. Njia Amht is gevlucht en
wordt door de bevolking achtervolgd.
De resident was in den morgen van
7 April met den geneesheer te Piroe.
De aanleiding tot het toebrengen der
verwondingen is prikkelbaarheid: van
den Atjeher over aanmerkingen, aan
gezien de veroordeelde van de drie
dagen slechts twee wilde werken. Wan
neer zich geen complicaties voordoen
zullen de gewonden waarschijnlijk ge
nezen, zij worden verpleegd! to Am-
bon.
Een gedeelte d/er bevolking be
schermt den nieuw aangestelden en
reeds in functie zijn/den tijdelijkcn
posthouder. Door den resident is een
opvatloon van 250 uitgeloofd. De
politieke toestand) blijft onveranderd.
Ondorwy s-R ijkszaak.
Door het hoofdbestuur van het Ned.
Onderw. Genootschap is een commis
sie van zeven heeren benoemd, welk©
in opdracht heeft, na bestudeering
ook van die gegevens in het buiten
land, zoo mogolij'k een wetsontwerp
met memorie van toelichting samen
te stellen, waarin wordt uitgegaan
van de gedachte, dat het onderwijs
zal zijn rijkszaak.
Het is van het Ned. Onderw. Ge
nootschap ongetwijfeld ee<n blijk van
toenadering, dat het ook een paar
Chr. onderwijzers, de heeren N. Oos-
terbaan van Na arden en II. J. van Wij
len, van Amsterdam, hoofden van
scholen, in die commissie opnam.
Pensioenfonds burgerlijke
ambtenaren.
Naar men miedledleelt, zou het voor
nomen bestaan om het batig saldio,
groot 10,200,000, van het pensioen
fonds voor weduwen en weezen van
burgerlijke ambtenaren, aan te wen
den voor een© verhooging van de we
duwenpensi'oetoen. mot 20 pet.
Letteren en Kunst.
Ter gelegenheid van de viering van
het 270Jarig bestaan van de Instelling
van Hooger Onderwijs zal de „Araster-
damsche Studenten-Tooneelvereeniging"
op Dinsdag 17 Juni a.s. in den Stads
schouwburg opvoeren „Driekoningen
avond" van Shakespeare, vertaald door
dr. L. A. Burgersdljk.
De regie is opgedragen aan den heer
L. II Chrispljn
Het batig saldo van deze voorstelling
is bestemd voor de Ziekenkas der „Medt
cinae Studiosorum Societas".
Deze jonge en daardoor niet genoeg
zaam bekende instelling dankt haar ont
staan aan het feit. dat vele studenten in
