NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
N
21e Jaargang.
No. 6299
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 14 JANUARI 1904. A
ARLEHI'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER DRIE MAANDEN;
Voor Haarlem 1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente) 1.30
Franco per post door Nederland 1.65
Afzonderlijke nummers 0.02>£
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem 0.37>£
de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels 0.75, elke regel meer/ 0.15. Reclames 30 Cent per regel.
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Kleine advertentfën 3 maal plaatsen voor 2 maal betalen.
Hoofdbureau en Drukkerij: Zuider Buitenspaarne No. 6.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 122.
Bijkantoor: Groote Houtstraat No. 55. Telefoonnummer 724.
Abonnementen en Advertentien worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën
edri en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Sacc., Parijs, 31bls Faubourg Montmartre.
)lt nammer bestaat uit
zes bladzijden.
it Berate Blad.
^Haarlem's Dagblad vau
HZ 14 Januari bevat o. a.
r% Blad A. De dienst weigerende
K Ilicien, Buitenlandseh Overzicht,
N nziek verslag van Philip Loots,
7. Innen], Sport- en Stadsberichten.
WBlad B. Praatje over Photo-
Me, Biunenl. en Gemengde, Be-
chten, Haarl. Woninggids.
De Dieustweigerende
Milicien.
INu het Landelijk Comité in de zaak
tn Jan Terweij, den milicien die
djenst weigerde en daarom gevangen
J, een protest-adres de wereld heelt
(gezonden, waarop reeds eenige
aarlemsche ingezetenen hebben ge
tekend, nu achten wij het gewenscht
jen mee te deelen, waarom men
Sar onze meening verstandig doet,
iet dit adres niet te teekenen.
(Allereerst zij opgemerkt dat waar
i opzetters van deze beweging wijse-
jk zich houden buiten alle betoog
ingaande het militaire stelsel zelf,
II Qt den aard van de zaak juist de anti-
Hl filitairisten er het eerst toe zullen
amen, hun adhaesie aan het adres
i schenken. Dit is, men gevoelt het,
jor de zuiverheid van de protest-be-
eging een groot gevaar, dat zelfs
5 Tiet weggenomen zou worden indien
—et protest-comité wèl op de quaestie
■m het militaire principe zelf ver-
kTios in te gaan, om de eenvoudige
I Iden, dat het militaire vraagstuk on-
bestaande toestanden en verhou-
ringen veel te ingewikkeld is, om
jtarover in verband met een adres-
f Afeweging als deze een vruchtbare ge-
jf0<Bchtenwisseling op touw te' kunnen
'Itten.
/jilntusschen het Comité laat het
pofdbeginsel ter zijde en wij zullen
ïttat voorbeeld volgen. De vraag gaat
7<-.|rer het geweten. „Heeft", vraagt het
'^lomité. „de Staat het zedelijk recht
'«pm dwingend op te treden tegenover
)D de gemoedsbezwaren van burgers,
>0 die in volkomen trouw aan hun ge-
Wten, weigeren een daad te doen,
JUtiie hoewel voorgeschreven door den
Staat, in strijd is met hunne gods-
dienstige en zedelijke overtuiging
"Mag de Staat gemoedsbezwaren ont-
_ikennen, straffen, smoren?"
Het Comité zelf beantwoordt die
ragen met een krachtig „neen" eo
r^ien zou geneigd wezen, dat voor
speld te volgen, wanneer men nlat
sen nadacht over de gevolgen, die
pt stelsel hebben zou. Niet zooz-er
iver de vraag, of Jan Terweij en zijn
-rf)enden, wanneer straks de vijand
,vr hr land kwam, het rustig zouden
gunnen aanzien, dat anderen in hun-
ie plaats, hun leven over hadden
loor de verdediging van des
(ienstweigeraars huis en hof en
[aderland. Over dit punt zijn Jan
Jerweij en zij, die voor hem protes-
BVfeeren, blijkbaar heen. Maar waar
«Tiet om gaat is ditof de Staat voort-
"*Man zou moeten zwichten voor elk
jemoedsbezwaar, dat door een zijner
pden wordt geopperd en als oprecht
eUn waarachtig bevestigd wordt. Rijks
veldwachters bijvoorbeeld, die wat
n ferder kijken dan hun neus lang is,
_iullen hebben opgemerkt, hoe weinig
resultaten het cellulaire strafstelsel
iplevert. Zou dus nu voortaan een
^relclwachter, die een veroordeelde
aaar de cel had te brengen, zich van
lie taak kunnen verschoonen, door te
■terklaren, dat hij wegens de nutte-
déoosheïd van het strafstelsel bezwaren
legen die overbrenging had?
Zal een Rijks-ontvanger, wetende
flat een achterstallige betaler inder-
m daad huiten staat is om aan zijn
Verplichtingen te voldoen, mogen na-
blaten hem waarschuwing, aanmaning
drflwangbevel en de rest toe te zenden,
bmdat hij de ontvanger daar-
H^ogen gemoedsbezwaar heeft?
Wij gaan op dezen weg niet verder
3 'door. Ieder kan voorbeelden bij de
«vleet vinden om aan te toonen, dat
i de Staat als zoodanig niet bestaan
llltan, wanneer hij rekening zou moeten
itjhouden met ieders bijzondere ge-
.moedsbezwaren. Geen enkele wet, of
Ihij kwetst dezen of genen in zijn mee
dingen en overtuigingen. En wil men
Naar de „Times" uit Peking ver
neemt, onder dagteekening van Maan
dag, heeft de Chineesche gezant te
Tokio aan prins Tsjing geseind, dat
hij op verzoek van het Japansche
ministerie van buitenlandsche zaken
het volgende mededeelt
Het antwoord van Rusland op Ja
pan's voorstellen is te Tokio ontvan
gen. Het is echter ongunstig en kan
niet door Japan aanvaard worden. In
dien Rusland zich niet terugtrekt zal
Japan zich genoodzaakt zien, dade
lijk de wapens op te vatten.
Op de Japansche legatie erkent
men, een telegram van de regeering
te Tokio ontvangen te hebben in den
zelfden geest als het telegram, dat de
„Times" uit Peking ontvingmen
weigert echter, den inhoud mede te
deelen.
tsjwang, bevreesd, dat de stad het mité, dat de politiek van de regeering
tooneel van vijandelijkheden wordt, krachtigen steun heeft verleend. On-
dringen er bij de consuls op aan, dat danks de aanvallen van de partijen,f
zij van hun regeering gedaan krijgen die van het kussen zijn gestooten, en j
dat deze de onzijdigheid van Nioe-vooral van de clericale reactie, is het
tsjwang handhaven.
Uit Port Arthur
Ter voorkoming van een mogelijken
onverhoedse hen aanslag van de Ja
panners op Port Arthur nemen de
crediet van Frankrijk nooit krachtiger j
geweest dan thans. Eere zij daarom
der republiek gebracht, die voor de
rust binnenlands en den vrede daar
buiten heeft weten te waken. Combes
Russen buitengewone voorzorgen zoo- spoorde de parlementaire meerderheid
wel in de stad zelf als langs den ge- aan eensgezind te blijven om de coali-
lieelen spoorweg door Mantsjoerije. tie van dericalen, monarchalen en
Ook gaat het gerucht, dat de Japan- nationalisten te weerstaan, en den
ners van de viering van het Russische voortgang der republikeinsche denk-
Kerstfeest gebruik zouden ^en ma- beeld|n *ls een 0£misbare voorwaar-
^e'port le verrassen. Dac en i te beschouwen bi, elke hervor-
nacht wordt nauwlettend wacht se- de ver
houden. De geheele vloot is nu slag- .'"'steren heeft plaats gehad de ver
vaardig. Naar het heet. is op het£^^5. Jf? S?."™".Ia
daaruit afleiden, dat deze maatschap
pij met haar wetten niet deugt dan
moet men (hier het Landelijk Comité)
dat in zulk een adresbeweging rond
uit zeggen. Maar evenmin als het
Comité op het militairisme als stelsel
wil ingaan, rept het ook maar met
een enkel woord van streven naar an
archie. Dat element kan dus hier bui
ten beschouwing blijven.
Het Comité is overigens practisch
genoeg, om het gevaar van voorge
wende gemoedsbezwaren niet stilzwij
gend voorbij te gaan. Het ziet aanko
men, dat wanneer dienstweigering als
van Terwey ongestraft bleef, er dienst
weigeraars zouden komen, „die niet
„in hun gemoed overtuigd zijn, doch
„aan de lasten en gevaren van den
„militairen dienst wenschen te ont
snappen." Hiertegen meent het Co
mité een middel te hebben gevonden
„in het scheppen van een tak van
„werkzaamheid ten bate van de ge
meenschap als voorbeeld staat hun
„voor den geest verplichte arbeid bij
„grondontginning van Rijkswege
Dit denkbeeld is van zonderlinge
inconsequentie. Dus dan tóch straf
\oor de dienstweigering en wel een
zeer harde straf? Stellen wij ons Jan
Terwey voor, edelaardig jongeling,
naar men zegt, met een warm gemoed
en nauwgezet geweten, wegen aan
liggende, boomen vellende, den grond j correspondent van ue „uaiiy ii - jij -
omspittende, te midden van andere, j Mail" te Tokio seint, dat na een i t jj gen met genoeg ter harte nam en dat
niet in gemoede overtuigde dienst- 1 langdurige bijeenkomst van den Raad
Uit Londen wordt van gisteren later dreigende nieuws uit Korea de bevel-Fransche Kamer. Gekozen werd Bi is-
i z-.LL*-- .1ir.,ison mpt 9r»7 <;fpmmpr> fpcpn 910 iiif-
gesemd hebber van de 7de Russische brigade
In het telegram van hedenmiddagj naar de Jaloe vertrokken om een
schijnt een misverstand ingeslopen. I plek voor een tijdelijk kamp uit te
De J apansche gezant hier erkent wel,zoeken en er troepen samen te trek-
dat er uit Tokio een telegram aan de ken.
Chineesche regeering gezonden is,
waarin haar in geval van oorlog strik
te onzijdigheid wordt aanbevolen,
maar hij gelooft, dat de zin betreffen
de het aanstonds naar de wapenen
grijpen van Japan uit een telegrafi
sche. verwarring van Chineesche ler-
terteekens ontstaan is. De gezant voeg
de er bij Het is beslist niet waar, dat
Van Tokio wordt van gisteren ge
seind
Hedenmiddag is er een langduriee
bijeenkomst gehouden van den kei
zer, alle leden van het kabinet, vijf
uit den Raad der Oudsten, twee ad
miraals en generaal Kodama. Naar
gemeld wordt, werd het antwoord aan
Rusland, gisteren ontworpen, vastge
steld. Dit antwoord wordt beschouwd
de oorlog een besliste zaak is; Japan -i- ,lan van de onderhan-
doet nog steeds moeite om Jen vrede
te bewaren.
delingen. De belangstelling van de
sou met 257 stemmen, tegen 219, uit
gebracht op Bertrand.
Koning Peter van
SERVIE
heeft weer eens iets te hooren gekre
gen, dat hij, om het maar eens plat
weg te zeggen, in z'n zak kan steken.
Men weet, dat de gèzanten allen of op
een enkelen na Belgrado verlaten
hebben.
De Oostenrijksche minister van bui
tenlandsche zaken Goluchowski heeft
nu in een toespraak tot de delegatie
verklaard Wij hebben bemerkt, dat
de Dailv bevolking in de kwestie is tot koorts- j de Koning van Servië onze raadgevin-
i hitte sestetren. csn niet. e-ennpi? t.pr harte nam en dat
weigeraars, luiaards dus en lafaards, der Oudsten, gisterenmiddag onder
en dat alles natuurlijk onder politie- 1 voorzitterschap van den Keizer gehou-
den (de minister van buipnlandsche
toezicht. Zou niet Terweij zelf liever zaken was wegens ziekte afwezig) een
in de gevangenis zitten, dan zulk uitvoerig telegram verzonden is aan
dwangarbeiderswerk doen ten aan- den Japanschen gezant te Petersburg.
schouwe van iedereen? Zijnerzijds heeft de Russische gezant
Waarlijk deze periode in het betoog j eenige gewichtige telegrammen ver
van het Comité is leerzaam voor hen, ^°^,den aan admiraal Alexejef te Port
die in de weekheid huns gemoeds het «ÏS
adres mee mochten willen ondertee- j oorlogsschip overgebracht. Vanmid-
kenen. Zij is het beste bewijs, hoe j dag had te Tokio opnieuw een bijeen-
gemakkelijk het protesteeren is en
hoe moeilijk om voor het gesmade
iets beters in de plaats te geven.
komst plaats van den Raad dei-
Oudsten.
Zeshonderd Japanners zijn uit Dalni
te Nagasaki aangekomen.
Ambtelijk wordt tegengesproken,
l i dat de Japansche regeering den voor
I Wel is er een ander element m de i q-urkiie bebouwden kruiser Medjidië
zaak, voor een militair misschien door zcu winen koopen.
1 gewoonte niet vreemd meer, maar datDe correspondent van de Standard
voor den niet-militair onduidelijk is, te Berlijn heeft van gezaghebbende
wij bedoelen het straffen zonder ein- j zijde vernomen, dat in de jongste
de. Heeft Terweij zijn drie maanden j vergadering van den Russische»
jon uü staatsraad, onder voorzitterschap van
uitgezeten dan wordt hij weer m den Tsaar een vredelievend besIuit
dienst gesteld en krijgt, wanneer hij genomen is ten aanzien van Oost-
opnieuw dienst weigert, een zwaar- i Azië. Na een levendige discussie tus-
dere straf, die, wanneer ze afgeloopen schen de oorlogspartij en de vredes-
'i is, wordt opgevolgd door een nóg partij, besliste de Tsaar ten gunste
(zwaardere, wanneer hij ook dè,n nog j van deze laatste. De staatsraad be-
niet tot andere gedachten te hren-
j geJL13, len van den Tsaar mag volgen. In
j Wanneer m de gewone burger- deze vergadering zou alleen de Kore-
j maatschappij iemand een wet over-
treedt, dan wordt hij daarvoor één-
I maal gestraft. Meer nooit. Het non bis
in idem (niet tweemaal voor hetzelf-
de) is een gulden regel, die niet ge-
schonden wordt. Bij dienstweigering
in het leger schijnt het anders toe te
gaan. Zij wordt niet als een voort
gezet misdrijf, maar eiken keer als
een nieuw misdrijf beschouwd. Legt
Jau Terweij het hoofd dus niet in den
i schoot, dan zal hij op één lijn met
j gevaarlijke moordenaars zijn heele
leven in de gevangenis doorbrengen.
Hoe moeilijk het ook voor den leek
j is om over de militaire rechtspraak
te oordeelen, wenschen wij toch te
zeggen, dat dit stelsel ons vreemd toe
schijnt, en zooals uit het geval dui
delijk blijkt onpractisch ook. Want
terwijl nu de militaire autoriteiten
zelf min of meer met het geval ver
legen zitten, zou wanneer deze vol
komen dienstweigering slechts één
maal, maar dan met een strenger
straf, bijvoorbeeld van 2 jaar, werd
beantwoord en daarmee de zaak als
afgeloopen beschouwd de milicien
met voorgewende gemoedsbezwaren
zich zeker nog wel eens tweemaal be
denken.
Jan Terweij zou dan weliswaar in
geval van oorlog niet mee uittrekken,
maar dat zou voor het leger kwalijk
als een verlies kunnen worden be
schouwd.
Buitenlandscli Overzicht
De berichten betreffende den stand
van zaken tusschen
RUSLAND EN JAPAN
vormen nu zóó)n allegaartje, spreken
elkaar tegen, herroepen elkaar geheel
of gedeeltelijk, 't is kortom zóó'n war
boel, dat we ze hier maar geven zoo
als ze daar liggen, dan kan ieder voor
zich eruit zoeken wat hem 't meest
geloofwaardig schijnt.
aansche kwestie overwogen zijn, maar
de Russische regeering zou toch ook
bereid zijn, ter zake van Mantsjoerije
tegemoetkomingen te doen.
De Japansche regeering heeft aan
de Chineesche regeering den raad ge
geven, een volstrekte onzijdigheid in
acht te nemen en vooral de orde
binnenslands te handhaven, opdat
Europeesche mogendheden geen voor
wendsel krijgen om tusschenbeide te
komen.
De „Times" wijst in een hoofdarti
kel op het belang van dit bericht
het betreft de eerste ambtelijke stap
van Japan in deze zaak.
Naar de „Times" uit Peking ver
neemt, heeft de onderkoning Toean-
tsji-kai inJapan voor 1,200,000 tael aan
kanonnen en andere vuurwapens be
steld, welker aankomst te Tsjin-wang-
tao ten deele gisteren verwacht werd.
,Er wordt geen poging verzuimd
door de Vereenig,de Staten en Japan
om de onverwijlde afdoening en be
krachtiging van hun handelsverdra
gen met China te vei-krijgen. Het
doel der beide regeeringen is, Irun
stelling krachtig te maken, voordat
de vijandelijkheden uitbreken.
Het blijkt dat de bekrachtigingen
van het tractaat tusschen Japan en
China gisteren zijn uitgewisseld, daar
Oesjida zeide te weigeren in China's
verzoek te bewilligen, om de bekrach
tiging nog een dag uitte stellen. Het
tractaat met Amerika zal te Washing
ton uitgewisseld worden. De Ameri-
kaansche gezant dringt er bij de Chi
neesche regeering op aan, een onge
wone manier van doen te volgen,
door het tractaat niet als brief te ver
zenden, maar over te seinen naar
Washington en vervolgens den Chi-
rieeschen gezant aldaar te machtigen,
om het telegrafisch toegezonden
exemplaar uit te wisselen.
Uit Peking
De gezantschappen hier hebben het
authentieke bericht gekregen, dat
twee divisies Russische troepen met
den Siberischen spoorweg op weg
naar het Oosten zijn.
Russische troepen hebben Hsin-min-
ting, het eindpunt van den onlangs
voltooiden zijtak van den spoorweg
van Sjan-hai-kwan naar Nioe-tsjwang
bezet. De vreemdelingen te Nioe-
j waarmee hij zich omringt,
j Ah, quel plaisir d'être
Derde Back-Concert.
Japan zal in zijn antwoord op de - onze vertegenwoordigers zich niet af
laatste Russische nota waarschijnlijk j konden geven met de personages,
een termijn stellen, waarbinnen Rus
land antwoorden moet.
De correspondent van de N. R. Ct. j
te Petersburg schreef den 29 Dec./9
Jan.
Men begint hier de overtuiging te
krijgen, dat het vergedreven opti
misme is, nog aan een vreedzame op- Het laatste concert der Bachvereeni-
lossing van de Russisch-Japansche ging onderscheidde zich in zooverre
kwestie te gelooven. De officieel ge- j van ik geloof wel al zijn voor-
tinte geruststellende meldingen doen gangers, dat er een plaats op het
eigenlijk niets anders dan de berich-1 programma was ingeruimd voor het
ten uit Engelsche bron wat afbreken. J werk van een stadgenoot.
Maar zonder eenig argument, zoodat De uiterst zeldzame gevallen dat
onwillekeurig het publiek geloof gaat een compositie van Nederlandschen
hechten aan de gedetailleerde buiten-1 oorsprong op een Bach-programma
landsche telegrammen, die allesbe- P»Jkte, doet het ons bijna als een
haIve een geru^s^Ueiid karakter heb- da®rdd^aaf8aan°o^en eige^Leander
ben. Eerst werd de onverschilligheid Schleeel oncjer de componisten van
van de Russische pers die natuurlijk deQ eeQ laats £as aangewe_
te wijten is aan stelselmatige onder- zen Maar niet alleen deze onzen hoog-
drukking der publiciteit, uitgelegd als begaafden stadgenoot bewezen onder
zeer beleidvol tegenover het krijgs- scheiding verhoogde onze belangstel-
zuchtige karakter der Japansche bla- ijuar (jjj derde Bach-concert. maar
denhet scheen een zwijgen van ook en nog veel meer het feit.
iemand die volkomen zeker is van zijn dat wij den componist Schlegel dien
zaak. wij tot nog toe slechts kenden (en
Het vertrouwen op de Russische wa-hoog waardeerden uit liederen en
penen is onder het publiek ook zeer kleinere klavierstukken dezen keer
groot, en wat de landsmacht aangaat,
zeker niet ongegrond. Ongelukkiger
wijze zal deze oorlog in de eerste
plaats een zeeoorlog zijnin ieder
geval zullen de eerste wapenfeiten,
waarvan zooveel afhangt, zich op zee
zouden zien optreden met een orkest
werk van grooteren omvang. De titel
van dit werk, door den componist een
„Symphonisches Tongemalde" ge
noemd, luidtDer Sachsische
Prinze nraub. De compositie
afspelen. De gematigde houding van i dankt haar ontstaan aan een sage, die
de pers, al was ze dan ook niet vrij- door den toondichter in het program-
willig, kon 01) den duur het publiek ma-boekje wordt verhaald als volgt
„Weinige uren bezuiden Leipzig ligt
in liefelijke omgeving op heuvelgron
den de vriendelijke stad Altenburg.
Aan haren voet verheft zich op een
steilen porphyr-rots het omvangrijke
slot der regeerende hertogin van
niet tevreden stellen, en hier en daar
hoorden we dan ook al andere stem
men opgaanhet nieuwe blad Roesj
bijv. schreef al in een der eerste num
mers
Liever oorlog dan deze pijnigende on-1 sachsen—Altenburg,
zekerheid, die den staat dagelijks j He£ was in tjaar 1554 dat één van
schatten k°st. en die, wanneer ze de edelen, met name Kunz von Kauf-
lang aanhoudt, onze oorlogsmiddJlenfUngen plannen van gevoelige wraak
uitput, vóór een oorlog begint. Liever
onmiddellijk oorlogsverklaring, dan
deze schandelijke vrede." De hoop op
vrede is nu niet anders te beschou
wen dan als een uit vurig wenschen
geboren hoop op het behoud van seti
door de wetenschap opgegeven zieke.
Maar in alle klassen der maatschap
pij dringt het bewustzijn van den na
derenden oorlog door. De kooplieden
beginnen te klagen over den stiis. and
van zaken in de nieuwe Russische
steden in Mantsjoerije en aan deu
Grooten Oceaan. De dienstplichtige
neming op den Keurvorst Friedrich
voedde, ingevolge een geschil omtrent
schadevergoeding. Kunz besloot tot
de ontvoering der beide zoons van
den Keurvorst, waartoe hij een nacht
koos (het was in Augustus), dat deze
op reis was.
Met verraderlijk behulp van den
keukenjongen beklom Kunz langs
touwladders het kasteel, en lichtte de
beide prinsen uit hunne bedden. De
aanslag mocht aanvankelijk geluk
ken K. v. K. met één van de prinsen
en zijn strijdmakker Rosen met den
j,onen worden onder de wapenen ge-anderen prins, konden onbelemmerd
roepen en men hoort het volk spreken verschillende richtingen ontvluch-
van afscheidnemen voor den oorlog 1 ten- Edoch» volgens gissingen (want
Vfjr ÏL1Ü omtrent den aard der bevrijding be-
Men verwacht geen officiecle or staan geene vertrouwbare bronnen)
logsverklanng. Beide tegenstand^werd v. K. in de bosschen door
willen zulk een stap ontwijken. D- kolenbranders ontwapend, geboeid en
Russen zouden den oorlog t, liefst op naar Altenburg gebracht. Rosen, van
dezelfde wijze beginnen, als inder ijd j bet mislukken van den aanslag .pn-
met China, maar toen naad s i ..'lï derricht, verklaarde zich bereid, den
heel wat bondgenooten aan hun zijde. anderen prins terug te brengen, onder
Bij het uitbreken van den oorlog voorbehoud, dat zijn misdrijf onge-
neemt de Tsaar, in zijn hoedanigheidl straft blijven zou, 'tgeen geschiedde,
als opperste krijgsheer, het opperbevel Het geslacht dezer beide prinsen
over leger en vloot op zich, wat er op (Ernst en Albert, bleef bewaard; nog
berekend is, den moed en de tucht der heden bekleedt de Albertijnsclie lijn
troepen te verhoogen. Grootvorst j den koninklijken Saksischen troon,
Alexejeff de opper-admiraal (in vredes-1 terwijl do nakomelingen van prins
tijd) krijgt dan den titel van minister I Ernst op de zetels der Thüring-sche
hertogdommen tronen."
En dan laat de heer Schlegel een
paar zinnen volgen, betreffende het
ontstaan en den thematischen inhoud
i van zijn compositie te aardig om
ze, zij het dan met weglating der
illustreerende hoofdmotieven, hier
I niet even te doen afdrukken.
.Deze, op zichzelf, niet zeer poëti
sche en lyrisch dorre gebeurtenis, zou
Combes bracht hulde aan het co-ik niet tot onderwerp eener muzikale
van marine.
Een feestmaal van het republi-
keinsch Comité van handel en nijver
heid te Parijs heeft den
FRANSCHEN
Premier Combes gelegenheid gegeven
tot een politieke redevoering.
illustratie gekozen hebben, indien zij
mij niet reeds als kind geboeid had.
als wanneer mijn vader (zelf Alten
burger van geboorte) dezelve ontel
bare malen verhalen moest, terwijl zij
ook op ons poppen-tooneel opgevoerd
werd.
Dit werk behoort alzoo tot de zoo
genaamde Programma-muziek. De
waarde van een programma weegt,
dunkt mij, echter zwaarder bij den
componist, dan bij den toehoorder
want hoewel de aanhef (motief A)
het sluipwoord der slotbeklimmers
voorstelt, en de torenwachter, niets
kwaads vermoedende, een lied aan
heft (motief B), liet verraad eensklaps
ontdekt wordt en de torenwachter
alarm blaast (motief C), door den ver
reu torenwachter beantwoord motief
D), hoewel eindelijk het bazuin-solo
en de daaraanvolgende zangen de
gebeden van het vorstenhuis en het
volk moeten weergeven (motief E) en
ik ten slotte onder juichen en heil
kreten de terugkeer van den eersten
prins schilderen wilde, zoo zal men
nochthans met weinig verbeeldings
kracht aan dit werk een geheel ander
onderwerp uit het rijk der Balladen
ten gronde kunnen leggen."
Ofschoon nu de juistheid der laat
ste opmerking wel zal moeten wor
den toegegeven, aangezien eenmaal
muziek op zichzelf onmachtig is be
paalde gebeurtenissen weèr te ge
ven, valt toch niet te ontkennen, dat
de componist den gang van zijn ver
haal zeer getrouw, misschien wel wat
te getrouw, heeft gevolgd. Een toon
werk moet m. i„ 0111 een veelhoofdig
publiek te kunnen boeien, spontaan,
en om in een groote ruimte tot zijn
recht te komen, monumentaal d.
w. z. kloek belijnd en volkomen lo
gisch van bouw zijn. Neem bijv.
Beethoven's Vijfde Syrnphonie.
Een meer uit onmiddellijke inge
ving ontstaan muziekstuk dan de eer
ste satz en een meer architectonische
opbouw dan het finale, zijn wel niet
denkbaar. En zou het niet voor een
groot deel juist aan deze eigenschap
pen zijn toe te schrijven, dat Beet
hoven ondanks de genialiteit van
velen en den instrumentalen durf van
bijna al zijn nakomelingen nog al
tijd de koning onzer concertzalen is
gebleven Dat spontane en monumen
tale schijnt mij aan Schlegel's Ton
gemalde te veel te ontbreken, om
de muzikale schoonheden, waaraan
liet werk overrijk is, ook door den
gewonen toehoorder te doen <*enieten.
Overigens toont de componist geen
vreemdeling te zijn in de moderne
kunst van orkestreeren. Hij is er,
dunkt mij. zeer gelukkig in geslaagd
i voor de wusselende stemmingen van
j zijn toongedicht de juiste klankkleur
te vinden. Kenden wij tot heden on
zen begaafden stadgenoot als fijn-
gevoelend toondichter, hier hebben
wij hem tevens leeren kennen als
muzikaal colorist van edelen smaak.
Moge hij ons nog op menige vrucht
van ziin rijken geest onthalen.
En nu ik toch met goede wenschen
bezig ben, meteen deze, dat hij" zijn
werk nooit minder voortreffelijk uit
gevoerd, of minder warm ontvangen
moge zien. Den componist, na de
voordracht van zijn werk ter estrade
geroepen, werden namens de Bach-
vereenigïng en namens zijne leerlin
gen. twee fraaie lauwerkransen over
handigd.
Betreffende het verloop van het
concert moet ik nu kort zijn. Het Arn-
sterdamsche orkest onder Willem Men
gelberg had een gelukkigen avond;
dat wil zooveel zeggen als dat de ten
gehoore gebrachte werken (4e Syrn
phonie van Schumann en Meistersin-
ger-voorspel) moeielijk in schooner
vertolking gedacht kunnen worden.
Althans van Schumann's Syrnphonie
herinner ik mij geen indrukwekken
der uitvoering dan deze.
Solist van den avond was de ver
maarde violist Franz Ondricek, die
vooral in liet Concert op. 77 van
Brahms zijn groote eigenschappen
deed bewonderen. Zijn tweede deel
was, muzikaal genomen, vrij onbe
langrijk maar zelfs hier liet zijn
nervig spel niet na te boeien en te
imponeeren.
PHILIP LOOTS.
In de pauze van het Bach-concert
te Haarlem had in bestuurskamer een
plechtigheid plaats. Het bestuur had
namelijk vernomen, dat de heer Wil
lem Hutschenruijter. directeur-admi
nistrateur van liet Concertgebouw te
Amsterdam, deze instelling gaat ver
laten en bood hem bij monde van
den voorzitter, den heer G. B. Crom-
melin, het lidmaatschap van verdien
sten aan. Deze zeide ongeveer het
volgende
„Wat de heer H. voor de Bach-Ver-
eeniging gedaan heeft, is zeker den
leden niet bekend doordat men hem
nooit ziet. Zijn bescheidenheid is
hiervan oorzaak. Toch is hij bii elk
concert op zijn post 0111 te zor^n dal
alles goed loopt en verder deed hij
alles, wat men bedenken kan en altijd
op de aangenaamste manier, om de
concerten alhier en ook te 's Hage,
Utrecht, Amsterdam, Arnhem en Rot
terdam te doen slagen. Zijn correct
heid. innemendheid en beleefdheid
hebben hem een plaats gegeven in
