NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. 23e Jaargang. No. 6930 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. WOENSDAG 31 JANUARI 1906 HAARLEM S DAGBLAD ABONNEMENTEN ADVERTENTIE N: v per dpie maanden: ÊSt jMüÊ' Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement voor Haarlem j ï.zo Haarlem van 1—5 regels ƒ0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regel. Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Bij Abonnement aanzienlijk rabat. gemeente) ]-^9- Jf.Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing; Franco per post door Nederland1.® f r V- h-if J S 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant. Afzonderlijke nummers0.024 aVV WmkafrV 5 n a x- u rr Ceïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem„0.37.4' Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55. de omstreken en franco per post „0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724. Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122. Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicitè Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs, 31bis Faubourg Montmartre. AGENDA Woensdag 31 Januari. Bovenzaal De KroonRev. J. Irwin Brown Second: Lecture, 8 o'clock. Weten en Werken'Vrijz.-Dem. en Alg. Ned. Werkl. VerbondVoor dracht-N. G. Brouwer. OM ONS HEEN ccxvn. HET ONDERWIJS VOOR HONDERD JAAR. Tot de bekommernissen van de ge meentebesturen van dezen tijd bedioort zeker in de eerste plaats het onder wijs. Dit is als 't vat der Danaïden, dat hoe vol 't ook geschept werd, toch altijd weer leegliep. Ik geloof wel, dat er haast geen maand voorbijgaat, waarin de Gemeenteraad niet op de agenda een zaak van onderwijs vóór zich ziet, om van het dagelijksch be stuur nog maar niet eens te spreken. En het schijnt wel, dat hoe meer men er aan doet, er des te rneer aan gaat ontbreken. Althans de pen, waarmee de Secretaris va.n de onxier- wiijizersvereeniging haar requesten aan den Raad pleegt te schrijven, •wordt nimmer droog. De eene wensch volgt, op de andere. Salarisverhoo- ging, lokalenverbetering, invloed op het schoolbestuur, verkleining van klassen, ziedaar eenige punten van 't grievencahier, dat de Bond van Nederl. Onderwijzers 'hier en elders, den bestuurderen der gemeente voort durend voor de oogen houdt. Ze vra gen ie veel, zeggen sommige men- schen. Nooit genoegbeweren 3e on derwijzers. Tevredenheid is.de dood van den vooruitgang Wat mij betreft, weinig begeerig mijn neus in een wespennest te ste ken. zal ik liever eens nagaan, hoe het in de schoolwereld voor ongeveer een eeuw geschapen stond, 't Was in den fameuzen tijd van de Bataafsohe Republiek en er is 'sedert dien tijd weinig veranderd in zooverre, dat er ook toen al waren schoolopzieners, schoolonderwijzers (of meesters) en openbare scholen. De namen waren dus vrijwel gelijk. Maar de toestan den zijn in die honderd jaar hemels breed veranderd. Het oudste van eenige stukken, die ik door vriendelijke bereidwilligheid voor mij heb, dateert van September 1802, het is een schrijven van Josué Teissèdre l'Ange en Jan van Geuns, schoolopzieners, ,,aan alle de School onderwijzers, tot hun lieder district behorende." „Burgersaldus vangt dit rond schrijven aan, een begin, dat zoet moet klinken in de ooren van hen, die naar de republikeinsche school heen- sturen. Intusschen, dat gelijkheids- etiquet bedriegt. De circulaire is éen en al gezag en bevel. De heeren wa ren gemaohtigd (geauctoriseerd noe men ze het) om ongeschikte leerboe ken in onbruik te brengen en daar entegen meer geschikte in te voeren, zoodat zij dan ook een lange lijst overleggen van allerlei boeken, die hun voorkomen geschikt te zijn. Op zichzelf niets bijzonders. Maar wel merkwaardig is een wenk, die over de invoering en het gebruik van de nieuwe boeken aan de onderwij zers gegeven wordt. „V-ooreerst zult gijlieden van de bovenstaande lijst geen ophef, noch aankondiging maken, maar u eenvoudig en in stilte daarnaar gedragen..." Blijk baar verwachtte men verzet van Jen kant der ouders tegen de nta ïwe boeken, wat nog duidelijker blij t' v'i, wat er volgt „en, kan bet eenigszins geschie den, ten minsten voor eerst, de boe ken der kinderen in 't school hou den."' En droogjes voegen de twee schoolopzieners er aan toe „Dit zal de invoering wel het meest bevorde ren en gemakkelijk maken." Ik zal zulk stiekem-doen niet aan bevelen. Maar wat een verschil met den tijd van heden, waarin elk on vertogen woord van een school- autoriteit gestraft zou worden met spot en hoon in een half dozijn cou ranten. Teissèdre l'Ange en Van Geuns zouden zooiets niet voor mo gelijk gehouden hebben en gaan dan ook in hun deftige circulaire, onbe wust van wat er een eeuw nader hand in hun vak al veranderd zou wezen, voort met gebiedend vermaan, op allerlei manieren gestraft: door Het te bebouwen terrein, dat wordt Volgens1 berichten uit volkomen be- 3000 menschen lnet slachtoffer wer- Zelfs gaa.n ze zoover, dat zij in va- zitten op de onderste plaatsen, door begrensd door de verlengden van trouwbare bron zullen alle regeerings- den. derlij k overwicht den onderwijzers aanteekening in het boek van slechtde genoemde straten.do Kleverlaan maatregelen, die op deze hervorm in- u j andere Landen, aanraden, wat zij zelf voor hun stu-1 gedrag, door het schrijven van dm 'het Cavti^kaze^,KQNING CHRISTIAAN VAN die noodig 'hebben. „Tot eene hand-naam op een schandbord, afzonder- 3neden |0O,r twee elkander rechthoe- bekend gemaakt. fSS'inan van Denemarken leiding voor u zeiven, zoudt gij ge- lijk te zitten, zonder iets te mogen ki£r cniidende was-en Hier komen 1 Koning Ghinstiaan van Denem&iken hruik kunnen maken van het nit- leeren (geen zware straf voor wie lui i,;8 bij bebouwing van 't terrein vier ^RA-AF WITTE 13Ntóat nemend boekske, getijteid E orst e warenin zware misdrijven door huizenblokken. heeft reeds vorsclwidone waarschuw»- ™Tl S3S Schoolboek der Aard be- lichamelijke straffen, doch waarvan' In het Z. zullen de Wouwerman- Smi, Jaa§^i~ •va^Tïn woedt aiJjii6T1|t[i:pi ^nd VAriJ),nfk VftvoeldA hii sc hrij ving. En verderop heet hetaanteekening moest worden gehouden straat en de Jan Steenstraat, na medegedeeld, dat men, wanneer hij audiëntie had verleend, gevoelde hij bed. straat en cle Jan steenstra at. na zich vermoeid em ging hij naar Eindelijk moeten wij nog ulieden, en den, schoolopziener bij het school-1 haar kruising mót de Santpoorter- k b d gn^n- om voor het middagmaal nog wat te vooral diegenen onder ulieden, die bezoek kennis gegeven. If1»»* W. worden doorge- .«gj Kamers een Dom zou aoen sprm rusten; de keizerin-weduwe van Rus- minder bekend zijn met den geest van Voor het geweten van den Meester end t i.S b he^verlenrie van' Men zegt' dat dit complot is °eor" 'nit "wL JiaaLddeu het thane verbeterd schoolonderwijs is het te honen dat hii nooit of fel? 1 v m o verlengde van ganiseerd door lieden, die er ook in Koning, ctle^ zich nut wed Oevoelde. net iuan„ veroetera scnooionaerwijs, n> nei ie uiopen, aat mj nooit 01 te het naar het N. N. O. loopende ge- f]aaff(ien von Plehwe te dooden De Keizerin nep cle leden der ko- deelte van den Kleverparkweg. ninklijke faniilie aan het bed; een Van dit plein uit gaan twee bree-l Te Petersburg is een verslag ver- groot aantal hunner kwamen bijeen, de wegen, één naar het N. W. en schenen van de gesprekken, gevoerd Even voor _3 uur 40 min. stierf de Ko- één naar het Z. W. Eén ongeveer °P 5 Januari tusschen ning kalm en rustig, driehoekig gedeelte van dit plein is DEN TSAAR Koning Christiaan werd 8 April 1818 aangewezen voor plantsoen. 1 ön de door hem ontvangen reaction- GoüorP is gus !#£.a I! Ten N. N. O. van het plein brengt aaire deputatie, genaamd: „Bond van J^noucl. Hi]i _^ndIjn JfeSI doorde lëkvormifir nlantsoen Ttucaisfiha mannm wet c ten sterkste aanprijzen het lezen en nimmer een lichamelijke kastijding bestudeeren van de volgende werkjes 1 heeft toegediend, die niet in het boek over dit ontwerp handelende..." vol- werd opgeteekend. Geen kind mag zonder verlof uit de school blijven. Geen kind mag te laat school ko men. In deze bepalingen ligt reeds de kiem van de leerplichtwet. Maar er is één artikel, dat velen ook gaarne de hedendaagsche jeugd zouden willen aanbevelen. De kinderen moeten met orden uit de School gaan en zich ook op straat of biji den weg vreedzaam en zedig Of ze het deden? Helaas, de on deugendheid op straat is van alle tij den en ik vrees,, dat het voorschrift, dat de 'Meesters deze Schoolwetten van tijd tot tijd aan cle kinderen moesten voorlezen en uitleggen, daar aan niet veel zal hebben veranderd. Ziehier een paai* grepen, uit het schoolleven van voor honderd jaar, Integendeel J. C. P. gen een drietal geschikte boekjes. Hebben we geen moeite, ons een voorstelling te maken van schoolop zieners, die aan de onderwijzers van hun district op dergel ij ken toon voor schrijven, waar ze hun eigen kennis uit moeten putten? Maai' dat was zoo de toon in die dagen. De schoolopzieners werden zelf in hunne instructie niet zonder zalving vermaand. Art. 8 van een in structie van 1803, die voor mij ligt, vermaant hen om het niet bij twee verplichte bezoeken aan hunne scho len jaarlijks te laten, in deze ter men „Niettemin wordt aan eiken school opziener op het ernstigst aanbevolen, om .hetzij ingeval van noodzakelijk heid, hetzij van uitstekende nuttig heid, of ook wanneer hij zulks, bui ten zijn merkelijk bezwaar, zal kun nen verrichten, zich aan het getal van twee jaarlijksche schoolbezoeken niet te bepalen, maar door het meerma len herhalen derzelve, zich bij het Vaderland en de Jeugd verdienstelijk te maken." De gewrongen stijl is nog niet eens zoo merkwaardig als het slot, waarbij den schoolopziener de belangen der jeugd en van het vaderland op het hart worden gebonden. En om te laten zien, dat de bestu ren van die dagen vooral niet min der zich aan onnederlandsche ter men te buiten gingen, dan die van tegenwoordig„het Staats-Bewind behoudt aan zich, deze Instructie, ten allen tijde, zoodanig te amplie- r e n, of al ter e r e n" enz. Een reglement van „orden", voor de openbare scholen binnen de Ba- taafsche republiek, levert eveneens nog wel merkwaardige dingen op. Er blijkt uit, dat men toen op Woensdag en Zaterdag daarom halve dagen school hield, „ten einde den Leerlin gen gelegenheid te geven om, buiten den gewonen schooltijd, onderwijs te ontvangen in de godsdienstige leei'- stellingen van het kerkgenootschap, waartoe zij behooren." De Zitplaats of Lessenaar van den onderwijzer moest zoo geplaatst zijn, dat iiij op de gemakkelijkste wijze de geheele school kon overzien. Dat was ook wel noodzakelijk, want 'heeft men in dezen tijd al bezwaar tegen klassen van 40 leerlingen, in die da gen kende men ze nog wel anders. In dit Reglement wordt bepaald, dat men bedacht zou zijn, waar het ge tal der scholieren meer dan zestig bedroeg, een ondermeester of een tweeden Meester aan te stellen. En in 1806 had men dit getal van 60 zelfs op 70 gebradht. De arme onderwijzer kon het dan ook alleen niet af. Men had een lis tig middel verzonnen, om hem kosta- looze huip te verschaffen. „Wanneer er", zoo zegt art, 27 van het Regle ment, onder de leerlingen der derde Classe gevonden worden, die de ver- oisohte bekwaamheid bezitten, zal de Meester zich van één of meer derzel- ven tot het onderwijs der eerste Clas se kunnen bedienendoch deze eer alleen te beurt doen vallen aan hen, die zich een geruimen tijd boven an deren ordentelijk en zediglijk hebben gedragen." Als dat niet pakte, pakte niemen dal. Onze voorouders misten geen handigheid. Hadden ze de jongens van de derde klasse gelast, als taak. een teekening van het plande ver- om Meester te helpen, dan zou het anderingen in den bestaanden toe- verzet zich niet hebben laten wach- stand zullen wij hier even vermel- ten, maar nu het voorgesteld werd den. als een groote eer, om Meester te j *n van Klever- helpen de woelige bende in bedwang park wf Nm een groot driehoékvormig plantsoen Russische t op de troonsopvolging als kroooi- een gewijzigden loop van den Kle- j Desprekers hadden den Tsaar ver- P^hs \an Denemarken aan^v-ezem, verparkweg die eerst ook recht-klaard, dat volgens hunne innige over- ®n \olgd5 n doorloopend, nu enkel de bocht tuiging de autocratie alleen Rusland ^5^?? ^Tfd|^ van Houdt laar het Noorden en boven-1kra redden en dat zij er zeker van "jeenngsdand «as het afleggen ia» dien een tweeden uiUooper krijgt zijn, dat het manifestj-an 30 OctobeidftDisch0 verfassunl", waardoor Slees- naar het Z. j zeer goed overeen te brengen 13 met AS!™' Jj Lnceliitd In het Z. wordt de Santpoorter- een autocratisch regoeringsstelsel. IdaL wp^ Dit wwcl de aanleiding straat verlengd naar het Z. Z. W. De Tsaar gaf daarop het volgende 0e™,0g m6t Prute6n en 0S tot den spoorweg Haarlem-Den antwoord Deze straat verdeelt het land hier Jj"'°P SraSsn^inikbem e?zSkarvanl' Pru&L en Oostenrijk moeetón worden met de verlengde Woumerman- en jUeeit d»^Bik tan«erwm, Jan Steenstraten met nog eenige an- jh6t Russische j I De bedoeQ'de Grondwet werd in 1866 dere geprojecteerde wegen in zes p k j vtamnmlt door oen vervangen. Maai' de blokken, welke voor bouwterrein be- w^a^d z" r^l^^J^^ koning geraakte in voortdurende stemd zijn. Irp df SS S Sl?d Te- striid met de meerderheid der volks Een weg is hier nog ontworpen LJ® aliên^die Se^etredeai ziin tot vertegenwoordiging, een strijd, die langs den zooeven genoemden spoor- irwftn hond rtïéer "dan 25 jaren djuurdio, en waarrn: weg. Rinnen zeer korten tii'd zal de zon de koning slechts op bet coi^ervati^ Ten statte verdient nog aandachtder waarheid schitterend opgaan over ve Landsüung steunde. In 1894 trad I o itinvi mTi rrr\o itiaII-a vi oo J»o 1,nl -11." 1 -T 1 i ---J""**- tuer wauiriieiu.' eomicereaiu opgaan, over iqai geschikt om te doen zien, dat althans de wijzigingen, welke noodzakelijk j Rusland, en iedere twijfel zal worden een gematigd kabinet OP- O in dat opzicht de „goeie, ouwe tijd" "Wken ™n het nieuwe weggevaagd." Y«rzo«..ng tusschen konden niet beter was, dan de tegenwoordige j-"taduct bij den Kinderhuissingel en [)e con^spondent van de 'liet verleggen der spoorbanen. I Telegraph" te Tokio seimt i volk gesloten. „Daily uit zijn huwelijk met prinses Louise HET UITBREIDINGSPLAN VOOR HET KLEVERPARK, Een paar dagen geleden gaven we het Raadsstuk, waarin B. en W. het nieuwe uitbreidingsplau voor de gronden in het Kleverpark aankon digden. Hierboven geven we thans dat de Velserstraat T.~ - j x it s van. Hessecn-Kassei had de Koning een I Uw correspondent te Nagasaki seint groot aantal kinderen, waaronder een dat de daar vertoevende Russen het zoon_ die koning van Griekenland is, een dochter die keizerin van Rusland was en een dochter die koningin van. Engeland is. Ook de jonge koning Hakon van Noorwegen is een klein zoon van koning Christiaan. Hij werd wel eens schertsend de grootvader der Europee sche vorstengeslachten ge noemd. Uit KOPENHAGEN wordt dato 29 Januari nog gemeld: i „Op de tijding van liet overlijden 1 des Konings werd de zitting van het Folkething dooi' den president onmid dellijk geschorst. De minister-president diende naar aanleiding van de troonsbestijging van den nieuwen koning het ontslag 1 van het kabinet in. i De Koning uitte den wensch, dat de ministers hunne ambtsbezigheden zou den voortzettenvolgens een voorloo- pig besluit zal deze zaak in eenheden plaats hebbende zitting van den Raad van State formeel worden geregeld'. 1 Beidie kamers van den Rijksdag zouden hedenmamiddag te half twee ;uur zitting houden. Te 3 uur zouden 'de lelden! van den Rijksdag vergade ren in de zaal van den Folkething tot het aanhooren van de koninklijke boodschap over de troonsbestijging i vair koning Prederik VIII. FRANKRIJK EN VENEZUELA. 1 President Castro heeft aan de vreem- 'de vertegenwoordigers, die gezamen lijk verzot aangeteekeud hadden te gen de Taigny aangedane beleediging laten weten, dat de regeering van Ve nezuela op haar stuk bleef staan, en dat elke andere regeering voor een dergelijk geval gesteld kon worden. 1 De Fransche kruisers „Jurien de Ia Gravière" en .Desaix" zijn te Willem stad aangekomen. OOSTENRIJK EN SERVIë. 1 De Servische minister van financiën heeft aan het „Nieuws van Belgrado" d« mededeeling gedaan, dat het kabi net het vporbeeld van Oostenrijk niet zal volgen, dat op onwettige wijze den invoer van Servisch vee heeft verbo- den, maai' dat het nog een maand j lang het bestaande verdrag met Oos- tenrijk-Hongarije zal nakomen, ten einde aan Europa te toonen, hoe cor- reet die hóqdino- van Servië'is. Na af loop van dien termijn zal een hooger neohit worden geheven. DE CONFERENTIE TE 1 ALGECIRAS. Een officieel communiqué deelt me de, dat de conferentie oen aanvang volgende teie^am hebben ontvangen E? SoïïfS.X 'wr AnnvocTou legatie betrekkelijk de verbetering WLADIWOSTOK der tegenwoordige belastingen en tot Petersburgsche Telegr. agentmir van 25 dezer het uitschrijven van nieuwe belastin- meldt, dat de werkzaamheden, die j gedert gisteren is een bloedig ge- gen. De besprekingen over het heffen noodig zijn om de ^*oj|AW^des rijks V6Cht aatL den gang tusschen de ko- van inkomende rechten zijn uitge- zqkken en de uit Japan teruggekeerde steld. krijgsgevangenen. In welingelichte krhMWj^m Weenen |fig§ ffal de Buitenlandsch Overzi chtS -wr de gro^jLi betr.x'fer fende en de bepalingen DOEMA van 19 Augustus met het manifest van: Men schat, dat er 1500 gewonden is men van oordeel, de quaestie 30 October in overeenstemming te'zijn, waarvan 500 naar de gasthuizen van de verhooging van invoerrechten brengen, en die tot volkomen wijzi- zijn gevoerd. De andere liggen in de in Marokko binnenkort zal wordenop- jp hollen mnot i1Pt ,iA,. ,-,rHanfaiHU naar bet Noorden wordt verlengd en I gin® van dein Rijksraad volgens de met sneeuw bedekte straten. gelost. Duitschland. Oostenrijk 5 J^ doorgetrokken wordt tot de Klevei'-grondslagen door graaf Witte in zijnDe trein, die uit Charbin moest toe- België zijn tegen een verhooging van en zeaigiijke jeugd, als een verruk- laan. Ongeveer rechthoekig op deze besluit, tot geleide van het manifest komen, is nog niet gesignaleerd. De 10 proc. maar waarschijnlijk zal men kelijk ideaal hebben toegeschenen. straat is een verlengstuk van de van 30 October aangegeven, thans in muiters hebben verscheidene treinen het over eene van 5 proc. eens wor- Luiheid en slecht gedrag werden gaenredamstraat geprojecteerd. vollen gang zijn. laten ontsporen, waarbij meer dan den

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1906 | | pagina 1