I'weede Blad,
Behoorende bij
„Haarlem's Dagblad"
van
Dinsdag 28 April 1903
Mr. 60S2
Stadsnieuws.
Gniilo Gezelle de groote
Vlaamsche Dichter, orerleden
27 Nor. 1899.
Hoe stoaxten die idealen, 't hoofd ge
bogen
Om !t dor gabeent van die in Dietsche
taal,
In liedi op lied! ben neêrriep uit den
boogen,
Hun priester met zijn gouden offer
schaal.
De b re ede en ruime middenbeu k
van Brugge's hoofdkerk was geheel
gevuld met vrienden en vereerders van
den in den Heer ontslapen priester en
grooten Vlaamsche®, dichter Guide Ge.
zelle. toen in de wintermaand van het
jaar 1899 zijn lijkdienst werd gevierd
en zijn stoffelijk overschot werd ter
aarde besteld.
Een koninklijke begrafenis om de
groote menigte vrienden en vereerders
uit alle rangen en standen der samen
leving. die den lijkstoet vormden.
V oor name edellieden en schamele am
bachtsgezellen, werklieden en rijke
burgers, dorpspriesters en Brugge's
kerkvoogd' met zijn Kanunniken, de
stedelijke Raden van Brugge en Kort-
rijk, Provinciale Raden en 's Lands
Minister waren er bij tegenwoordig.
En toen de wierookswolken opstegen
in Brugge's kathedraal bij den H. Of
ferdienst. gevierd voor de zielerust
van Guidlo Gezelle, toen waren deze
het beeld zijner hoog-reine en. Christe
lijke kunst.
Want ja, een tempel Gods.een kathe
draal
Was zijne kunst,., en wierookwolken
tegen
Er geurende om... en machtig lofko-
raal
Klonk langs de hooggeheven, mar
meren bogen,
Zijn stoffelijk overschot werd in de
groeve ter ruste gelegd en zijne ziel
had genoten het door hem zelf eens
nagedichte uit Longfellow's Hiawatha.
Hem is hij een stap genaderd
Die die bronrue is aller zangkunst
Die de bronne is aller schoonheid1.
Aldus vangt de Katholieke Gids in
haar Novembcr-aflevering het artikel
over „Guido Gezelle" van den heer
J. van den Brink aan, een artikel vol
warme waardeering voor clen grooten
Vlaamschen dichter, waarin hij wordt,
geschetst als een modern dichter,
wiens idealen speelden in het ernstig-
christelijk-e en in de katholieke levens
beschouwing.
Maar met nog meer waardeering en
enthousiasme heeft Vrijdagavond pas
toor Hugo VeiTiest over zijn vereer
den leermeester Guido Gezelle gespro
ken in een voordracht, welke hij op
uitnoodiging van liet Algemeen Ne-
dierlandsch Verbond in het Bronge
bouw hield
Het was een schoone avond vol
heerlijke poëzie, die ons gisteren ge
schonken werd. De priester Hugo Ver.
r-iest sprak vol vuur en liefde van den
man, die zij® leermeester en zijn
vriend was geweest.
Achtereenvolgens schetste hij Gezel-
le's dichterlijke en rijke leven en diat
op eene wijze, die zijne toehoorders
van het begin tot het einde als 't ware
aan zijne lippen deed hangen.
Zijn geheele zoet-vloeiende voordracht
door levendig gebaar ondersteund', was
één juichtoon over de grootheid zijns
meesters.
De levensschets van Gezelle, de we
dergave van verschillende gedichten,
dat alles getuigde van den diepgaan-
den invloed, dien Guido Gezelle als
een priester zijner taal, en door zijn
geheele hooge wezen gehad' heeft op
degenen, die hem omringden.
Guido Gezelle was een van die
weinige mannen, dlie geheel uit zich
zelf is gegroeid; die zich gevormd
heeft uit eigen kracht
Hij was de. zoon van een eenvoudi-
gen, verstandigen hovenier, den vol
bloed Vlaming Gezelle. die met welge
vallen de dikke bloedaderen op zijne
gespierde armen placht te toonen,
daar er het oudé, vrije Vlaamsche
bloed in stroomde; één van die man
nen „die men op de doeken van Ru
bens aantreft. Guide's moeder was
eene stille godvruchtige vrouw.
Behalve aan Guido schonken zij
ook nog het leven aan Roman Gezelle,
in wien een beroemd beeldhouwer ver-
iloreln ging en aan Joseph Gezelle,
wiens woord nog heden dag aan dag
zijn parochianen het goede leert.
Ook zijn zij de grootouders van nie
mand minder dan Frans Laieu-r (Stijn
Streuvels) en den jongen beeldhouwer
Karei Lateu-r.
De geheele familie Gezelle heeft spr.
goedl gekend. En wanneer hij! den
jongen Stijn Streuvels, den jeugdigen
bakker-schrijver van onder tot bo
ven met meel bestoven liet lichaam
krachtig, uit zijne bakkerij op hem
ziet toekomen dan is het of spreker
den ouden hovenier weer voor zicli
ziet, de vader van Guido Gezelle, die
den geest zijns vaders en de diep ge
voelende ziel en dichterlijke phantasie
zijner moeder bezat.
Reeds als student-poortier van het
klein seminarie te Roussetaere toonde
hij zijn lust tot dichten. Volijverig
luisterde hij steedis naar hetgeen er
omging in de straat., naar hetgeen
daaruit opklonk in het Vlaamsch, dat
hem o. zoo liefelijk klonk.
In zijn zakboekje schreef hij steeds
de liedjes der Vlaamsche kinderspe
len; hij beluisterde de Vlaamsche
volkstaal in al haar klanken, en ving
daarmede een arbeid aan, waaraan
hij later, als samensteller der Vlaam
sche folklore, tal van jaren besteedde.
Als 5-j arige studiënt kreeg hij een
plaats od het seminarie toen hij met
zijn eerste gedicht
..Waarom droeve wilgenboom
Staat gij op don Mandelstroom".
toomdie, dat wad zijn examen ontoerei
kend. zijn kop wel toereikend was.
Geen dichter was er op de wereld,
die zulk een rythmus en een klank
heeft als hij. Klank en rythxnus wa
ren voor hem poëzie, gedachten zon
gen hem daarom tegen uit huppelen
de kinderversjes als: Vanwaar komt
gij getreden. Brunnelleke, Brunnelle-
ke?"
Wat heeft Gezelle gedaan?
Hij heeft het onderwijl vastgegrepen
en buiten gezet, en ons heeft hij de
ooige®. ooren en lippen geopend, en
ons leven gevuld met zonaiesta-alen.
Heel Vlaanderen heeft hij omge
gooid.
Wisten wij vóórdat Gezelle het pro
fessoraat in de klasse der poëzie be
kleedde. weinig van de poëzie af. in
enkele weken wrochtte hii in ons won-
doren. Hij bracht Homerus, I-Ioratius.
Shakespeare, Goe-the enz., zóó dicht
tot de geesten zijner hoorders, dat
voor immer 'die liefde tot de groote
mannen van vroeger en later tijden
in hun ziel werd gevestigd, 't Was als
straalde er hij de lezing dier werken
een helder zonnelicht van hem uit,
en zijne leerlingen geraakten in ze-,
kere vervoering door het woord van
Gezelle.
Vaak zwierf Gezelle met zijne leer
lingen dooi- beemd e® veld; ook wel bij
nacht. En dikwijls vond men dan eeni.
ge dagen later de intieme schoonhe
den der natuur geopenbaard in één
van die heerlijke liederen, waarvan
Gezelle's ziel steeds vol was.
Na 1 1/2 jaar wóe Gezelle opeens
professor af. Hij had het ouderwetsche
onderwijs buiten gezet, en nu zette
dit hem buiten.
25 jaar lang heeft hij geleden.
Eerst omstreeks '85 is er te Kortrijk
eenig geluk voor hem gekomen. En
evenzeer als zijn leerlingen Gezelle be
minden ,zoo hield geheel Kortrijk van
liem, van den man, aan wien. Vlaan
deren zijn bloei en groei te danken
heeft.
„Gezelle is dood. Leve Gezelle!"
aldius ündigd'e spreker zijn boeiende
voordracht, waarvoor de aanwezigen
hem met luid applaus dank zegden.
Daarna sprak de voorzitter nog enkele
hartelijke woorden van dank tot Pater
Hugo Verriest.
Koloniën
Atjeh.
Aan een aan het gewestelijk bestuur
van Atjeh en Onderhoorigheden ont
vangen telegram van 24 Maart wordt
door de Java Ct. het volgende ont
leend
Gouverneur vertrok 21 Maart naar
Noord- en Oostkust. Onderluitenant
Christoffel zette de achtervolging in
Boven Pira voort, maakte hij ver
schillende aanrakingen acht vijanden
onschadelijk. Compagnie Oort pa
trouilleert thans in Boven Woila.Lui-
tenantBoreel kreeg in Meureudoe
geen aanraking met vijand, bij door
zoeken van een huis 2 Amboineesche
marechaussees licht gewond, luite
nant Boreel onbeduidendis thans in
Boven-Samalanga. Kapitein Swart
had in gebergte verschillende aanra
kingen^ met vijand;, die steeds uit
week, 7 hieven in handen. Colonne
Later maakte zeven vijanden onscha
delijk, vernielde vele voorraden mu
nitie en rijst op ladangs, waarbij door
geweerschot levensgevaarlijk -ewond
een inlandsch fuselier. Een mare
chaussee-patrouille van u'it Geudong
deed 13 vijanden sneuvelen. Bij pas-
sen-confrole nabij Paudra door 2 At-
jehers met rentjong verwond een Am
boineesche sergeant eaa gesneuveld
een inlandsch marechausseede
aanvallers vonden den dood. Bij
overvalling huis Matang Ra ja niet
levensgevaarlijk gewond Europeesch
fuselier Arnold (alg. st. no. 43270.)
Aan een uit Koeta Radja ontvangen
telegram van 28 Maart wordt door
de Java Ct. het volgende ontleend:
Colonne Darlang overviel in geberg
te Meureudoe deel bende T. Ben Peu-
kan, 3 vijanden, 1 Beaumont, 2 voor-
laad en blanke wapens in hand an.
Colonne Watrin overviel 26 cfezer in
Keumala ladang Reudeub 4 vijan
den met 1 Beaumont, 1 donderbus, en
blanke wapens in handen. 27 Maart
verraste hij schuilplaats Pang Amat
aan Aloeë In-tan, 22 vijanden sneuvel
den. 4 Beaumont, 2 voorlaad, 1 don
derbus, 1 revolver, veel munitie en
blanke wapens buit. Een colonne
onder majoor de Jeer patrouilleerde
10 tot en met 18 Maart aan die Pira
en Leuhob.
Borneo;
Onder dagteekening van 24 Maart
seinde de resident dör Zuiden- en
Oosterafdeieiling van Borneo, als
volgt:
vjcertien Maart colonne honderd
bajonetten per Barito naar Mangka-
hoei, alwaar bivak betrokken. Vol
genden dag met Barito opgestoomd
tot Batoe Oempoer, van waar een pad
in richting Moeroe en Ploenglcoeh
zou loopen; dit verkend voox-bij Ta-
wai Baroe tot Soengei Oedjoe, waar
bergterrein begint. In vuurgevecht
met vijand een zwaar en een lichtge
wonde aaxa onze zijde. Terug Mang-
kahoei, van waar volgenden dag ver
kenning landwaarts in tot een lood
recht opgaande, door dien vijand be
zette rotsmassa den weg versperde.
Hier kregen wij een licht gewonde.
Omtrfekkirig onmogelijk, ook omdat
terrein onder water staat. Zeventien
te Poeroek Tjahoe terug. Overige pa
trouilles- Poeroek Tjahoe geene ont-
moetingen.
Rechtszaken.
Frank vau der Goes.
Wegens plaatsgebrek moest in ons
vorig nummer he.t pleidooi vair Mr.
Meidels ontbreken. Wij laten het hier
thans in hoofdtzaak volgen:
Bekl is beschuldigd van opruiing
en pleiter verkeert in een embarras du
choix, welk middel van verdediging
hij tegen het requisitoir van den offi
cier zal aanvoeren. Hem staan ten
dienste:
le. De nietigheid; der dagvaarding;
2e. Dat het feit niet is gepleegd dat
wordt ten laste gelegd, en
3e. Dat, al neemt men aan, dat het
feit gepleegd is, het niet strafbaar is.
Wat betreft de nietigheid der dag-
vaaaTding, zegt pleiter, dat daarin een
ongeoorloofd alternatief gesteld is,
immers daarin staat „althans door
woorden van gelijken zin, bet eekenis
en strekking.'' De officier heeft blijk
baar zelf gevoelcl. dat de aangehaalde
woorden niet vaststonden. Er is dus
geen bepaald feit ten laste gelegd.
De dagvaarding dient immers om
den bekl. in de gelegenheid te stellen
zich op al'le punten te kunnen verde
digen en hier wordt gezegd „woorden
van gelijke strekking" .waarop geen
verdediging mogelijk is. Pleiter haalt
als voorbeeld aan een arrest van den
Hoogen Baad, waarbij een dagvaar
ding werd nietig verklaard, omdat
daarin werd. ten laste gelegd, diefstal
van „een pendaile en andere voorwer
pen', terwijl niet vaststond, welke die
andere1 voorwea-pen waren.
Verder gaat pleiter de woorden na,
die in de dagvaarding worden ten
laste gelegd en komt tot de conclusie,
dat die woorden volstrekt niet vast
staan. Immers de politie-beambten,
deskundigen in het bezoeken van so
cialistische vergaderingen, hebben niet
gehoord dat er gezegd is: ..als den sol
daat geboden wordt: schiet", zooals is
ten laste gelegd.
Ook de verslaggevers Berckenhof en
Do Jong hebben dat niet gehoord,
slechts de heer Peaux heeft gehoord
„als er gecommandeerd wordt: schiet",
volgens zijn verslag maar pl. wenscht
uitdrukkelijk te constateeren, dat de
politieambtenaren dat niet gehoord
liebben .evenmin als de beide andere
verslaggevers Beklaagde heeft dan
ook ten sterkste ontkend deze woorden
gesproken te hebben.
Wat betreft de instructie zegt plei
ter dat wanneer beklaagde gezegd
heeft: iets dergelijks heb ik wel ge
zegd hij nog niet heeft toegegeven de
woorden gesproken te hebben, zooals
die nu in die dagvaarding staan.
Ten slotte concludeert, pleiter dan
ook dat, w-aar uit de getuigen
verklaringen is gebleken, dat de woor
den, in de dagvaarding vermeld, niet
door beklaagde geuit zijn, reeds op
dien grond- vrijspraak zou moeten vol-
gen.
Maar al waren die woorden juist,
dan nog acht pleiter het opzet om op
te ruien niet aanwezig. Immers, voor
opruiing wordt vereischt opzettelijke
ophitsing. Dit is ook de meening van
Mr. Noyon. „Het zal in Nederland
niet mogelijk zijn, heeft deze ge
zegd iemand te veroordeele.il, om
dat hij zijn denkbeelden verkondigt
over het militairisme, of omdat hij
kritiek uitoefent op regeeringsdaden."
Pleiter is verder van oordeel, dat
de politieambtenaren, die blijk heb
ben gegeven niet te weten wat „Com
mune" was, niet de bevoegde perso
nen waren om te oordeelen of de le
zing al dan niet viel onder de straf-
I wet.
Pleiter haalt nog een verklaring
aan, in 1890 door mr. Patijn voor den
Hoogen Raad afgelegd, waarthj ge
zegd werd
„Het zal in de meeste gevallen van
opruiing of bij opzètting tot een con
creet feit, noodig zijn, de verschillen
de zinnen in hun onderling verband
te beschouwen."
Pleiter zet verder uiteen, dat bekl.
slechts theoreticus is. Treub heeft
het reeds gezegd, hij komt altijd terug
op hetgeen hij als dogma beschouwt
(de Marxistische theorie.) Dien avond
dat, de lezing gehouden zou worden,
was hij geheel onvooi'bereüd, hij
sprak slechts de -dingen uit, waarvan
hij vol was.
Het is nooit de leer geweest van be
klaagde zoo gaat pleiter voort
dat de soldaten moeten deserteeren.
Hij heeft slechts de theorie van Be-
bel verkondigd „De- revolutie op de
barrikadeu en de gevechten in de
straten is onzin en voorgoed voorbij
de revolutie moet thans gebeuren in
de dingen, 'in de hoofden, het leger
is nu nog niet op onze hand, maar
het zal spoedig op onze hand komen."
Deze man is niet een huichelaar,
een persoon, die draait, Het zijn niet
de eersten de besten, die het. verkla
ren. maar mannen van politieke en
sociale beteekenis. Deze man vreest
de gevangenis niet, maar hij wenscht
niet in de gevangenis te komen op
grond van hot feit. dat de officier van
justitie spreekt van anarchisme en
burgeroorlog, terwijl de kennis van
zijn stijl tot een gansch tegenoverge
stelde opinie nïoest voeren. Dezelfde
man die nu terechtstaat is uit een
van de gegoede Amsterdamsche krin
gen gesproten. Toen Doniela Nieu-
wenhuis veroordeeld werd, schreef
bekl., hoewel nog geen socialist, een
brochure, „Majesteitsschennis", hij
werd daarvoor van de beurs gedron
gen dezelfde man werd indertijd uit
de socialistische partij gestooten. om
dat hij opkwam tegen Rornela Nieu-
wenhuis, op het oogenblik. dat deze
de vergode man was. Neen, voor per
soonlijk leed is deze man nooit te
ruggedeinsd.
Hij mag volgens pl. niet veroordeeld
wordenlo. omdat de dagvaarding
niet goed is
2o. omdat het feit niet is bewezen.
3o. omdat, ook al moest worden
aangenomen, dat hij gezegd heeft,
wat men hem ten laste legt, het op
zet, de bedoeling om op te ruien, niet
aanwezig is geweest.
Gemengd Nieuws.
Blauwe huid.
In den laatsten tijd is door een
aantal doctoren het voorkomen van
een merkwaardige blauwe kleur van
do huid tussche® de teene®, voor-
namelijk bij jonge meisjes, geconsta
teerd. Zelfs specialiteiten in huid-
zeikten wisten zich geen rekenschap
te geven van het ontstaan van dit
verschijnsel. Men meende te doen te
hebben met een ziekelijk proces in
de huidafscheiding op een ontbin
ding van het zweet door bacteriën,
enz.
De Engelsche dokter Hall' is nu
