NIEUWS= en ADVERTENTIEBLAD.
wat de dokters
er van zeggen,
Je terugkeer van
sherlock holmes.
21e Jaargang. No. 6215.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
MAANDAG 5 OCTOBER 1903. 3
HAARLEM'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER DRIE MAANDEN:
Voor Haarlem1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente)„1.30
Franco per post door Nederland,1.65
Afzonderlijke nummers-0.02%
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37%
de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 0.15. Reclames 30 Cent per regel.
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Kleine advertentiën 3 maal plaatsen voor 2 maal betalen.
Hoofdbureau en Drukkerij: Zuider Buitenspaarne No. 6.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 122.
Bijkantoor: Groote Houtstraat No. 55. Telefoonnummer 724.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën
en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs, 31°'s Faubourg Montmartre.
j Tweede Blad.
feirlemsche Handels-
H vereeniging.
Boedgekeurd bij Kon. Besluit van 12
November No. 22, 1899.
De Haariemscbe Ilanaeis vereeniging
Ier ter stede, opgericht 10 Mei 1902,
•eft in den ioop van den tijd wel
•ar recht van bestaan bewezen. In
wr veel gevallen, zaken van ver-
shillenden aard betreffende, is zij
pgetreden en dikwijls met groot suc-
Jammer echter, dat men alge-
niet meer blijk geeft dit te
jraardeeren door al» lid der vereeni-
üng toe te treden. Er zijn wel meer
lan 600 leden, maar dat is niet vol
gende. Elk bandelaar, neringdoende.
zelfs particulieren moesten lid
rorden om ten minste te laten gevoe-
m, dat men bet werk op prijs stelt,
lit de Haariemscbe Handelsvereeni-
[tag steeds opneemt als doende, wat
lare band vindt om ie doen.
De voordeelen. die de Vereeniging
(oiten bare bemoeiingen van ver-
(thlllenden aard haren leden aan-
kedt, zijn zeer vele, en zeer groot te-
iijwiover de geringe jaarlijkscbe con-
ributie van f 2.50die gevraagd
jordt
'De Haariemscbe Handeisvereeniging
jemoeit zich in de eerste plaats er
(•ede de belangen van bare leden
bevorderen door onwillige betalers
•or hun tot betaling aan te manen,
informatiën voor hen in te winnen.
>vendien hebben de leden bet recht
t hun gratis te verstrekken advies
•e,'kn de rechtsgeleerde adviseurs der
toolureeniging te vragen, die ook in
g Otoceduren en faillissementen gratig
oor hen optreden, natuurlijk alleen
>r zaken, betreffende den handel
het bedrijf der leden.
adviseurs der ver-
uiging zijn de heeren Mrs. Th. de
tan Hugenholtz en H. Ph. de Kan-
Spaarne 24, alhier.
Het bureau der Vereeniging is ge-
rtigd Lange Begijnenstraat 22.
Voor incasso's door bemiddeling der
sreeniging wordt een vast recht van
pCt, der vordering berekend. Boven-
en moet 10 ct. voor port steeds wor-
bijgevoegd,, bij inzending van
rderingen door bemiddeling der
rocaten te innen.
De kosten van informatiën naar
iten de stad woonachtige personen
dragen 60 ct per informatie plus
ct. porto-vergoeding. Informatiën
ar binnen de stad wonende perso-
in worden gratis verstrekt
Pretentiën op buiten de stad wo-
ide personen worden niet behan-
ld, wanneer niet 10 ct voor porto-
igoeding is bijgevoegd.
Ruim 1450 iniormatiën en rechtkun
de adviezen werden in het afgeloo-
Q jaar gegeven.
Ia April zijn 60 vorderingen tot een
drag van 506,65 betaald 9 vorde-
gen worden afbetaald. 11 vorde-
igen zijn uitgesteld.
d Mei zijn 58 vorderingen tot een
drag van f 1533.014 betaald 9 vor-
Ingen werden afbetaald. 13 vorde-
gen zijn uitgesteld.
Volgens art. 7 dient bet geheim der
ten van wanbetalers ongeschonden
faard te blijven.
Alle brieven, aanvragen, reclames,
(wat dan ook, moeten worden ge-
Bsseerd aan het bureau, dat ge-
md is dagelijks van 's morgens 9
11 uur. en 's namiddags van 2 tot
mr. waar dan ook verdere inlich-
gen zijn te bekomen.
■Men wordt geraden alvorens te le-
Au aan
(B. F. A. Buijs, in sigaren. Lange
«rstraat 2 zich om inlichtingen te
boegen aan het Bureau.
HET BESTUUR.
Over de schadelijkheid van het
Tabak pruimen is hun oor
deel verschillend.
Be Engelsche schrijver Conan
die indertijd beschreven
ld hoe zijn romanfiguur, debe-
imde detective Sherlock Holmes.
gevecht met een befaamden
lelm professor Moriarty
een afgrond gestort en omge-
len was, heeft nu dezen beroem-
detective doen herleven.
Hoe hij aan den dood ontkomen
vinden de lezers in het ver-
„de Terugkeer van Sherlock
Imes," pas in een der Engelsche
Ion verschenen en waarvan wij
t eerste gedeelte opnemen in ons
tekblaö „de Zaterdagavond."
REDACTIE.
Van de drie manieren, waarop de
mensch den tabak gebruikt: door
snuiven, rooken en pruimen is de
eerste vrijwel uit de mode geraakt;
de (tweede en derde manier worden
evenwel vlijtiger dan ooit beoefend.
We behoeven in Haarlem maar naai
de tallooze sigarenwinkels te zien om
daarvan overtuigd te worden.
Intussehen is er tusschen tabak
rookers en tabakpruimers een groot
verschilde eersten zijn ervan over
tuigd, dat geregeld rooken schaadt,
de laatsten meenen. dat pruimen niet
alleen niet nadeel ig is, maar in vele
gevallen een heilzame werking heeft.
Werkgevers, die zoo graag deze ge
woonte door hun personeel opgegeven
zouden zien, weten daarvan mee te
praten. De tabakpruimers geven hoog
j op van „de ziektestof doodende wer^
king" van hun pruimpje en zijn er niet
toe te bewegen, dit genotmiddel te
laten staan.
Vandaar dat ik aanleiding heb ge
vonden om tusschen de meening vau
den een, dat pruimen slecht is en van
den ander dat het gezond is, de opinie
ven deskundigen te vragen. Daartoe
heb ik aan een aantal Haarlemsche
geneeskundigen, die zich met de z.g.
interne practijk bezig houden, ver
zocht om hun gewaardeerd advies,
met deze toelichting:
Er zijn tal van personendie in hun
werk geen gelegenheid hebben om een
sigaar of een pijp te rookenen ter
vervanging daarvan geregeld tabak
pruimen.
Velen onder hen heiverendat dit
gezond is, ja beschouwen het als
voorbehoedmiddel tegen ziekte, o.a. de
letterzettersdie er een verdedigingsmid
del in zien tegen de gevaren van het
dagelijksch omgaan met lood.
De antwoorden, die verschillende
Haarlemsche artsen wel zoo vriende
lijk waren mij te zenden, volgen hier
alphabetisch naar hunne namen
gerangschikt.
„ULt de schadelijke werking eter
nicotine op bet hart, liet centraal-
zenuwstelsel en het maagdarm-ka
naal. volgt, al moge ook menigeen,
hoewel nooit ten volle, aan liet gif
gewend raken, eene veroordeeling
van de tabak als kauwiniddel.
Aangezien nicotine eene prikke
lende werking uitoefent op klieren
en ingewanden, waarbij het meest
in liet oog vallen de speekselvloed
en die vermeerderde peristaltische
bewegingen van den darm, is net
mogelijk, dat in het lichaam opge
nomen lood op deze wijze, weer
wordt verwijderd', en dus het tabax-
kauwen voor letterzetters in dit
opzicht een voordeel oplevert, waar
tegenover echter de bovengenoemde
nadeelen staan.
De prophylaxis der loodvergifti
ging moet dan ook niet in het ta-
bak-kauw^i worden gezocht, maar-
in de goede hygiënische inrichting
van de werkplaats en groote li
chaam sreinlieid1 van den arbeider,
(w. g.) A. VAN DAM, arts."
In het volgende advies wordt, niet
onbegrijpelijk, in 't voorbijgaan ook
het rooken even besproken.
..De tabak bevat, een voor de ge
zondheid schadelijke, plantaardige
eiw itstof, alcaloid vooral komt ait
alcaloïd voor in de zwaardere soor
ten tabak. Bij liet rooken vervluch
tigt düt alcaloïd. nicotine, en wordt,
voor zoover het in de rook aanwe
zig is, het kleinste gedeelte door ons
ingezogen, maar toch ook weer
hoofdzakelijk met de rook uitgebla
zen. Het grootste gedeelte van de
nicotine condenseert zich in het
laatste eind' van de sigaar, en daar
dc rook van liet vea-dere gedeelte
van de sigaar, dus meer nicotine zal
bevatten, is het voor de gezondheid
gewenscht, een sigaar niet te ver
op te rooken, of wel bij het rooken
van een pijp zich te bedienen van
een zoogen. gezondheiclspijp.
Bij liet kauweu van de tabak wordt
de nicotine niet geëlimineerd, en
bestaat dus hier vooral gevaar voor
intoxicatie, reden, waarom ik het
kauwen afkeur. Bij ziekten van net
mond-slijmvlies zal rooken, zoowel
ais kauwen, nadeelig zijn. want
wonden genezen liet spoedigst, wan
neer schadelijke oorzaken, die ze
kunnen onderhouden. vermeden
worden. Niet onmogelijk echter komt
het mij voor, dat de letterzetters
met recht beweren, dat liet pruimen
ben verdedigt tegen lood-intoxicatie
van het mond-slijm.vlies. In een at
mosfeer van stuivende loocldieeltjes
zal het lood zich gemakkelijk Dij -
hen vastzetten, tusschen de tanden 1
en op het mond-slijmvlies, weiKe
looddeeltjes zij door het kauw en en
zuigen zullen verwijderen, terwijl, i
wanneer die looddeeltjes tusschen -
de tanden bleven vastzitten, ze eer-
der en gemakkelijker ontsteking^-'
verschijnselen van lood vergiftiging j
van hei mond-Slijmvlies zouden kun-
nen geven. De ervaring moet hier I
leere.il, of de letterzetters gelijk heb-
ben, maar in iedier geval zou, ook
al was dli't het geval, eene mond- j
spoeling na den arbeid de voorkeur 1
verdienen.
Dr. H. C. FOLMER." j
Minder beslist laat zich Dr. Fijan j
uit in zijne volgende mededeelingen
„Tot mijn leedwezen beu ik niet
in staat U eene gedecideerde mee-
niing me die te deelem over de al- of
niet-schadlelijkheid van het tabak-
kauwieu.
Ikhob daaromtrent geene ervaring
dtoch zoude meenen, dat een
matig gebruik van fcibak, 't zij onder
den vorm van kauwen of rooken.
zeker niet schadelijk is wanneer
tenminste constitutioneele bezwaren
dit niet verbieden.
Het wordt dan meer eene Lndivi-
clueele opvatting gestaafd door
jaren lange ervajrftng eai die bezit
ik niet op dit punt.
Met de meeste hoogachting ver
blijf ik
Uw dw. Dienaar,
Dr. FIJAN."
Hierbij sluit zich de volgende op
merking aan:
..Naar aanleiding van uw circu
laire in zake het pruimen van taban,
moet ik u als mijn meening mee
deel en, ^d'at ik voor mij er geen
bezwaar in zie dart) bet niet aangaat
alle genotmiddelen te verbannen,
•omdat wel eens een nadeelig gevolg
werd' waargenomen, doch tevens ciat
men in alle zaken zich voor over
drijven moet behoeden.
Doctor GOEDKOOP."
Veel minder toegeeflijkheid vinden
wij in de navolgende beantwoording
,.In antwoord op uw vraag om
trent het schadelijke van tabak-kau
wen. heb ik die eer u te melden,
dat ik dat voor iedereen, en onder
alle omstandigheden houd voor scha
delijk voor de gezondheid.
G. KRAMER, Arts."
In deze opinie vinden wij een nieuw
argument ten opzichte van de letter
zetters bijgebracht:
„In antwoord! op de door u ge
stelde vragen omtrent het tabak-
pruimen, moet ik u mediedeeleu,
dat mij door ervaring geen gevallen I
beleend zijn, cliie de meening zouden
wettigen, dat de vieze gewoonte vau
pruimen lichtc-r aanleiding geeft zot j
nicotine-vergiftiging, dan lanak-
rooken. Evenmin is mij iets be
kend omtrent de voorbehoedende
werking van tabak-pruimen tegen
loodvergiftiging. A priori zou ik
eerder geneigd zijn aan het pruimen j
eene tegenovergestelde werking toe j
te schrijven, daar dit aanleiding
geeft, dat de letterzetter telkens met j
ongewasschen handen aan den mond j
komt. waaraan volgens het alge-
mcene gevoelen veeleer de gevallen
van. loodvergiftiging bij letterzetters i
moeten worden toegeschreven, dan
aan de inademing van fijne lood
deeltjes.
Hiermede hoop ik aan uw ver
zoek voldaan te hebben.
J. A. LODEWIJKS, Arts."
Zeer gedetailleerd licht de heer
Mieg zijn oordeel toe:
„Het gaart, met het tabak-kauwen
oftewel pruimen al evenzoo als met
vele andere genotmiddelen. Een ma
tig gebruik in enkele gevallen
zelfs een onmatig gebruik schijnt
op den duur geen schadelijke gevol
gen te hebben voor de gezondheid,
getuige de vele blijkbaar geheel ge
zonde tabak-kauwe»».
Toeh geloof ik Ie mogen beweren,
dat zij, die niet of althans zeer matig
pruimen, wèl doen. Immers, wan
neer men het nut van bet pruimen
eens afweegt tegen het, nadeel, dat
het kan berokkenen, dan is de uit
slag zeer zeker in 'tvoordieel va,n
hen, die hert, pruimen uit een hygië
nisch oogpunt veroordeelen.
Beginnen wij met een beschouwing
van de nuttige zijde van het tabax-
kauwen, dan kan Met ontkend wor
den
1. dat het tabakssap eene dooaen-
de werking uitoefent op sommige m
die mondholte voorkomende bacte-
riën, hert-dus licht desinfectcerend 1
werkt
2. dat het pruimen evenals
zoovele andere genotmiddelen een i
aangenamen, opwekkenden prikkel
op het zeuvvstelsel uitoefent, zonder
nu juist ook niet op den duur
door eeu in 'i oog loopenden toe- j
stand van depressie gevolgd te
w,orden.
Letten wij daarna echter op de
schaduwzijde van het pruimen dan j
hebben wij
1. te rekenen met de nadleelige
werking' dier in het tabakssap aan
wezige. vergiften, welke werking
zich in hoofdzaak doet gelden op
maag, hart en zenuwstelsel
Maagcatarrh met verdwijnen der
eetlust, verkalking der bloedvaten,
voornamelijk van het hart. zenuw
pijnen. gezichts-stoornissen e.
kunnen als gevolgen van het tabak-
kauwen optreden.
2. die nadoelige werking van het
vele spuwen, waardloor veel speeksel
onnut verloren gaat. Het speeksel
bevat een voor de vertering van zet
meel noodzakelijke zelfstandigheid.
Wordt het speeksel dus bijna voort-1
durend uitgespuwd, dan geschiedt
dit ten koste eener goede spijsverte- j
ring.
Wel scheiden de speekselklieren
door het tabak-kauwen veel meer
speeksel af dan normaal, maar de
oortdlnende prikkeling der speek-'
sel.klieren tot meerdere afscheiding
kan op den duur niet anders ten j
gevolge hebben dan diat er speeksel i
van onvoldoende hoedanigheid ge-
leverd wordt, hetgeen dus eveneens E
nadeelig voor de spijsvertering is. i
Zij, die bij het pruimen alle speek-
sel inslikken gelijk vrij vaak ge- 1
sckiedt ontkomen wel aan ait1
nadeel, maar staan daarentegen j
veel meer bloot aan de vergiftige j
werking der mcotine e. d., waarbij j
nog komt, dart er tengevolge van de
meerdere speekselafscheiding ook j
veel meer speeksel dan normaal
wordt ingeslikt, waardoor liet zout-1
zuur van de maag, zoo onmisbaar
voor die eiwitvertering, onwerkzaam
gemaakt wordt.
Dit is in hoofdzaak, wat er voor
en tegen het pruimen te zeggen
valt.
Dat het o.a. voor de letterzetters
als een tegengift tegen de schadelij
ke werking van lood zou gelden,
moet beslist- tegengesproken wo;-
den. Trouwens, al was dit eenigei-
mate het geval, dan nog zou het
beter zijn eene loodvergiftiging te
voorkomen dioor streng de maatre
gelen op fabrieken als anderszins
daartegen aangegeven, toe te passen
dan bij het omgaan met lood nalatig
te zijn, rekenende op de vermeenoe
neutraiiseerende werking van het j
tabaksssap. j
J. MIEG, Arts.'*
Ook in de navolgende Deschouwing
wordt vrij diep op de zaak ingegaan
„De door U gestelde vraag iaat;
zich in twee deelen splitsen, name-
lijk
le. is in liet algemeen het kauwen j
van tabak, het pruimen schadelijk? i
2e. Kunnen letterzetters door te j
pruimen zich vrijwaren van lood-
vergiftiging
Dc eerste vraag meen ik zeer be-
slist met ja, dc- tweede met neen te
moeten beantwoorden.
Het is hier niet de plaats om in i
details te beschrijven de ziektever- j
schijnselen, die liet gevolg kunnen j
zijn van het gebruik van tabak.
Hartaandoeningenmaagkwalenj
verharding der bloedvaten, gezichts-1
en gehoors-stoornissen. ziedaar in I
enkele woorden een overzicht vau
den zeer wisselenden, nu hier dan j
daar het menscheJijk organisme aaai- j
grijpenden invloed van de nicotine, i
het giftige bestanddeel uit de tabak, j
Waarschijnlijk is het. dat nog
altijd zeer vele gevallen van nicotine-
vergifiiging niet door de genecshee-
ren~ als" zoo danig worden herkend,
eensdeels wegens de sterke wisseling
in het ziektebeeld, anderdeels we
gens de enorme verbreiding van het
tabak-misbruik en de wisselende ge
voeligheid der individuen, waardoor
wat de één zonder merkbare schade
verdraagt, voor den ander reeds een
duidelijk vergif is.
Mijne meenLng, dat het tabak-
pruimen schadelijk is. grond ik dus
in de eerste plaats op de algemeen
erkende giftigheid van de nicotine,
die wegens haar oplosbaarheid hij
het kauwen gemakkelijk in het
speeksel wordt opgenomen. Hier
mede is geenszins gezegd, dat hert.
pruimen voor ieder en in elk geval
ernstige gevaren voor de gezondheid
oplevert, maar wel, dat geen prui
mer van tevoren zeker kan zijn.
dat hij er geen schadelijke gevolg, n
van zal ondervinden. Nu is bo
vendien pruimen in het algemeen
schadelijker dan rooken.
le. Omdat een overmatige speeic-
selafscheiding wordt onderhouden
wat op zichzelf reeds schadelijk ge
acht moet worden, daar de speeksel
afscheiding, die in normalen toe
stand geregeld wordt in verband
met den aard en de hoeveelheid van
het voedsel, nu eeu totaal willekeu
rige wordt en w ij geenerlei waar
borg bezitten, dat speekselklieren,
die zoo onmatige over-arbeid ver
richten, in staat blijven hun norma
len arbeid! goed te verrichten.
2e. Omdat verwacht niag worden
dat met het ingeslikte speeksel een
groot,ere hoeveelheid van de gemak
kelijk oplosbare nicotine in liet li
chaam worcllb ingevoerd, dan bij het
roolcen het geval is.
3e. Omdat door het voortdurend
inslikken vau hicotine-houdend
speeksel het maagslijnxvlies steeds in
geprikkelden toestand verkeert.
4e. Omdat bij het uitspuwen van
liet speeksel voortdurend eiwithou-
dende stoffen aan liet lichaam ont
trokken worden.
Tegenover deze nadoelen van het
pruimen (en ik zwijg hier over net
hoogst onaesthetische van de han
deling), staat dc populaire meening
van do zuiverende working van de
tabak op het slijmvlies van de mond
holte eai op de tanden. Inderdaad
komt aan de nicotine een ontsmet
tende, bederf-wcrende werking toe.
In een gezonden mond die en door
natuurlijke middelen (slijm- en
speekselafscheiding, kauwbewegin
gen) èn door kunstmatige (spoelin
gen, gorgelen, tanden-borstelen)
reeds afdoende gereinigd wordt,
hebben wij echter een dergelijke
c-xtra-ontsmetting. die zoo groote
nadeelen meebrengt, geenszins van
noode.
Ik vil er" hier op wijzen, dat juist
door het antiseptisch, bederf-werend
vermogen van de nicotine ook de
omzettingen van het voedsel in de
maag worden tegengewerkt. En
of inderdaad op bestaande ontste
kingsprocessen in de mondholte de
nicotine een heilzame werking uit
oefent Demogelijkheid hiervan >s
niet uitgesloten, doch de gevallen
zijn zeker zeldzaam. Zeer zeker' blij
ven de pruimers niet vrij van ont
stekingen van het mondslijmvlies
zoo min als van wolf in de tanden.
En het is een oude gewoonte, om
aan lien, die (zooals bij hei gebruik
van sommige stoffen kan voorko
men; kans hebben op diergelijke ont
stekingen, het pruimen zoowei als
het rooken ten ecncnmale te verbie
den. Immers, het. gebruik van la oak
verwekt reedis zelf een lichte katarrh
van het mond slijmvlies. Alle recten
dus, om. daar, waar men juist die
katarrh vreest, deze prikkel weg te
nemen. Dit ter beantwoording
der eerste vraag ..is het pruimen in
het algemeen schadelijk En hier
uit volgi terstond, dat ook voor let
terzetters aan het pruimen geenerlei
voordeel verbonden kan zijn. Inte
gendeel Hoe toch ontstaat naar de
heerschende opvattingen de loodver
giftiging bij de letterzetters Door
het opnemen van allerkleinste lood
deeltjes. naar alle waarschijnlijk
heid in hoofdzaak langs den weg van
het mondslijmvlies. Van de handen
konirt het lood hetzij' direct, hetzij hij
het eten niet ongewassclien handen,
in dé mondholte en wordt öf daar
opgenomen en afgezet in den beken-
dén loodzoom laags de landen, öf
het wordt ingeslikt en zoodoende in
het organisme opgenomen. Kan crus
een letterzetter gedurende zijn werk
tijd den mond gesloten houden en
zorgt hij vóór liet. eten zijn handen
te wasschen, dan worden dë kansen
op vergiftiging veel geringer. Neemt
hij eelitej' op de werkplaats nu en
dan, met ongewasschen handen, een
pruimpje, AAN WELK PRUIMPJE
NATUURLIJK TELKENS ZIJN VIN
GERS, WAARAAN HET LOOD
KLEEFT, AFGEVEEGD WORDEN,
dan wordt de kans van loodopname
daardoor zeer vergroot. Is het zijn
gewoonte onder het pruimen tel
kens te spuwen, dan bestaat d'e mo
gelijkheid dat ecu deel van het lood
weer wordt verwijderd, doelt hoe
veel er achterblijft, valt niet te
berekenen. En wat eenmaal opgeno
men is, blijft in liet lichaam, rustig
wachtend tot er genoeg is, om met
succes den aanval op het organisme
te wagen. (Zoogenaamde cumulatie
ve werking van het lood.) In plaats
van een voordcel meen ik dus, aal.
behalve de gewone nadeelen. voor
den letterzetter aan het pruimen
nog een extra-nadeel is verbonden,
daar bij kans loopt met elk pruimp
je eenig lood in zijn mond. te bren
gen.
Een tegengif togen lood is nico
tine niet. terwijl evenmin door de
aanwezigheid van nicotine do opna
me van het lood tegengegaan kan
worden.
Hiermede. Mijnheer de Redacteur,
heb ik met voorbijgaan van moge
lijk over deze kwestie bestaande lit
teratuur, U mijn persoonlijk oordeel
daarover meegedeeld en blijf ik.
Hoogachtend!,
Uw diw.
Dr. G. H. MULDER.
Haarlem, 21 Sept. 1903.
Op zeer besliste wijze keurt Dr. Prins
het pruimen af.
..Gaarne voldoe ik aan uw ver
zoek en geef u als mijne meening
te kennen, dat ik hei kauwen van.
tabak en bet steeds daamêe gepaard
gaande spuwen, als een zeer af
zichtelijke en schadelijke gewoonte
beschouw.
Daar de gevoeligheid voor nico
tine en andere vergiften bij de men
sch en zeer verschillend is. moet ik
u echter opmerken, dat de schade
lijke werking niet altijd duidelijk
te voorschijn komt.
Dr. K. PRINS,
Arts."
Niet veel gunstiger luidt de vol
gende opinie:
„In antwoord op uw schrijven
heli ik de eer als .mijne meeniogte
doen kennen, dat bet niet wel mo
gelijk is een alleszins bevredigend
antwoord op de door u gestelde
•vragen te geven. Behalve, dat het
pruimen van tabak eene vieze ge
woonte is. die daarom alleen al
dient bestreden te worden, dunkt
i het mij buiten kijf. dat hert aanlei
ding kan geven tot allerlei aandoe-
ningen van tandvleescli.' tong en
keel. Daarbij komt dan natuurlijk
j nog de slechte invloed' der nicotine
j bij aandoeningen van den mond,
i de keel, het hunt, de longen, de
j maag enz. en ook bij gezonden,
wanneer er sterk gebruik van wordt
gemaakt. In het beantwoorden der
vraag of hef, tabak-pruimen een
voorbehoedmiddel is tegen ziekten,
J speciaal tegen loodvergiftiging is
voorzichtigheid m. i noodzakelijk.
Als tegengif is hét mij niet bekend,
noch vind ik het ergens als zooda-
nig vermeld. Het. lijkt, mij om al-
j lerlei redenen ook niert waarschijn-
lijk. maar alles is mogelijk,
j Dr. N. J. M. FACEE SCIIAEFFER.
Arts."
1 De heer Van Linden Tol heefteen
nicotine-vergiftiging opgemerkt.
„Sicchts een enkele maal heb ik
1 kunnen constateeren, dat tabak-
pruimen de verschijnselen van ni-
J cotine-vergiftiging veroorzaakt en
j dit betrof een geval bij een werk-
man van nog jeugdigen leeftijd,
i die de kunst van tabakkauwen nl
..droog pruimen", niet -verstond.
Wordt bij het pruimen niet ge
spuwd dan beschouw ik het niet
meer ongezond dan het rooken. Of
de nadeelige werking op hart en
bloedvaten wel zoo erg is, valt
moeilijk uit ie maken, daar andere
oorzaken, zooais zware arbeid en
vooral de alcohol van veel greater
invloed zijn.
Tanden en .kiezen worden bij
pruimen geheel zwart, doch blijven
langer behouden.
Op de spijsvertering schijnt het
pruimen geen nadeeligen in vloed to
hebben, bet is mij dikwfijls opgeval
len. dat bij pruimers een merk
waardige eetlust bestond.
Ik beschouw liet pruimen even
goed en slecht als het rooken. het
is een genotmiddel, dat met zoovele
andore oorzaak is ciat
„der Mensch stirbt nicht, er er-
mördet zich selbst."
W. VAN LINDEN TOL.
Arts."
Ten slotte een besliste veroordeeling:
„Het tabakpruimen acht onderge-
teekende zeer nadeelig, veel nadee-
Iigcr dan rooken daar behalve de
nicotine-vergiftiging ook nog een
sterke prikkeling van het slijmvlies,
der mond- en keelholte optreedt, die
den tabakspruimers een chronische
pharyngetis bezorgt.
H. W. WESTERVELD,
Arts."
De beoordeelingen samenvattend
kan men dus zeggen dat het kauwen
van tabak door de Haarlemsche
medici wordt afgekeurd.
Terwijl ik dit ais resultaat van deze
kleine enquête memoreer, betuig ik
mijn vriendelijken dank aan hen, die
zich wel de moeite hebben willen
geven, hunne opinie over de zaak
kenbaar te maken.
J. C. P.
