HAARLEM'S DAGBLAD
21 li 1! Dés lad
Prins Hendrik iu Haarlem
Binnenland
Van de Leestafel,
Om kwart vóór tienen hedenmor
gen kwaan Prins Hendrik, vergezeld
tan zijn adjudant Jhr. Hooft Graaf
land, aan het station aan. Op het
perron werd Z. K. II. ontvangen en
verwelkomd, door den Commissaris
der Koningin in deze provincie, Mr.
G. van Tienhoven en den waarne
mend Burgemeester, Mr. Th. de
Haan Hugenholtz, waarna, werd
plaats genomen in de gereedstaande
rijtuigen op het Stationsplein.
Het eerste bezoek gold de
WERF CONRAD,
de bekende fabriek aan den Spaarn-
danimerweg.
Bij den ingang van de faibriek,
waar eene smaakvolle plantenver-
siering was aangebracht, werd Z. K.
II. Prins Hendrik met gevolg ver
welkomd door den Directeur van de
Werf Conrad, den heer P. Goedkoop
üzn., en eenige commissarissen, en
vonoigens de directiekamer binnen
geleid, waar de heeren C. H. Holst,
hoofd- en scheepsbouwkundig inge
nieur. A. Jonker, administrateur, en
F. Lugt, werktuigkundig ingenieur,
aan Z. K. H. werden voorgesteld.
De heer Goedkoop liieid daarop
eene korte toespraak, waarin hij Z.
K. II. in de eerste plaats zijne er
kentelijkheid betuigde voor de hoo-
ge eer van het bezoek en vervolgens
een beeld gaf van den aard vam het
bedrijf der „Werf Conrad" die erin
gesla,agd is om zich eene plaats op
de wereldmarkt te veroveren en ha
re producten naar alle werelddeelen
uitzendt.
Na gewezen te hebben op de groo
te vlucht, die het bedrijf in de laat
ste jaren genomen heeft, daar die
steeds stijgende eisdhen van het
scheepvaartverkeer- eene voortduren
de vergrooting van de capaciteit der
baggerwerktuigen noodig maakte,
maakte de heer Goedkoop melding
van een sinds een paar jaren nieuw
beoefenden tak van het bedrijf, n.l.
den bouw van goudwasehbaggernro-
lens. Dit zijn werktuigen, ingericht
tot het baggeren en wasschen van
goudhoudenden grond en van zooda
nig volmaakte constructie, dat gron
den, waarin niet nreor dan 1/3 gram
goud .per kub. Meter aangetroffen
wordt, toch nog met vrucht kunnen
worden geëxploiteerd.
De heer Goedkoop gaf ten slotte
een overzicht van de aan de fabriek
Verbonden sociale instellingen en
eindigde rnet het uitspreken van den
wensoh dat wat Z. K. II. had ge
hoord: en zoo aanstonds zou zien.
Hoogstderzelver goedkeuring zou
mogen verwerven.
Vervolgen^ ving de wandeling
door de fabriek aan, waarbij eerst de
ruime bankwerker ij en draaierij wer
den bezichtigd' om vervolgens over to
gaan naar de werkplaats voorplaat-
bewerking. waar o. a. in tegenwoor
digheid van Z. K. II. een bagger-
emmer van groote afmetingen van
den zwa.ren stalen snijband werd
voorzien, die er in roodgloeienden
toestand om'heengelegd en in den
vorm gebogen wend.
Vandaar gong de tocht over de
werf, langs de scheepshellingen, al
waar bezichtigd werden een op sta
pel staand baggervaartuig, bestemd
voor Spanje, een zandzuiger voor
Duit-schilaaid en ,drie in aanbouw
zijn de goudiwaschbaggermolens, die
in de eerste drie maanden, gedemon
teerd en verpakt, zullen worden ver
laden naai- "Vuurland.
Na bezichtiging van de schilders-
en timmerwerkplaats, waar o. a.
verschillende sloepen, bij de uitrus
ting van de onderhanden zijnde bag
gerwerktuigen bëlioorende. in be
werking waren, werd een bezoek ge
bracht aan de smederij, waar juist
do groote smeedpers, waarmede een
<lrnk van 200.000 K.G. kan worden
uitgeoefend, aan het werk was en
buigmacliines bezig waren zware
ijzeren ringen rond te zetten.
Daarna was de machinekamer aan
de -beurt, waar eene stoommachine
van 350 IPK., van geheel nieuwe
constructie, met de bijbelioorende
stoomketels, vervaardigd door de
heeren Gebr. Stork en Co. te Henge
lo, en eene dynamo van groote af
metingen, vervaardigd door de N. V.
De Electrotechnische Industrie te
Slikkerveer, de elecfcriciteit opwek-
ken waarmede de geheele fabriek
wordt gedreven.
Nadat alzoo het geheel was bezich
tigd, waarbij de werkzaamheden
overal in vollen gang waren en Z.
K. H. op de meest belangrijke werk
tuigen wend gewezen en daarin veel
belangstelling toonde, werd de te
rugtocht aanvaard naar 'het kan
toor, waar Z. K. H. het daarvoor be
stemde register van Hoogstderzelver
handteekening voorzag en na de ge
bruikelijke plichtplegingen na p. m.
anderhalf uur toevens afscheid nam.
Te één uur sluit de fabriek en
krijgt het geheele personeel vrijaf
met behoud van loon.
Na het bezoek aan de Werf Con
rad, begaf de Prins zich naar de
woning van den Commissaris der
Koningin aan de Nieuwe Gracht, al
waar de lunch werd gebruikt.
Na afloop der lunch reed de Prins
naar het gebouw der Holl. Maatsch.
van Wetenschappen aan het Spaar-
ne, ter bijwoning der
ALGEMEENE VERGADERING.
In het statige gebouw waren met
den secretaris den beroemden ge
leerde Prof. Bosscha tal van di
recteuren der Maatschappij ver
eeuwigd, om den Prins, die, zooals
rnen weet. Beschermheer van de
Maatschappij is, te ontvangen.
Daarna nam de vergadering een
aanvang. De Voorzitter, mr. G. van
Tienhoven betuigde bij de opening,
namens directeuren en leden, aan
Zijne Koninklijke Hoogheid dank
voor Hoogstderzelver, zoo duidelijk
blijkende belangstelling.
Na herinnerd te hebben aan 'ver
schillende verliezen, welke de Maat
schappij in het afgeioopen jaar had
geleden, verwelkomde de Voorzitter
verschillende directeuren.
Daarna werd een aanvang gemaakt
met de werkzaamheden.
Allereerst was nu het woord aan
Prof. J. Bosscha, secretaris, die o. m.
het volgende zeide
Koninklijke Hoogheid,
Mijne Heeren,
Omtrent 'de bemoeiingen van de
Maatschappij in het afgeioopen jaar
valt het volgende te berichten.
Nadat het Tiende Deel van de wer
ken van Huygens, bevattende het slot
zijner briefwisseling was verschenen,
viel te overwegen in welke volgorde
en in welken vorm zijne overige ge
schriften zouden moeten verschijnen.
Tot dit doel kwam de Commissie van
Redactie den 13en November 1.1. te
zamen. Hare beraadslaging had de
volgende uitkomst.
Men wenscht groepen te vor
men van wetenschappelijk werk, die
■zoo volledig mogelijk vereenigen wat
Huygens heeft verricht hetzij op een
bepaald gebied hetzij naar eene be
paalde aanleiding, zoo als zijne bij
dragen tot de handelingen van de
Fransche Akademie der Wetenschap-
pen.
Meestal zullen die groepen tot kern
hebben eenig gedrukt geschrift. Velen
daarvan zijn in het latijn geschreven.
De Commissie besloot daarom aan
den latijnschen tekst van Huygens'
'hoofdwerken eene overzetting toe te
voegen in de Fransche taal, welke het
naast bij de Latijnsche komt en ook
die .is, waarvan Huygens zich veelal
bediende, gelijk ook aan zijn Latijn
wel te merken as.
De eerste der zoo even vermelde
groepen zal bestaan uit de „Travaux
de Jeunesse".
Van de Travaux de Jeunesse zijn
thans drie bladen persklaar en is het
overige ter drukkerij.
De verhandeling van Dr. P. J. S.
Cramer over knopvariatie welke ver
leden jaar werd bekroond, is bestemd
voor de werken in quarto van onze
Maatschappij.
Intusschen is ook in dit jaar een
antwoord op eene prijsvraag van bo-
tanischen aard ontvangen. Daarover
zal aanstonds uwe beslissing worden
ingeroepen.
VOORSTEL OVER HET BESTEDEN
DER SUBSIDIE.
De Commissie, door Directeuren be
noemd tot liet doen van een voorat el
aangaande de wijze, waarop het dit
jaar beschikbare subsidie zal worden
besteed tot bevordering van de studre
van eenig onderwerp van wiskunde,
en bestaande uit de leden Korteweg,
Soboute, Van de Sande Bakhuyzon,
Lorentz en den secretaris, is, onder
leiding van den voorzitter der Maat
schappij, bijeengekomen den 13den
November j.L
In die vergadering werden drie
voorstellen te berde gebracht. Prof.
Korteweg stdlde voor, hot subsidie te
bestemmen tot bevordering van de pu
blicatie van het Journaal van Beeck-
manProf. Schoute had het voorne
men opgevat aan te bevelen een
systematisch geordend, bibliogra-
phisch overzicht te doen samenstellen
van de nieuwe, meer dimentionale
Geometrie, terwijl prof. Lorentz een
voorstel deed betreffende het bereke
nen en in tafels brengen van Bessel-
scho functiëu.
Toen evenwel prof. Korteweg aan
leiding, doel en be teekenis van het
uitgeven van Beeckman's Journaal
had ontwikkeld en daarbij steun had
gevonden in nog andere dan de door
hem aangevoerde gronden, verklaar
den de leden Schoute en Lorentz hun
ne vooratellen vooriootpig terug te ne
men en werd, na eenige beraadsla
ging, eenparig besloten het Journaal
van Beeckman, dat zioh in hand
schrift in de Provinciale Zeeuwsche
bibliotheek te Middelburg bevindt,
1 een nader onderzoek te onderwer
pen, ten einde over de beteekenis van
zijnen inhoud en de uitvoerbaarheid
van het plan zoo mogelijk beslissende
inlichting te verwerven.
Isaac Beeckman, later rector aan
de iatijnachef scholen te Utrecht, Rot
terdam en Dordrecht, en bekend wis
kundige, schijnt in 1618 de eerste Ne
derlander van beteekenis geweest te
zijn.
De Commissie komt nu tot het
eenparig besluit aan directeuren het
volgende voorstel in te dienen
„Er wordie eene Commissie van re
dactie benoemd, met volmacht, onder
nadere goedkeuring van directeuren,
tot de uitgave van liet Journaal van
Beeckman over te gaan, hetzij in zijn
geheel, hetzij teai deele, naar gelang
dit bij volledig onderzoek wemschdlijk
zal blijken. Die Commissie verzekere
zich daarbij van de hulp van den heer
C. de Waard, een Amsterdamsoh
student, aan wien daarvoor het be
schikbare subsidie van 500 worde
Dit voorstel werd vervolgens aan
genomen.
Hierna hield Prof. J. C. Kapteijn
een voordracht over stroomingen in
'het sterrenstelsel.
HOFBERICHTEN.
Men seint uiit St. Blasiën
H. M. d'e Konirgin-Moeder dier Ne
derlanden is Vrijdag te St. Blasiën
aangekomen en zal daar eenige weken
blijven vertoeven. H. M. heeft haren
intrek genomen in het Hotel en Kur-
haus St. Blasiën.
De opper-ceaieuwnieineieister maakt
bekend, dat het Hof, ingevolge d'é he
velen van II. M. d'e Koningin, dien
Lichten rouw zal aapnehnen voor den
tijd vian lacht dagen, inigaandie op Za
terdag 19 Mei, wegens liet olvorlijden
van H. K. 11. Mevrouw de Prinses
Weduwe Fr e der ik Karei van Pruisen.
TWEEDE KAMER.
De leden schijnen van de „quaes-
lies" bij het Arbeidscontract gaan
deweg hun bekomst te'krijgen. Gis-
terenoclmtend kon die fitting eerst te
half één beginnen, omdat er geen le
den genoeg waren. De vreemde
munt-quaestle werd voorloopig nog
aangehouden.
Doch uitvoerig werd gedebatteerd
over de vraag van uitbetaling van
het loon in lokalen waar alcoholi
sche dranken worden verkocht of
in winkelneringen of in lokalen die
met dergelijke lokalen binnenshuis
in verbinding staan.
De bezwaren waren van verschil
lenden aard. Sommige leden wilden
geen uitbreiding geven aan wat te
dezer zaken reeds in de Drankwet
was bepaald. Anderen vonden het
verkeerd oan uitbetaling van loon te
verbieden in verlofhuizen als bijv.
geheeJ-onthouders-café's of Volks
bond-koffiehuizen. wat door weer
anderen werd bestreden, omdat in
vele bierhuizen clandestien wordt ge
tapt. Ook meende men. dat de ge
dwongen winkelnering door het ar
tikel werd tegengegaan. Dat was
vooral het argument van den Minis
ter, die evenwel van de (heeren
Roessingh en Smeenge een amende
ment overnam, bepalende dat, waai*
een bedrijf gecombineerd was met
dranknering, uitbetaling mocht
plaats hebben van arbeid in dienst
betrekking.
Aangenomen werd ten slotte een
amendement van den heer Lobman
(met 48 tegen 11 stemmen) om het ge
heele verbod te doen vervallen.
Bij een verder artikel kwam een
amendement ter sprake van den heer
Duymaer van Twist, bepalende dat
Lo.onbetaling alleen op werkdagen
mocht plaats hebben, wat van vele
zijden, ook door den Min. bestreden
werd. De heer Lieftinc-k had de la
chers aan zijn kant,toen hij zeide
wij boeten wel een Christelijke natie
maar dat zit nogl
Wel werd het amendement, dat
nog niet eens verbindende, dwingen
de kracht 'had, zoodat daarvan bij
mondeliug overeenkomen reeds kon
worden afgeweken, nog eenigszlns
verbeterd doch het werd ten slotte
verworpen met 37 tegen 17 stem
men.
Tot Maandag half 2 werd de be
slissing aangehouden over een amen
dement dlat, met afwijking van het
voorgestelde, verlangd dat ook bij
stukwerk een weekloon naar plaat
selijk gebruik worden uitbetaald,
een minimum-uurloon dug terwijl
dan het hun meer toekomende kon
worden verrekend. Het art. wilde
hem 3/4 van 't naar tijdruimte vast
gestelde loon per week doen uitbe
talen.
Zooals gezegd Maandag voort
zetting.
DIE WAS ER ACHTER!
Uit Zeist schrijft men aan do N.
R. Ct.
Een landweerplichtige uit Soes-
terberg. die voor herhalingsoefenin
gen onder de wapenen moest komen
en zich daarvoor in de legerplaats
had aan te melden, bracht behalve
zijne uitrustingstukken mede een
kinderwagen, waarin een aanvallig
kindje van eenige maanden.
De man was weduwnaar en va.-
der van eenige kinderen.
werd inwendig aan het onderlijf
ernstig gekneusd.
De kleermaker II. J. II, heeft Vrij
dagnamiddag in opgewonden toe
stand bij zijn kostvrouw in de Goud-
schestraat te Rotterdam, een ruit
ingeslagen. Daardoor sneed iiij zich
de linkerpolsader door. leed een he
vig bloedverlies en is naar het Zie
kenhuis gebracht.
Vrijdagavond is per brancard
naar het Ziekenhuis gebracht de
bootwerker C. M., wonende Goud-
schesingel te Rotterdam, die bij 'het
lossen van ijzeren wielen aan boord
van de Leïthboot. liggende aan de
Willemskade aldaar, ee'h dier wie
len tegen het linkerbeen kreeg, waar
door dit zwaar is gekneusd.
De heer S.. bezig met het inspan
nen van zijn paard te Harenkarspel
N.-H.), kreeg een trap legen do borst.
Zijn toestand is hopeloos.
door de duim van de linkerhand van
het meisje werd verbrijzeld en de jon
gen oen gedeelte van de lading in de
hand kreeg.
Op advies van dr. Zwart, te Bei-
gum, zijn l>eide kinderen naar Leeu
warden overgebracht, waar, naar we
vernemen, de duim is geamputeerd en
de kogels uit de hand zijn verwijderd.
TOONTJE SOLIDAIR.
Bij een groote firma te Utrecht
heeft zich een komisch geval voorge
daan.
Een der jongere werklieden —een
opgeschoten knaap van misschien
ongeveer 16 jaar kreeg om die een
of andere reden zijn ontslag. Deze
maatregel was echter in 't geheel
niet naar den smaak van het overige
jongenspersomeel. Er ontstond gis
ting onder de halfwas-mannetjes.
Deze mam steeds grootere afmetin
gen aan en het einde van het liedje
laat zicli wel begrijpen. Zes ande
ren sloten zich bij den uitgestootem
kameraad aan en legden het bijltje
er bij neer.
Het solidariteitsgevoel schijnt te
genwoordig in de luoht te zitten.
Daar stond het zevental. De hee
ren snapten heel goed. dat miet wer
ken en wel eten niet ging. In plaats
van een stevigen boterham zou hun
trouwens thuis waarschijnlijk wel
eien flink pak slaag wachten Dit
toekomstbeeld scheen heel weinig
aantrekkelijkheid te bezitten. Dan
maar op avontuur uit. De teerling
was nu eenmaal ge-worpen en kor
daat, zooals men van pur-sang sta
kers verwachten mag, toog de ge
heele club op weg naar Amsterdam,
liefst te voet.
Maar jawel, de snuiters hadden
Utrecht nog geen haf ven dag ach
ter zich of aan het hoofdbureau re
gende liet reeds klachten over het
verdwijnen van eenige minderjarige
knapen, en de dag was nog niet ge
heel voorbij, toen allen reeds weder
na een duchtige afstraffing achter
moeders pappot zaten.
De solidariteit zal hun thans wiel
voor eenigen tijd verleerd zijn.
(Utr. Dagbl.)
EEN PROTEST.
Men meldt uit Gorinchem
Mede als protest tegen het handha
ven der markt op Paasch- en Pinkster
maandagen, hebben de gezamenlijke
boekhandelaars, boekdrukkers en boek
binders te dezer stede besloten hunne
winkels op die dagen, als zijnde er
kend Christelijke feestdagen, te slui
ten, te beginnen met Maandag 4 Juni
(Tweeden Pinksterdag). Reeds ver
scheidene firma's gingen vroeger al
tot dit besluit over.
Hebben deze dagen in andere plaat
sen steeds een rustig verloop, hier le
veren zij dikwijls de walgelijkste
drohkemans- en vechttooneelen op,
wat zeer zeker door het afschaffen of
het houden dier markt op Dinsdag na
gemelde feestdagen voorkomen zou
kunnen worden.
ONGELUKKEN.
Donderdagavond omstreeks 11 uur
hoorde het zoontje van den machi
nist op de boot Sloten—Leeuwarden,
liggende aan de Westerkade, te
Leeuwarden, een val in het water.
De machinist, die wakker werd, zag
het -deurtje van de kajuit open
staan en vermoedde onraad. Hij
stond op en kwam tot de ontdek
king, dat de 48-jar;ge Gerlof V., die
■des Donderdags en Vrijdags dienst
doet op de boot. -niet meer in zijn
bed lag. Onmiddellijk ging men naar
boven, doch kon -niets vinden.
Toen naar het politiebureau om
dreggen. Met deze gelukte het om
streeks middernacht den drenkeling
op te halen. Hij was toen reeds
dood.
Terwijl hij bezig was de glazen te
ze omen van zijn woning aan de
Tweede Lombardstraat te Rotterdam
is de glazenwasscher A. K. ter hoog
te van de eerste verdieping vaneen
ladder op de straat gevallen. Hij
KERMISVREUGD ZONDER
KERMIS.
Het zou Dinsdag te Groningen de
alom bekende drukke Dinsdag ge
weest zijn als niet om de even-be
kende roden de „overheid" aan den
zich voor den tocht naar het Noor
den gereed makenden stoet van ker
misreizigers het „verboden toegang"
had toegeroepen.
Door dit verbod hebben de markt
pleinen hun gewonen ruimen aan
blik behouden en blijven de omwo
nenden verschoond van het leven
het tiendaagsch ruimoer, zonder het
welk een kermis geen kermis zou
zijn.
Maar de vrije week is aangebroken
en de dienstboden uit het land
de boerenknechten laten zich door
de enkele gevallen va.n de gevreesde
ziekte niet afschrikken om in eikaars
gezelschap zich op het voordeeligst
aan den stadsmensch te vertoonen.
Slechts ontbreken de traditioneele
divertissementen als het bootje van
de carousel, dat past bij hun naive
liefde.
Ook Dinsdag waren ze er. die men-
schen van het land, die -dezen ker
misdag steeds tot den drukken. Dins
dag maakten en doqr hunne aanwe
zigheid werd men herinnerd aan de
afwezigheid van de kermis.
Uit de kroieg-kelders klonk hun ge
zang en de straat was vol van hun
gejoel als ze weer opkwamen uit de
kelders, met het hoog-rood van op
gewonden drukte op de wangen en
zongen van „la-maar wa-haai-jeu
die heele boel I"
Het motregende zacht en met het
vallen van den avond zakten de
landmenschen af naar stiller, een
zamer plaatsen of naar- hun dorpjes,
na een dag van vreugde in de stad
zonder kermis.
(N. G. Crt.)
GEVAARLIJK KINDERSPEELGOED.
Men meldt uit Tietjerksteradeel,
d.d. 17 Mei aan de Lw. Crt.
Hoe gevaarlijk het is, dat kinderen
miet vuurwapens spelen, bleek giste
ren weder te Garijp. Een 8-jarig meis
je van B. W. en een 5-jarig jongetje
van den vrachtrijder Van der V., bei
den te Garijp, vonden in een paarde-
kribbe, toen ze in de schuur van
eerstgenoemde aan het spelen waren,
een geladen revolver. Het meisje, dat
haar broeder hiermede wed eens had
zien schieten en niet wetende, dat de
revolver geladen was, zou dit nu spe
lenderwijs ook eens pro be ere®. Als
doel, waarop geschoten zou worden,
werd een zakdoek door hen uitge
spannen gehouden. Het noodlot wilde
echter, dat het schot afging, waar
POKKEN.
Men schrijft uit Veendam aan de
N. R. Crt.
Tegenover de bewering van de Pr.
Gr. Crt., dat het pokkongeval te Wil-
dervank „waarschijnlijk" een gevolg
is van conversatie niet de mormonen
kunnen wij beslist verklaren, dat
nocli de tegenwoordig hier wonende
mormoon, noch zijn voorganger ooit
ten huize van de familie Meijer zijn
geweest. Op mijn verzoek heeft de
zendeling alle rapporten over huisbe
zoek van zijn voorgangers nagezien.
Ook hij kent demeuschen niet en zijn
voorganger Gould onlangs aan
pokken overleden is 14 April uit
Veendam vertrokken en is daar niet
weer teruggekeerd.
De mormonen hebben aan dit geval
geen schuld.
PERS-OVERZICHT
VROUWENKIESRECHT.
Het Maandblad -van de Vereeniging
voor vrouwenkiesrecht deelt mede,
dat II .M. de Koningin, nadat Haar
het door de Vereeniging goedgekeur
de rapport over Grondwetsherziening
te Amsterdam was overhandigd,
vroeg, of Zij in liet rapport alle wen-
schen der Ned. vrouwen met het oog
op de Grondwetsherziening kon vin
den, en op het bevestigend antwoord
beloofde H. M. het rapport met aan
dacht te zullen lezen.
Wat de aanbieding van het rapport
aan den minister Rink betreft, deelt
het Maandblad het volgende mede
„Minister Rink begon met te zeg
gen dat het hem genoegen deed. dat
wij zoo juist op tijd waren gekomen
met ons rapport, daar de werkzaam
heden voor de Grondwetsherziening
weldra een aanvang zouden nemen.
Hij vreesde echter dat wij onze ver
wachting wat te hoog hadden*- ge
spannen, nu 'het uit de tot hem ge
richte toespraak duidelijk bleek, dat
wij in de Grondwet het vrouwenkies
recht wilden zien vastgelegd, terwijl
het de bedoeling der regeering was,
„de belemmering tot invoering van
Vrouwenkiesrecht uit de Grondwet
weg te nemen, opdat dan de gewone
wetgever langzamerhand tot invoe
ring van vrouwenkiesrecht kon over
gaan. Hiertegen merkte dr. Jacobs op,
dat da.n bij wisseling van regeering
ons telkens die rechten weder konden
worden ontnomen waarvoor zoo zwaar
en hardnekkig gestreden was. Toen
daarop min. Rink antwoordde, dat
wij wel wisten, dat deze regeering
art. 80 in een blanco artikel wilde
omzetten, toen nam mevr. Rutgers-
Hoitsema het woord en deelde mede
dat de commissieleden een vorni ge
vonden hadden voor een blanco-arti
kel, waarbij vrouwenkiesrecht in de
Grondwet werd vastgelegd en toch de
wetgever w-erd vrijgelaten het kies
recht der vrouwen geleidelijk dn te
voeren.
„De minister betwijfelde of de
volksvertegenwoordiging voor zoo'n
voorstel wel te vinden zoude zfjn,
waarop dr. Jacobs in het midden
bracht, dat wij vast van meening wa
ren dat de regeering meer kans van
slagen zou hebben met een als door
ons geformuleerd blanco-artikel, dan
met een, waarbij het recht der vrou
wen op hot kiesbiljet niet verzekerd
was. Vrouwenkiesrecht telde voor
standera in alle partijen en voor
zoover wij de neuzen der volksverte
genwoordigers geteld hadden, waren
wij zeker dat de regeering met een
artikel „De wet bepaalt welke man
nen en vrouwen kdesbevoegd en ver
kiesbaar zijn", zooals wij het wen-
schen het meeste succes zou hebben.
Daarop vroeg de minister eenige in
lichtingen naar de werking van vrou
wenkiesrecht in Amerika. Zijn doch-
in.
„TOEGEPAST CHRISTENDOM".
„In Zijne voetstappen, of
Wat zou Jezus doen?", door;
Charles M. Sheldon. Uitg.
Neerbosch' Boekhandel, Neer
bosch.
„Toegepast Christendom",
door J. R. Slotemaiker de
Bruine.
De ietwat zonderlinge titel van dit
opstdl is, gelijk de lozer ziet, ontleend
aan den titel van een boekje van den
Nijmeegschen predikant Dr. Slote-
maker de Bruine. Zij is minder zon
derling dan ze op 't eerste gezicht
schijnt, en wie dé beide boeken, waar
over ik hier spreek, gelezen heeft, zal
diiit begrijpen. Het is uit den aard dei-
zaak moeilijk, in een dagblad als dit,
dat onder zijn lezers de aanhangers
telt van de meest uiteenloopen.de rich
tingen, algemeen© belangstelling te
wekken voor boeken als de bovenge
noemde.
Dat ik het toch wensch te beproeven
en niet zonder grond verwacht, dat
zij eenige belangstelling vinden zullen
vindt zijn oorzaak in de overweging,
dat in onzen „socialen" tijd, de vraag:
welke invloed het Christendom op de
sociale toestanden en misstanden oie-
fenen kan, niet een vraag is van on
dergeschikte beteekenis.
Wat heeft, in onze cultuur, ondiere
rechten dan het Christendom, en wat
houdt hoofden en harten meer bezig
dan de sociale kwestie
En dat deze boeken bij elkaar wor
den behandeld, was niet te ontko
men-, want No. 2 handelt voorname
lijk over No. 1, en bovendien over de
andere werken van Charles M. Shel
don, die echter alle dezelfde bedoeling
hebben als„In Zijne voetstappen",
de bedoeling namelijk om aan het ge
weten van elk die zich Christen noemt
nadrukkelijk de vraag voor te leg
gen welken invloed heeft U w Chris
tendom op de sociale verhoudingen
Sheldon, zoo verhaalt Dr. Slotenma
ker de Bruine», is de zoon van een
predikant, die tegelijk „farmer" was,
en werd zelf prediker in Topeka, Kan
sas, in Noord-Amerika dus.
Hij is een dergenen, die liet leven
der arbeiders hebben meêgeleefd', en
die op allerlei wijzen, ais predikant
ook, geholpen door zijn vrouw, „poogt
zijne Evangeliebediening tot een ze
gen te maken, ook in maatschappelijk
opzicht", gelijk Dr. Slotenmaker zegt.
Amerikaanseh was zijn optreden,
i trouwens zich volkomen aanpassend
aan de Amerikaanseh© toestanden,
die in zijn verhalen worden geschetst,
en waarvan Dr. Slotenmaker dan ook
zegt, dat ze zoodlanig zijn, dat wij
„niet zóó maar Sheldon's maatstaf
nemen mogen en die aanleggen aan
onze toestanden" (pag. 15). Sheldon
nu zet ons, in die toestanden, voor
reeksen van vragen earn conflicten', die
allerlei kanten van het maats chappe-
lijk vraagstuk raken, en poogt niet
steeds maar toch vaak een oplos
sing te geven.
Dat z ij n oplossing ook wol eens
ai voorbijgaan van de nmoeilijkhekl
is, zooals, wanneer hij twee ge-
eerde predikanten van hun ambt laat
afstand doen om in een arbeiders
kolonie te gaan leven wordt even-
zeeir door Dr. Slotenmaker aangetoond,
als dat Slieldon op sommige vragen
althans ook voor ons een antwoord
van beteekenis gegeven heeft.
Zoo is Sheldon zeer beslist een te
genstander van de kroeg, en een voor
stander van het gebruik van hot stem
biljet, terwijl in ons landje toch
nog wel Clmristenen te vinden zijn, die
't tweede veel gevaarlijker vinden dan
't eerste.
Maar Sheldon is er niet in geslaagd
in het zevental romans dat hij gaf,
en waarvan er twee in ons land ver
taald verschenen („In Zijn voetstap
pen" en „Zijns Broeders hoeder"), ter
wijl een derde „De twintigste deur",
als feuilleton in de „Nieuwe Weesper
Courant" versclmeen, van zijn stand
punt een oplossing der sociale
kwestie te geven.
„Hij heeft", zegt Dr. Slotenmaker,
(pag. 79) „hij heeft wel gehoord van
de sociaal-oecononmische beschouwing,
dat een nieuwe productie-wijze onze
maatschappij van veel jammer zal
verlossen. Maar hij gaat daar niet
diep op in, laat haar soms een oogen-
blifc om den hoek kijken maar ge
looft er waarschijnlijk niet aan".
In zijn boeken staat voorop, „aller
lei arbeid voor de zedelijke en geeste
lijke verheffing van den arbeidenden
stand." (Pag. 85).
Velen schelden zulk arbeiden voor
..lapmiddelen", het is bekend. Maar
juist zulken raad ik aan te lezen, wat
Sheldon in zijn romans daarover
geeft, en op wélke wijze hij die „ver
heffing" wil. Niet door philantropie.
door bedeeling, of dergelijke, maar
door allei-lei „daadwerkelijken steun".
Hij wil, dat de gegoede Christenen
afstand zullen doen van de weelde,
die zij onkel voor zichzelf houden, ter
wijl duizenden slecht gevoed en
slecht gekleed rondloopen, hij wil
dat kostelijke gaven, als die van Ra
chel Winslow, om wier solo-zang de
meimschen naar de kerk van Ds. Max-
opora, maar in dien van de groote
massa zullen worden gebruikt, hij
wil „pogen, der nmenschen smaak te
veredelen, hen lust te geven in hoo-
ger. beter levensbeetedlng(Pag. 85).
Vaak kunnen we een glimlach niet
onderdrukken als we zien, hoe dieze
idealist zich voorstelt, dat het zou
kunnen, 't Is waar, we zijn in Ame
rika, en daar doet men alles in liet
groot, maar toch kan ook Dr. Slote
nmaker de Bruine, die Sheldon's werk
zoo van harte waarde©rend bespreekt,
niet .nalaten er op te wijzen, met wel
ke „geweldige geldsommen Sheldon
werkt."
Het is lmeel gemakkelijk met eenige
millioencn tal van kwesties op te los
sen, die voornamelijk geldkwesties
zijn. Daar is bijvoorbeeld die van „de
Christelijke Krant". Een dagblad zal
te niet gaan, omdat het geen versla
gen van sportwedstrijden, geen drank
advertenties meer opneemt, en geeam
Zondagsblad meer uitgeeft. Sheldon
laat onmiddellijk een zijner schat
rijke jonge danmes een half nmillioen
dollar, of 1.250.000 gulden gevenHet
is naïef van Dr. Slotenmaker, om in
dat verband te zeggen: „dat blad.
voortaan Christelijk geredigeerd, le
verde aanzienlijke schade. En eerst
langzamerhand kwam het er boven op.
Maar het is er dan toch bovenop ge
komen." JavvdL, met 11/4 nmillioen zou
zoo iets zelfs in óns land mogelijk
zijn, geloof ik.
Deze naïeviteit bewijst hoezeer zelfs
een nuchtere en kritische geest als
die van Dr. Slotenmaker de Bruine,
onder de bekoring van Sheldon's sym
pathiek streven komt. Het verklaart
ook de warmte vvaammee Dr. Slot©
maker over hem en zijn werk schrijft.
het. bewijst, dat dit werk <1© ken
nismaking wel waard is.
Bij de vergelijking van de Neer
bosch' uitgave, met hot oorspronkelijk
(uitg. Fred. Wanne and Co., London)
viel rnij op, dat de vertaling veel be
ter had kunnen zijn. Er is geen po
ging gedaan om dit boek in mooi-NV
derlaödsoh over te zetten, een enkele
maal vond ik ook onjuistheden on
hiaten, en geeft de vertaler iets an
ders dan de schrijver.
Zoo wordt: they were talking
a good deal about the „new woman"
vertaald nmet„er werd druk ge
sproken over de emancipatie der
wouwen", wat minder juist eu min
der kernachtig is. (Pag. 164).
Het krachtige...Flattery still
(Nog altijd vleierijis verwaten tot:
„Moet u mij nu nog vleien
De mooie zin (op pag. 222 van <1©
Engelsche uitgaaf)„Th© Bishop's
face grew in glory every day" is hee-
lemaal niet vertaald
Eu zoo is er meer, wat de vertaling
mist bij het origineel. Toch laat zij
zich wel lezenhet boek is trouwens
boeiend genoeg.
„Het is met het Holland scho werk
eigenaardig gegaan", zegt Dr. Slote
maker. „Aanvankelijk ontvangen niet
soortgelijken geestdrift als in Amerika
en Engeland ontvlamde, zag het wel
dra de belangstelling kwijnen",
j Dr. Slotenmaker wijt dit aaai oen
zijdig veroordleolen zoowel van prac-
lisch als van dogmatisch standpunt.
„Laten detee boeken Amerikaanseh
zijn, niet Hollandsch zijn wij er nu
i af Mogen wij ze. in een hoek vver-
peam? Ik dacht, dat echte Chriöten-
mwnsch'en dan toch nog onderzoeken
zouden of Hollanders misschien van
Amerikanen iels kunnen leerenof
Hollandsch© Christenen van een Ame
rikaan, wiens Christendom misschien
'door bedenkelijke vlekken besmet
is, niet iets kunnen leeren voor de
openbaring van het echte Ch risten -
dom in Holland."
Daarom schreef Dr. Slotenmaker dit
boekje over „Toegepast Christendom".
DRIESTAR.
