Tweede Blad,
Liefde en Haat.
Behoorende bij
^Haarlem's dagblad1"
van
Maandag 27 April 1903
Afp. 6Q31
Haarlemsche Handete-
vereeniging.
Goedgek. bij Kon. Beelwit van
12 Nov. No. 22, 1899.
De Haarlemsche Handelsver eeniging
hier ter stede, opgericht 10 Mei 1892,
heeft in den loop van dien tijd) wel
haar recht van bestaan bewezen. In
zeer .veel ge vallen, zaken van verschil
lenden aard betreffende, is zij, opge
treden en dikwijls met groot succes.
Jammer echter ,daL men algemeen
niet meer blijk geeft dit te waar
de aren door als lid' der vereeniging
toe te treden. Er zijn wel nicer
dam 600 leden, maar dat is niet vol-
doiende. Elk handelaar, ieder nering
doende. ja zelfs particulieren moestem
lid worden om tem minste te laten ge
voelen dat men het werk op prijs
stelt .dat de Haarlemsche Handelsver-
eeunging steeds opneemt als doende,
wiat hare hamd Vindt om te doen.
De voordeelectt, die da Vereeniging
huiten hare bemoeiingen van verschil
lenden ard haren leden aanbiedt, zijn
zeer vele. en zeer gamot tegenover de
geringe jaarlijksche contributie van
2.50, die gevraagd wordt.
De Haarlemsche Handelsve.re.eniging
bemoeit zich in de eerste plaats er
mede de belangen van hare leden te
bevorderen door onwillige betalers
voor hun tot betaling aan te manen,
en information voor lien in te winnen.
Bovendien hebben de leden het recht
het hun gratis te verstrekken advies
van de rechtsgeleerde adviseurs der
Vereeniging te vragen, die ook in pr-o-
eedurem en faillissementen gratis voor
hen optreden, natuurlijk alleen voor
zaken betreffende den handel en het
bedrijf der leden.
Rechtsgeleerde adviseurs der Ver
eeniging zijn de heer en Mrs. Th. de
Haan Hugenholtz en H. Pli. de Kan
ter, Spaarne 94, alhier
Bankiers der Vereeniging zijn de
Heeren Laane en Van Beinmel, Kruis
straat 51.
Het bureau der Vereeniging is ge
vestigd Lange Begijnstraat 22.
Voor incasso's door bemiddeling der
Vereeniging wordt een vast recht van
2 pCt. der vorderen-- voor incasso's,
door bemiddeling der advocaten een,
vast recht van 5 pCt. der vordering
berekend. Bovendien moet 10 c. voor
port steeds worden bijgevoegd, bij in
zending van vorderingen door bemid
deling der advocaten te innen.
De kosten van informatiën naar bui
ten de stad woonachtige personen be
dragen 60 ot. per informatie plus 5 et.
poti*o-vergoeding. Informatiën naar
binnen de stad' wonende personen wor
den gratis verstrekt.
Pretentiën op buiten de stad' wonen
de personen worden niet behandeld,
wanneer niet 10 ct. voor porto-vergoe
ding is bijgevoegd'.
Ruim 1450 informaties en rechts
kundig eadviezecn wenden, in het afge-
loopen laar gegeven.
In de maanden Januari, Februari
en Maart 1903 zijn 53 vorderingen tot
een bedrag van f 1131.95 betaald; 16
vorderingen worden afbetaald, 21 vor
deringen zijn uitgesteld.
Volgens art 7 dient het geheim dier
lijsten van wanbetalers ongeschonden
bewaard te blijven.
Alle brieven, aanvragen, reclames,
of wat dan ook, moeten wordien ge
adresseerd aan het bureau, dat ge
opend is dadelijks van 's morgens 9
tot 1 uur. en 's namiddags van 2 tot
4 uur. waar dan ook verdere inlich
tingen zijn te bekomen
,,Zij. d'ie nu reeds toetreden tot lid
ide-r Haarlemsche Han dels ver eeniging
over het jaar 19031904, genieten tot
1 Mei a.s. alle voorrechten als gewoon
hd".
Men wordt geraden alvorens te le
veren aan:
Mevrouw de Wed. Bitterberg, hotel
Zomerzorg, Bloemend aal; miejuffrouw
Van Gunstenen (doch ter 1 Barre voet
straat brood; J. B. F. Wijdeman, An-
thoniestiraat 67; G. van Pellecom.
Tempelierstraat 32rood. en mejuffrouw
Molenaar. Linschoterstraat 23a. zich
om inlichtingen te vervoegen aan het
Bureau.
HET BESTUUR.
Stadsnieuws.
In het douchebadhuis aan den Kou-
denhorn zijn in de afgeloopen week 359
baden genomen'.
In het douchëbadhuis aan het Leidische
Plein zijn in de afgeloopen week 250 ba
den genomen.
Op de groote zaal van 't
Stedelijk Museum (Raadhuis) zijn
tentoongesteld teekeningym uit den
.tb' va 4 i i es i',4* a,
Vertaald uit het ENGELSCH.
46)
Ja! Luister! En in enkele korte,
snijdende woorden, die aan duide
lijkheid niets te wenschen overlieten,
schetste Cromwell het plan tot ont
vluchting. Toen hij geëindigd had,
keek Ireton op zijn horloge.
Wij hebben nog meer dan een
uur tijd, zei hij, en zij vermisden
niets. Zal ik Lady Capel en Maunjell
gevangen nemen en den toren open
breken?
En al sprekende wendde hij zich
half om, naar die deur zonder de goed
keuring van Cromwell af te wachten;
maar de ander hield hem met een ge-
haar va nde hand terug.
Neen! zei hij dit spel zal ik zeil
spelen. Is Pride bij de hand?
Ja, Uw Hoogheid.
Zorg dan, dat een dozijn man-
hen zich zonder eenio- geraas of druk
te Verzamelen huiten de poort; het
moet zoo stil en vlug mogelijk geschie-
Ailas van Haarlem, afbeeldende een
kijkje in het oude Haarlem.
Het Museum is dagelijks geopend
van 104 uur. Des Zondags is de
toegang vrij.
Protestantsche Christelijke
Tak vereeniging.
In het gebouw ..Weten en Werken"
was Vrijdagavond vanwege de Prot.
Christ. Vereeniigingen: Chr. Nat.
Werkmansbond, Patrimonium en
Maarten Luther een ledenvergadering
belegd die ten doel had het oprichten
van Prot. Chr. Vakvereenigingen.
Dit doel werd in een openingswoord
nader uiteengezet door den heer Hil-
branider. na gebed en bijbellezing.
Spreker bracht een ©ere.saluut aan
den christelijken werkman, aan den
werkman in het algemeen die den
moed gehad heeft in de verschrikke
lijke dagen van beroering pal te staan
en sprak zijn teleurstelling uit over
hen. die thans slachtoffers zijn ge
worden en geen standvastigheid ge
noeg bezaten op hun post te blijven.
In de derde plaats een smartkreet
over die arbeiders dia onder de
christelijke banier zich toch niet ont
zien hebben med'e te staken.
Na deze opmerking gaf spreker een
historisch overzicht van die totstand
koming van de Christelijke Protestant
sche vakorganisatie in onze stad. en
hoe het denkbeeld! geboren werd om
te komen tot den avond die thans be
legd werd.
De heer König kreeg nu het eerst
het woord.
Spreker begon er op te wijzen dat
na het liberalisme aan het bewind was
gelaten, revolutie-begrippen in de
hand werden gewerkt.
Revolutie is ook doorgedrongen in
de arbeiders en in den arbeid. de
laatste dagen hebben bet ons bewe
zen en het is than,s meer dan noodig
dat hef. evangelie wordt gesteld tegen
de revolutie, en wij moeten krachtig
opkomen tegen de neutraliteit, omdat
die gebleken is dia moeder der soeiaal-
deirnokratie.
Ook n d'en arbeid moet het chris
telijk beginsel doordringen en indien
de patroons diit inazgen, zouden ze
alles wegnemen wat tegen het chris
telijk beginsel strijdt.
De christelijke arbeider bidt om
zijn dagelijksch brood, ziet in zijn pa
troon dengeen, die, het hem door mid
del van werk verschaft.
Een arbeider, die arbeidt voor geld.
is een machine, bij moet werken uit
den innerlijken drang om te arbeiden.
De arbeider mag echter wel een
goeden prijs bedingen voor zijn ar
beid, we mogen dan ook niet ontken
nen het goede dat de so c i aal-de mokra-
tie in deze richting heeft gedaan, doch
af te keuren valt. dat de sociaal-demo
craten de vakvereenigingen misbrui
ken voor socialistische propaganda.
De patroons zijn nog veel te weinig
geneigd met de organisaties der ar
beiders te onderhandelen, do chris
ten-arbeiders mogen hiertegen echter
niet eischend en dwingend optreden,
veeleer do or middel van overtuiging.
Spreker wekte daarom de christelij
ke arbeiders op zich te- organiseer en
in een groote Protestantsche vakver-
eeiniging.
De heer De Braai herinnert aan die
groote gebeurtenissen, die achter den
rug zijn, die voor sommigen ee-n.
licht-, voor sommigen een schaduw
zijde gehad' hebben. Door hetgeen
gebeurd is zijn de christelijke arbei
ders in Haarlem nu vaster dan ooit
aaneengesmeed!, dus voor hen is er
iets goeds geboren uit w-at is geschied.
Spreker va-aagt zich thans af: wat
moet bet worden- in de arbeiders
beweging. nu d,e arbeiders onderling
tegenover elkaar komen te staan.
Hij weet het nog niet. maar wel dit
dat de christelijke arbeiders than,s met
kracht zich moeten organiseer en om
een macht te .stellen tegenover de re
volutie.
De Protestantsche Christelijke werk
lieden moeten thans beslist hun keuze
doen en zich stevig aaneensluiten.
Spreker stelt het zich zóó voor om
van uit ciie christelijke werklieden-bon
den in d-e vakbeweging te gaan om
daar den. strijd te voeren, die geboden
is als christen-arbeider.
De. heer De Braai besloot met te
zeggen c.at er voor de arbeidersbewe
ging geen beter pleit is voeren, dan
dat de arbeider zijn belang behartigt
in aanmerking nemend het belang van
het algemeen. Op dit standpunt, moet
zich d;e christelijke vakbeweging stel
len.
De heer Niemuller was die derde
spreker, die ook begon te wijzen op
de toestan dien, die zich hebben voor
gedaan in de laatste dagen om daar
uit speciaal conclusies te trekken voor
de timmerlieden.
We hebben in Haarlem als aller eer
sten, grond die. timmer liedleny er eeni-
gingen gehad die aanvankelijk slechts
ziekenfondsen waren, latei- ook vak
belangen behartigden, kleurloos wa
ren. doch tan laatste zoo kleurloos,
dat slechts een kleur te onderscheiden
viel: de roode.
Bij de staking is gebleken, dat ve-
den. want wij hebben niet veel tijd.
De schaduw van een glimlach vloog
over het gelaat van Ireton, toen hij
antwoordde: Wij dachten wel, dat er
werk aan den winkel zou zijn en alles
is reeds in orde.
Een sombere goedkeurende glim
lach ontspande die lippen van Crom
well, en hij vroeg:
Wie heeft het bevel?
Kornet Rock, Uw Hoogheid.
Zoo!
Ireton merkte den twijfel op, die in
dien uitroep lag opgesloten.
Misken hem .niet, Uw Hoogheid,
zei hij. de Kornet is een oud en be
proefd soldaat, een veteraan van vele
jaren dienst.
Maar Cromwell viel hem in de rede:
Het is in orde laat het zoo blij
ven, Ireton. en kom mee!
En bij die woorden begaf hij zich
naar de deur, gevolgd door Ireton.
Daarbuiten vonden zij Pride, evenals
den vorlgen dag op zijn post, het drie
tal ging tezamen de galerij langs, voor
afgegaan door hun lange schadu
wen.
Aan den ingang van de groote hal
stond een schildwacht, die het geweer
presenteerdle en het drietal met nieuws
gierige oogen nakeek toen hij het in
den nacht naar buiten zag gaan. toen
len, die niet hadden willen staken, on
der de roode vaan daartoe geprest wer
den.
Het deed) spreker echter genoegen,
toen hij vernam dat ei' te Haarlem een
Christelijk Protiastantsche timmerlie
den-vereeniging bestaat.
Spreker hoopt dat ook deze zich zal
aansluiten bij de groote Christelijke
Protestantsche vakvereeniging. die alle
dingen zal doen naar wet. recht en
billijkheid.
Uit het debat bleek dat er twee
stroomingen' waren. n.l. één om te ko
men tot ee,n christelijke vakvereeni
ging die alle vakken omvat, en een om
afzonderlijke vakken te organiseeren
en later een federatie In den laat-
sten zin werd' besloten
Binnenland.
Hofoerichton.
H.M. d.e Koningin en Z.K.H. de
Prins der Nederlanden stellen, zooals
wij reeds meld d'en, zich voor a.s.
Maandag 27 April naar Bückeburg
te vertrekken ter bijwoning van dc
voltrekking van het huwelijk van Z.
K. H. den Groothertog van Saksen
Weimar met II.D.H. de prinses Reuss
en den lsten Mei naar het Loo terug
te keeren.
H.M. en Z.K.H. zullen vergezeld
worden dooi- mevrouw de Barones
van Hardenbroek van 's-II eer aarts
berg en Bergambacht, grootmeesteres
van 1-I.M. die Koningin; jonkvrouwe
Snoeck, hofdame van II. M. de Ko
ningin; baron Sirtema van Grtoves--
tins, grootmeester van hat Huis van
H.M. de, Koningin; jhr. mr. van
Pabst van Bingerdien, eerste kamer
heer1 van H.M. de Koningin; den ma
joor jhr. A. van Tets, adjudant van
TI.M. de Koningin; baron de Vos van
Steen wijk, referendaris aan het Ka
binet der Koningin; den luit. ter zee
le kl. jhr. Hooft Graafland, adjudant,
van Z.K.H. den Prins der Nederlan
den en baron van Engel, kamerheer
van Z.K.H. den Groothertog van
Mecklenburg;, particulier secretaris
van Z.K.H. den Prins der Nederlan
den.
Een kind gered.
De! „Meciklenburger Nachrichten"
meldt dat de heer Willem Stoffel uit
Deventer, die tijdelijk te Niendorf
vertoeft, gistermorgen eein driejarig
kind redde, dit in een zijriviertje van
de Elbe gevallen was. Ilet.kind was
reeds onder water toen de heer Stof
fel het ongeluk bemerkte, waarop hij
zich onmiddellijk te water', begaf en
de voldoening had, het knaapje, te
kunnen grijpen.
Het Katholiek comité van actie.
heeft tijdens de jongste gebeurtenis
sen in ons land 50 vergaderingen ge
houden, waarin behandeld wenden
,,de stakingswetten" en die invloed
van .socialisme en anarchisme". Ver
spreid wenden 20.000 platen van P.
van Geldrop, 100.000 brochures, geti
teld: ,,Wic heeft, redding te verwach
ten van de sociaal-democraten?" en
„De drie wetsontwerpen", door mr.
P. J. M. Aalberse, benevens 400.000
manifesten. Het comité besloot ook
na die aanneming der wetten krach
tig te blijven tegenwerken de oproe
rige beginselen, welke zoo veelvuldig
ondier- liet Ned. volk wortelen gepro
pageerd.
Ook slachtoffers yan de Staking.
Wij, lezen in het Hbld.
De officieren die tijdens de sta
king en geruimeni tijd er voor en
na in onze stad gedetacheerd zijn
geworden, hebben ook voor de rust
en orde in onze stad belangrijke fi-
nantieele offers moeten brengen. Wij
deel en dat ook mede. niet om het
medelijdeai van het publiek voor die
heeren op te wekken, dat zullen zij
allerminst verlangen maar als een
staaltje van departementale beknibbe-
larij op de onkosten, door 's lands die
naren gemaakt.
Aan deze officieren dan werd in
Amsterdam een hotel aangewezen
waar zij soms geruimen tijd gecon
signeerd moesten blijven. Zij mochten
niet naar een ander hotel gaan, Vic
toria Hotel, Amstel-IIotel, American-
Hotel enz., werden hen aangewezen,
zoodat de meening was uitgesloten in
een nederiger hotel een accoord voor
pension tegen lager prijs te maken.
In éen hotel b.v. was de dagreke
ning ongeveer aldus
Kamer f2.25, ontbijt f0.75, een ei
f 0.15, dejeuner fl, diner f2.50, to
taal f6.65.
Dan had die officier aan zijn d'iner
nog niets gedronken en toch mocht
hij niet naar een iets goedkooper res
taurant gaan.
In den aanvang werd den officie
ren voorgespiegeld, dat zij behalve
logies per dag vergoed zouden krij
gen, waarmee ten minste het gros
van al die extra onkosten vergoed zou
'zijn. fooien en kleinigheden niet me.
degerekend. Doch daarop is men te-
ruggekomen.
hernam hij weer zijn eentonig op en
neer gtappen, waarvan heit geluid dioor
do echo herhaald werd.
Naast de poort van het slotplein, te
ruggetrokken in de schaduw stond'
Rock en zijn mannen en hier bleef
het drietal staan. Zij riepen Rock om
naderbij te komen en eenige seconden
werd er gefluisterd toen nam Pride
den Kornet een beetje ter zijde en gaf
hem op zachten toon eenige orders.
Even zacht werd1 het bevel tot opruk
ken gegeven en zij gingen voorwaarts.
Cromwell met Pride vooraan. Ireton
was naar achter geslopen en was met
Rook in een fluisterend gesprek ge
wikkeld.
Zelfs in liet onzekere licht van de
maan ontdekte het scherpe oog van
Cromwell de dubbele wachten, en hij
vroeg aan Pride:
Wanneer heeft men daar voor
gezorgd?
Heden avond Uw Hoogheid. Wij
hebben ons op alles voorbereid.
Cromwell antwoordde niet en wat
sneller bewoor de stoet zich voor
waarts. steeds in do schaduw van de
boomen blijvend.
Eenige stappen verder en zij ston
den tegenover den oostervleugel en
Pride commandeerde: Halt!
Cromwell keek naar het huis.
De departementale heerschers heb
ben uitgemaakt, dat die officieren de
eenste 14 dagen in het geheel f4 per
dag toelage ontvangen, daarna.
f3.90! Een bezuiniging van f0.10!
Door die kolossale toelaag verviel
nu voor de officieren bet recht op
..vrij inkwartieren". Volgens de be
palingen" is alles blijkbaar in den
haak.
Haar kinderen verlaten.
Men meldt uit Tilburg
Een zekere vrouw H. wier man bui
ten de stad werkzaam is, heeft plot
seling de wijk naar België genomen,
haar 2 kinderen, van 3 en 4 jaar. c n-
verzorgd achterlatende.
Jeagdige dronkenschap.
Dezer dagen deelden wij een en
ander niedie .omtrent een viertal jon
gens. die door een onbekenden man
in de buurt van het Weesperpoortsta-
tion op sterken drank zouden zijn
onthaald, met het gevoto dat alle vier
in beschonken toestand waren ge
raakt.
Bij nader onderzoek is thans ge
bleken dat van die tractatiegeschie-
denis niets waar is De jeugdige drank-
liefhebbers hadden eenvoudig twee
flesschen jenever weggenomen uit een
mand, die onbeheerd en zonder adres
stond «op het stationsplein aan de
Mauritskad'e, en zich aan dien inhoud
dier flesschen te igoed gedaan.
Brieven uit Berlijn.
(Van onzen Correspondent).
Uit de wordingsgeschiedenis
van het Duitsche Rijk. Bis
marck's brieven aan zijn vrouw
uit den Fransch-Duitschen oor
log.
Berlijn, 23 April 1903.
Nu. meer dan dertig jaden na den
grooten oorlog de een voor, de ander
na van de mannen, die aan de op
richting van het Duitsche Rijk een
werkzaam deel hebben gehad, bij
hunne vaderen zijn vergaderd, wordt
do toekomstige historieschrijver van
dit gewichtigste tijdvak der 19e eeuw
successievelijk in di© gelegenheid ge
steld, zich te verdiepen in de studie
van verschillende bronnen, welke tot
dusver voor hem verborgen waren.
Hij wordt achter de coulissen toe
gelaten en krijgt, nu hij als 't ware
mididen tusschen de spelers staat, een
geheel anderen kijk op het stuk dan
uit het parket, aan gene zijde van 't
voetlicht. Achter het tooneel geven
de personen, die de hoofdrollen ver
vullen, in het geweldige drama, zich
zooals ze wierkelijk zijn met al hun
deugden en gebreken, hun onderlin-
gen naijver en kortzichtigheid. Ach
ter het tooneel ziet hij eerst de massa
figuranten, die geen notie van het
stuk hebben, overal den weg versper
ren en de hoofdpersonen voor de
voeten loopen. Nu eerst wordt het'
hom duidelijk. w>elk een reuzentaak
de geniale regisseur, wiens wijde blik
lang van te voren zag, wat voor alle
anderen onzichtbaar bleef tot het
laatste oogenblik. op zich genomen
heeft, om al de tegenstrijdige beiaar
den van de naijverige en dikwijls zoo
kleingeestige artisten dienstbaar te
maken aan het groote doel van zijn
leven: de weder-oprichting van het
Duitsche Rijk.
Bijna op ^hetzelfde oogenblik wordt
het bronnenmateriaal voor de ge
schiedenis der Frausch-Duitsche oor
log met twee hoogst belangrijke wer
ken vermeerderd, een van Fransche,
en een van Duitsche zijde. Bij Grote
in Berlijn verscheen zooeven de Duit
sche vertaling van Ilanotaux' De re-
geertng van Thiers (die zooals men
zich zal herinneren met Bismarck
de onderhandelingen over den vrede
voerde), en bij Cotta in Stuttgart, de
blieven van Bismarck uit de jaren
'70-71 aan zijn vrouw.
Uil zijn reeds vroeger gepubliceerde
briefwisseling en uit zijn autobiogra-
graphie ,,de Gedanken u. Ertnncrun-
gen" bleek reeds duidelijk, hoe innig
ukkig het huwelijk van den „ijze
ren" kanselier met Johanna v. Puit-
kam er is geweest. Bismarck was een
liefhebbend echtgenoot en vader. Voor
zijn vrouw had hij geen geheimen.
Met haar onderhoudt hij op al zijn
dienstreizen een drukke briefwisse
ling en zegt daarin onomwonden wat
hem op het hart. ligt. Zij is geheel op
de hoogte van de geheimen en inter
na van zijn ambt. wel een bewijs,
dat Johanna v. Puttkamer een bui-
.1 gewone vrouw moet zijn geweest
Met welke ontzaglijke moeilijkhe
den Bismarck t.e kampen had, blijkt
uit zijn ooiiil'ogsbrieven aan zijn
vrouw, waarin hij zijn hart uitstort
en zijn verontwaardiging lucht over
den haat en de tegenwerking der
„militairs".
Men kan uit deze briefwisseling
duidelijk opmaken, dat het in het
hoofdkwartier lang niet altijd ,,bo-
De vertrekken van, lady Capel
zijn daar, is 't niet?
En Ireton .die naderbij gekomen
was, antwoordde:
Ja. Die vensters, waarachter
licht brandt,
Worden alle toegangen bewaakt?
Niets behalve misschien een
vleermuis zou binnen kunnen komen
zonder gezien te worden.
En zijn dat de dennen? vroeg
Cromwell. En hij wees aan zijn linker,
hand naar een plek. waar drie don
kere schaduwen oprezen boven laag
geboomte.
Ja. en daar moet B una side nu
zijn.
Dan zullen wij hem direct ge
vangen nemen. Kornet Rock, dat is
jouw werk. Denk er aan. dat hij oud is
en niet veel weerstand zal bieden.
Denk er ook aan. dat ik hem levend
wensch tê zien. Breng hem daarginds
in den binnentuin. Wij zullen je daar
afwachten kom haast u wat en volg
mijn bevelen precies op.
Rock groette en keerde zich om.
Manley! zei hij. ga met mij mee!
En het tweetal verwijderde zich van
de anderen, en Hen vlug maar be
hoedzaam verder
Tegelijkertijd stond Burnside diep
in da schaduw onder de iepeboomen,
tertje tot don boom" was. Bismarck
heeft bijna iedereen tegen zich, ook
nu en dan den ouden Koning, die
dan de opinie van dien Generalstab
is toegedaan.
Al dadelijk bij het begin van den
oorlog ergert de minister-president
zich in een van uit Homburg aan zijn
vrouw verzonden brief van 8 Aug.
1870 over de massa figuranten, die
overal in den weg loopen en de beste
plaatsen in beslag nemen:
„Het is werkelijk ondraaglijk, te
zien, hoe de vorstelijke toeschouwers
alle plaatsen bezetten en Roon (den
minister van oorlog) en mij noodza
ken, onze helpers achter te laten, en
kel en alleen, opdat deze toekijkende
Koninklijke hoogheden met hun be
dienden. paarden en adjudanten een
goede plaats krijgen."
üver die militaire leiding der ope
raties is hij lang niet goed te spre
ken: Den 17en Aug. '70 schrijft hij:
„...De 3e Huzaren. 13e en lGe ula-
nen en mijn arme gele kurassiörs (de
Halbenstadter kurassiers, waarbij
Bismarck a la suite stond) hebben
tengevolge van de onzinnige en on
mogelijke cavallerie-attackten, die
Vorst van Rutsch bevolen had, een
derde gedeelte van alle manschappen
en meer dan de helft van dc officie
ren verloren... De leiding van dé le
en 2e armee laat veel te wenschen
over in het misbruiken van de „todes-
mutige" dapperheid van onze man
schappen. alleen vuist, zonder hoofd,
en niettegenstaande dit alles behalen
wij de overwinning
Den 12en September: „De ver
stopte inktbieek heeft mij verzwolgen
vooral met die veirplegings-organi-
satie krijg ik het aan den stok, ten
gevolge van de ongelooflijke „Zopfig-
keit" en ressortnaijver van de Mili
tairs, vooral in den genera]en staf,
het post- en vlaggenwezen. Ais ik met
zulk een ressort, warwinkel in don
civielen dienst zou moeten huishouden
zou ik al lang als een granaat gebar
sten zijn. Hier dënkt niemand er aan,
of het geheel er ondier lijdt, ieder
doet wat hem bevolen wordt en troost
zich er over. als de jongen, voor
wien de vader geen handschoenen
wilde koopen. "Voor den vijand louter
helden, maar achter hun schrijftafels
een met de staarten aan elkaar ge
groeide „Rattenkönig"...
Den 22 November„Mij gaat het
beist. maar ik ben dag eai nacht aan
liet werk. Roon is ziek van kwaad
heid over de intrigues tegen het bom
bardement der Parijsche forten. Dat
zal kwaad bloed zetten, wanneer het.
eens bekend wordt, waarom onze
goeie soldaten zoolang in het gra-
naatvuu.r moeten slapen en bekend
zal het word'en, want er zijn (e veel
lui, die het gelooven. Of de Koning
het weet en duldt of misleid wordt,
daarover zijn de méeningen verschil
lend. Als er van een komplot sprake
is, zit hel in den Ceneralen Staf, die
mij, afgezien van den knappen ouden
Moltke, heelemaal niet bevalt. Het
succes us hem ..kaiserwahnsinnig"
naar het hoofd geslagen eu dikwijls
ben ik batig, dat zijn aanmatigende
zelfoverschatting ons nog duur te
staan kan komen. Met Moltke's naam
dekken zicli anderen. Hij zelf is oud
geworden en laat den boel gaan zoo-
als het wil. Niet de generaals, maar
de regimenten slepen ons erdoor.
Den 24 DecemberMein geliebteis
Herz Wat Roon's en mijn werk
van maanden en maanden niet ver
mocht, schijnt ten slotte de storm in
dc Berlijnsche bladen en den Rijks
dag te zullen klaarspelen. Er is ein
delijk kans op een bombardemenT van
Parijs waarschijnlijk nog voor Oude
jaarsavond. Naar men zêj?£. is Moltke
ook bekeerd, .sedert hij anonym e ge
dichten ontving, waaruit bleek, dat
zijn systeem geen genade vond in 't
oog der publieke opinie. De roem
van de leiding ligt in den bewonde-
renswaardigen heldenmoed der troe
pen, als het daar ook maar een beet
je aan haperde, zou geen van de lei
ders zich tegenover de kritiek kun
nen staande houden.
Historisch interessant is het feit,
dat Bismarck er aan gedacht lieeft.
Napoleon weer op den Franschen
troon te plaatsen. Op een vraag van
zijn vrouw: „Blijft het erbij, dat
de eerste eisch bij de vredesonder
handelingen zal zijn, „ewiges Ver-
blciben van L. N.(apoieon) auf Fran-
zosen-Thron antwoordt haar man.
„misschien wel", en aan zijn zoon
Herbert schrijft de vader over Napo
leon Overigens kunnen wij het
meest partij trekken van. een goedbe-
handelden Napoleon en daar komt
het voor ons alleen op aan. Gode is
de wraak. De Franischen moeten in
het onzekere blijven, of zij hern ferug
krijgen ja dan neen, dan kibbelen ze
des te meer. Het is niet onze taak,
hen eendrachtig te maken en tegen
ons te vereen'igen.
De oudere lezers zullen zich waar
schijnlijk herinneren, hoe lang het
geduurd heeft, vóór het Duitsche le
ger tot. het bombardement, van Pa-
rijs overging. Bismarck achtte het
geheel onwetend van hetgeen hem
idrelgdle Naast hem stonden twee
flinke paarden aan elkaar vastgebon
den, en hij hield die teugels licht, maar
stevig in de hand, zoo nu en dan het
bruine paard streelend. dat een da
meszadel droeg.
Lang, lang geleden in zijn jonge
jaren bad hij een zwaard en sporen
gedragen en de opgewondenheid van
het oogenblik had als een verjongings
kuur den ouden predikant een onge-
w«one nerveuze kracht ingeblazen.
Hij voelde het bloed warm door zijn
aderen vloeien, alsof hij de kracht be-
zal, van dertig jaar geleden.
Hij stond daar nu een half uur
lang een half uur, dat hem eeuwen
toescheen en toen de minuten verlie
pen en er geen spoor van zijn dochter
kwam opdagen, maakte zich een ze
nuwachtige reactie van hem meester,
en heit wanne bloed verkilde, het met
een blos overtogen gelaat werd bleek
en flets.
Zoo ru en dan kreeg hij lust om
doo.r te dringen in die duisternis en
met zijn blik dien nevel te doorbo
ren, ieder oogenblik verwachtend de
gestalte van zijn dochter te zien na
deren; maar er was geen spoor van
haar te ontdekken. Hij trachlfce zichzelf
te sterken met de hoop. dat zijzelve
borbardement hoog noodig. Hoe lan
ger het uitbleef, des te meer kans was
er. dat de vreemde mogendheden zich
in den, strijd zouden bemoeien en hem
zouden beletten de vruchten te pluk
ken van den oorlog. Verklaarbaar is
daarom zijn woede in zijn brief van
28 Oct. 1870, over de beschuldiging,
„als zou hij de zaken vóór Parijs be
moeilijken en daardoor schuld dra
gen aan den langdurigen oorlog."
„Er hangt boven de kwestie een in
trigue. uitgebracht door vrouwen,
aartsbisschoppen en geleerden wel
bekende hooge invloeden moeten
daarbij dienst doen, opdat de lof van
het buitenland en 3e phrasenbewie-
rooking niet verminderen mogen."
Als onafhankelijk man voelt Bis
marck zich niet thuis in. dó hoflucht.
Hoeveel moeite heeft het hem gekost,
al de verschillende Duitsche vorsten
onder éen hoed te vangen. Ook zijn
oude meester was aanvankelijk voor
het keizerplan niet te vinden.
Den len October schrijft Bismarck
„Gisteren vierden* wij Harer Majes-
teits verjaardag met felicitatie 's mor
gens om half tien. vervolgens opge
prikt diner met alle prinsen en rid
derorden zoo iets is erg vermoeiend
omdat ik met de heeren bedachtzaam
en hoffelijk moet praten.
22 OctoberDelbrtick, Benningsen.
Koning, brieven, telegrammen, lezen
en schrijven en dan de heeren van
het militair maken het me erg moeie-
Iijk. Zij willen zich met mijn werk
bemoeien, bederven den boel en ik
ben er voor verantwoordelijk."
16 November er spoken zooveel
verschillende vorstelijke phantastische
plannen over Duitschland in 't. hoofd
kwartier rond, dat ik Z. M. niet. alleen
kan laten.... ik zie bijna niemand
als onze raden van het ministerie,
kanselarijhoden. den koning bij het
rapport, en konfereerende ministers,
ik kan me geen periode uit mijn le
ven herinneren. daï_zoo arm was aan
verstrooiing. Ik ontvang alleen het
bezoek van hooge heeren. wier poli
tieke hersenschimmen ik moet be
strijken De duitsche kwestie geeft
het meeste werk. Delbrtick neemt
daarvan wel het grootste gedeelte voor
zijn rekening, maar van de vorsten
kan hij mij n'iet verlossen, en van de
Europeanen evenmin.
7 December. .„Een gezond hart
is op den duur tegen dit hofleven niet
bestand."
12 DecemberDe vorsten maken 't
mij erg lastig met hun drukte en ook
mijn allergenadigste met de vele klei
ne bezware, welke door hem als ge
volg van allerlei vorstelijke vooroor-
deelen en „Kmkerlitzchen" aan de
zeer eenvoudige keizerkwestie annex
zijn." Eindelijk zijn de bezwaren over
wonnen.
Den 21 sten Januart 1871 schrijft
Bismarck aan zijn vrouw: „Mein
Liebling. ik heb je erg lang op tijding
laten wachten, neem het mij niet
kwalijk maar deze keizergeboorte ging
mei veel moeilijkheden gepaard en
koningen hebben in zulke tijden hun
wonderlijke grillen. Ik kan best te
gen werk dat noodig is. maar het on-
noodige verbittert, mij."
Over de vredesonderhandelingen
met. den Lleinen Thiers schrijft de
Kanselier 27 Febr. '71
„Gi/sferen hebben we eindelijk on
derteekend en meer verkregen, dan
ik voor mijn persoonlijke politieke
berekening nuttig acht. Maar ik
moet naar boven en naar beneden te
rade gaan met gevoelens, welke niet
rekenen. Wij nemen Elzas en Duitsch
Lotharingen en daarenboven Metz.
mei. veie onverteerbare elementen" en
5 Maart daaraanvolgendBij
den Zapfenstrcich van Donderdag lie
pen (luizende Parijzenaars gearmd
mei onze soldaten achter de muziek.
Bij het commando „Helm ah zum Ce-
bet" namen allen do hoeden af en kon
men hen hooren zoggen..Voila ce
rtui nous manque en daarin konden
zo wel gelijk hebben. Zoo God wil,
ben ik voor het einde van de week
weer bij ulieden. Dein treuester
v. B." k.
Sport en Wedstrijden.
Oog om oog, tand om fand
Wij vinden in De Kampioen:
Een der nuttigste vereenigingen in
d'en lande is ongetwijfeld de „Voreeni-
ging tot bescherming van Dieren".
Dank zij haar woorden en geschrif
ten, dank zij haar optreden in liet
openbaar, zijn allengs voor onze die
nen betere toestanden aangebroken.
Het afbeulen der paarden en trekhon
den. het op noodeloos pijnlijke wijze
do oden van dieren, het vangen, uitha
len of dooden van nuttige vogels al
deze feiten, die iéder weldenkend
mensch afkeurt, komen tegenwoordig
voel minder voor dan vroeger.
Dit Jucces is sommigen dierenbe
schermers echter nog lang niet groot
genoeg. In hun ijver in hun idealis
me. in hun onbewust streven tot het
srlienP'-n van oen anarchistischer) die-
Harden zou meebrengen; maar vrees
en twijfel volgden daarop en spoedig
was zijn geest geheel ten prooi aan
honderd gewaarwordingen van nade
rend onheil.
Nog eens wilde hij met zijn oogen
den duisteren nacht doorboren, en
toen hij keek meende hij iets te zien
naderen. Ja. daar bewogen zich twee
gedaanten! Zij waren toch eindelijk
gekomen, en zijn hart begon weer lui
de te kloppen maar het volgend oogen
blik was alle hoop weer vervlogen,
want toen hij nog eens keek. zag hij
duidelijk in het spookachtig licht, dat
Olij lage boomen voor menschelijke
gestalten had aangezien en hij liep
kreunend achteruit. Maar waarom
steigerde de merrie zoo? En die ande
re. die bedaarde vos. was ook al niet
op zijn gemak en de predikant had
moeite de paarden vast te houden.
Hij strekte zijn arm uit om (len
bruine te liefkozen .toen plotseling een
luid gekraak klonk alsof achter hem
een dorre tak afbrak en toen snerpten
de bladeren alsof een groot lichaam
zich een baan d'aartusschen maakte.
(Wordt vervolgd).
