Tweede Blad,
Beboerende bij
„Haarlem's dagblad"
van
Dinsdag 3 aïaart 1903
Mr. 6035
Stadsnieuws.
Donderdag zijnde nieuwe lo
kalen in gebruik genomen in liet gebouw,
dat voor de school in de Antoniestraat
is aangekocht. De regeling is slechts
voorloopig daar zoodra het geheele huis
ter beschikking van het Bestuur zal zijn,
twee nieuwe lokalen moeten worden
aangebouwd, die aan de eischen der wet
voldoen. Maandag treden de onderwij
zers Rühiman en Snoèp in functie.
De Muilkorf'wet op
de Arbeidersbeweging
Vanwege hot Plaatselijk Comité
van Verweer alhier was Zondagmor
gen in de groote zaal der Sociëteit
Vereeniginjg te Haarlem eene groote
openbare vergadering uitgeschreven,
waar de hoeren mir. P. J. Troelstra,
Ammerlaan, voorzitter van het IN. A.
S.. en mi'. Mondeis het woord voelden
ov.er bovenstaand! onderwerp.
Naar schatting waren 1800 personen
aanwezig, die voor den aanvang der
vergadering socialistische liederen aan
hieven.
De heer Reinalda opende de ver
gadering en herinnerde er aan dat er
juist 4 weken verloöpen waven, toen
hier tea- plaatse den gunstig en afloop
van de spoorwegstaking aan het spoor
wegpersoneel werd' medegedeeld. Sinds
dien tijd hebben er groote gebeurte
nissen plaats gehad. De reactionaire
partij is obstinaat geworden. Jaren
lang is aan alles .wat patronaat was,
kenbaar femaakt om zich met de toe
standen der arbeiders te bemoeien.
Steeds hebben zij alle vei*zoeken met
minachting van de hand gewezen.
Toen is de groote staking gevolgd,
waardoor all© slapers wakker zijn
geschud.
En Steedis zal man wakker moeten
blijven wil men niet een strop om
den hals krijgen.
Thans zijn die f ;>'den zeer ernstig,
want de Regeering wil ons een muil
korf omdoen en dat mogen wij niet
gedoogen Verder wil spreker hierop
niet ingaan, maar hierover het woord
geven aan de sprekers, door het co
mité van verweer uitgenoodigd. Ten
slotte wekt© spr. allen op die eene
uitnoodiging ontvangen hebben, de
huishoudelijke vergaderingen in de
komende week te gaan bijwonen, en
krachtig aan die collecte bij t© dragen,
die bij het einido der vergadering zal
worden gehouden.
De reactionaire partij is bepaald
banger dan wij denken; aan de sol
daten is de toegang tot het geheel
onthoudersgebouw ontzegd, een ge-
houw waar zjj thee en limonade kun
nen drinken en zich met goede lec
tuur kunnen ontspannen.
Daarna krijgt de heer Troelstra het
woord. Spr. zegt dat d© tijd, dien de
Ned. arbeidersbeweging thans door
leeft. hem doet denken aan den tijd
van vroeger 10 jaren geleden. Snel en
krachtig kwam de S. D. A. P. in 1803
op in Nederland, omdat deze bewe
ging in eene zekere behoefte voorzag.
Het was voornamelijk in die streken,
waar niet zoo zeer een krachtige vak
organisatie was, dat de S. D. A. P. een
tiental jaren geleden hare beweging
uitbreidde.
Op het platteland werd toen ge-
voeld hoe treurig het lot der arbeiders
was. Juist op liet platteland voelde
men dat het bestaan der arbeiders
werd nuclei-gedrukt. Sneller en krach
tiger dan ooit brak toen onder de
Ned. landarbeiders in Friesland een
werkstaking uit. In Friesland ver-
eenigden zij zich krachtig, mannen en
vrouwen tegen hunne uitzuigers om
betere toestanden te verkrijgen.
Matig waren hunne eischen toen
12 cent per uur. Hunne beweging
trok aller aandacht, omdat men daar
door de kracht der vakorganisatie zag,
omdat men zag dat de arbeiders op:
kwamen voor hun goed recht; dat zij
opkwamen om tot een booger peil
t© geraken, betgeen hun door de ka
pitalisten werd belet. Deze beweging
moest onderdrukt worden. Met maré
chaussee. soldaten, vervolgingen der
justitie is dezer beweging den kop in
gedrukt. En nog doen zich de gevol
gen van deze overmacht gelden. De
moedeloosheid heetf zich toen van de
arbeiders meestar gemaakt. Er be
staat bijna geen vakvereeniging daar
meer.
Het optreden van geweld der bour
geoisie is oorzaak diat in de beweging,
die langs ordelijken weg, de wereld
had willen omzetten, tweedracht is ge
komen.
Dat hebben de onderdrukkers, de
steuners van het "©weid' gemaakt van
een mooi stuk arbeidersbeweging. Veel
toewijding en la-acht is er noodig ge
weest om op de puinhoopen van het
oude 't nieuwe op te richten. De vak-
en politieke organisatie is toch geluk
kig weer ontstaan. Van die eerstge
noemde geweldige onderdrukking is
ook liet spoorwegpersoneel de dupe
geweest. Eu onwillekeurig dachten "zij.
die de vorige beweging hebben mede
gemaakt, thans aan de tijden van
189394. Nog ziet spr. voor zich den
ouden chef v. d. Wallen, den vader
van een talrijk ~ezin. die in groote
moeilijkheden leefde ,maar die be
zield was om, te werken voor zijn hei
lig ideaal, nog ziet hij hem op den
dag. toen hij voor zijn chef, later zijn
beul, Nierstrasz. werd geroepen, om
te verklaren, waarom hij voor de vak
organisatie medearbeidde.
En toch kon hij zijn begin
sel niet. vrij geven, en hij hield vol,
niettegenstaande hij w ist, dat hij met
ontslag werd bedreigd.
Toen was liet nog wel moeilijker
om voor zijne overtuiging uit te ko
men: de organisatie was toen nog niet
krachtig «renoeg om die mannen te
steunen. Toen de man voor Nierstrasz
verscheen, donderde deze den vader
van 5 kinderen toe; ..Pink op de naad
van den broek", en toen sprong de
man op van kwaadheid en gaf zijnen
chef ten antwoord, dat hij zich deze
vernedering niet kon laten welgeval
len.
In dien tijd gebeurde het ook, dat
3 arbeiders aan de C. W.-P. ontslagen
wei-den, omdat zij aldaar biljetten
hadden opgehangen.
Toen was er dus een tijd van
schrikbewind. En daaraan moogt ge
allen, ook gij christelijke arbeiders,
nog wel eens terugdenken.
Wilt ge hanhaven het recht, wilt
ge de organisatie geen doodelijken1
stoot toebrengen, blijft dan allen van
welke partij of richting ge ook zijt,
krachtig aaneengesloten om te strijden
voor het schoone beginsel: d« organi
satie.
Vele arbeiders zitten thans in Recht
en Plicht, maar wat zij uitvoeren is
alleen een© motie op papier aanne
men, veel meer kunnen zij niet doen.
Nu onze organisatie krachtiger is
dan ooit .en de politieke en economi
sche machten der kapitalisten zich
tegen ons keeren. nu moeten wij con-
stateeren dat vroeger de organisatie
zich hare rechten heeft laten ontne
men. omdat- ze toen niet tot de wei'lc-
stakinsr is overgegaan.
Na eene zoo gemakkelijke overwin
ning haddien de heer en de handen
vrijmaar daardoor was de organi
satie verzwakt.
Met beleid, voorzichtigheid moet ge
het machtig wapen der organisatie
handhaven. Daarom gaat het. De or
ganisatie' moet boven alles staan, hon
ger en ellende moet men er voor trot-
seeren. desnoods er voor in den dood
gaan.
Wanneer spoorwegarbeiders, zóó
maar l^delijk toeziet dat u liw orga
nisatie ontnomen wordt, leef dan
maar uw hoofd in den schoot, want
dan heeft het spoorwegpersoneel zijn
macht verloren, en kan daarmede ge
beuren. wat mem daarmede wil doen.
(Applaus).
Dat die Regeering in doodsangst
zich van alle mogelijke middelen
tracht te bedienen om te straffen wat
gij der bourgeoisie hebt aangedaan,
dat laat zich begrijpen in deze maat-
schapnii waarin vele arbeiders de
voetveeg zijn van het kleine gedeelte,
dat aan don. spilt staat
Met r'e arbeiders schijnt men alles
te mogen doen. Deze mag je zetten
hoven op een machine, hen laat thuis
Laten komen, hen bij stof. roet en vuil
den "eheelen dag laten werken, dat
mag je met een arbeider wel doen,
daar is hij arbeider voor. Een
arbeider mag je als hij oud' gewordien
is, em je wilt hem niet pensioneeren.
nog aan een mesthoop en vuil
nisbak aan liet werk zetten. Dat
geschiedt in deze maatschappij
met hare verderfelijke gewoonten.
Maar wanneer dit eens met de heeren
gebeurde, dan zou men wat anders
zien. Deze moeben vacantia hebben,
buitenlandsche reizen kunnen doen,
hun kinderen moeten opgevoed wor
den. zoodanig dat. ook zij de toestan
den weer kunnen beheerschen. En de
arbeiders, de rots waarop do maat
schappij is gebouwd, moeten als een
uitgeknepen- citroen: kunnen worden
weggeworpen, wanneer zij niet meer
kunnen arbeiden. Dit is niet overdre
ven. Dit is maar een tipje opgelicht
van den sluier van de klasse-el lende
van het nuttigste deel des volks. En
was het dan te verwonderen, dat een
klasse van menschen, liet spoorweg
personeel, zijn grieven aan elkander
bekend maakt© om zich te zamen te
verweren. Is dit niet noodzakelijk, al
leszins begrijpelijk Zij willen het
menschzijn wat meer nabij komen.
Wanneer die burgerlijke pers en de
Regeerin- op dit oogenMik zoo ver
steld staan door de spoorwegstaking,
dan is dit niet de schuld van het
spoorwegpersoneel, maar van de hee
ren zelf. en van het Nederlandsche
volk. dat deze misstanden heeft be
stendigd.
In 1892 hebben wij reeds het Ne-
derüiandische volk op de toestanden
van het spoorwegpersoneel gewezen,
doch het heeft zich er niets van aan
getrokken. Aan het Ned. volk. dat nu
een beetje schade heeft geleden, is zelf
de schuld er dus van. In 1898 wist
men reeds dat er eene staking onder
het personeel der H. IJ. S. M. werd
voorbereid.
De Nederl. Regeering heeft echter
toegelaten dat het nieuwe art. 113
werd verkracht, en toen een werk
man de regeering er op wees. nat
door de directie het artikel werd over
treden .en hij daardoor was ontslagen,
toen zei de Regeering. je moet alles
doen wat je directie je zegt.
Zoo is de toestand.
Maar nu wil de Regeering ons kne
velen. in een dwangbuis zetten. Wan
neer de nieuwe wetten komen, wordt
alles wat Oudogeest en Pet ter gedaan
hebben, gestraft. Dan zouden zij nu
reeds 4 jaren in de gevangenis moe
ten doorbrengen.
Het spoorwegverkeer is een alge
meen belang. Zeker, maar dan had
èn Regeering èn publiek moeten zor
gen verbetering te brengen in de toe
standen van het personeel. Dat heb
ben zij niet gedaan. De staking is het
gevolg van natuurliike omstandighe
den. De arbeiders hebben geoogst, wat
gezaaid
Wat is nu het gevolg geweest van
die spoorwegstaking Nu is men er toe
gekomen om uwe toestanden te on
derzoeken. wat zii 10 a 12 jaren ge
leden hadkïem moeten doen. Maar nu
is het te laat, nu weten allen het
door hunne organisaties wel.
Wat leert u dlit? Dat de staking in
dit geval niet alleen een noodig. maar
tevens nuttig wapen is geweest.
Dit staat vast. Er zullen betere toe
standen komen.
Aan den eenen kant zullen zij u
knevelen, maar aan den anderen kant
zal de Regeering zich voor uwe belan
gen interesseeren.
Dat hebt ge bereikt door uwe sta
king Maar daarom moet, ge allen
weten, dat dit een noodzakelijk mid
del is om voor uw belangen op te ko
men.
Maar nu zullen ze komen, de Bond
van Orde. Recht en Plicht, de Katho
lieke en Protestantse!)© vereenigingen
om u in den grond te horen, om u to
overtuigen, dat- de staking niets heeft
gp«-eYen. maar wel dat die goede bon
den daarvan de oorzaak zijn. Staken
mag je dus niet .maar wel zoo een
beetje brommen en je tanden laten
zien.
Nu zullen de verbeteringen, die men
krij-1. niet gesteld worden op reke
ning der organisatie, op die der sta
king maar op die van de zoete jon
gens. clie kwispelstaartend loopen tus-
schen de beenen der directies.
(Gelach).
Maar da.t is niet zoo.
De staking heeft schrik gebracht in
den lande.
Maakt dat wapen dus niet stomp,
houdt het scherp, beschouwt het als
onaantastbaar, verdedigt het tot den
laatsten ademtocht.
Toont dat uw daad van kracht niet
iets toevalligs is geweest, maar dat ge
ook een tweede daad kunt doen als
het MOET. De arbeiders leggen het
werk niet neer als het niet noodig is.
Maar alleen als het moet. Dit ligt
niet aan u, arbeiders, maar aan de
Christelijke Regeering. die overijld
met een ontwerp is gekomen. Met dien
bliksemtrein moet het worden binnen-
geloodsd. Een ongehoorde aanslag
wordt gepleegd op het heiligste recht
der arbeiders, door het gedrocht van
Kuyperiaansche huichelarij en con
servatisme.
Bij verrassing moeten onze heilige
rechten worden aangetast. Want men
geeft ons niet den tijd voor de gewone
agitatie. Als alles binnen 14 dagen be
slist moet zijn, dan kan bet Neder
landsche proletariaat niet het publiek
inlichten, kan het zich niet meer met
zijn gewone middelen verweren, maar
moet het dreigen met het krachtigste
wapen van verweer: de werkstaking.
Die wordt ons dan opgedrongen.
Maar weet wel. wij zullen deze tot
het uiterste uitstellen.
Maar wanneer deze in het uiterste
geval wordt geproclameerd, zult ge
dan allen staken, arbeiders. Wat is
hierop uw antwoord? riep Mr. Troel
stra uit.
Een donderend ,,ja-' weerklonk, ge
volgd door daverende toejuichingen.
Hierna ging spieker voort: ..Wij zul
len in het parlement voor u opkomen.
u\\ e belangen verdedigen; wetende dat
wij met u één onbreekbare macht vor
men.
Wij zijn tegen reactie, en voor den
arbeid.
Bravo's en luide toejuichingen weer
klonken andermaal.
Daarna kreeg de heer Ammerlaan
het woord.
(Zie vervolg in het Eerste Blad).
Zaterdag 7 Maart heeft
eene gezellige bijeenkomst der spoor
weg-ambtenaren plaats, waarin op
treden de dames Ida Mollinger en So
phie Wïchers.
Na afloop is er bal.
Onhoudbare toestand Ivam-
perlaan. Men vestigt de aandacht,
op den onhoudbaren toestand van de
Kamper-laan. Als weg naar de Maria-
stichting is deze laan voor velen van
groot belang, en derhalve is e-cne spoe
dige bestrating zeer gewenscht.
Dat de autoriteiten daartoe spoedig
besluiten vooral met het oog op de
geringe kosten, welke daaraan, ver
bonden zijn, is der wensch van vele
Haarlemmers.
Rede Drucker.
Wegens plaatsgebrek in ons vorig
nummer, zij nu hieronder de beant
woording der verschillende debaters
door prof. Drucker vermeld.
Wat het door den heer Kleijnenberg
beweerde aangaat, kan het wezen, dat
men volgens art. 1(538, waarin de pa
troon op zijn woord geloofd wordt,
weinig recht heeft gekegen. Maar
omdat men nooit over kleine zaken
geprocedeerd heeft, is bij hofpubliek
en de Kantonrechter de meaning ont
staan. dat het geen rechtsquac,sties
zijn. Dit is geen onwil van den Kan
tonrechter, maar een gevolg dat het
nooit voorkomt. Wat aangaat het ge
zegde van den heer Bottelier, men had
aan beide zijden meer kunnen aan
dringen op een overeenkomst, onmo
gelijk is het niet. dat enkele, patroons
niet willen. Spr. is een groot voorstan
der van een wet op de ziekte-verzeke
ring. Voor personen, die niet in eene
verzekering zijn opgenomen, is eene
bepaling in het ontwerp gemaakt.
In de wet kunnen echter niet bepaal
de tijden voor ziekten genoemd wor
den. Zou dit geregeld zijn. dan zou
men meer geschillen krijgen dan nu
het geval zal zijn.
De boeten heeft sin-, met tegenzin
in het ontwerp gezet, maar hoe gaar
ne hij deze ook afgeschaft, zag, had
hij dit niet aangedurfd.
Wat de opzegging betreft., spr. had
zijn rede buiten de laatste omstandig
heden om behandeld. Deze is gere
geld. dat hij moet geschieden volgens
het plaatselijk gebruik, en anders 14
dagen vooruit. Bij schriftelijke over
eenkomst mag daarvan worden afge
weken. De regeling zou niet ongunsti
ger zijn voor den werkman dan voor
den patroons-
Voorts zeido spr. dat het z.i. ver
keerd was om te spreken over een
wet op de staking, daar deze nooit
kan worden ingediend. Iets anders i3
het of er een turmijn van opzegging,
bijv. 14 dagen bepaald wordt, eer dö
arbeider zijn ontslag mag nemen.
Doen zij dit nu allen tegelijk, dan
zal de arbeid na 14 dagen gestaakt
zijn volgens wettelijken, gieoorloofdetn
weg. en dan zullen de Directies onmo
gelijk in staat zijn. door ander perso
neel in den dienst te laten voorzien,
en is dus hetzelfde doel bereikt.
Wat de wetsontwerpen betreft, spr.
had nog geen tijd gehad, om zich
daarover een definitief oordeel te vor
men. Met grooten tegenzin heft hij de
overijlde indiening der gelegenheids-
wetten gezien. Men doet. nu iets onder
den indruk van de laatste» gebeurte
nissen. dat eerri na ernstig overleg
had moeten geschieden.
Nieuw is de zaak niet, want jarar
geloden is reeds in de, Ju risten vereen
ging gesproken over' het strafbaavstel
len van den contractbreuk. Maa
nieuw is de onverhoopte indienin»
