NIEUWS» en ADVERTENTIEBLAD. b chrai ieu o >g w en, dj Sp ische jpenc vo geo] ?t, di opdi a g ui t. ee bio als in, uipei ga£ it sp mot dat cher j e vo et o enge .arw e< 00 ed late ,venti an vc stra j hec ie ere ku fstee envo Q. V g ee zelf ze v og e 1 ter he i na h n erw< ehra d oor jepl •ken ■ken 19 vc ni li ma ergi ing rio 22e .1 argang. No. 6744 Vziscnijni dr-gciijics, bertaive op Zon- en Feestdagen. ZATERDAG 24 JUNI 1905 HAARLEM S DAGBLAD A80NNEMENT E N PÉ& sDR'ÜB MAANDEN; Voor Haarlem Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente) Franco per post door Nederland Afzonderlijke nummers Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem 0.37> 1.20 1.30 1.65 0.02 0.37 0.45 Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. de omstreken en franco per post AD VERTENTIËN: Van 1—5 .egels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. 'Buiten het Arrondissement Haarlem van 1—5 regels ƒ0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regeL Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat Kleine advertentiën 3 maal plaatsen voor 2 maal betalen. Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55. tntercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122. Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs, 31bis Faubourg Montmartre. AGENDA Zaterdag 24 Juni. Vergadering N. O. G. Brongebouw Gem. Koor Polyhymnia Soirée, 8 uur. In deze agenda worden vergaderin gen, uitvoeringen enz. kosteloos ver meld, wanneer zij in onze kolommen zijn geadverteerd. OM ONS HEEN. BIOLOGISCHE TENTOONSTELLING IN ARTIS. sara rii izig jks< pkli eei jn I In twee zalen van Artis te Amster dam, toegankelijk door de deur in de Middenlaan, die bewaakt wordt door de twee welbekende, grimmige stee- nen leeuwen, heeft de Natuurhistori sche Vereeniging een Biologische ten toonstelling geopend, waartoe vreem delingen voor een dubbeltje toegang hebben. De Gids van de tentoonstelling, die voor dezelfden prijs aan het tourni- uet verkrijgbaar is, geeft een verkla ring van den Latijnschen naam. „Bio logie beteekent letterlijk: leer van het leven. Het woord wordt hier gebruikt ter aanduiding van de wetenschap, die het leven van dieren en planten omvat en de levenswijze onderzoekt, die vele dier- of plantsoorten met elkaar gemeen hebben. Zij laat daar bij sterk het licht vallen op het ver band, dat er bestaat tusschen vorm en leven. Tot zoover het boekje. Ik kan de be doeling niet beter toelichten dan door eens te wijzen op een klein onderdeel van de inzending van Artis zelf. Naast elkaar zijn geëxposeerd órte visschen, de eene is een diepzeevisch, die dus vaak in halfduister verkeert. Het dier heeft daarom een paar groote oogen, waarmee het in half donker zien kan. De tweede is gewoon te zwemmen aan de oppervlakte van het water, zijn oogen zijn verdeeld in tweeën, zoodat de bovenste helft kan zien in de lucht en de andere helft in het water; de derde is een dier, dat in onderaardsche wateren leeft, waar het donker is en oogen dus geen nut hebben. Dit d>er is blind, maar heeft een zeer sterk ontwikkelden gehoor- en tastzin. Hier ziet men nu een sterk voorbeeld van het verband tusschen vorm en leven. Humoristische bladen hebben, toen het wielrijden algemeen in zwang kwam, den mensch van de toe komst voorgesteld als een wezen met zeer korte armen, daar do fiets geen inspanning van de armen vergt, een laag voorhoofd, omdat ook het denk vermogen er weinig aan te pas komt, maar met onmatig ontwikkelde bee- nen en reusachtige kuiten. Da^r lag inderdaad een grond van waarheid in, voor het geval dat de mensch den geheelen dag op de fiets zat. Nu hij evenwel ook nog ander dingen te doen heeft, bestaat voor een dergelij- ken monstermensch in de toekomst geen gevaar. Maar keeren we tot de tentoonstel ling terug. Reeds in de vestibule wordt de bezoeker door in 't wild groeiende bloemen, aan de voorliefde van de leden der Natuurhistorische vereeniging herinnerd. Er is natuur lijk van volledigheid geen sprake. Wie op dit gebied een e enigszins complete collectie vertoonen wou, zou die in al de zalen van 't Paleis voor Volksvlijt niet kunnen onderbrengen, laat staan in een paar kleine zalen van Artis. De beknoptheid van de tentoonstel ling heeft dus tengevolge, dat ze een beetje van hak op tak springt. Ik kan dan ook niet anders doen, dan op enkele inzendingen wijzen. De bijen en hun leven nemen een belangrijke plaats in. Tegelijk met den zin voor natuurkennis is bij 't publiek de aandacht voor deze merk waardige dieren weer opgewekt en we vinden hier dus van alles, wat daarop betrekking heeft: een bijen kast in volle werking, een wals om kunstraat te maken, bijenwas, de kleeding van den ijmker, tot zelfs een paar open korven toe, die natuur lijk buiten de deur zijn gezet en daar zoo voortdurend door tientallen bijen worden omzwermd, dat het zaak is niet al te dicht, te naderen. Een andere zeer merkwaardige in zending geldt de mier, naast de bij het dier dat het meest aan de men- schen ter navolging wordt aangepre- zen. „Ga naar de mieren, gij luiaard en word wijszoo heet het. En ze- j ker gevoelen we, bij het zien van de rusteloos krioelende mierenwereld, dat daar van luiheid in den zin van j bewegingloosheid geen sprake is. In een kunstmatig nest van gips, dat in j tal van kamers is verdeeld, die dehol- ten van de mierenhoop voorstellen, i leven duizend© mieren naar 't schijnt jvroolijk en gezond. De moeilijkheid om het nest behoorlijk vochtig te hou- den, daar de mieren noch in eennat- te, noch in een droge woning kunnen aarden, heeft men getracht op te lossen door een buisvormige holte langs het j nest van tijd tot tijd met water te vullen. Groote bedrijvigheid heerscht er, maar e enigheid al evenmin als in de menschenmaatschappij. Hoe er ge vochten is in het nest, wordt ons door opschriften meegedeeldofficiee- le en toch geloofwaardige oorlogsbul letins. „In dit nest", zoo lezen we, „was eerst een kleinere staat van de zelfde mierensoort. Tusschen dezen en de later bijgevoegden ontstond een verwoed gevecht; de in den strijd ge vallen slachtoffers zijn door een der overgebleven mieren in een der ka mers links gedeponeerd." En op een ander„Bij dit nest werden later werksterpoppen uit een ander nest der zelfde soort gevoegd. Deze poppen werden dadelijk aangeno men, de bijbehoorende mieren daar entegen vijandig bejegend en naar boven gesleurd." En inderdaad zien we in de boven kamers mierencadavers liggen, als een bewijs, dat ook voor de mieren wereld een vredesconferentie niet overbodig wezen zou. Om ons heen planten in soorten, van overal, ook duinplanten ingezon den door de Leidsche afdeeling en wa terplanten. De afdeeling Utrecht le ver een belangrijke verzameling plan tenziekten en beschadigingen. Er zijn aquaria, er is een hoogst eenvoudig toestel om drijvende vischeieren le vend te houden, gedreven door een kinderen-stoommachinetje en een vernuftig toestelletje om het kloppen van de slagaderen in 't menschelijk lichaam te laten zien, dat zonder twijfel heel interessant zou zijn ge weest, wanneer het maar niet kapot geweest was. Eigenaardige natuur- spelingen zijn er te zien heksenbe- zem met een eekhoornnest er in, ver groeiing van den top van een treur- j eseh, insectenetende planten en een i heele verzameling electrische, lichtgo- i vende en vliegende visschen, afkom- j stig van Artis. I De collectiën vlinders, wespen en dergelijke, opgeprikt in doozen, ont- breken ook hier nietik vraag mij nog altijd af, of de leerzaamheid van j deze verzamelingen opweegt tegen haar moorddadigheid, ja of neen. Mocht een deskundig lid van de Na- i tuurhistorische vereeniging daarover eens een beschouwing ten beste wil- len geven, dan plaats ik die gaarne. Uit Haarlem en omgeving zag ik twee inzendingen een van de firma Krelage (Iris hispanica) en van de firma Voet te Overveen, cultuur van hyacinthen, hollen en snijden. De humor had ook een plekje gekre gen. Heel aan 't eind van de zaal legde het tentoonstellingsbestuur een boschpartij aan, omringde dat met een hek enzette er het welbeken de bordje aan Verboden toegang art 461 Wetboek van Strafrecht. Voor liefhebbers der natuur in ver schillende van hare uitingen zal deze beknopte tentoonstelling veel genot opleveren. De gemakkelijkste manier, om die van Haarlem uit te bezoeken is per electrische tram, overstappen bij de Marruxstraat. Maar 't duurt nog maar een paar dagen! J. C. P. gere manschappen. Aan het bivak- rende de onderhandelingen, van vuur li ribben zij het voortdurend over Zweedsche zijde geen overdreven of de doelloosheid van den oorlog, over zelfs onaannemelijke eischen. worden hun armoede en hun onverzorgde kin- gesteld. deren thuis. Dit voorop gesteld en wanneer eer- Zulke reservisten zijn, naar ook de lijk onder bepaalde verzekeringen „Frankf. Ztg." opmerkt, het nadeel slechts vrede wordt bedoefld zonder van de reusachtige legers. De hoeda- deemoedigende eischen, wil Noorwe- nigheid van de soldaten lijdt onder gen, als het kleinste land, dat niets het groote aantal. Verder zijn zulke beters kan wenschen dan den vrede, oude reservisten niet opgewassen te- genoegen nemen met alle tegemoet- gen de vermoeienissen van den he- komende concessies, dendaagschen oorlog, en eindelijk Noorwegen zal zelfs degelijke waar- leert de ervaring van den Mantsjoerij- borgen geven, wanneer ze overeen schen veldtocht, dat het met ontevre- zijn te brengen met de eer van het den soldaten kwaad vechten is. j land. Een correspondent van de „Datiy' Niettegenstaande de Zweedsche oor- Telegraph" te Modzji geeft in een uit- logspers het mixustene-Ramstedt hef- voerig telegram een overzicht van de j-1? aanvalt, wordt hét als vaststaand in\Tqttt KRnruvFRTurHTiWFK beschouwd, dat de Rijksdag het mi- JONGSTE KRIJGSVERRICHTINGEN nisterie zaj steunen, daar de boeren in Mantsjoerije. 1 en de arbeiders van Zweden eene Volgens dezen berichtgever, zou Lin- vreedzame schikking wenschen. jewitsi toen hij gewaar werd, dat deEen later bericht zegt. Japansche linies zich ongewoon ver; „Nija dagligt allehande" meeht t.e langs zijn linker- en rechtervleugel weten, dat de regeerings Dinsdag haar uitstrekten Misjtsjenko op verken- ontslag heeft ingediend. Het blad ning hebben gezonden. De Russen eischt. dat een ministerie, samenge- verrichten allerlei demonstraties om steld uit alle partijen, een coalitie- de Japanners den indruk te geven, ministerie1, zal worden gevormd, dat zij een aanvallende beweging be-l gonnen maar de Japanners liepen niet Buitengewone opgewondenheid in de val en lieten niet blijken, waar heerscht volgens berichten uit ver- zij in stelling lagen. Na herhaalde- schillende Hongaarsche conntaten lijk klop te hebben gehad, trok Misj- onder -alle kringen der bevolking in tsjenko, zonder zich om de onzijdige HONGARIJE. zone te bekommeren, Mongolië in, I Men gelooft dat m de meeste co- waar hij zich nieuwe voorraden ver-mitaten belastingbetaling geweigerd vondien, geruimen tijd zou vorderen, In haar rapport deelt nu db Port- Arthur-commissie mede, dat volgens haar oordeel de reden van de over gave der vesting als aannemelijk kan beschouwd worden. DE SCHATKIST VAN HET OOSTZEE-ESKADER. Het ..Russ. Telegr. Agentsch." deelt het treffende bericht mede, dat de krijgsschat, die admiraal Rodjest- wemaky aan boord van zijn vlagge. schip meevoerde, gered, en veilig en wel geborgen is. onbereikbaar voor de Japanners. De betaalmeester van de vloot kapitein Schermiote plaatste d8 schatkist op bevel van dien admi raal op een der vlugloopende sche pen der vrijwillige vloot, die met het geld naar Tsjifoe wist te ontkomen. Dc kist, bevattende baar geld en pa pieren van waarde tot een bedrag van eenige mUlioenen roebels, kwam den 28en Mei in de Chineesche haven Tsjifoe aan en werd daar overgedra gen aan den Russischen consul Tie- dernan, terwijl kapitein Schermiote zich daar nog eveneens bevindt, wachtende op de bevelen van zijn ne- geering. Stadsnieuws Muziek in den Hout! 14de Muziekuitvoering op Zondag 25 - j - ~-r j - -x -x. Juni. des nam. 21/2 uur. door het schafte en Chineezen huurde om de zal worden en dat de recruten niet Haariemsch Muziekkorps. Dir. luite- vijandelijke linies te bespieden. Toen zullen opkomen. Dit is het gevolg nant-kapelmeoster C. P. W. Kriens. Oper Misjtsjenko inlichtingen had die hem van de voorlezing van de motie van voldoende leken, trok hij om de lin-Banffy, die men het geheeld land kerflank van de Japanners heen en be- door opvat als een soort van mani- dreigde hun verbindingslijn, in de fest aan het volk. hoop een gedeelte hunner naar het Men houdt het er voor, dat baron Zuiden te lokken. j Fejervary trots de tegen hem. uitge- Maar al deze bewegingen brachten brachte vota van vertrouwen, zijn geen verandering in ontslag niet zal indienen, omdat als- HET KRIJGSPLAN VAN OYAMA, dan de vaststelling dor quoten door -r 1 den Koning op 30 Juni onmogelijk integendeel zij hielpen de Japanners zou(je zjjn om op de hoogte te komen van de. stellingen der Russen. En dientenge- A d„ Frank[ Zel, wordt uit volge nadert nu de groote slag. Rome medegeiIecld> dat Blijkens ambtelijke rapporten, heb- Z. H. DE PAUS - - ben de Japanners aan het front reeds dezen zomer eenige weken zal door- garnizoen zijnde regiment Infanterie belangrijke stellingen bezet, die noo-; brengen te Casteügandolfo. Z. H., naar de Harskamp, om daar deel te dig zijn voor den goeden afloop van; die in Venetië gewoon was zich bui- nemen aan de manoeuvres, die er een a-lgemeen gevecht. De Russen kwa-j ten vrij te bewegen, voelt zich niet al van 23 Juni tot 7 Juli gehouden zul- men, na een d ag vechtens, in slechte te wel binnen de muren van het Va- len worden. Om ongeveer zes uur ver- positie. Linjewitsj' toestand zou op tikaan en zal op raad van zijne ge- liet de troep de kazerne en maroheer- dit oogenblik gevaarlijker zijn dan die neesheeren een tijdlang de berglucht de naar het goedeuanstation aan de van Koeropatkin na den slag van gaan genieten. Zooals men weet is Leidsche Vaart, wanneer hij om ze- Moekden. Hij is geheel in de war ge-het kasteel in Castelgandolfo pause- i ven uur met den trein vertrok, bracht door zijn machteloosheid, om lijk eigendom. De militairen werden uitgeleide ge- Marsch und Chor aus der „Rienzi", Wagner. 2. Ouverture „Der Beherrscher der Geister", Weber. 3. Gavotte Royale, Czibulka. 4. Grosse Famtasie aus „Preciosa", Weber. 5. Ouverture,,Der Königslieutenant" Ti tl. 6. Invitation A la Valse, Weber. 7. Grande fantaisie ..Lakmé", De- libes. Naar de Harskamp. Hedenmorgen vertrok het hier de bewegingen van het Japansche le ger te ontmaskeren en. als men een gevangene mag gelooven, zou Linje witsj zeer ongerust ten aanzien van zijn, |H De Fransche nota inzake de MAROKKAANSCHE QUAESTIE i daan door een groot aantal vrienden en belangstellenden. de»n spoorweg in zijn rug zijn. Hij j blïïH Wwiis'dig herdacht de 'heer H. meent dat het doel van den ewstvol- ™nd.g iHe't stuk is voftian blad Lycklama, machinist aan de Haar- S'S feinifdeT M m geefirSferRm.vllt^rin S Sdt?T?«,>f!!bri<* fWSi rhnrhin tot eiken nrïis verdedigen i geschiedkundig overzicht van het ®n (ïacr waarop hij vóór25 'CMWdéte&ij! "unje^fÜH Pe-! vraagstuk en doet hij de heel bijzon.^bovengenoemde t.rma in tersburg bevel hebben gekregen om Ta lOlff nar werd de jubilaris lees. Japanners3 verhinderen, dat deMar^uUkom,op,^ door de directie en nTTocTccun r-rn-nrr» tijd een voorstander heeft betoond' personeel en door den Jv>or Swens, HET RUSSISCHE GEBIED yan Opeoi-deur-politiek voor Marok-r ™ds,ten directeur der fabriek, harte- binnen vallen. Eenige dagen geleden ko, de integriteit van dat rijk eü de -1 toegesproken. Deze overhandigde is er een langdurige krijgsraad ge- souvereimitei't van den sultan. j m namens de directie een gouden houden. Daarop volgde een gala-mqal- j Minister Rouvier neemt het Voor-rcmonto'r horloge met inscriptie, be- tijd. Sedert dien zijn er voortdurend «tel van een internationale conferen- j n.evei\s een couvert met inhoud, om versterkingen te Charbin, te Tsjang-j tie niet aan, doch wijst het evenmin dien dag verder met de zijnen genoeg- tsjoeng en Girin aangekomen. Nacht li ij bespreekt "alleen de voord ee-door te kunnen brengen, en dae werpen de Russen schausen jen ea de nadeelen van zulk een con-! Namens het kantoorpersoneel op. de grond is overal doorgraven ,m©t mijngangen. Buitenlandsch Overzicht DE OORLOG Russische officieren klagen in hun brieven uit Mantsjoerije over DE ONBRUffiBAARIIEID van do reservisten in hun leger als één der oorzaken van de voortduren de nederlagen. Die veertigjarige mannen mot baar den zijn ontevreden, omdat zij hun oproeping als een onbillijkheid be schouwen. En dat element 20 tot 30 percent van het totaal oefent een ongunstigen invloed op de jon- Aangaande DEN TOESTAND IN DEN KAUKASUS wordt door de „Birschoewija Wjedo- mosti" het volgende bericht i ,.In het district Sjaroechaa, gouver nement Eriwan. verwoestten opstande lingen ten getale van 37.000, vier Ar menische dorpen, maar werden daar na bij een aanval op het verschanste Oelianorasjan mdt verlies van onge- 1 veer 100 dooden terug geslagen. Het dorp Goeloendian werd drie dagen door soldaten bezet gehouden. Na aan komst van een sotnie versterking sloeg de commandant der troepen de formeele bestoiming van de oproer lingen af en bracht hij hun groote verliezen toe. Gedood werd een op standeling met een groene turban. 's Nachts gingen de kozakken over tot den aanval, namen 870 man ge vangen, maakten een zwarte vlag buit waarop de hand van den profeet was geschilderd, benevens een menigte wa penen. Er werden Mohammedaansche pro clamaties gevonden, in welke Sjiieten en Sunnicten (de voornaamste sekten der Mohammedanen) werden opge wekt tot een gemeenschappelijken strijd. Uit Christiania wordt aan dö„Voss. Zeit." bericht Het voorstel van de ZWEEDSCHE REGEERING wordt hier algemeen opgevat als een teeken van verzoenlijke stemming. De geheele pers wijst er op. dat de weg voor een minnelijke schikking ge baand is en men rekenen kan op ferentie en de voorwaarden, waarop ^em ,een bloemstuk aangeboden en zij. naar het oordeel der Fransche van 0.vei]ige personeel ontving hij regeering, reden van bestaan kunnen hebben. Het GRIEKSCHE KABINET heeft ontslag gevraagd. De Koning heeft den heer RaJi opgedragen een nieuw ministerie te vormen. OORLÖGSVARIA ITALIë EN DE VREDE. De Italiaansche afgevaardigde Ro- moessi heeft in de Kamer een petitie ter tafel gebracht, geteekend door 400.000 Italianen, waarbij de Italiaan- een leunstoel. Blijkbaar aangedaan dankte de jubilaris voor de hartelijke ontvangst en de keurige geschenken. Kerkelijke gewaden en sia. raden. Naar wij vernemen zal a. s. Zon dagmiddag te half twee. ten huize van den heer Schrederhof in de Kruisstraat alhier, de tentoonstel ling geopend worden van kerkelijke gewaden en sieraden, welke bestemd' zijn voor arme kerken, vervaardigd door de dames-leden cler Vereeniging van Eeuwigdurende Aanbidding. „Wie denkt Overwint." De vereeniging „Wie denkt Over- - wint" alhier zal voortaan hare bijeen- sche regeering wordt uitgenoodigd komsten houden in de nieuwe, net in- op te treden tusschen gerichte zaal van het gebouw „De bemiddelend Rusland en Japan. Minister-president Fortis deelde mede, 'Idat de regeering niet het initiatief had genomen om te geraken tot den vrede tusschen Rus land en Italië, maar dat zij haar krachten zou inspannen, den wensch van alle Italianen te doen bereiken. De petitie werd daarop aan den mi nister van Buitenlandsche zaken over handigd. HET ONDERZOEK NAAR DE OVER GAVE VAN PORT-ARTHUR. De commissie, aangesteld om een onderzoek te openen naar de omstan digheden onder welke Port-Arthur ca. putuleerde. schijnt reeds gereed te zijn gekomen met haar arbeid. Vroe-einde hare houding vast te 'sTèilen bij gere berichten hadden doen verwach- J de a.s. gemeenteraadsverkiezing en goede betrekkingen in de toekomst, in j ten, dat het hooren van getuigen, die tevens ter_bespreking van de a.s. her de veronderstelling altijd, dat gedu- in Japan zich in gevangenschap be- stemming"voor de Tweede Kamer. Toekomst", Kleine Houtstraat 44. De eerste zal plaats vinden a.s. Zon dagmorgen om half elf. Belanghebbenden gelieven hiervan nota te nemen en verwijzen wij naar achterstaande advertentie. Protestantsche Kiesveree- niging. Naar wij vernemen, zal .nr. Mr. Frank K. van Lennep zelf als spreker optreden in de vergadering der Pro testantsche Kiesvereenigmg op Maan dagavond, waarin ook door Dr. J. Th. de Visser zal gesproken worden. Herstemming. Hedenavond vergadert de Protest. Kiesvereeniging met hare leden, ten Verkiezingsrede. Ds. G. Wisse, gereformeerd predi kant te Leiden, hield Donderdag avond in de groote zaal van dje So ciëteit Vereeniging een vorkiezings- reda tan gunste van den heer Jhr, Mr. Frank K. van Lennep. Deze vergadering, belegd door de Anti-Revolutionaire Kiesvereeniging „Nederland en Oranje", was bezocht dcor ruim acht honderd, personen. Tegenwoordig was ook do Kamera candidaat Jhr. Mr. Frank K. van Lennep. Om half negen opende de voorzit ter van „Nederland en Oranje" de bijeenkomst met gebed, waarna Ds. Wisse zijn rede aanving. Aangenaam wras het spreker, dat hij niet behoefde tie spreken over den persoon van den tegen-candidaat doch over diens beginselen. Temeer, daar de vrijzinnige verkiezingsbladen „De Verkiezingscourant" en „De Can didaat" het totaal oneens waren ov.er de wijze waarop Mr. Van Styrum Haarlem vertegenwoordigd heeft. De eerste stelling der redevoering was, dat de verkiezingsstrijd er een is tussh'en geloof en ongeloof. Spre ker bedoelde hiermede niet. dat een liberaal atheïst of ongeloovige is, omdat hij liberaal is, integendeel zijn er vele liberalen, die eiken dag don Bijbel ter hand nemen. Zelfs in de Tweede Kamer weerklonken de woor den des Bijbels uit den mond van den liberalen afgevaardigde Prof. Van der Vlugt,' toen deze sprak over 'dien omgang met God in de binnen kamer. Nu is liet evenwel niet het doel een afgevaardigde te zenden naar do binnenkamer, maar naar de Tweede Kamer. Tegen de stelling dat de gods. dienst zich moet bepalen tot de bin nenkamer is o. m. in te brengen, dat 2/3, ja 3/4 van ons volk vasthoudt aan den godsdienst. Dat de strijd dezer dagen werke lijk een strijd is tusschen geloof en ongeloof, erkennen de liberalen zelf, meende spreker. Ten bewijze, hiervan haalde Ds. Wisse citaten aan van Mr. Cort van der Linden en Prof. Van der Vlugt. De eerste verklaarde„Het liberalis me is een tak van den breeden stroom van het rationalisme." Prof. Van der Vlugt legd,e de ge tuigenis af„Ik behoor op kerkelijk gebied tot de vrijzinnige richting, dus op politiek gebied tot de libe ralen Wanneer Dr. Kuyper nu werkelijk de scheidingslijn bij het volk heeft ingedragen, heeft hij dit afgekeken van Prof. Van der Vlugt. Spreker behandelde nu achtereen volgens de drie punten gezag, waar heid en verdraagzaamheid en men- schelijke vrijheid. Over het eerste punt HET GEZAG, merkte Ds. Wisse op, dat het erbij hem niet in wilde, dat do liberalen het Koningschap zoo geëerd hebben. Men denke maar aan de woorden uit het liberale woordenboek De Kroon is een vliegwiel, de Kroon is een or nament, de Kroon is de eerste die naar van den Staat, de Kroon is een inventaris. Eenige jaren geleden heeft die be kwame woordvoerder der sociaal democraten Mr. P. J. Troolstra, den liberalen een hazenpeper bereid, waar naar de gewoonte der socialisten een goede dosis peper in was, maar ook een flink stuk haas. De heer Troel stra verweet het liberalisme n.I. dat zij de politieke koningsmoordenares is. Dit is oen krasse uitdrukking, maar zij is waar. Het liberalisme Heeft ook de grondslagen van het huisge zin ondermijnd, b.v. door den leer plicht, den vaccinedwang enz. Sprekende over dit punt: gezag, brengt spreker een woord van hulde aan de sociaal-democraten, die hun partij hebben gezuiverd van het anarchisme, omdat zij wel weten, dat geen samenleving denkbaar is zon. dier gezag. WAARHEID EN VERDRAAG ZAAMHEID. De liberale idéé is, dat de bron der waarheid is derede. De Chris tel ijken zijn het hiermede niet eens, zij stellen de openbaring hier voor in do plaats. Gaat men van de liberale gedachte uit, dat de raenschelijke rede de kenbron is. dan moet men dus van den mensch zelf uitgaan. Wie nu den mensch wil beschou wen, beschouwt zich zelf. Daarom gaan de liberalen uit van zich zelf en zoggen de menschelijke Tede is deli berate rode. Men spreekt van verdraagzaam heid. De schoolwet zegt, dat de kin deren opgeleid moeten worden tot allo Christelijke en Maatschappelijke deugden. Dus moet men ook de kin deern der ongeloovigen Christelijke deugden leeren. Wanneer men bet heeft over verdraagzaamheid, moet

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1905 | | pagina 1