NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. 24e Jaargang. No. 7214 Verschijnt dagelijks^ bsfrsive gp Zon- en Feestdagen; DONDERDAG 3 JANUARI 1907 HAARLEM S DAGBLAD ABONNEMENTEN PER DRIE MAANDEN: Voor Haarlem 1.20 Voo? de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente) 1.30 Franco per post door Nederland „1.85 Afzonderlijke nummers 0.02 H Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem 0.37 „de omstreken en franco per post 0.45 Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. ADVERTENTIËN: Van 1--5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement Haarlem van 1—5 regels ƒ0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regel. Bij Abonnement aanzienlijk rabat. Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing: 50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant. Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55. Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122. Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers.. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan net Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs, 31b's Faubourg Montmartre. EERSTE BLAD. DONDERDAG 3 JANUARI 1907. Groote Kerk: Orgelbespeling, 2—3 tui. Evang. Lutüi. Kerk: Bijéénkomst, spreker de heer G. J. v. Woerden. la voordeelen van den Middel Europeeschen tijd (Ingezonden) 'Reeds veel malen werd mij door leer ingen zoowel als door vrienden en :eunissen naar mijne meening ge vraagd omtrent iiet al of niet wen- chelijke van invoering van den Mid- lel-Europ. tijd en onveranderlijk was nijn antwoord, dat ik het als een egen voor ons vaderland zou beschou- ven, als onze regeering tot invoering ■an dezen tijd mocht besluiten. Ëcttiter bleek mij, dat er dikwijls zeer ferwarde begrippen betreffende de ijdzönen heersciien en daarom wil ik n het kort even aanduiden, ihoe men r toe gekomen is, de aarde in 24 irooken te verdeelen, elke strook met tnifonnen tijd. De. aarde draa't om haar as. De tijd ioodig voor eene omwenteling foeet lag en is verdeeld in 24 uren. Wij n-e- nen die rotatie- of as-wenteling waar loor de schijnbare beweging van ihet hemelgewelf met de hemellichamen en de rotatie geschiedt van West 'eiaar Oost bewegen zich de hemellicha men van Oost naar West. De ,zon' comt dus steeds an de Ooststreek op. Omdat nu de aarde een bol is, 'komt "Ie zon telkens later op voor eene plaats, die meer Westelijk gelegen is. Dit verschil bedraagt voor elke 15 gra- len een uur. Zoo komt b.v. in Gör- _itz (zie kaartje) de zon een uur vroe- jer op dan in Londen; daarentegen fait zonsopgang in Görlitz een uur la- j.er dan in Petersburg, omdat Görlitz gr. Westerlengte ten opzichte van Petersburg heeft. Wanneer dus op een parallelcirkel een cirkel evenwijdig aan den "Equator getrokken'- 360 plaatsen lig gen, elk een graad van elkaar v-erwij- ïerd, dan zien die 360 plaatsen acii- '.ereenvolgens de zon 4 minuten later >pkomen en het is achtereenvolgens 4 nin. later voor die plaatsen middag of [2 uur. Dit zou voor elke plaats afzon derlijk geen bezwaar geven, wel ech- ier, met !het oog op het snelle verkeer egenwoordig, voor de reizigers, de Spoorwegmaatschappijen, den handel ai het algemeen. Immers, voor elke pl. m. 8 Geogra- phisohe mijlen of 60 K.M. Oost- of Westwaarts reizende, zouden machi nist en reizigers 'hun uurwerk 4 mi- eAuten moeten verzetten om den tijd Ier plaats van aankomst aan .te ge- (Dit geldt voor onze breedte. Noordelijker worden die getallen nog kleiner). Om deze moeielijkheid uit den weg ;e ruimen, heeft men de aarde in stroo ien verdeeld, terwijl alle plaatsen, die in dezelfde strook liggen, een zelfden jj^ijd hebben. rs .Zoo wijzen de klokken b.v. in Ko- .jningsbergen -en Freiburg, die beide in k ne Middel-Europeesche tijdzöne lig gen tegelijk 12 uur 'aan, ofschoon het volgens den zonnestand, dus in waar- beid, in Koningsbergen bijna half één en in Freiburg pas half twaalf is. 'Men denkt -echter niet aan den wa tijd, men vraagt slechts: „hoe laat de klok?" De geheels maatschap pij regelt zich naar de klok, niet naar de zon, wat trouwens ook -eene onmo gelijkheid zou zijn, zelfs al behouden sve onzen plaatselijken tijd. Bijna nooit geeft de klok den waren i zonnetijd aan. Dit geschiedt alleen op de datums: 14 April, 14 Juni. 31 Augus tus en 23 December. Om oorzaken, die ik hier niet nader zal aangeven, wijkt de middelbare tijd (d. i. de>\ tijd, dien de klok aan- i geeft) op alle'dagen buiten de vier ge noemde meer of minder van den wa- tijd af. Op 11 Februari b.v. wijst de klok 12 uur. terwijl de zon eerst na 14 minuten 34 seconden haar hoogst en stand bereikt. Daardoor schijnt in het -^voorjaar de namiddag, langer te zijn dan de voormiddag. Men merkt dan het langer worden der dagen meer des avonds dan des morgens. Op 2 November valt de middelbare middag 16 minuten 16 sec. later dan de ware middag. Als dan de klok '12 slaat is het in werkelijkheid reeds ruim kwart over 12. Dan schijnen de namiddagen kort, en dat de voormiddagen dan langer zijn, wordt niet zoo zeer waar genomen, omdat, jammer genoeg, de groote meerderheid van de maatschap pij niet vroeg genoeg op staat, om dit feit te constateeren. In het bovenstaande ligt reeds op gesloten, waarom Middel-Europeesche tijd verre te verkiezen valt boven West-Europeeschen tijd. Neem aan, dat de winkels geopend zijn van 9 uur des morgens tot 9 uur des avonds. Bij invoering van West- Europeesohen tijd, zal het, als de klok 9 wijst, in werkelijkheid 9.20 zijn, zoodat dus de winkels in werkelijk heid geopend zijn van tien min. voor half 10 's morg. tot tien min voor half tien 's avonds, terwijl bij invoering van Middel-Europeesehen tijd van 9 tot 9 in werkelijkheid van 10 minuten voor half negen tot 10 minuten voor 'half negen beteekent. Dit het gehaele jaar doorgerekend, zal men gemakkelijk kunnen nagaan, hoeveel besparing aan kunstlicht dit zal opleveren. In den winter mag in sommige za ken des morgens misschien wat vroe ger het licht aangestoken moeten worden, dit wordt dan in ieder geval des avonds toch ruim weer vergoed, terwijl de voordeelen des zomers on betwistbaar vaststaan. Nu zeggen de voorstanders van West-Europeeschen tijd wel, -dat de bezigheden zich toch naar 'het zonne licht zullen regelen. Doch niemand gelooft met hen, dat bij invoering van den West-Europee schen tijd 'de school b.v. om half negen zal beginnen cn om half twaalf zal eindigen, wat dan toch noodig zou zijn. Ook gelooven zij zelf niet, dat de fabrieken, de kantoren, in één woord de geheels maatschappij half twaalf als den middag zou beschou wen, wat dan toch noodzakelijk zou moeten zijn, willen we niet enorm aan daglicht verliezen. Cijfers zeggen meer dan theorieën. Dusseldorf (zie kaartje) behoort the oretisch tot de West-Europeesclhe zóne, doch heeft natuurlijk als Duit- sche stad Middel-Europeeschen tijd moeten aannemen. Het gasverbruik was daar in: 1888 5,900.000 kub. M. 1892 7.450.000 1893 6,850.000 Begin 1893 werd de plaatselijke tijd in Dusseldorf vervangen door Middel- Europ. tijd. De winst in een jaar voor de gas verbruikende Dusseldorf ers was dus 600.000 kub. M. Hetzelfde geldt voor Elberfeld en de andere West- Duitsche steden. Zie nu hoe het in Ko ningsbergen gesteld is, dat ten Oos ten van den meridiaan van Görlitz ligt, en dat vergeleken kan worden met de Nederlandsche plaatsen bij in voering van West-Europeeschen tijd. Het gasverbruik was in: 1888 4,250.000 kub. M. 1892 4.175.000 1893 4.475.000 dus na invoering van den zónetijd werd in de stad Koningsbergen alleen in één jaar 300.000 kub. M. m e e r gas verbruikt. In België is de West-Europeesche tijd ingevoerd in 1892. Welnu: Voor Brussel bedroeg over het jaar 1891 de regelmatige 'toeneming van gas verbruik 1.414.173 kub. M. In 1892 komt .in de plaats van de normale toe neming de abnormale van 2.613.799 kub. M. In Luik veranderde de normale stij ging van omstreeks 250.000 kub. M. in 1892 plotseling in eene abnormale van 492.520. De Greenwidhtijd is waarlijk den Belgen duur te staan gekomen. Ook in Maastricht, waar 1 Mei 1892 de West-Europ. tijd is aangenomen, is eene gelijksoortige toeneming in het gasverbruik geconstateerd. En zullen wij nu het voorbeeld van België volgen? Bij invoering van Middel-Europee schen tijd trekken we het geheele maatschappelijk leven 40 minuten naar den morgen, naar het daglicht terug. Onlangs werd hier op eene werk plaats het verzoek gedaan, des mor gens vroeger te beginnen en 's avonds eerder te eindigen, om van den avond meer te kunnen profiteeren, waarlijk, Ihoewel ^onbewust, een pleidooi voor den Duitschen tijd. Immers, een fabriek eindigt bijv. 21 Maart des avonds te zes uur. Hebben we nu den tijd van Londen aangenomen, dan is de zon op dat uur reeds 20 minuten onder, maar bij Middel-Europeeschen tijd duurt .het nog 40 minuten eer de zon achter de kim verdwijnt. Vindt ieder het niet heerlijk, als het des avonds lang licht blijft? Men klaagt, dat café's, publieke ver makelijkheden, enz. te laat des avonds geopend zijn. Welnu, voer West-Euro peeschen tijd in, en dat nachtleven wordt met 20 minuten verlengd, ter wijl bij Middel-Europeeschen tijd het uur van sluiting 40 minuten vroeger komt. Theoretisch, ja, behoort Nederland tot de West-Europeesche zóne. Maar wat kan ons de theorie schelen, als het volgen van die theorie ons enorme schade veroorzaakt? Ook een deel van Duitschland, grooter dan geheel Ne derland, valt in de West-Europeesche zóne; en waarom (heeft West-Duitsch- land geen Greenwichtijd, ofschoon de theorie ook danr zulks eischt? Frankrijk behoort veel meer tot de West-Europeesche zóne dan Neder land. Toch heeft Frankrijk den Green wichtijd niet aangenomen. Alleen En geland en België hebben West-Euro peeschen tijd. Middel-Europeesohe tijd is de tijd van Noorwegen, Zweden, Denemar ken, Duitschland, Oostenrijk. Honga rije, Zwitserland en Italië. Daarbij komt nog, dat eene zee ons van Engeland scheidt. Practisch be hoort Nederland tot de Middel-Euro peesche zóne. Eén tijd van de Noord zee tot de Russische grens, zóó moet het zijn. Waarom voor dat smalle strookje, dat ons land in de tijdzöne inneemt, zulk een geweldig, ja onzin nig verschil, dat de klok in Bentheim 8 uur en die in Oldenzaal tegelijker- 7Vi° W.L. 0°j West-Europeesche tijd 12 uur lh° 01. L. I 15!° 22\ik° I 30l Middel-Europeesche tijd Oost-Europeesche tijd 1 uur 2 uur ^Petersburg Amjster d am Bru ssel i lijn ld tijd 7;uur aanwijst, of nog sterker, dat de klok in Oldenzaal 7 uur en die in Kleef 8 uur aanwijst, terwijl het in werkelijkheid in Oldenzaal later dan in Kleef is? Voorstanders van West-Europee schen tijd zeggen, dat bij Middel-Eu ropeeschen tijd de buitenlui 40 minu ten vroeger zullen moeten opstaan. Voor enkelen zal dit werkelijk noodig zïjn, maar zij zullen dan zeer zeker ook 40 minuten eerder naar bed gaan; immers alles zal zich naar de klok blijven regelen. En bovendien, wat het zwaarst is. moet het zwaarst wegen. De geheele provincie Noord-Brabant ielt zooveel inwoners "ais Amsterdam alleen. Zeeland en Limburg zooveel als Den Haag en Rotterdam. En nie mand zal toch wel durven zeggen, dat alle Noord-Brabanters, Zeeuwen en Limburgers plattelanders zïjn, die bij invoering van Middel-Europ. tijd 40 minuten vroeger moeten opstaan. In tegendeel, bij nader onderzoek zal blijken, dat ook daar het aantal van die ongelukkigen tot een zeer ge ring percent teruggebracht moet wor den. Hoe zulke motieven dan ook aange voerd kunnen worden, waar het een zaak van zooveel gewicht betreft, is mij onverklaarbaar. Een mijner leerlingen bezocht de Realschule in Freibui'g (Baden). Ik vroeg hem, wat men bij invoe ring van den Görlitz-tijd deed, en hij zeide mij. dat er op zekeren dag last gegeven werd. alle klokken een half uur vooruit te zetten. Den volgenden •d ag begon de school, zoo als gewoon lijk, om 9 uur en eindigde te 12 uur. Niemand bespeurde iets van veran dering. Alleen de avonden hadden het geheele jaar door een half uur langer zonnelicht en dat vonden ze heerlijk. Daarom hopen we, dat er spoedig he al moge komen, al onze Nederland sche klokken 40 minuten vooruit te zetten. Dan zijn wij nog beter af dan de Freiburgers. En om onze beurs, èn om onze ge zondheid èn om ons genot is invoering van Middel-Europeeschen tijd ge- wenscht en moet invoering van West- Europeeschen tijü met alle kracht van eezond verstand bestreden worden. J. B. A. SAEIJS. GENERAAL lvAULBARS OVER GEPLAATST. Generaal Kaulbars is naar Oren- burg overgeplaatst en generaal Skoe- garefsky aangewezen om hem als gouverneur-generaal van Odessa en omstreken op te volgen. Kolonel Gess- berg, hoofd der politie, heeft ontslag gekregen. Deze en Kaulbars stonden als aarts-reactionairen bekend. EEN AANVAL OP EEIN KLOOSTER. Dertig mannen hebben in den nacht van Zaterdag op Zondag het Arae- nofka-klooster in het. gouvernement Nisjni Nofgorod aangevallen. Zij ver wondden een waker en een portier en gaven de nonnen last hun geld over te geven. Van het klooster werd de alarmklok geluid, waarop de dorpe lingen toeschoten. Er werd over en weer geschoten. Negen bandieten wer den gedood en vijf gewond, de overi gen ontkwamen. Uit andere landen. DE KERKELIJKE STRIJD IN FRANKRIJK. De Temps heeft een telegram ont vangen van zijn Romeinschen cor respondent. De correspondent seint.Ik ben in staat te verzekeren, dat het Vaticaan meent, dat de toestand hoe langer hoe erger zal worden en dat de Fran- sche regeering genoopt zal zijn de toepassing van de wet door te zetten tot de uiterste logische gevolgen. Het (verschil van opvatting dat er heerscht op liet Vaticaan, gaat niet zoover dat het den grond der zaak zou raken. Een van de meest treffende verschijn- -T l I V- Ii io .1 - l.vi College en den Paus en de ommekeer, die er heeft plaats gehad in de ziens wijze van geestelijken en leeken om trent de scheiding van Kerk en Staat in Frankrijk. Zoo iets als een opposi tie bestaat er niet meer en men er kent, dat do houding van don Paus gerechtvaardigd was en dat hij geen betere houding had kunnen aanne men. Het Vaticaan is er oiver versteld, dat de rapporteur in den Senaat een vergelijking heeft gemaakt tusschen cle Pruisische en de Fransche wetge ving op den eeredienst. Men dacht op he" Vaticaan. dat die vergelijking van de baan was gedaan. Als u vol houdt, zeide men mij, dat de Pruisi sche wet strenger is dan de Fransche wet, geef ons dan die Pruisische wet en wij zullen haar aannemen. Op het beslissende punt, de hiërarchie van den bisschop, erkent zij de ordening van de kerk." N.B. Ik beveel een ieder, die zich voor de zaak interesseert, ter lezing I UIT MAROKKO. 'iet zeer belangrijke artikel van De Marokkaansche minister van professor Ilubrecht in ,,de Gids van December 1906, aan welk artikel ik de bovengenoemde cijfers over gasver bruik ontleend heb. Buitenlandsch Overzicht DE TOESTAND IN RUSLAND. De Petersburgsche bladen van Za terdag zeggen, dat. generaal Koero- patkin's boek, 'twelk pas is mtgeko- men. in beslag is genomen. Eenigen tijd geleden heette het. dat Koevopatkin'fi boek gereed was, maar dat het niet zou worden uitge geven. Een afschrift zou in het bui tenland veilig worden opgeborgen het manuscript- zelf in een staatsar chief geplaatst. BOMMEN BINNENGESMOKKELD. Twee jonge mannen namen dezer ,fl-ap/h te St Petersburg aan het eind punt van den Finschen spoorweg een mand met wild in ontvangst. De po litie kwam op den inval die mand eens na te kijken. Zij ontdekte, dat het wild was opgestopt, met kleine bommen, in linnen gewikkeld, in 't geheel veertig. Er is reden om te ge looven, dat er groote getallen boni- men op deze wijze de laatste maan den in Rusland zijn binnengesmok keld. GEVECHTEN TE LODZ. Viier der grootste katoenspinnerij en te Lodz zijn Zaterdag gesloten en twee andere zouden 's avonds volgen. Wegens den moord door revolutio nairen gepleegd op den directeur van Scheibler's fabrieken, een ingenieur, genaamd Ostrazefski en een voorman Vrijdagavond, weigerden ingenieurs en voormannen om naar de fabriek te gaan zij trokken de stad uit. De toestand wordt ernstig. Bloedige ge vechten hebben er alle dagen plaats tusschen werklieden, nationalistenen revolutionairen. De laatste drie da gen zijn er 12 personen gedood en een 20 gewond. Buiteniandsche Zaken, Ben Sliman, bevestigt op grond van ontvangen me- dedeelingen, dat een deel der aanhan gers van liaisoeli dezen onmiddellijk na. zijn afzettïn~ in den steek heeft gelaten. Nadat Raisoeli van zijn afzetting had gehoord, zegt de correspondent van de ..Frankfurter" in Tanger, heeft hij zijn familie en zijn vermogen naar de stammen der Beni Axids ge zonden en is zelf in Zinaf gebleven. De nieuwe Pacha van Tanger en Fez heeft een aantal Andiera's en an dere personen, die op bevel van Rai soeli in Kasbali gevangen werden ge houden, weer in vrijheid doen stel len. StadsnscHwf A a n r ij din g. Gisteren, 1 Januari, des voorniiddags ten 10J uur, is op de Nieuwe Groen markt bij de Krocht, de automobiel van dokter Bijleveld, die weinig gang (had, aangereden door een met eèn paard bespannen rijtuig, Icomende richting Kruisstraat, waarbij eene ruit der automobiel werd verbrijzeld en de chauffeur in iiet aangezicht is verwond geraakt. Deze was uit de auto gesprongen, waardoor deze er van door ging, maar spoedig tot staan werd gebracht, anders was zij tegen het Oorschots Hofje gereden. Jubileum. Gisteren, 1 Januari, was (bet 25 jaren geleden, dat de agent van politie, J. de Vries, de nestor van het corps, tot agent vc*i politic der le klasse werd bevorderd. Veiligheidsdie nst. Ons wordt verzocht te berichten, dat niet 1 Januari 1907 alhier is op gericht een particuliere nachtveilig heidsdienst, ten doel hebbende de hoofdstraten, grachten en parsendes nachts ie laten bewaken voor inbraak van des avonds 10 tot des morgens 7 uur. Nieuwjaarwensch in den Schouwburg Een vrij talrijk publiek was Dins dagavond schouwburg-waarts ge gaan, om zich daar te vermaken niet de opvoering door helt Nederlandsch Operette-Ensemble. Wat er gespeeld weed Wel na tuurlijk ..de Bruiloft van Kloris en Roosje", dat echte oud-HolIandsche kluchtspel met zang en dans. dat op geen Nieuwjaarsdag mag ontbreken! Het aardige en aantrekkelijke in dit stuk, schudt van zelf voor een groot gedeelte in den z.g. Nieuwjaars- wensch, die uitgesproken wvrdt door Thomasvaer en Piéternol. Mejuffrouw Heilbron speelde nu voor Pieper- nel, de heer S. Ketting voor Thomas vaer, terwijl de' heer Louis Hartloo- per den wensch gedicht heeft.' Wij volstaan met hier en daar een en ander aan te ontieeaien, met de niededeeling, dat schier alio belang rijke zaken, die in het afgeioopen jaar stad, land, ja de geheele wereld in beroering brachten, er in aange haald worden. Ze hadden het over de Vredes-bewe- ging en dat aan President Roosevelt als Vrede-bevo r der aar een Nobel prijs is toegekend. Pi e tern e1 Ze geven maar prijzen. Maar wie kan mij bewijzen. Dat ze daarmeè een zeker nut stichten, Of te wel een nobel werk verrichten? Even later Maar 't is ons toch alweer duidelijk gebleken, Dat 't heele idee van vrede on aarde, is van nul en geener waarde, Zie maar eens naar Rusland Thomasvaer: Schrikdroombeelden, links de Kroon, Daar geschriften, vol van hoon Doodshoofden, die toeroepen den Tsaar, Moordenaar, laffe moordenaar Nu werd de stichting van het Vre despaleis gememoreerd, wat Pieter nel den raad aan Carnegie deed ge ven, dat hij dit paleis maar niet had moeten stichtón. En gaf 't geld voor weduwen en weezen, dieneer Carnegie dan wordt U nog meer geprezen. Thomasvaer: Aan 't Duitscli hof was Hoiieulohe vergeten En de Keizer wou in geen drie da gen iets eten. Pieternel Wist ik dat 't zoolang had geduurd,- Ik had beslist Haarlemmerolie hem gestuurd. Een lofgedicht op de heidendaad van den Hauptman von Köpenick, be sloot Pieternel En de dame, die hem nu een lijfren te wil geven. Daarvoor roep ik, lang zal ze leven! Thomasvaer: Och ja wat leven wij in Nederland toch tevreden, Alles is hier pais en vreê. 't gelijkt een Eden. P i e t e r n e 1 over de Koningin sprekend Zij weet hoe wij met diep leedwe zen hebben vernomen De treurige tijding, die tot ons is gekomen, Tranen welden op in mijne oogen, Toen die blijde hope opnieuw was vervlogen. Thomasvaer over de Troonre de sprekend Niet iedereen was tevreden, Behalve met die.troonrede Verhoogdng van den accijns op ge distilleerd en tabak, Rijks- en oudordomsverzokering, 't is geen lak Verlaging van accijns op suiker, met veel spoed 1 Ze denken dan in Den Haag, de kindertjes blijven dan zoet Het merkwaardigste in de troonre de echter, als men goed nagaat, Is juist datgene, wat er niet instaat Even later Goede ministers zijn niet kwaad, Maar als er een naar Chili gaat4 Zooals gebeurde toen. Dan kan hij toch voor het land niets doen Dan is hij niet geschikt, ik zeg 't rond, Dan is hij even onbruikbaar als de Velserpont Pi e terne1 Spelen, speculeer en. Dat is iets voor groote hoeren, Die zijn nog niet zoo bang

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1907 | | pagina 1