Haarlem's Dagblad
NIEUWS= en ADVERTENTIEBLAD.
Een Kwartje peiplaatsing
Twee Kwartjes te zamen
Grootte der Adv. hoogstens zes regels
22e Jaargang.
No. 6629
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 12 OCTOBER 1904
HAARLEM'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER DRIE MAANDEN:
Voor Haarlem1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente)„1.30
Franco per post door Nederland,1.65
Afzonderlijke nummers0.02%
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37%
de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels ƒ0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regel.
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Kleine advertentiën 3 maal plaatsen voor 2 maal betalen.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën
en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangcre G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs, 31bis Faubourg Montmartre.
plaatst dagelijks Advertentien van
i Vraag en Aanbod
(geen Winkel-Annonces) voor
DRIEMAALmits binnen een Weekvoor
Betaling cL Contant
Ventilatie in
Schoollokalen.
Ook d© wind doet ventilatie ont
staan. Wnaneer de wind tegen een
i der muren van een vertrek blaast,
ontstaat bij dien muur een verdich-
i ix i a --a keerd behandeld. Spr.
I tmg van lucht. Aan de andere zijde
van het lokaal ontstaat een luchtver-
Toen spr. bij het systeem-Levoir
en Van Bemmelen en bij het gewij
zigd systeem de koolzuur gehalten
der lucht onderzocht, bleek, dat deze
koolzuurhoeveelheden zich op een
school verhielden als pl.m. 2912,
waaruit spr. natuurlijk opmaakte,
dat het gewijzigd systeem beter is.
Spr. beveelt nu voor ventilatie aan,
luchtramen met zijstukken aan den
bovenkant in den eenen muur en een
bovenschuif in den anderen muur.
Bovendien is het wenschelijk, dat
de luchtramen geheel, half en op een
vierde kunnen worden opengezet.
De interessante voordracht werd
door een aantal proeven verduide
lijkt.
Van de gelegenheid tot debat werd
gebruik gemaakt door den heer Goed
hart, die zich deed kennen als een
voorstander van het systeem-Levoir
en Van Bemmelen.
Spr. merkte op, dat waar hier in
Haarlem dit systeem goed werd toe
gepast de resultaten ook gunstig zijn,
doch meestal wordt de ventilatie ver- i
voorts op
het systeem-Hamer, dat in de Chr.
School van den heer H. S. Loran in
gebruik is en zeer goed moet vol
doen. Alleen is hier het nadeel, dat
men zeer veel brandstof gebruiken
door de historie en door onzen volks
aard, kan misschien de tegenwoordige
beweging voor kerkelijke zending dén
weg wijzen, mits gewaakt worde V-1
gen nog andere versnippering.
Des avonds te voren zal in de Koe
pelkerk een opwekkende openbare
samenkomst gehouden worden, waar!
zullen optreden, ds. \Y. J. Aalders, te[
Beesd, dr. A. K. Kuiper, te Amster-
dam en ds. P. van Wijk Jr.. te Am
sterdam.
REORGANISATIE CONSULAIRE
DIENST IN Z.-AFRIKA.
Uit Pretoria wordt geseind aan de
,,N. R. Cf
..De Nederlandsche Vereeniging te
Pretoria, >n algemeene vergadering'
bijeen, vertegenwoordigende de be
langen en gevoelens der plaatselijke
Nederlandsche kolonie, ontraadt na
drukkelijk de aanneming der voorge-
stel.de reorganisatie, van den consu-
1 air en dienst en betreurt verder de
bewoordingen der Memorie van Ant
woord. welke een verkeerde uitlegging
uitlokt en geleid heeft tot onverdién-
de beschuldigingen, alsook tot schade
der Nederlandsche belangen alhier."
ning, waar hij hun een paar Holland-
sche effecten tot dat bedrag ter hand
stelde.
Eerst een paar dagen later gaf de
verliezer van zijn wedervaren aan de
politie kennis. Een onderzoek werd
ingesteld en het bleek alras dat de
effecten bij een makelaar te Amster
dam ten verkoop gegeven waren. Het
vinden van dit spoor leidde Zaterdag
tot de arrestatie van J. Ph. V., die te
Amsterdam in een café werd aange
houden, en tot die van K. B., die uit
zijne woning te Rotterdam gehaald
werd. De beide beruchte kwartjesvin
ders zijn thans op het hoofdbureau
van politie te Rotterdam in bewa
ring.
Clingendaal heen, gaat verder langs
het militair oefenterrein, over den
Wassenaarschen weg en den Pomp-
stationsweg, even benoorden de ge
vangenis achter het Belgische Park,
en eindigt op het terrein tegenover
het Oranjehotel te Scheveningen.
De afd. Haarlem van den Bond van
Ned. Onderw., wie de schoolhygiène dunning, daardoor wordt een stroo- j
zeer ter harte gaat, had Zaterdag- j ming der lucht veroorzaakt van het
avond een vergadering uitgeschreven, j maximum naar het minimum. men zeer ye6J Dranasi0I
waarin door dr. B. Swaab van Am- Hat openzetten van ramen en deu- I mMt dc v5rwarmi
sterdam de ventilatie tn de school ren geeft natuurlijk ook luchtverver- De heer Goedhart sprak ten slo|t„
zou behandeld worden. sching, doch deze ventilatie veroor- hoQp da{ de yan de
Jammer was het, dat zoo weinigen zaakt tocht en kan dus met of zeer R e 8 raadslidi dat ga.
- een dertigtal slechts - aan de weinig toegepast worden onder toj h0OI had gegeven aan ie uitn0odi-
uitnoodiging om deze bijeenkomst lesuren. I om de bijeenkomst bij te wo-
bij te wonen, gehoor hadden gege- Om dit te voorkomen heeft men z.jner ujd jn dm Raad Mu
ven. Te meer valt dit te betreuren, z.g. dubbele vensters gemaakt waar- medewerken 0Jn eCn goede ventilatie
daar de quaestie van luchtverver- tusschen de instroomende lucht eerst
sching een belangrijk onderdeel is verwarmd wordt. Ook maakt men
van de schoolhygiène. j gebruik van geperforeerde glazen,
Onder de aanwezigen merkten wij waarbij de gaatjes den vorm van
op den heer P. Goedhart, arrondisse- een afgeknotten kegel hebben.
in de scholen te verkrijgen,
j Nadat de inleider den heer Goed-
hart had beantwoord, sloot de heer
1 j Jansen met een woord van dank aan
ments-schoolopziener en den heer j Hierna behandelde spr. de lcap-
W. A. J. van de Kamp, lid van den ventilatie, die volgens de proeven ook
gemeenteraad. i goede resultaten oplevert.
Nadat de heer Jac. Jansen, voorzit- j Tot de meer samengestelde venti- j
ter der afd. Haarlem, de vergadering latie gekomen zijnde, behandelde spr. j
geopend had, gaf hij het woord aan het systeem-Levoir en Van Bemme- j
den heer Dr. Swaab, die eerst in al-len, omdat dit systeem het meest in j
gemeen© trekken naging wat venti- j de scholen wordt toegepast. Het om- j
latie is.
den spreker de vergadering.
Binnenland
NEDERLANDSCHE
ZENDINGSCONFERENTIE.
Op Vrijdag 28 October 1904. dei
Ventilatie is het aanvoeren van
versche lucht en het afvoeren van
bedorven lucht. De lucht wordt ver
ontreinigd door een te groot kool-
zuurgehalte. Koolzuur komt in damp
kringslucht ook voor, doch in geringe
hoeveelheid (4 op 10000). Door het
gekeerde stelsel is o.a. iu gebruik in "Lei^Skadé
de nieuwe Beurs te Amsterdam en
in De Kroon te Haarlem.
Het systeem-Levoir en Van Bemme-
len is verdeeld in tweëen, n.l. een
zomerventilatie en een winterventila-
tie. Er is in het lokaal beneden hij
de kachel een schuif aangebracht,
uitademen wordt het koolzuurgehalte om de lucht aan te voeren en inden
zeer verhoogd. Zoo ademc iemand per tegenovergestelden wand aan de bo-
uur pl.m. 20 L. koolzuur uit. Indien venzijde een schuif om de bedorven
er geen luchtverversching plaats had, lucht af te voeren. In den zomer
de achttiende algemeene Nederland
sche Zendingsconferentie worden ge
houden, waarin de zendeling, de heer
H. van den Spiegel, zal inleiden het
onderwerp„De prediking van den
Christus in het midden der Moham
medanen" en dr. H. M. van Nes,
van 's-Gravcnhage, zal spreken over
„Eenheid in het werk der Zending".
Dr. Van Nes hoopt de volgende
stellingen te ontwikkelen
Bij onzen zendingsarbeid moet
het belang van Indië op den voor-
zou de lucht spoedig onzuiver zijn. j wordt nu de bovenschuif opengezet grond staan; niet dat van onze ver
en in den winter de benedenschuif. eenigingen en kringen. M are dit
steeds bedacht, dan zouden onze
zijn,
Spr. verdeelde nu de ventilatie in Ksmrrht
twee soorten, natuurlijke of toevalli- Spr. heeft nu met dit systeem proe- m-achton minde
ge en kunstmatige luchtverversching.
De natuurlijke ventilatie is die,
waarvoor men geen opzettelijk daar
toe ingerichte toestellen gebruikt. De
kunstmatige luchtverversching ge
schiedt door middel van toestellen.
Eerst behandelde spr. de natuur
lijke ventilatie. Er-heeft op deze wij
ze voortdurend ventilatie plaats. Zoo
liet spr. door een proef zien, dat de
gewone gebakken steenen lucht door
laten.
ven genomen in 1ste en 2de klas
scholen te Amsterdam, waarbij hij
tot de ontdekking kwam, dat de ver
sche lucht boven in het lokaal was,
terwijl de bedorven lucht zich bevond,
waar versche lucht noodig was, n.l.
op hoofdhoogte va.n den leerling.
Spr. heeft ook met een ander
systeem proeven genomen op deze
scholen, n.l. een luchtraam in den
eenen wand en de bovenschuif in den
tegenovergestelden wand-
ersnipperd
zoowel hier als in de koloniën.
II. Deze versnippering heeft tenge
volge, dat wij tegen den tegenwoordi-
gen toestand op het arbeidsveld niet
zijn opgewassen. De noodzakelijke
concentratie is alleen door samenwer
king te verkrijgen.
TIL Samenwerking, allereerst tol
het verkrijgen eener gemeenschappe
lijke opleiding', door velen gewensciit.-
is aan te bevelen op paedagogischen
en moreelcn, voor de toekomst ook
op fiuancieelen groiul.
IV. Tot samensmelting, moeilijk
WORDEN DE MENSCHEN DAN
NOOIT WIJZER
Woensdag vóór acht dagen werd
een bejaard heer, komende uit zijne
woning, in de omgc-ving van liet sta
tion D. P. te Rotterdam, tegen het
lijf geloopen door een hem onbekend,
als heer gekleed persoon, die zich ver-
ontschuldigde, daarbij den ouden heer
dadelijk bij zijn naam aansprekende.
Die onbekende is later gebleken te
zijn de van ouds bekende Amsterdam-1
sche kwartjesvinder J. Ph. V. Na zijn
excuus gemaakt te hebben, begon de
kwartjesvinder op goed geluk af een
praatje over het bouwen van huizen
en het koopen van grond, wist met
een mooi praatje, na zijn naam ge
noemd te hebben, den ouden heer al
wandelende te krijgen in de buurt van
den Binnenweg, bekeek ook daar ver
schillende terreinen, en zoo kwam
men, dwars het laud overstekende,
aan den Westzeedijk en bij het Park.
Daar moest de kwartjesvinder op
eenmaal aan eene natuurlijke behoef
te voldoen. Toevallig was het café de
Melkkop dicht bij, en de bejaarde
heer wachtte, op verzoek, in den tuin
waar hij zich aan een tafeltje zette.
Nauwelijks had V. zich verwijderd,
of daar stapte een tweede onbekende
heer den tuin in en kwam met de
vraag, of in het café ook gelegen
heid bestond om te telephoneeren, op
dén ouden heer af. Deze tweede on
bekende was de overbekende kwart
jesvinder K. B.. te Rotterdam woon
achtig. Even later kwam .de eerste 1
kwartjesvinder terug en toep ontspon
zich tusschen beiden en den ouden
heer een gesprek over paarden, wed
rennen enz. tot toevallig een van de
kwartjesvinders een spel kaarten op
den grond zag liggen, dit opraapte en
met den anderen kwartjesvinder het
gewone kwartjesvindersspelletje, zoo
genaamd Russisch banken, begon. In
een ommezien verloor hij ƒ3500 geld
op tafel. De oude heer had het spel
gevolgd en. hoewel zeer tegen alle
kaart- en vooral hazardspel gekant,
werd hij, zooals hij tenminste zegt,
zoo gebiologeerd door de beide kaart
spelers, dat hij op hun aandringen
besloot mede te doen. Evenwel, hij i
had maar 5 op zak. doch hiertegen
maakten de allervriendelijkste heerenj
geen bezwaar. Om kort te gaan, de
oude heer moest natuurlijk het loodje
leggen en verloor f 2Ü0Uen daar hij
dat geld niet bij zich had, vergezel-
den de winners hein naar zijne wo-
DE ELECTRISCHE SPOORWEG
ROTTERDAM—DEN HAAG -
SCHEVENINGEN.
De plannen voor den electrischen
spoorweg van Rotterdam naar Den
Haag en Scheveningen beginnen lang
zamerhand tot uitvoering te komen,
en het laat zich wel aanzien, dat deze
spoorweg over een tweetal jaren in
bedrijf zal worden genomen.
Het station van den „Zuid-Holland-
schen Electrischen Spoorweg" zal bij
het Hofplein te Rotterdam verrijzen,
waar te dien einde in den loop van
het volgende jaar met het sloepen van
eenige huizen een begin zal worden
gemaakt. Dit betreft drie naast elkaar
gelegen panden, namelijk het café
Boneski, het Haagsche koffiehuis en
nog een huis daarnaast, door welke
slooping het terrein voor het stations
gebouw verkregen wordt Uit dit ge
bouw leidt de weg naar de treinen
onder eenige bogen van de bestaande
viaduct van den Staatsspoorweg dooi
en verder met trappen naar de per
rons, die op ongeveer dezelfde hoogte
zullen komen als de spoorlijn D. P. -
Beurs te Rotterdam. Het emplacernen
zal zich uitstrekken tot aan de Zo
merhofstraat en zal daar in een ge
wone lijn met dubbel spoor over
gaan. Dit geheele emplacement zal
door pijlers en overwelvingen worden
ondersteund, tén einde het straatver
keer niet in het minst door de trei
nen te hinderen en bovendien de snel
heid tot het bij de concessie toegesta
ne maximum van 50 K.M. per uur
reeds binnen het bebouwde gedeelte
van Rotterdam te kunnen opvoeren.
Ten westen van het stationsgebouw
zal een straat worden aangelegd, wel
ke een directe verbinding van de
Raampoortstraat met het Hofplein zal
vormen, terwijl het achter de te sloe
pen huizen thans bestaande einde
van de Raampoortstraat bij het ter
rein van don Zuid-Hollandschen Elec
trischen Spoorweg zal worden ge
trokken.
De weg zal* loopen langs de halten
Schiebroek, Rodenrijs, Berkel, Pijn-
acker, met een viaduct over de lijn
Den HaagGouda, en dan via Noot
dorp naar Voorburg-Leidschendam.
Bij laatstgenoemde halte bevinden
zich de elektriciteitsfabriek, de werk
plaatsen en de wagenremise, waar
voor de gebouwen grootendeefls reecis
meer dan een jaar gereed zijn. Eeni
ge K.M. verder gaat de lijn onderden
Hollandschen spoorweg door, welke
over een viaduct zal worden geleid
Daar splitst zich de weg: een tak
gaat direct naar Den Haag, de an
dere buigt naar Scheveningen om. De
eerste volgt de lijn der H. S. M„ pas
seert de halte Laan van Nieuw Oost-
Indië, waar later ook treinen van de
lijn Den Haag—Leiden zullen stop-
pon, en gaat verder, langs den spoor
dijk der II. S. M. tot in het bestaande
station dezer maatschappij. De tal;
naar Scheveningen gaat over den Pe-
zuidenhoutschen weg e*i den Lcid-
sehen straatweg, rijdt om do renhaa a
BOUWVALLIG.
Men schrijft uit 's-IIertogenbosch
aan 't„Hbld."
Dezer dagen heeft een onderzoek
naar den toestand waarin de op het
oog zoo fraaie zaal, voor de vergade
ringen der Provinciale Staten be
stemd, zich bevindt, aan het licht ge
bracht, dat de vertegenwoordigers
der Noord-Brabantsche burgerij zich
al geruimen tijd, telkens wanneer zij
ter vergadering verschenen, in niet
minder dan levensgevaarlijken toe
stand hebben bevonden.
Wel was het bekend, dat de hecht
heid der buitenmuren van bedoelde
zaal te wenschen liet en was het plan
om in dit euvel te voorzien, dan ook
gereed, maar wat men thans weet,
dat de heele bduw noodzakelijke en
algeheele voorziening vereischt., dat
wist men niet. Nu men dat wel weet,
heeft men, hoe noodo men daartoe
ook mocht overgaan, de zaal geheel
afgebroken, om ze geheel nieuw op
te "trekken.
De Statenleden zullen dus, althans
voor de eerstvolgende vergadering,
die in de maand November a.s. zal
worden gehouden, buiten het gouver
nementsgebouw onder dak moeten
worden gebracht, want daar binnen
is thans geen geschikt lokaal voor die
bijeenkomst aanwezig.
Koloniën.
VAN DE HOOGVLAKTE.
Het volgende officieel bericht wordt
het „Hbld." toegezonden
De colonne Bleckmann is op 7 Sep
tember via Sikeben en Boeloh-Nipis
op de hoogvlakte en den 8sten te Ka-
bon-Djahé aangekomen. Van daaruit
werd den 9den 's morgens tegen Ling-
ga opgerukt.
Do op 20 minuten afstand van Ka-
bon Djahé aangelegde loopgraven en
versterkingen en de daarachter gele
gen heuvel werden genomen. In wil
de vlucht trok daarop de vijand weg,
na vooraf de kampong Lingga ra
brand te hebben gestoken. Niette
genstaande onze troepen dadelijk die
kampong binnenrukten en den brand
trachtten te stuiten, werden 41 van de
55 huizen een prooi der vlammen.
Nog dien zelfden ochtend werd na
korten tegenstand hot nabijgelegen
versterkte Lingga Djoeloe genomen.
Het aantal dooden van don vijand
bedroeg 15 a 20, dat der vele gewon
den is nog niet bekend.
Aan onze zijde werden twee fuse
liers door schotwonden en eenige door
randjoe's gewond, hun toestand is
echter bevredigend.
Serbakti, het landschap Peran en
de meeste vijandelijke dorpen aan
de overzijde der Laoe Biang lieten
den ads.-res. Westenberg weten, dat
zij van verder opzet wilden afzien.
Den hoofden werd te kennen gegeven,
dat zij persoonlijk hunne opwachting
moesten maken.
Ook Lingga Djoeloe werd in den
nacht van 9 op 10 September vermoe
delijk door vijandelijke lieden in 'ie
asch gelegd.
De correspondent meldt nog, dat
voor Lingga onzerzijds 13 gewonden
vielen, allen met randjoestckcn. be
halve oen inlandsch fuselier, die ecu
schotwond opliep.
Onder de gewonden waren een offi
cier, een Europeesch sergeant en drie
inlandsche fuseliers onbeduidend, do
rest licht gewond.
Over de Tuberculose
en hare Bestrijding.
Men kan alleen zeggen, dat die
tuberculeuzen, die, waardoor dan
ook, aan do ziekte geen weerstand
hebben kunnen bieden en er aan ster
ven, aan teringlijden d. i. aan tuber
culose in het zoogenaamde 3de sta
dium, waar eeu steecis toenemende, -----
vermagering en. hooge koorts ondanks bacillen minder gemakkelijk worden
alle goede zorgen spoedig tot hetein-. overwonnen dan zwakken, kinderen
de voeren. I van tuberculeuze of ziekelijke ouders,
Tuberculose is dus een ziekte, die die bovendien nog gebukt gaan onder
voor genezing vatbaar is. Met nadruk minder gunstige levensomstandighe-
dient nog eens op die waarheid te den, daar dezen minder kans hebben
worden "gewezen, omdat de leeken, - dan genen, om de noodige tegengif
plaats voor de ziekte voorbeschikt
acht, gezond blijven ondanks den aan
val der bacillen, wanneer zij in le
vensomstandigheden geplaatst zijn,
die hunne natuurlijke weerkrachten
het best tot haar recht laten komen.
En omgekeerd zal een sterk gestel
ondermijnd kunnen worden door de
tuberculose, wanneer de levensvoor
waarden ongunstig zijn of wanneer de
persoon in quaestie, door andere
ziekten of een onverstandige levens
wijze verzwakt, een prooi wordt van
de ziekte. Het is hier vooral ook het
verweerkrachten van het organisme.
Een ieder vormt, bij besmetting, in de
weefselsappen, in het bloed stoffen,
die als verweermiddelen moeten die
nen tegen het. door de bacillen ge
produceerde gif. en dus tegengiften
genoemd kunnen worden. Het werken
der bacillen in het lichaam is een
voldoende prikkel, om het organisme
wakker te schudden en aan te sporen
zich te wapenen, om zich zoo snel,
zoo krachtig en, zoo doelmatig moge
lijk tegen den indringer te weer te
stellen. Gezonde, krachtige menschen
van een sterk geslacht, die onder goe-j alcoholisme, da.t aan de sterkste Ai
de voorwaarden, leven, zullen door de chamen het weerstandsvermogen out-
-a-- neemt
Uit al deze gegevens kan het. duide
lijk zijn, dat op velerlei wijzen het
aantal slachtoffers van de tuberculose
kan worden verminderd.
Of is het niet duidelijk, dat een be-
smet individu, wanneer de tuberculo-
hoewel geheel ten onrechte, nog maar ten te" vormen. j se no£ weinig vorderingen heeft ge-
al te zeer geneigd zijn, bij het uit-: Behalve nu, dat het weerstandsver-, maakt, ondersteund moet worden m
spreken van het woord ..tuberculose", mogen der patiënten kan verschillen; zijn strijd tegen deu zóó gevreesden
bijeen patiënt aaneen doodvonnis (naar gezondheid, aanleg, afkomst of vijand
te denken. Zoo begrijpt men dan nu levensomstandigheden), kan de tu- En is het daartoe niet noodig. dat
ook wel dat het toch nog niet zoo' berkelbacil verschillen in kracht, zoo- j hij zoo spoedig mogelijk van deaac-
dwaas behoeft te klinken."tegen deze dat b. v. de bacil der runder-tubercu-wezigheid van dien vijand overturn!
ziekte te velde te trekken. i lose in dit opzicht de slechtste reputa-is. De struisvogelpolitiek, het met wil-
Ilet is dus gebleken, dat de meeste tie heeft.. I len zien cn bemerken van duidelijke
menschen den aanval der tuberkel-Al deze factoren beslissen dus over, verschijnselen, heeft helaas ?1 teveel
bacillen kunnen doorstaan en zege- j het lot van den tuberkelbacil in hetslachtoffers gemaakt. Niet genoeg lean
vierend uit den strijd te voorschijn menschelijlc lichaam. Zoo kunnen, derhalve worden aangedrongen op het
treden. Die strijd nu is gestreden tus-i menschen uit een tuberculeus ge- - gewicht van een spoedig geneeskiin-
schen de bacillen en de natuurlijke slacht, die men dus in de eerste dig onderzoek, zoodra men verschijn
selen ontdekt als hardnekkige hoest,
koorts, nachtzwect, spoedige ver
moeidheid en vermagering. Juist in
het begin der ziekte is het zoo gemak
kelijk, met allerlei middelen de weer
kracht van liet organisme te verster
ken en de ziekte te boven te komen.
Hoe langer gewacht wordt, des te ge
ringer worden de kansen. De tijd
moet eindelijk eens voorbij zijn, dat
de patiënten nog steeds zelve de diag
nose „tuberculose" niet mogen hoe
ren. Het is een eerste eisch. dat zij
zelve van hun toestand op de hoogte
zijn, daar alle maatregelen slechts
dan tot resultaten voeren, als de
patiënt er de bedoeling van begrijpt,
den ernst van den toestand bij niet- j
opvolgen der voorschriften inziet. Een
ieder behoort dan te weten, dat de 1
tuberculose geen gevaarlijke ziekte is, j
maar, mits zij tijdig wordt ontdekt,
in de meeste gevallen tot genezing
komt.
Men is in den laatsten tijd meer en,
meer tot de overtuiging gekomen, dat
geneesmiddelen in deze niet de
hoofdzaak zijn. T-Iet weerstandsvermo-
gen wordt hel eerste versterkt door I
een zoogenaamde ligkuur in de bui- j
tenlucht. waarbij een krachtige voc- j
ding eveneens de lioofdvereischie is. j
De grootste kracht der geneeskunde
moet evenwel hier zoo min als elders1
gezocht worden in het genezen]
van bestaande afwijkingenneen
hoofdzaak moet blijven ..het voor
komen der ziekte n".
En in dit opzicht zal stellig ook
voor de tuberculose de wetenschap
liaar grootste triumfen kunnen vie- j
ren. Men kan zonder meer uit al het
voorafgaande afleiden, hoe dit ideaal
is te bereiken.
Zoolang er tuberkelbacillen beslaan,
zoolang zal ook het gevaar voor be-1
smetting aanwezig blijven, en zal het
alleen zaak zijn. de gelegenheden tot
aanraking met bacillen zooveel als'
doenlijk is te vermijden, en het weer-1
standsvermogen van het lichaam zoo-!
veel mogelijk te versterken. Dit laat-
ste bereikt men het beste door zoo
gezond mogelijk te leven, door licht
en lucht overal in hui? en werkplaats'
te laten toetreden, door matig en ge
regeld te zijn. door zich goed tevoe-j
den en schadelijke invloeden verre te
houden. Deze voorzorgsmaatregelen
zullen vooral van belang zijn voor j
hen. die voorbeschikt zijn voor detu-!
berculose. hetzij dan dat zij zwak zijn]
van aanleg of door ziekten e. a. zijn'
uitgeput. Hetzij zij uit famiüën stam-
men, waarin vele leden aan tubercu -
lose stierven.
Het hoogste ideaal evenwel moet
zijn, de besmetting onmogelijk tema
ken door het uitroeien van de tuber-
kclbacillen. Dit schijnt waarlijk zoo1
op het eerste gezicht onuitvoerbaar,
on velen zullen in hunne onwetend-
beid hierover medelijdend glimla- j
En toch is het geen hersehschimmig
chen.
denkbeeld zonder meer, ontsproten
uit het brein van een onpractisch
idealist. Mannen van naam op het ge
bied der tuberculosebestrijding als
Robert. Koch. Brouardel e. a. hebben
op hei Congres over Tuberculose, in
1901 te Londen gehouden, als hunne
overtuiging uitgesproken, dat de
strijd tegen de tuberculose tot schit
terende resultaten zou kunnen voe
ren. mits men maar het voorkomen
van de ziekte, het uitroeien van de
bacillen in het oog hield.
Tot nu toe bestond de bestrijding
der tuberculose in ons land. behalve
in de zorgen .van overheidswege voor
goed vleesch. goede boter en melk,
hoofdzakelijk in het streven naar het
oprichten van sanatoria voor longlij-
desr, zooals er reeds veel in ons land
bestaan (het sanatorium Oranje-Nas-
sau's Oord te Renkum. de sanatoria te
Hellendoorn. tè Putten, te Laren, te
Doorn. enz. Om aan de reeds hierbo
ven vermelde voorwaarden voor de
genezing zoo goed morrelïjk te vol
doen. heeft men terecht de behande
ling van t.uberculose-lijders in derge
lijke inrichtingen wenschelijk geoor
deeld.
Onder geneeskundig toezicht wordt
zulk een ligkuur zoo "nauwkeurig mo-
geliik daar uitgevoerd, tot nu toe
reeds met goede resultaten.
Een dergelijke behandeling is ech
ter zeer kostbaar. De sanatoria, voor
