Van dag tot dag
HET TOONEEL,
INGEZONDEN
Vijlde prijs een plant, aangeboden door1
den lieer J. J. van Cruyningem Jr., aan.
omej. Broekman.
Zesde prijs een plant aan mej. Dwee-
■laari.
Zevende prijs, een plant, mej. Span
jaard.
Tevens ontving ieder der 36 deelne
mers een zak vol bloembollen, ook aan
geboden door bekende liirma's, om deze
tegen 't voorjaar te kweeken.
Even een kijkje daarbinnen. Het ver
zoek „rechts houden" is meer dan noo
dt;, er mocht ook wel haast gestaan
hebben „doorloopen", maar daar kwa.
men de menschen niet voor. Er was veei
te veel moois te zien. In de gang een
reusachtig aankondigingshiljet, keurig
getinte herfstteekening van den heer
Denker, en in de zaal boven de deur een
veel kleiner, maar in gansch anderen
stijl opgezet, van den heer Reijenga.
Deze twee streden om den eerepalm. Nog
vele andere schoone teekeningen versier
den de wanden, waaronder ik noem een
keurige collectie van den heer Koning
uit Bussum, die de herfsttinten in de
natuur als onderwerp zijner studies ge
maakt had. Nu een kijkje op de tafels.
Te midden van groen en oranjekleurige
vuurpijlen prijkt het beeld onzer koning
in Het oranje der duindoorns sluit hier-
bü aan. Tusschen de struiken zit een
nestje van een robijntje, op een ouden
eikestam een lijsternest, tusschen de
helm een grasmusch en daar in een hoek
e*.-- wielewaal. Bouquetten- van smeeuw-
brs, duindoorn, vlier, liguster, gelder-
sche roos en kardinaalsmuis van ma-
Tifadistel, driedistel, judaspenning, dui
kt laars, hazepootjes en helm maken een
geheel zoo keurig, dat alleen een paar
dahlia's noodig waren om een klein
beetje leven te brengen in al dat bruin
geel van den herfst. Toch waren de
igrbweekte bijna uitsluitend op de tafels
links (gehouden. In de tweede zaal was
«Hes op naam, daar was meer de zaal
voor de nauwgezette studiemenschen,
<ue daajr hun Kart kondien ophalen aan
hekend en vreemds. Ik doe maar een
greepkweepeer, mispel, tacus, vela-
riaan, met klemdraai, handvorm van
kruiskruid, parnassia, pijrola, hosch.
stxoobloemen, artisjok, kaardebol, krul-
m&Iva, cichorei, granen, karwij, maan
zaad enz. enz. enz.
Voor de ramen magnifieke schimmel
planten tusschen glas, en in een hoekje,
misschien door velen niet opgemerkt, de
methode om kunstmatig herfsttinten te
voorschijn te roepen, waar ook degroote
aquarel van den heer Koning op wees.
Dcor een kleine ringwond op een tax \e
maken, gaat het. bovengedeelte ai de
herfstinten aannemen, terwijl het on
derste nog in zomerkleed staat. In de
tweede zaal wil ik vooral niet vergeten
de keurige collectie van den heer Leon.
A. Springer, die geheel alleen een gan-
i i he tafel vuldie.
Toen om 5 uur de deuren gesloten
worden, stonden nog velen te wachten
binnengelaten te worden
INGEZONDEN MEDEDEE-
LINGEN.
30 cents per regel.
ziet elke winkelier die „VAN DIJK's
TAFELBESCHÜIT'" verkoopt, zijn
debiet in dit artikel vergrooten.
Dit is niet te verwonderen. Men
is het eenparig eens dat deze be
roemde besehaitsoort de eenige is
die den naam Tafelbesehuit ver
dient. Veelal toch wordt gewone
grove keukenbeschuit onder dien
naam in den handel gebracht.
„VAN DIJK's TAFELBESCHÜIT"
onderscheidt zich echter zoowel in
vorm als in fijnen smaak van die
gewone soorten. Bovendien is de
prijs niet hooger en ligt het dus
voor de hand dat ,,VAN DIJK's
TAFELBESCHÜIT allerwege ge
refereerd wordt. Niet genoeg
unnen wij aanbevelen met deze
Beschuit eens proef te nemen,
overtuigd als wij zijn dat men dit
merk steeds blijft gebruiken.
Verkrijgbaar bij eiken voornamen
comestibleshandela*r.
„'n Heerlijk Zomerreisje" door lie^
Haarlemsch Tooneel.
Dat was w-el een aardige avond.,
Zaterdag.
Aardig niet alleen om de moppen,
die getapt werden, maar óók aardig,
omdat men nu eens wddrheid op het
tooneel te zien kreeg.
En nu denke men niet, dat als we
hier van „waarheid" spreken, we het
bedoelen in den zin van Realisme. O,
hemel neen - 'n Heerlijk Zomerreasje'
heeft niets met Realisme te maken
hei is gewoonweg een toon.eelm.op.
Neen. we bedoelen iets anders. Na
melijk dit.
Een paai- avonden geleden hadden
w,e in dezelfde zaal een gezelschap
artiesten zich zien uitsloven in het
„onwaar" doen met hun stemmen en
zich op hun teen en zien uitrekken om
de kunst van Vondel te bereiken,
■maar bij welke zij toch niet komen
konden. En hun spel was ergerlijk
geweest van valschheid en onnatuur.
Maar Zaterdagavond konden de ar
tiesten van het Bouwmeester-gezel
schap zich geven zóóals ze waren, met
hun eigen stemmen, zonder aange
leerdheid of aanstellerij van dinge
tjes-doen". Bovendien, hoe meer ze
zich maar leukweg gaven zoo als ze
werkelijk waren, zooveel te zekerder
was het succes van het stuk, hetwelk
■eischt, dat. de tooneelpoppen uit
,,'n Heerlijk Zomerreisje" op heusche-
lijke, werkelijke menschen g e 1 ij k e n.
En dé.drom hadden zij er voor te zor
gen. dat ze zoo natuurlijk mogelijk
deden. En d&a-rom ook was het
„waar" op het tooneel Zaterdag
avond.
Een ander soort van waarheid
nmlin/den zin van Realisme is,
zooals vanzelf spreekt, ook niet van
de Duitsche uientappers Blumenthal
en Kadelburg te verwachten. Deze
vruchtbare kluchtspel - fabrikanten
kunnen niets anders dan luchtige en
lichte fantasietjes van lachwekkenden
aard fabric eer en revolutiebouw
van achter het voetlicht. Stoot er niet
tegen, want dan valt 't om. of zakt
in elkaar.
En ook Zaterdagavond hebben zich
de menschen twee uur geamuseerd
met malligheden over een zomerreisje
van een schoonvader en van een
schoonzoon met zijn dochter, die el
kander toevallig in een zelfde hotel in
Salzkammergut weer ontmoeten. Maar
dit toeval gaat natuurlijk gepaard met
allerlei avontuurtjes, malle combina
ties, vergissingen, komiekigheden en
onschuldige malapropos, d,ie zich niet.
laten navertellen maai' die men zelf
maar eens moet gaan zien en liooren.
We hebben Zaterdag dan ook weer
eens lekker zitten lachen. En dat is
net iets voor een Zaterdagavond.
Filts Bouwmeester, die1 voor den
lastig en schoonvader speelde, had er
een vermakelijk type van gemaakt en
hield cr'Ierm den lach in. Van den
heer Van Staalduijnen kregen we een
leuk, gechargeerd tooneelluitenant.
tje te zien. een hartenbreker niet een
monocle voor zijn oog. en dat het hart
dan ook verovert van het apétissante
schilderesje. waarvoor Mevr. Erfniaim
Sasbach smakelijk speelde. Louis de
Vries wa,s amusant als de Tyrolsche
hotelhouder, die doodelijk is van zijn
vrouwtje, met hetwelk hij pas kórt ge
trouwd is, terwijl Mevr. Van Ollefen
Kley nu bok eens iets goeds liet zien
als de jouge. verliefde hotelhoudster,
frisch, vroolijk en vol speelschen jok
ja. ze was met te herkennen.
liet stuk, dat, meen en we, ergens
elders al gegaan is onder den titel
„Terug jai den Liggenden Os", liep
vlot' en vlug van stapel met gelukkig
korte pauzen.
Het nastukje was van meer ernsti-
gen aard. Het heette „Mozes Men
delssohn" en was door Justus van
Maurik naar het Duitsch -van Hugo
Muller bewerkt.
Het speelt in de Joodsche wereld van
voor honderd jaar.
Samuel Goldheim, een Jood. had
een eenige dochter. Ester, Deze is
verliefd geworden op een Christen
(niet op het programma vermeld) en
toen haar vader zijn toestemming tot
een huwelijk niet geven wilde, is zij
weggeloop en, heeft den man barer
keuze toch getrouwd en is zelf ook
Christin geworden.
Samuel heeft toen zijn dochter ge
vloekt.
Alleen achter gebleven, heeft hi] zich
op Beursspeculaties geworpen, welke
zoo zijn tegengeslagen, dat hij, als het
stuk begintT 20.000 Thaler aan een
woekeraar betalen moet. Maar hij
heeft bet geld niet om zijn wissel te
dekken en zal gegijzeld worden
Maar een oom (Mozes Mendelsohn
een mooi, edel Joodsch. type) tracht
hem uit die moeilijkheid te helpen
door een „Deus ex machinae" ten
tooneele te brengen in den vorm van
een meneer dien hij beweert toeval
lig ontmoet te hebben, en die m
Amerika .schatten heeft verdiend.
Deze wil hem aan de 20.000 Thaler
helpen. Maar als 't dan uitkomt, dat
deze onbekende heer zijn rijk gewor
den schoonzoon is. de Christen ont
voerder zijner dochter, wijst hij die
hulp af, overlaadt hem met verwijlen
en wiL zich aan den gerechtsdienaar
overgeven, om in de gijzeling te gaan.
Maar dan komt Mozes Mendelssohn
tusschehbei'de. Hij heeft een vooraf
bedacht effect in scène gezet. Want
hij laat eerst Samuel's dochter, Ester,
binnenkomen, die zich op haai' knieën
voor haar vader werpt en hem smeekt
■alles te vergeven en de hulp van zijn
schoonzoon aan te nemen. En als dat
nog niet helpt om hem te vermurwen,
laat hij ook nog haar kind, dus zijn
kleinkind opkomen, dat. ook Samuel
heet, naar hèm, zijn grootvader.
Dan schiet het gemoed van den
vertoornden, tro'tschen Jood vól. Hi]
wordt week, geeft aan de stem van
zijn hart toe, verzoent zich met Ester
en zijn. Christen-schoonzoon, wiens
geld hij dan aanneemt om zijn wissel
te betalen.
En de oude Mozes Mendelssohn is
tevreden over zijn edel verzoenings
werk.
Men ziet heter zit „vieux jeu", ro
mantiek van een onwaarschijnlijk
kleurtje in dit stuk.
Maar men moet het met een ander
oog bekijken, en 't beschouwen als een
karakterstudie van verschillende Jo
den-typen. die tegenover elkander ge
steld zijnde ruim denkende, filoso
fisch aangelegde oude Mozes met zijn
edele inborstde geMnSehrapende woe
keraar Simon Elkan, in wien alle
xnenschelijke gevoelens verdord zijn,
een type, dat de Joden zoo gehaat en
verafschuwd maakt bij andersdenken
den en de conservatieve, trotsche
Jood met zijn afkeer van Christenen,
waardoor hij zichzelf en zijn eenig
kind ongelukkig maakt.
Dooi' deze beteekenis kreeg liet
stuk dan ook zijn waarde.
En door de omstandigheid, dat de
gebroeders Bouwmeester er twee be
langrijke rollen in speelden, waarin
zij mooi, rijp, doorwerkt en tevens
intuïtief-raak spel lieten zien (Louis
Bouwmeester als de wijze, verzoenen
de Mozes, en Frits als de sluwe, hard
vochtige woekeraar Simon Elkan)
steeg de opvoering van dit stuk ook
boven het alledaagsche.
Het spel en het samenspel van deze
twee knappe artiesten vormden het
moment van den avond.
Jammer genoeg hebben niet velen er
van kunnen genieten, want de zaal
was slechts matig bezet.
Maai* levert de Zaterdag in Haarlem
dan ook wel een gescbikten avond
voor den Schouwburg'?
FRANS NETSCHER.
Stadsnieuws.
Haarlem, 12 October 1903.
T r e u r i g.
Drie jongens vermaakten zich Za
terdag- met het open- en dichtwerpen
van een deur van een schutting voor
perceel Gr. Heiligland 27, Nadat deze
baldadigheid een poosje had geduurd'
viel op eens de deur uit haar verband
en kwam neer op een 5-jarigen knaap,
wiens rechterbeen van onderen brak.
Men vreest, dat dit lichaamsdeel zal
moeten worden geamputeerd.
Hedenmorgen heeft *Z. D.
IT. Mgr. A. J. Cal lier zij n troon in
de Kathedraal alhier in bezit geno
men.
Dit geschiedde onder orgelspel,
waarna door de kanunniken de lof
zang „Veni Creator" werd gezongen,
gevolgd door eene conv'entueele H.
Mis van het kathedrale kapittel.
Na afloop der plechtigheid, welke
door velen werd bijgewoond, begaf
Mgr. Callier zich naar het Bisschop
pelijk Paleis op de Nieuwe Gracht.
Vereeniging.
Zondagavond werd in de Vereeni
ging door de Nederlandsche Tooneel-
lipten het melo-drama „zwarte Griet"
opgevoerd. De zaal was, gelijk we
dat in de Vereeniging gewoonlijk
aantreffen, flink bezet. Het stuk viel
evenwel niet in den smaak van een
gedeelte van het publiek, hetgeen was
af te leiden uit het feit dat het ge
zelschap in het laatst bemoeilijkt werd
in hun spel door fluiten zingen en
schreeuwen.
Geheel-Ontho uders.
De afd. Haarlem van den Ned.
Chr. Geli. Onth. Bond opent hare
winter-campage met een openbare
feestavond in Weten en Werken, a.s.
Woensdag te 8 uur. Op dezen feest
avond zal zich doen hooren een gra-
mophoon. Ook zullen lichtbeelden
vertoont worden terwijl de Chr. Geh.
OnthZangvereeniging Excelsior hare
welwillende medewerking verleent.
Deze feestavond zal worden vooraf
gegaan door een dergelijke samen
komst voor kinderen.
Arm Zuid-Afrika.
Men schrijft ons:
Met elke mail komen de treurigste
berichten over den toestand in Zuid-
Afrika, en wij kunnen nu allen weten
dat daar door onze stamgenooten hon
ger wordt geleden. En Mevr. Koop-
mansdeWet, die het voor hen opneemt
en 't werk van Miss Hobhouse voort
zet, zit te wachten op wat Nederland
nu weer zal willeu doen.
Nederland? Waarom dan Engeland
zelf niet? Omdat het gewetenlooze
Engeland, tot nog toe van de vrije
gift, die het verschuldigd is aan de
Boeren, krachtens het vredestractaat,
blijkbaar niets hebben moet, maar
liever de Boeren voor alles, wat 't hun
geeft, schuldbekentenissen laat teeke
nen. Dat is geen hulp. Daarbij
de ontzettende droogte en de mislukte
oogst. O, lezers er is veel, veel noodig,
en zijn wij, Nederlanders, dan niet
in de eerste plaats de aangewezenen
om te helpenHet Hoofdbestuur van
de'Nedl. Zuid-Afrik. Vereen., meende
met het oog op de treurige geldelijke
omstandigheden van ons land tegen
woordig, niet het initiatief te moeten
nemen voor een algemeene inzameling
maar de Besturen van de Afdeelingen
Dordrecht en Rotterdam, en nu ook
Haarlem hehben zich beschikbaar ge
steld, tot het in ontvangst nemen van
gelden voor dit doel. Van elke gift
wordtin de krant melding gemaakt. Wij
koordendat niet tegenstaande devooral
ook voor Haarlem slechte tijden, de
Unie-Collecte hier goed geslaagd is,
moge dat ook van de bovenstaande
inzameling gezegd kunnen worden.
Een van de leden van onze Afdeeling
heeft zijne jaarlijksclie bijdrage van
drie op twintig gulden gebracht ook
dat is een goed voorbeeld, want hoe
krachtiger de Zuid-Afrik. Vereenig.
'is, hoe meer deze kan doen. Wij be
velen deze inzameling en de Afd.
Haarlem N. Z.-Afr. V. beide warm
aan bij onze stadgenooten.
IT a b i t u é's v a n c a f é-r e s taurant
„De Kroon" zullen de hun wèlbeken-
iie kellner-figuren daar weer terugvin
den. Dezelfde kellners zijn weer in
dienst getreden, naar wij vernemen
zonder dat v;an hen geëischt is het
teekenen van het reglement, waarom
de onaangenaamheid was ontstaan.
Apollo.
De zang- en tooneel vereeniging
„Apollo", directeur de heer A. v. a.
Velden, heeft Zaterdagavond in het
Brongebouw eene uitvoering gegeven,
die —in aanmerking genomen het één
jarig bestaan der vereeniging en den
korten tijd van voorbereiding mi-
stekend geslaagd: is.
Daar de heer v. d. Velden door
een sterfgeval in zijne familie, niet
aanwezig kon zijn, was de heer Kiev,
stafmuzikant te Arnhem, zoo welwil
lend om geheel onverwachts de moei
lijke taak van dirigent op zich te
nemen.
Hij heeft zich echter daarvan goed
gekweten. De nummers Vaderland en
Avondbede van Von Web er werden
werkelijk zeer verdienstelijk ten <re-
koore gebracht. Tevens hadden wij
gelegenheid op te merken, dat het
gezelschap inderdaad' over zeer goede
krachten beschikt, die zich oncter
bekwame leiding van den nieuwen
directeur wel zullen ontwikkelen.
Na de zangnummers toonden dele
den ook in de tooneelkunst thuis te
zijn door de opvoering van het too-
neelspel ,,ITet Verloren Document of
de Twee Viissch-erskmderen", dat over
't algemeen genomen vrij goed werd
vertolkt.
Ten slotte moeten wij nog melding
■maken van nummer 2 op het program
ma, de onthulling van een vaandel.
Namens een dames-comité, dat het
vaandel met financieelen steun van le
den, kunstlievende leden, donateurs, do
natrices en last not least van Mevr. Vis
ser van Hazerswoude, wier naam onaf
scheidelijk aan dergelijke vereenigingen
verbonden is, had vervaardigd, werd bij
de onthulling het woord gevoerd- door
mej. Kley.
Met het uitspreken van den wensch,
dat alle leden zich steeds om het vaan
del zullen scharen en Apollo brengen op
de hoogste sport van de ladder der kunst
bood zij het Bestuur de fraaie banier
aan.
De voorzitter, de heer Ebbeling, sprak
hierna woorden van dank tot het dames
comité en do milde gevers. Spr. noemde
het een verblijdend verschijnsel voor
de éénjarige vereeniging nu reeds in het
bezit te zijn van een vaandel, en hoopte'
dat de leden steeds den inaam van Apollo
zouden' hooghouden.
Hiermede was het officieele gedeelte
afgeloopen en nam de hierboven reeds
genoemde uitvoering een aanvang.
Wegens plaatsgebrek moeten vele ver
sagen en berichten tot een volgend num
mer blijven liggen, o.a. het verslag van
den cursus in schoolhygièn-e en het feuïl
leton.
Als Candida at veer d en
Gemeenteraad wordt zeer ernstig ge
noemd de heer B. E. C. Seiginette, nota
ris alhier.
Uit de Omstreken.
Bloemendaal.
Men verzoekt ons mede te dteelen,
dat de boekhouder alhier, die verleden
week gearresteerd werd, reeds Zater
dag weder in vrijheid' gesteld is, en
hier een misverstand in het spel is
verklaarbaar, doordat het betrekking
had op zaken, gedurende den Traris-
vaal-oorlog geschied.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet aansprakelijk, of
Van ingezonden stukken, geplaatst
niet geplaatst, wordt de copy
den inzender niet teruggegeven.
Geachte Hder de Kanter
Gisterenavond las ik met veel belang
stelling uw ingezonden stuk, getiteld,
„de liberale partij te Haarlem".
Tot mijn spijt moet ik naar aanlei
ding van den inhoud van uw stuk tot u
komen met de vraag: Zijt gij, die jaren
lang lid waait, van de kies vereeniging
„Vooruitgang", dan een vreemdeling in
Jeruzalem?
Wanneer later een geschiedschrijver
de moeite zal nemen een historie te
schrijven van de politieke organisaties,
die hier in Haarlem hebben bestaan, zal
hem zeer zeker in hooige mate het feit
treffen, dat de politieke liberale organi
saties van de laatste twintig jaren zich
hebben gekenmerkt door het zeer opmer-
"keilijk verschijnsel, dat zij na een min
of meer kortstondig bestaan allen zijn te
gronde gegaan.
Dat zich telkens herhalend feit zal
dien historicus er op wijzen, dat er oen
ernstige oorzaak moet zijn geweest, die
telkens en telkens weer die politieke libe
rale organisaties het Teven benam. Op
grond van moeilijke en tijdroovende na-
vorschïngen uit couranten en verkie
zingscirculaires van onzen tijd zal die
historicus van later echter een goed in
zicht kunnen krijgen in de oorzaken van
het snel verval onzer politieke liberale
vereenigingen en hij zal na veel moeite
komen tot eene conclusie, die wij, die
midden in het treurspel staan, zo ader
moeite kunnen maken, als wij niet met
blindheid zijn geslagen.
Mijns inziens leert de ondervinding
van de -laatste jaren ons. dat er twee
hoofdoorzaken zijn voor het drama dei-
liberale politieke organisaties.
De eerste hoofdoorzaak isHet groot
gebrek aan opgewektheid bij de liberale
kiezers om aan het politiek vereenigmgs-
leven deel te nemen. Dit gebrek uit zich
op twee manieren: primo door den
geringen lust om zich bij een vereeni
ging aan te sluiten en s e c u n d o, en dit
is voor het in stand blijven der politie
ke vereeniging nog bedenkelijker dan
het eerste, door de geringe belangstel
ling voor het bijwonen der vergaderin
gen. Onbeduidende redenen zijn vol
doende om het niet bijwonen der verga
deringen te excuseeren. Nu eens is het
weder te fraai om zich in een lokaal op
te sluiten ter vergadering, dan weer is:
he,t weder te slecht om zich er door
te wagen.nu eens moet men toevallig
juist een andere vergadering bijwonen,
dan weer moet men op het uur der ver
gadering iemand ontvangen enz. enz.
Al is het motief vederlicht, het is waar
genoeg om als ;excuus te dienen voor
het wegblijven van de vergadering.
Ik heb intussc.hen goede gronden om
aan te nemen dat dit onaangenaam ver
schijnsel igeen specifiek liberaal ver
schijnsel is als ik de cijfers der op
komst van de leden van andere politieke
vereenigingen naga en ik vergelijk die
met het aantal leden, dat die vereeni
gingen volgens hunne opgaven bezitten,
blijkt mij, dat de toestand in dit opzicht
niet veel beter is dan bij de liberale poli
tieke vereenigingen, zoodat men, wat
dit punt aangaat, zou kunnen spraken
van een specifiek Neder-
1 a n d s c h verschijnsel, voortspruitend
uit het feit, dat de groote meerderheid
der Nederlandsche burgerij in den grond
van zijn wiezen weinig voelt voor den
politieleen strijd. De (geringe opkomst
der kiezers bij de meeste verkiezingen,
in weerwil van de moeite en kosten,
welke de politieke vereenigingen zich
getroosten om de kiezers tot een gang
naar de stembus te bewegen, zijn trou
wens een bewijs voor de geringe be
langstelling van een groot deel der bur
gerij.
De tweede hoofdoorzaak is van nog
grooter beteekenis dan de eerstgenoem
de. Zij bestaat uit tegenwerking van
partijgenooten, die buiten het verband
der politieke liberale organisatie zijn
gebleven. Zich aansluiten bij de bestaan
de vereeniging doen zij niet, omdat, zij,
zooals zij zeggen, vrije kiezers willen
blijven. Komt echter de bestaande libe
rale vereeniging met een candidaat voor
den dag, die hun niet aanstaat, dan
vindt men velen van hen bereid dien
candidaat openlijk tegen te werken door
hunne namen te plaatsen onder adver
tenties, waarin een tegen-candidaat
wordt aanbevolen.
Deze liberalen vormen een soort van
ongeregelde frondeerende partij uit
den aard der zaak bezitten zij geene
vaste organiastie; zij otrganiseeren zich
„von Fall zu Fall" zij zijn ere dagjes-'
menschen op het gebied der politiek.
Deze liberalen frondeurs zijn in den
grond der zaak de oorzaak van den dood
der politieke liberale organisaties zij
verzwakken het aanzien en den invloed
der organisatie naar buiten en bewerken
wrevel, teleurstelling en moedeloosheid
b i de leden der organisatie zelf. Boven
dien brengen zij als 't ware het openlijk
tegenwerken in eere en maken zij de
kans om gekozen te worden gunstiger
voor een frondeur dan voor een candi
daat der georganiseerde liberalen.
Meen niet, geachte heer de Kanter, dat
ik overdrijfgij, die langer woont in
Haarlem dan ik, 'kunt even goed weten
als ik, dat in onzen Gemeenteraad meer
dan één liberaal lid zitting heeft, die
gekozen is als candidaat van niet libe
rale organisaties, gesteund door de libe
rale frondeurs.
De tegencandidaat der liberale orga
nisatie, hoe voortreffelijk ook, moest het
in vele gevallen verliezen.
Gij neemt, geachte heer de Kanter, de
vrijheid de vraag te stellen, of de libe
rale partij in Haarlem dood is. Welnu,
op grond mijner ervaring meen ik u in
dat opzicht gerust -te kunnen stellen. De
liberale partij vindt bij de burgerij zeer
vele aanhangers en is ongetwijfeld de
talrijkste politieke partij in deze stad.
Zij lijdt echter in hooge mate als partij
aan gemis aan 'gevoel van solidariteit.
Was dit gevoel beter bij haar ontwik
keld, dan zouden de frondeerende ele
menten wegens gem'is aan -succes ver
dwijnen of zich ten minste wat meer
bescheiden op den achtergrond houden.
Ten slotte wensch ik u gaarne succes
op uw pogen, omdat ik het in het be
lang der liberale partij in deze stad acht
dat ook de mannen der liberale unie
een organisatie bekomen.
Helpen kan ik u niethet streven naar
algemeen stemrecht, dat min of meer in
de lijn ligt der liberale unie, houdt mij
daarvan vooralsnog terug.
Hoogachtend ben ik
UEd. d.d.
Dr. J. TIMMER.
Haarlem, 10 October 1903.
Koloniën.
Be overgave van Polem.
Volgens een particulier schrijven uit
Telok Semaweu heeft d,e overgave van
Polem .en T. Keumala plaats gehad in
de woning van den militairen en civie-
len gezaghebber, den kapitein Colijn
aldaar.
De beide Atjehsche hoofden, P. Polem
voorop, betraden met opgeheven hoofd
,de woning.
Hun uiterlijk droeg de sporen, van de
vele en langdurige ontberingen van het
harde Timboe leven, maar hoewel hunne
trekken hard waren en het lichaam op
vallend mager was, hun oog bleef fier,
hun houding waardig en toen zij den
kapitein Colijn de hand reikten, was dit
een plechtig moment, waardoor kapitein
Colijn, de geharde krijgsman, zelfs min
of meer ontroerd moet zijn geweest.
(„D. C.)
Gevecht tusschen Chineezeu.
Tusschen vijandige kongsies, van Chi-
neesche koelies in de werkplaatsen der
staatsspoor te Bandoeng hebben bij de
aflossing der werkploegen bloedige ge
vechten plaats gehad. Elf mannen wer
den gedood, 34 werden er gearresteerd.
(„S. P.")
Ontrouwe dienaren.
Aan de landskas te Djocjakarta zijn
groote onregelmatigheden ontdekt. Het
tekort is vermoedelijk grooter dan /50.000
Een deel dier verantwoordingsstukken is
verduisterd, terwijl fictieve mandaten
tot aanzienlijke bedragen zijn ontdelei
De commies Smith is gearriveerd
(„S. P.")
Letteren en Kunst
Inhoud Tau weekbladen.
Tijdschrift voor Armenzorg en Kinder
bescherming D. P. D. Fabius. Afkoop
van burgerlijke armenzorg. M. Verkou
teren. Een vraag. RedactieDe reorga
nisatie van het Armwezen der stad El-
berfeld. Het gedenkschrift. Binnenland:
Algemeene aangelegenheden. Bedeelende
Armenzorg. Gestichtenzorg en zorg voor
d.e verwaarloosde jeugd. Ziekenzorg. De
armenzorg te Hamburg. Uit het Parte,
ment.
De Aarde en haar Volken: Mijn reis
om de wereld. In het bijblad„Op den
uitkijk". Inwijding van een veer in
Mecklenburg. Gezellig reisverhaal van
ds. Axel Prey er. Verengelsching van de
Nomandischle eilanden. Peary nog eens
weer Poolwaarts. Een reis om de we
reld in 47 dagen. De zonneschijn en de
mensch. Europa's bevolkingsdichtheid.
Eigen haardCarlien door de Meeru-
laier. Hoogeveen, geïll. De zieke Dame
van Jan Steen door Jer. de Vries (bij
de plaat). De zieke Dame, naar de schil
derij van Jan Steen in het rijksmuseum
te Amsterdam. De vuurdoop der afdee
ling' Grenadiers op 26 Sept. 1830 door F.
de Bas. Jbr. Mr. J, W. M. Schorer, met
portret. Een jubileum, door J. H. Eg-
•gelte Pz. geïll. Feuilleton.
Gemengd Nieuws.
Een beul.
De huisonderwijzer Dippold1, die te
Bayreuth terecht stond wegens mis
handeling met doodelijken afloop van
een zijner Teerlingen, is veroordeeld
tot 8 jaren tuchthuisstraf en 10 jarén
eerverlies.
Uit de langdurige verhandelingen
en getuigeniverhooren bleken de gru
welijkste hij zonderheden over het lot
der beide knapen. De woede van het
publiek tegen den beschuldigde, die
met het uiterste cynisme zat toe te:
luisteren, nam niet den dag toe,
dat men de laatste dagen tot 's av'(
laat met de overbrenging van
beschuldigde naar de gevang
wachtte uit vrees voor on geregel
den.
De verhooren van de ouders
den ivermoorden knaap en van
mede zoo gruwelijk mishandeld j
ger broertje maakten zeer diepen'
druk. Voor korten tijd werd bij
verhoor van dezen laatste de zift
met gesloten deuren gehouden.
Dg verschillende deskundigen
beslist tegenspraak gaven van de
schuldigingen door Dippold tegen
knapen geuit, concludeerden al
wat Dippold zelf betreft tot diens,
komen toerekenbaarheid:, al werd
ke-nd dat hij abnormale nei-gi™
had.
Een zonderlinge indruk maakt
lezing der procesverslagen in zj
verre, dat men zich moet verba;
over de groote lankmoedigheid
onderworpenheid zou men kunt
zeggen, waarmee de omgeving j
beide knapen, de mishandelingen ai
zag. De tuinman, de dienstboden w
ten, dat de kinderen ten bloede i
geranseld werden. Onderkleeding i
heddegoed waren steeds met bloed]
vlekt. Dagelijks hoorde men heft a
huil en gekerm der knapen,
niemand die den moed had de kun
ren aan hun pijniger te ontt/relite-
Nog een hij zonderheid verdient vi
melding. Om een rede te kunnen ft;
hen voor zijn wreedaardige besti
fingen, liet Dippold zijn leeriin?
zichzelf van allerlei slechtheden
schuldigen. De vermoorde jon?
schreef zoo bv. onder dictee van d
onderwijzer een uitvoerige zelfbefe
tenis, waarin.hij o. a. verklaardezi
vader voor 15,000 mark te hebben!
stolen enz. Beschuldigingen waam
bleek geen woord waar te zijn, ma
waartoe de jongens werden gedwc
gen. Aan den getuige Joachim Kot!
het overlevende slachtoffer, werd;
vraagdzoudt ge als Dippold h
wilde u ook van moord hebben 1
schuldigd? Dp jongen antwoorddi
ja zeker, wij deden alles wat Dippo
wilde.
Dat Dippold zoo lang zijn misha
delingen heeft kunnen voortzette!
zat in het groote vertrouwen, dat i
familie Koch in den onderwijzersle
de. De man kon zoo edel en goi
re de neer en, dat van hem geen Ve
keerdheden waren te wachten. E
toen na een klacht van een der b
dienden mevr. Koch eens een zwag
met een dokter uitzond om een o
der zoek te doen, bleef dit onderzo;
gewoonweg achterwege, omdat m-
van de ongegrondheid d'er tegen <1;
gouverneur ingebrachte beschuldigii
gen onmiddellijk na een gesprekm;
dezen was overtuigd.
De „Italië" beweert, dat de Pausd
gelegenheid van het bezoek van de
Tsaar zal aangrijpen om dezen t
verzoeken ten gunste van de Mac;
doiiïsche Christenen tusschenbeidei
komen.
Engeland heeft geweigerd den Seri
vischen_ gezant te Londen, de lie°j
Yovitchitch, te erkennen. Daardoo
verkeert deze in een zeer onaang; I
name positie. Het ministerie van bui
tenlandsche zaken weigert niet on
enkele noodzakelijke dingen met dei
gezant af te doen, maar offioiec
wordt hij in niets gekend. Eergist;
ren liet hij' zich over dezen toestani
uit, zeggende: „Elke andere natieit
Europa heeft Servië erkend. Maai
hier moet ik als kluizenaar leven
Verder verklaarde hij de meeningvaii
het Engelsche volk te eerbiedigen,
maar drukte de hoop uit. dat het
spoedig tot andere" inzichten zou bo
men, „Denkt er aan", zeide hij, „dal
we een jonge, opkomende natie zija
Daarom hehben wij zeker ook recht
op eenige sympathie."
De beide ballons van d.e Fran seis
„Aeroclub" die Donderdag te Parijs zijl
opgestegen de „Centaur" door graaf D;
la Vauix bestuurd, met aartshertog Sal
•vator aan boord, en de „.Orient" ■''ooi
graaf Castïilon, de St. Victor en print
Don Jaime de Bourbon bemand1," rijn
goed en wel neergedaald.
De „Centaur" kwam na een reis van
14 uur 's morgens vóór 6 uur te Gles^heir
dorf nabij Lub eek neer, afstand 800 Kilo
meter, terwijl de „Oriënt" een geheel
anderen koers nam en reeds d enz elf dec
avond om 6 uur ten gevolge van ongun
stige winxlve,rendering en stormweer, d;
reis staakte en nabij Kamerijk daalde.
Een reD8:uihti«o spoorlyn.
Een dier besluiten van het congres dal
do Staten van Noord-, Midden- en Z.iid-
Amerika eenige jaren geleden hebben ge
houden, strekte tot den aanleg van pen
spoorweg die van Noord naar Zuid door
bijna de geheele bewoonde lengte van
het werelddeel loopt. Onlangs is voor de
uitvoering van dat plan een maatschap
pij opgericht met een kapitaal van 250
mallioen dollars. De lijn zal van Fort
Nelson aam de Hud-son-baai d-oor Mani
toba, Dakota, Nebraska, Kansas, Okla
homa (waar de zetel der Maatschappij
is), Texas, Mexico, en verder Midden-
Amerika en dan over de landengte van
Panama door Columbia, Ecuador, Peru
en Argentinië loopen, om te Bueuos-
Ayres te eindigen, met zijtakken naar
Valparaiso en naar Rio de Janeiro. Zij
wordt 17.000 kilometers lang, waarvan
echter ongeveer de helft behoort tot
reedis bestaande lijnen. De aanleg van
de nog ontbrekende igrootst-e helft zal
naar schatting 200 mii-Mogn dollars kos
ten -en in 8 jaar gereed kunnen zijn..
De Fransch-e President teekende in te
vergadering van den ministerraad, het
besluit waarbij de Kamers tegen 20 Oc
tober in buitengewone zitting worden
bijeengeroepen.
De federatie van- plaatselijke syndica
ten, bestaande uit Guesdisten en ónaf-
hankelijken bes-loot, dat het oogenblik
