NIEUWS» en ADVERTENTIEBLAD.
24e
No. 7159
Verscfrftnt dagelijks, behalve ejs Zen- en Feestdagen.
Z4TERDA.G 27 OCTOBER 1906
HAARLEM'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN AD VERTENTIËN:
PER prse maanden? Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem 1.20 a Haarlem van 1—5 regels ƒ0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regel.
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente) 1.30 Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
Franco per post door Nederland B 1.65 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant.
G^Husfreenf ZondTgsbla'd, Voor Haarlem' 1 1 1 I ol&H RedaCtie eB Administratic: Groofe Houtstraat 55.
de omstreken en tranco per post „0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724,
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën
en Reclames betreffende Handèl, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicltè Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs, 31bis Faubourg Montmartre.
EERSTE BLAD.
AGENDA
■ZATERDAG 27 OCTOBER,
i De Kroon: Tournee-Louis De Vrien'dt:
Ghatknent. '8 heaires.
iCafêzaal De Kroon: Wiener Dacmen
(Orchestra: IMu'ziekuitvoeringen 46
uur en 8 uur.
Teyler's Museum: Tentoonstelling
•Photogravuren, enz.
Schouwburg (Jansweg)'Mannen
koor „Proza en [Poëzie": Uitvoering.
Vergadering N. O. KJ., aid. Haarlem.
NABETRACHTING
van den Gemeenteraad
II.
Een ongesteldheid van onzen
Hoofdredacteur, den Iheer J. C. Pee
reboom, maakt .bet hem onmoge
lijk de gegeven belofte gestand te doen
om in 'dii't nummer het tweede stuk van
de „Nabetrachting van den Gemeen
teraad" te 'geven, waarom mij werd
opgedragen ihiet in ons blad van gis
teren aangevangen artikel te vervol
gen.
Van de nog niet besproken begroo-
tingsdiscussies was düe over bet ge
raamde nadeelig saldo van ons Ge
meentelijk slachthuis wel een der be
langrijkste. Zooals reeds vroeger is
meegedeeld heeft men een schatting
gemaakt van de in de laatste acfht
/maanden van 1907 te ontvangen en uit
tegeven gelden 'en is men tot de slot
som gekomen, dat in dien tijd op het
slachthuis een negenduizend gulden
zal anoeten worden toegelegd.
Tot dekking van dezen post was nu
maar vast 9000 uitgetrokken op d'e
begrooting.
De heer Modoo achtte het evenwel
niet 'juist, dat de inkomsten, dus de
/slachtloonen enz. minder moeten op
brengen dan de uitgaven 'zullen zijn.
Er is van begin af aan beloofd, rede
neerde deze spreker, dat 't slachthuis
geen cent aan de 'Gemeente zal kos
ten, dus moet men zijn woord houden
'en dan maar de slachtloonen hooger
étellen. De heer Tinei ondersteunde
dit betoog door als zijn meening te
kennen te geven, dat het voor de sla-
giers niet veel verschil zal geven, of
de slachtloonen wat hooger zullen
izijn. De bestrijders van het nadeelig
saldo kregen nog 'de hulp van mr.
Rascfo en mr, ©poor.
De eerste constateerde, dat men nog
niet wist of er wiel een nadeelig saldo
komen zou; immers de slachtloonen
iwaren nog niet" vastgesteld. Kwam er
ledhter een nadeelig saldo, dan moest
'dat maar gevonden worden uit den
post onvoorziene uitgaven, die daar
voor ruim genoeg was. Mr. Spoor ein
delijk kwam' met bet zeer sterke be
toog, dat het niet aanging om dit na,-
deelig saldo reeds vast te stellen: men
i bad hiermede dan fefvene bepaald, dat
de slachtloonen minder, moesten be-
I dragen dan de uitgaven. Van de voor-
i standers van dezen beigrootingspost
kiwamen de he eren Rinkema, Van den
Berg en Stolp de wenschelijkheid der
I .vaststelling uiteen zetten. Gewezen
i werd op het feit, idat de vleeschprijs
in de hoogte zou gaan bij opdrijving
der slachtloonen en niet met één cent
per K.G., maar zelfs met vijf of tien
cents, beweerde men. De heer Van
■den Berg die zijn Nederlandscihe-
taal-minnenden buurman, den heer
Jo(h. Winkler, even verschrikte met
het uitheemedhe woord abattoir
maakte het nog ernstiger met de drei
gende bewering, dat als de slagers
den vleescbprij's eenmaal hadden ver
hoogd, ze nimmer meer de verhooging
lieten vallen.
Of onze HaarlemscKe vleeschberei-
iders den beer Van den Berg om deze
opmerking wel vriendelijk zullen aan
kijken valt zeker te betwijfelen.
De heer Stolp beloofde in de toe
komst evenwicht tussdhen inkomsten
en uitgaven, ja verzekerde, dat een
maal het o ogenblik zal aanbreken, dat
de .eerste de laatste zullen overtreffen.
Deze izonnige-toekomstschildering
noch het grof geschut van de bedde
wethouders, ide bieeren Nieuwenh.
Kruseman' en Dr. H. D. Kruseman,
konden de zaak redden, want de Raad
veroenigde ziclh met elf stemmen te
gen met het voorsteLRasch om dezen
post tot één gulden te verlagen. Later
kreeg Dr. Kruseman het er door om
den post onvoorziene uitgaven met
een gelijk bedrag te verihoogen als
waarmede bet nadeelig saldo verlaagd
werd.
'ïnmicMels is er voor onze slagers
dit uit de besprekingen te leeren, dat
voorgesteld zal worden de slachtloo
nen gelijk te istellen aan de hoogste,
die in it 'land geheven worden. De
sluier, die deze slacht-geheimen voor-
lo.opig nog bedekt werd nog een tipje
verder opgelicht, waardoor we alvast
te weten kwamen, dat voorgesteld zal
worden de slachtloonen voor een
rund, paard en varken achtereenvol
gend te stellen op 3, 3 en 1.80.
De séhoolparagraaf bracht een warm
pleidooi van den Iheer Kleynieniberg
voor een Rijks H. iB. ©- naast de nieu
we Gemeentel. I-I. B. S., die maar
leerlingen zal kunnen bevatten. Komt
■deze H. IB. S. er niet, dan zal er niets
anders opzitten, verklaarde de beer
Kleynen'berg, dan 'de 128 leerlingen
van buiten de gemeente maar de wei
in te sturen.
Uit de besprekingen hieromtrent
bleek, dat 'het Gemeentebestuur bij de
Regeering reeds pogingen .aanwendt
om verhooging van subsidie te krij
gen, wat heelwat anders is dan een
Rijks H. B. iS.
De heer Thiel drong er nog eens op
aan of B. en W. nu alsjeblieft eens
spoed willden maken met het ontwer
pen en bekend maken van een leer
plan voor de school voor M. U. L. O.
Mr. Thiel kon zich maar niet begrij
pen, waarom nog geen hoofd voor de-
Ze onderwijsinrichting was benoemd.
De'ze kon dan toch een leerplan sa
menstellen en de indeeling der school
overdenken.
De heer iSe-hram kwam nog meedee-
1 en, dat hij boeken uit een schoolbi
bliotheek gezien had, die er zoo uit
zagen, als men ze van een mesthoop
niet jz-ou oprapen! Br! De wethouder
zal op onderzoek uitgaan, wel te ver
staan van deze schoolbibliotheek, niet
■van die mesthoop.
Bij de zaak van de uitkeerinig der
door den Raad vastgestelde toelagen
aan de rechercheurs vestigde mr.
Thiel er dJe aandacht op, dat deze gel
den niet door den Burgemeester mo
gen ingehouden worden als dit jaar
aanvankelijk gebeurde, maar bepaald
uitgekeerd moeten worden, daar dit
door den Raad is bepaald. De heer
Rasch dikte dit nog even aan door de
opmerking, dat deze géiden niet zijn
de „gelden voor de politie ter beschik
king van 'den Burgemeester". Zoolang
dit bedrag niet onder dezen post ge
bracht is, hebben de rechercheurs
dus recht op hun t.oelage.
Een volgende vergadering zal een
motie-De Braai in behandeling komen
om CB. en W. uit te noodigen inlich
tingen te geven over het gevaü-Oippe-
laar, de door ons reeds vermeldde
zaak van den politieagent, die niet
geheel vrij van dienst kon krijgen om
bij; izijn stervend dochtertje te blijven.
De Burgemeester toonde zich niet
zeer geneigd de gevraagde inlichtin
gen te verschaffen. Dat is inwendige
dienst der politie en de Burgemeester
is geen verantwoording...
Van het kleingoed uit het begro'o-
tingsdebat stip ik ©ven aan het niet
uitbetalen van het loon aan de losse
werklieden 'der lichtfabrieken op Ko
ninginnedag, dien zij gedwongen vrij
krij'gen. De heer De Braai vroeg om
uitbetaling van het dagloon, wat m. i.
zeer bilijk aou zijn.-
Het er-is-nu-eemmaal-verschil-argu-
ment van den wethouder leek iets op
een dooddoener. Een zesde minder
weekloon ds niet zeer geschikt om een
werkman op Koninginnedagen feest
stemming te brengen.
'Voorts werd gepleit voor de verbete
ring van de loon en der Gemeenterei
nigers. Een voorstel-Modoo om nu
maar meteen den begrootingspost te
veiboogen, verongelukte. B. en W.
zullen een nadere regeling voorstel
len. De heer Van de Kamp deed de
Raad nog wat lachen door zijn in
drukwekkend uitgesproken vraag, of
B.-en W. hun best er voor willen doen,
dat de regeling spoedig wordt inge
diend.
B. en W. zullen ihnm best doen!
'Ook de Jieer 'Schram trad dn 't krijt
voor een" spoedige afdoening van een
regeling van de loonen en verloftijden
van het kantoorpersoneel der lichtfa
brieken. Evenwel kreeg hij niet zoo'n
goedmoedig antwoord als da iheer Van
de Kamp. Integendeel, de wethouder
voor de Gemeentel-icMfabrieken was
lichtelijk verontwaardigd, dat de heer
Schram van deze zaak reeds afwist.
Het 'raadslid had alleen de zaak
kunnen weten door een onbescheiden
heid, n.l. door het verklappen van den
■inhoud van ©en brief van den heer
Blom aan iB. en W.
De lezer ziet hiervan misschien het
ijselijke niet in. maar op 't Stadhuis
gaat zooiets bijna voor landverraad
doorl
De heer'Van de Kamp kreeg nog een
bevredigend antwoord op zijn infor
matie naar het stadium van uitvoe
ring der klok, die eerlang de Raad-
ihui'Shal zal versieren. Onder gelach
van den Raad deelde de heer De Breuk
mede, dat de Mok in haar laatste sta
dium is... d. w. z. het laatste stadium
van afwerking. Alleen do kast moet
nog klaar gemaakt worden.
Aan het slot der begrooting sprak
de heer Sn eitjes de gebruikelijke woor
den van waardeering tot het Gemeen
tebestuur over den Begrootingsvoorbe-
reidings-arbeid die zeker ten volle ver
diend warend
Ten slotte zij hier nog herinnerd
aan een punt uit den aanvang en aan
een punt uit het einde der zitting. Het
eerste betreft He afwimpeling der
grensregeling, hetgeen de Raad met
veel bijval begroette. Haarlem' krijigt
Idus niet het SchoterlFwartier binnen
de gemeentegrenzen. Dat we daar niet
rouwig om behoeven te izijn is reeds
eerder in ons blad betoogd', 'toen o.a.
berekend werd, dat door het bijvoe
gen van de 5ÖÖ0 Schoterkwartierders
of „Jong"-iSchotenaren, zooals een
Schotensch Raadslid pleegt te zeggen
bij de ongeveer 70.000 Haarlemmers
het percentage van den Hoofdelijken
Omslag van 4 op 5 zou moeten
bracht werden.
De inwoners van Bloemendaal en
Heemstede zullen er ook geen traan
over laten, dat de kans nu ten tweeden
imale 'is verkeken, dat een stuk van
hun gemeente do'or Haarlem wordt op
slokt. Alleen het kleine dorpje Scho
ten (met het lastig-groot geworden
Kloost-eikwartiier blijft vo-orloopig in
den -druk.
Het laatste punt waarop ik doelde
was de vTaag van den heer Schram
om te mogen weten Waarom de her-
stemiming voer de Raadsvac.ature-mr.
Pahud de Mortanges op het Israëlie-
tischo -loofhuttenfeest werd gehouden
en of B. >en W. voortaan niet meer op
een godsdienstig feest een verkiezini
zuilen uitschrijven. Het antwoord van
den Burgemeester, "dat hij de portee
der zaak niet dadelijk kon overzien,
zal velen verbaasd hebben.
De Burgemeester is toch niet be
vreesd, dat er zoiovele godsdienstige
•gezindten zullen komen, dat er geen
andere dagen meer over zijn -om ver
kiezingen te houden?
JAC. C. M. Jr.
Buitenlandsch Overzicht
DE TOESTAND IN RUSLAND.
Het centrale postbureau te Peters-
burg heeft, volgens een belicht van
dien .„Matin", Iv'an het politiedepar
tement bevel ontvangen zorgvuldig
de gedrukte stukken na te zien, die
naar de nrovincie worden verzonden.
Het departement meent n.l. te weten-,
dat de Bond van Spoorwegambtena
ren een correspondentie heeft georga
niseerd over heel Rusland, in" welke
doo-r middel wan aangenomen tee-
kens op drukwerken de maatregelen
voor een aanstaande spoorwegstaking-
worden medegedeeld.
Donderdag zijn 200 politieke perso
nen v-an Petersburg naar Siberië ver
zonden.
T-e Warschau hebben meer dan 100
officiereu hun ontslag ingediend-.
MINISTER STOLYPIN EN DE
KRIJGSRADEN.
Minister-president Stolypin heeft
een rondschrijven gericht aan de
gouvera eurs-generaal, gouverneurs
en stedelijke commandanten en hun
daarin on het hart gedrukL_dat de
krijgsraden slechts recht t<T spreken
hebben bij zware vergrijpen en over
op heeterdaad betrapte misdadigers.
Op sommige plaatsen wa.s twijfel ge
rezen .of het hiiet ook mogelijk zou
zijn, personen, die van niet zeer ern
stige misdrijven beticht zijn voor de
krijgsraden terecht te doen staan,
verder had men hier en daar ten on
rechte gemeend, dat het administra
tief be-stuur bevoegd was vooraf te
bepalen, welke soorten misdrij
ven onderworpen zijn aan de uit
spraak der krijgsraden. Diensvolgens
heeft de ministerraad bepaald, dat
genoemde overheidspersonen in elk
afzonderlijk geval moeten beslissen,
welk misdrijf naar den krijgsraad
verwezen moet wordenen dÉj-t een
door deze rechtbank geveild vonnis
niet meer gewijzigd! mag worden en
er dus geen 'hooger beroep moge
lijk is.
HET PROCES TEGEN DE
EX-DOEMALEDEN.
Tegen 182 ex-Doemaleden ot
proces wegens onderteekeuing van
hét Wiborgsche manifest reeds be
gonnen de acte >vian -beschuldiging
is beklaagden ter hand gesteld. Het
openbaar ministerie' eischt geen vrij
heidsstraffen, maar ontzegging van
olie politieke rechten. Daar is het
Stolypin om te doende meeste lei
ders van de partijen der cadetten, ar
beiders en boéren uit te sluiten van
verkiesbaarheid voor dé nieuwe Doe-
•ma.
RUSSISCHE VERLIEZEN IN DEN
OORLOG.
De zg. Alexis-connmissie heeft na
veel inspanning de Russische verlie
zen in den -oorlog met Japan b;'- ne-
nadering als volgt berekend
Gestorven 2500 officieren en 110,000
manziek en gewond 7000 officieren
en 250.000 man. Aannemende, dat 45
pet. der officieren en 70 pet. der min
deren getrouwd waren, dan schat
men het aantal verweesd© officiers-
kinderen op 3375, dat der soldaten-
kinderen op 208,000. Te zamen, denkt
men, zal de oorlog in Rusland een
kwart millioen kinderen tot weezen
hebben gemaakt. Voor dezen heeft de
regeering ruim 4,000,000 beschik
baar
Deze cijfers zullen wel erg „bij be
nadering" zijn.
Uit'andere landen.
DE FRANSCIIE KAMER.
De Kamers kwamen Donderdag bij
een. Brisson 'Verklaarde de buitenge
wone zitting geopend en bracht een
■eeregroet aan de slachtoffers van de
„Lutin".
De volgende zitting zal ep 5 Novem
ber plaats -hebben. De zitting w-erd
da ara a~ opgeheven.
HET NIEUWE FRANSCHE
MINISTERIE.
De ministers en de onder-staatsse
cretarissen kwamen Donderdag bij
een onder voorzitterschap van den
heer Clemenceau. Er is volslagen
•overeenstemming verkregen -met den
minster van ©eredienst. Ook hebben
de ministers van financiën en ma
rine zich verstaan over de quaestie
van het pantserscMp.
De miiïisterieele verklaring zal nog
eens den nadruk leggen op 'heit vaste
besluit van ide -regeerihg om de
scheidingswet toe te passen-, precies
zooals ze is aangenomen, het zal aan
duiden, dat indien het kabinet op 11
December op verzet van de zijdie der
geestelijkheid "mocht etuiten, het aan
de Kamer zal voorstellen die maatre
gelen aan te nemen, tot welke thans
reeds in beginsel is besloten.
Zaterdag zullen de ministers de
begrooting en de quaestie van de be
lasting op het inkomen onder -han
den nemen.
UIT HET ENGELSCHE
LAGERHUIS.
Onder-staatssecretaris Winston
Churchill d'eeLde mede, dat de regee
ring van Newfoundland geraadpleegd
(was, alvorens de onderhandelingen
met de Veireen-igde Staten over de
(visscherijen begonnen waren, en ge
regeld volkomen op dé 'hoogte was
gehouden van den -stand der onder-
handelina-en. De Brit-sche regeering
was echter niet zoo gelukkig geweest
de goedkeuring -van de Newfound-
landsche regeering te verwerven
voor de voorloopige overeenkomst
met de Yereenigde Staten, die de om
standigheden toch dringend noodza
kelijk hadden gemaakt.
BRAND TE KANSAS-CITY.
De ge-bouwen van de Kamer Van
Koophandel zijn dooir brand ver
nield er zijn 20 dooden en 50 e:ewon
den.
UIT CUBA.
De nieuwe gouverneur van Cuba,
Magoon, heeft ten slotte een begin
gemaakt met de onvermijdelijke zui
vering onder de ambtenaren. Twee
der machtigste en meest gehate man
nen van de Palma-partij;, de z.g. „ge
matigden" zijn door hem ontslagen
sonor Gaston Mora ©n Rafael Mon-
talvo. Senor Mora was de ambte
naar, op w-ien het o dium rust voor
de knoeierijen, welke bij de jongste
verkiezingen werden gepleegd knoeie
rijen, die voor een niet"gering deel
verantwoordelijk zijn geweest voor
hot uitbreken van den opstand.
De groote grief tegen Montailvo is,
dat aan hem de schorsing van de
grondwettelijke waar-borgen -is te wij
ten geweest. Ook moet hij verant
woordelijk zijn geweest voor tal van
harde -daden, tijdens den opstand van
regeeringszijde bedreven.
De haat van de liberalen, d. z. de
voormalige opstandelingen, tegen de
ze beide regeeringspersonen, was zóó
fel, dat Magoon hen ten slotte wel
heeft moeten ontslaan.
DE „LUTIN".
Door middel van een droogdok te
Bizerte heeft men de „Lutin" opge
heven en 600 meter verda* naar den
wal in minder diep water overge
bracht. O-p dezelfde wijze zou heden
hét schip weer wat nader bij de kust
worden gebracht. In den nacht van
heden op morgen hoopt men te Sidi-
AbdaHah: de boot op het strand te
krijgen.
DE TOESTAND IN MAROKKO.
I-Iet diplomatenco rps te Tandzjetr
•heeft een aJgemeene vergadering ge
houden en een gezamenlijk protest
gericht tot des Sultans vertegenwoor
diger "Mohammed el Torres, over de
zaak van Arzi'la, tegenover welke het
magzen geen maatregelen neemt.
Na de "vergadering heeft elke di
plomaat aan zijne regeering een te
legrafisch verslag gezonden.
Stadsnieuws
Coöperatieve Bro1 odbakke-
rij en V-erbruiks Viereeniging „De
Eendracht".
Deze vereeniiginig 'Meld Donderdag
avond hare tweede jaarvergadering.
Het was een geanimeerde bijeen
komst, wiaarin omtrent den toestand
dier vereenii'gimg zeer gunstige resulta
ten konden worden medegedeeld.
Met 'applaus werden de desbetref
fende verslagen ontvangen.
Het dividend kan dan ook, na alle
noodli'ge afschrijvingen, op zes pCt.
gesteld1 worden.
Dat de finanicieele toestand 'dier ver-
eeniging goed. is, blijkt onder meer
wel daaruit, dat voortaan zij, die lid
worden, bij hnn aanneming als lid
niet meer direct 1 op hun aandeel
behoeven te storten.
Het loom van 'het personeel werd
wieder verhoogd en staat dit thans
voor den mr. bakker op f 17, eersten
knecht f 15, jangsten knecht ƒ8.
De periodiek aftredendenVoorzit
ter Modoo, Klein dn Pijper werden
met groote meerderheid van stemmen
herkozen. Voor den aftredenden com
missaris J. J. Pollée (niet herkies
baar) werd gekozen J. Bregonje.
Aanbesteding Gesticht Meer-
enberg.
De Commissie rvan Toezicht over
genoemd Gesticht zal hij inschrijving
in het openbaar aanbesteden, in een
der lokalen van het Brongebouw te
Haarlem, op Dinsdag 6 November
a. s., des voormiddags te 10 uur, de
levering in 1907 van onderstaande ar
tikelen
Rundvleesch, kalfdvilieesch", nier-vet,
aardappelmeel, Leidsche en Goud-
sche kaas, rijst, suiker, suikerbak-
k-ersstroop. thee le en 2e soort,
eieren, zout, erwten en boonen, ha
ver, gort, soda, stijfsel, groene zeep,
ligstroo, zeegras, tabak, sigaren, wit-
zand, schelpzand, bezems, sponsen,
zeemleerlappe-n, boenders en borstel
werken.
Van ieder artikel wo,rdt slechts één
monster ter keuring, van den in
schrijver aangenomen:. De standmon-
sters der gedurende dit jaar gelever
de artikelen zijn met prij'sopgave te
bezichtigen aan het Gesticht.
Aiainb est e ding.
De architect C. L. M. Robbers heeft
Donderdag ondershands aanbesteed
bet bouwen van een gesticht met
school te Loosduinen.
Ingeschreven werd door
G. P. J. Becoarie te Haar
lem, voor ƒ83900
J. van Roissum, te Loosdhii-
nen, voor 75700
L. Gelens e-n J. v. d. Wal
te Den Haag, voor ƒ73950
J. W. Hartemink, te Loos
duinen, voor ƒ71900
H. Schiphorst en J. Phi
lips, te Haarlem, voor ƒ69400
S. Strijk, te Groenendijk,
voor 66849
Examen vrije en orde-oefeningen.
Haarlem, 25 Oct. Geslaagd de heeren
E. Post, J. W. Boskam en G. L. van
Rijn, allen te Haarlem; J. van der
'Erch, Amsterdam; F. J. A. Ross, Be
verwijk; GPenning, Hilversum, en
de dames A. W. van der Voort, Haar
lem; -J. Kolk, C. B. Leilh, W. S. Seidner
en J. M. A. Bogaert-, allen te Amster
dam.
geschreven.
HET TOONEEL.
„DE VEROVERAAR",
door het
„NEERLANDSCH".
Haarlem wordt door het „Neer-
landsch" bebandetld als een kind,
welks ouders een diimer geven, en
dan, als 't goed oppast, op liet des
sert mag komen.
Zoo wordt -de Spaamestad ook ge-
voonlijk op 'het dessert van het
„Neerlandsch" geïnviteerd.
Gisterenavond ook weer.
Nu „De veroveraar", die het vorige
seizoen al voor andere plaatsen op
het répertoire heeft gestaan, zoo wat
is afgespeeld, nu is 't nog goed ge
noeg voor Haarlem, en komen de
Amsterdammers een jaar na dato
hier met hun opgewarmd kliekje nog
eens aanzetten. Bn dat terwijl zij de
„Nora" in- de nieuwe- bezetting, met
Rika Hopper in de titelrol, in al
haar frischheid hebben
Gaat men bij den heer Van Gaste
ren op informatie naar die achter
uitzetting van Haarlem- uit, dan ver
neemt men. dat ze 'Van de Amster
dammers niet krijgen kan wat men
•wil, dat ze veel doubleereai en dik
wijls maar heeft af te wachten wat
ze geven willen.
Enfin,"ze moeten 't zelf maar we-
teoi.
Het stuk komt in 't kort hierop
neereen meisje, waarin nog veel
sluimert, Afcie van Weelen, is ge
plaatst. tusschen twee mannen. Aan
den ©enen kant staat Willem van den
Bank, met wien zij we zouden bij
na zeggen onnadenkend verloofd
is, en aan den anderen kanit zijn
halfbroer, Frderik. Willem is een
stille, ingetogen, onhandige jongen,
die ons "door dé schrijfster, Mevr.
SimonsM-ees, zélfs -als links in jon-
ge-damesgezelscbap wordt voorge
steld. Frederi'k daarentegen is zijn
tegenbeeldhij heeft alles voor, weet
met de vrouwen om te gaan-, ze voor
■zich in te nemen, ze te bekooren.
En nu teekent en ontleedt Mevr.-
Simons ons in dit tooneeistuk, hoe
Atie zich de vergissing van baar ge-
suppaseerde en gesuiggeeren.de liefde
voor Willem bewust wordt on met
haair gevoelens naar Frederik over
gaat.
Frederik is de „veroveraar" hij
verovert Atie.
Maar deze veroveraar is geen „la-
dies-killer" van het potsierlijke type
van „Neef", dien Bro-ndgeest ons on
langs heeft laten ziengeen ij dele
flirter, die om -de meisjes papellon-
neert en wiien 't aLlee-n te doen is om
wat bakvLschjes-hoofden op hol te
brengen ook geen Don Ju an van het
bekende romantische boeken/type
neen, Frederik is een tamelijk gewo
ne jongen, die door zijn voordeelig
uiterlijk, zijn manier van optreden,
door het bezit van zekere aantrekke
lijkheden en door de manier, waarop
hij zich weet voor te doen en weet te
praten, Atie's gevoelen uit hun dom
mel wakker roept, haar voor zich in
neemt en in hem doet verlieven.
En 't verdienstelijke in de teeke-
ning van deze hoofdfiguur is o. i., dat
ze zoo weinig overdreven of aange
dikt is. Frederik is een vrijwel na
tuurlijke en bestaanbare jongen, in
wien het erotische element niet domi
neert en dus ook; niet in het stuk
maar wiens 'verovering van Atie
voor een groot -deel'een „psychologi
sche" verovering is, om 't zoo maar
uit te drukken.
Ook de figuur van Willem heeft de
schrijfster goed in -evenwicht weten
to houden tusschen de werkelijkheid
en de vervorming, die de tooneel-
optiek eischt, dat men -van die werker
lijkheid maakt. Hij ds geen brave
Hendrik geworden of een houten
Klaas, maar een jongen die n a-
t u u r 1 ij -k onhandig staat in 't leven,
een brok levend mensch toch
Bn van Atie kan men 't zelfde zeg
gen ook zij' is geen tooneelpop ge
worden, maar een heuschig meisje
van vleesch en _bloed, bij wie de
hartstocht „sluimert onder de
asch". En haar ontwaking tot de
passie voor Frederik, haar hartstoch
telijke uitvallen, 't is alles mooi en
•knap door ide schrijfster weergege
ven.
We zouden hier zoo graag meer
van het stuk zeggen, maar de plaats
ruimte verbiedt ons dat. Toch moet
ons hier nog even een bekentenis
van 't hart. En dat is dezetoen we
het stuk indertijd gelezen hadden,
was door ons veel gewaardeerd en
mooi gevonden, maar we vreesden,
dat 't meer een literair dan een
tooneelgenot zou kunnen gevenwe
dachten, dat 't tegen het voetlicht
niet bestand zou wezen, dat 't goed
was om te lezen, -maar dat 't als
gespeeld toonee'lwerk niet zoo zou vol
doen.
Nu we moeten bekennen ons te
hebben vergist, 't Heeft niet alleen
voldaan, maar 't heeft zelfs geboeid
