NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. 26e Jaargaiig. No. 7785 ifwchflnt dtgeiijk», behalve op Zm~ an Fesatdagefi. VRIJDAG 11 SEPÏSMBÏB 1908 HAARLEM'S DAGBLAD ABONNEMENTEN! PBR DRtB MAANDBNi Voor Haarlem 1.29 Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd Is (kott der gemeente)1.30 franco per post door Nederland 1.6S Afzonderlijke nummers0.02H Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem i 03JH „de omstreken ert franco per post 0.45 Uitgave der Vennootselmp üoarens Coster. Directeur A 0. PEEREBOQW, ADVERTENTIÊNt Vaa 1—5 regels 50 Cts.s iedere regel meer !0 Cts, Bulten het Arrondissement' Haarlem van 1—5 regels elke regel meer ƒ0. SS Reclames 30 Cent per regel Bij Abonnement aanzienlijk rabat Advertentlën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cis. per plaatsing! 50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant Redactie en Administratie; Groot? Bontstraat 55. latercommnnaa! Teiefoonnnmmer der Redactie 800 eo der Administratie 724 Drukkerij! ïnidcf Buitenspaarat 8. Teiefoonnnmmer 122. Tot de plaatsing van advertenttën en reclames rail buiten het Arrondissement Haarlem Jn dit blad is uitsluitend gemachtigd liet Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. V. ALTA, Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon Interc. 6229. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZES BLADZIJDEN. EERSTE BLAD. AGENDA ZATERDAG 12 SEPTEMBER. Terrein Geldelooze pad: Circus Corty Alt.hoff, 2 en 8 uur. Mr. OM ONS MEEN No. 784. TMel 6.3 Baad ysa yaderwijzers. Mr. Thiel em de Bend van Neder- landsche Onderwijzers kunnen niet goed niet elkaar overweg. Er is een tijd geweest, dat het an ders was. Een tijd, waarin de Bond de vervulling van zijn dierbaarste wenschen zelfs verwachtte van Mr. Thiel. Destijds zat hij nog onder de Raadsleden, in den rooien hoek, maar iedereen begreep, dat hij daar niet hung zou blijven, maai' weldra verhui zen naar het kleine podium voor de ramen, waarop de voorzitter met de wethouders eai de secretaris hun plaats vinden. En zat hij maar een maal daar, dan zou zooveel, waar over de onderwijzers al jaren lang re- questreeren en delibereeren in vervul ling gaan, veel waarvoor ze ageeren zou geschieden en veel waartegen ze protesteer en, verdwijnen. Toen de plaats van wethouder voor onderwijs op-eakw amdacht geen. schepsel dan ook aan een anderen op volger, dan Mr. Thiel, zoodat hij alle stemmen van de aanwezige Raadsle den op zich vereenigde. Het was bij na te schoon om waar te zijn, vooral toen de burgemeester eerst in zijn afwezigheid en naderhand in zijn te genwoordigheid zijn vreugde over do benoeming uitsprak, de pers in zeld zame overeenstemming meezong in liet vreugdekoor en bet publiek eenpa rig zijn zegel hechtte aam de gedane keus. Ik geloof zeker, dat de nieuwbe noemde bij al het genoegen,, dat zoo veel eers hem moet hebben gegeven, toch tegelijk wel voelde, dat deze roe- remde eenstemmigheid onmogelijk zou kunnen duren. Daarvoor heerscht ©i- over het onderwijs te veel verschil van gevoelen. En het duurdé ook niet lang, of bij den Bond begon het en thousiasme te luwen, 't Bleek al heel gauw, dat de nieuwe wethouder, ten spijt van alle democratische neigin gen, een voorstander was van strenge discipline. Een voordracht voor plaatsvervangend hoofd lokte wrij ving uit, die al gauw overging in laaiende vlam. Wanneet' ooit de Bond gemeend had, in Mr. Thiel een glad- geschuurden trechter te vinden, waar door hoen 's Bouds wenschen ein ver langens zonder meer rechtstreeks naar de tafel van B. en W, zouden glijden, dan bleek nu, dat dit een ver gissing was. Dit gebeuren is nog zoo jong, dat ik het in bijzonderheden niet behoef te vermelden. Voldoende is het, te com- statoeren, dat er in den Bond bittere verontwaardiging opbruisch.be tegen het nieuwe hoofd van het onderwijs- diepartement, die er niet minder op werd, toen bleek, clat hij ook niet we ten wou vam de getrouwde vrouw in de school. Had hij lie>t eerst bij de mannen verkorven, nu kreeg hij het ook met de vrouwen aan den stok. En de aigemeene kreet onder het perso neel van onze openbare scholen was „hij Is veranderd." Hot kan wel zijn. Wel te ver staan, niet opzettelijk veranderd, maar door de kracht der dingen. Zoo- aLs een Alpenlandschap er geheel an ders uit moet zien voor hom, die in het dal bleef, dan voor wie op een hoogen spits geklommen is, zoo moet ook van zolf hot onderwijs met zijn ambtenaren er geheel anders uitzien voor den verantwoordelijken wethou der, die het besturen moet, dan voor den onverantwoordeüjken oppositie man tusschen do Raadsleden. Mr. Thiel heeft dat ondervonden en man, die hem deze week fel bestreed, de heer Ketelaar, zou het evengoed ervaren hebben, wanneer men hem tot wethouder van onderwijs in Am sterdam had uitverkozen. Zijn tegen standers konden hora, vooral in, zijn verhouding tot den Bond, geen groo- ter dienst bewijzen, dan hem niet te kiezen. Vroeger of later zou hij de verwachtingen van zijn vrienden van. den Bond ongetwijfeld hebben teleur gesteld. En zoo hebben wij dan nu de anta gonisten tegenover elkaar gezien. In hoeverre er op het voorstel van B. em W. aangaande de salarisregeling al dan niet aanmerkingen te maken zijn, laat ik op dit oogenblik buiten beschouwing. Dat de afdeeling Haar lem van den Bond er niet mee tevre den zou wezen, sprak van zelf. Die heeft heel andere belooningscijfers op haar wenschenlijst, cijfers, die nog nergens bestaan. En even verklaar baar' was het, dat ze van de gelegen- van dem Raad alleen, maar in t mid den van zijn tegenstanders. Regeerders en beheerders van oude ren stempel zullen dit doen met be zorgde oogen hebben aangezien. Het zou me niet verwonderen, wanneer ook op ons Stadhuis menigeen met spanning heeft afgewacht, hoe het verloop van de bijeenkomst wezen zou. Niet uit vrees voor Mr. Thiel evenwel, die zijn man wel staat. En als we nu het uitvoerig verslag in dit blad nagaan, dan moet ons toch treffen, ho9 verbazend oppervlak kig d/e sprekers van dien avond de zaak hebben behandeld. Iemand als de heer Ketelaar, die er Kenau Si- rnansz bij te pas brengt en aan 't voor stel zien kan, dat Mr. Thiel geen Haarlemmer is 1 Die de zorg van de moeder-onderwijzeres voor een ziek kind vergelijkt met die van den va- dar Die de huiselijke zorgen vermin derd acht door naaimachines en ge conserveerde groenten 1 En daarna de Mr. THIEL IN HET PAND OP WEG NAAR DE RAADSZAAL. held gebruik maakte, om de maatrege len, die tegen het weren van de ge trouwde vrouw uit de school worden genomen, ter sprake te brengen. Natuurlijk was er groot© en aige meene belangstelling onder het school- personeel. Het gold hier eenig en al leen de stoffelijke belangen van on derwijzers en onderwijzeressen en voor zulke aangelegenheden loopen ook in de onderwijswereld de meu- schen gauw warm. De merkwaar digheid van do bijeenkomst was deze, dat de wethouder van onderwijs er zelf verschenen was. Die aanwezig heid beteelcende voor iedereen in do zaal, dat hij ook zijn standpunt ver dedigen zou tegen de aanvallen van de sprekers, waarvan hij vooraf zeker kon zijn. Mot andere woorden dat hij zich in T openbaar verantwoorden zou in een vergadering, door zijn te genstanders belegd. Waar gebeurt dit venzoo? Wie kan elders de wethou ders noemen, die zich, als 't in een particuliere bijeenkomst over hun be leid gaat, niet lisver verschuilen ach ter een hooghartig„alleen aan den Raad ben lk rekenschap verschul digd?" Waarlijk, indien Mr. Thiol, zijns ondanks en door do kracht van foi'ten en omstandigheden, als wet houder sommige zaken anders dan als Raadslid inziet, in dit opzicht is hij getrouw gebleven aan de democra tische opvatting, dat de openbare zaak dient te worden behandeld in de het openbaar. En dat niet in den kring heer Larners, die de Haarlemsche sa- larisrogeling bestrijdt, maar wanneer hem uit de vergadering om cijfers ge vraagd wordt, ten antwoord geeft, dat het daarvoor de plaats niet was. Terwijl hij het toch over cijfers had I En die ten slotte door zijn krachtter men de belangstellende onderwijs- autorileiten de zaal uitdrijft! Hoe hield zich intusschen de ver gadering zelf? Gaf die blijk te waar deer en, dat er ééns van man tot man over de zaken kon worden gespro ken Overwoog die ook de ar gumenten van de andere zijde? Al- lei minst. Zo lachte den hoer Schram uit, die toch volkomen de waarheid sprak, toen hij de inleiding zeer laag bij den grond noemde. Maar ze juich te over de krachttermen van den heer Lamers, en juichte zelfs, toen de auto riteiten op het voorbeeld van den heer Roodenburch, heengingen. Uit alles blijkt, dat zulke vergade- jingen als middel tor vermeerdering van kennis, geen doel hebben. Van te voren had do wethouder in 't oog der vergaderden ongelijk. Dat de onderwijzers strijden voor lotsverbetering is verklaarbaar, aJ doen zo dat op vermoeiende manier. Maar dat ze zoo weinig voor discipli ne gevoelen, dat ze hun tegenstander uitlachen, is toch eon bedenkelijk ver schijnsel en doet allerminst denken aan de zeifbehoersching, die een op voeder der jeugd dient te bezitten. J. C. P. Üüitenlandsch Overzicht FINANCIEELE MISèRES. De toestand van de Duitsche finan ciën is slecht bitter slecht I.... Ver beeld u, bet Rijk heeft een schuld van 4.500.000.000 mark (2700 mill'oen gulden 1) wat ongeveer 40 gulden per inwoner grijsaard, man, vrouw, kind en zuigeling meegerekend I is. Hoe 't aan die schuld gekomen is?... Do gewone „meer en meer gebrui kelijke weg" het lceningsstelsel. Da.t is ook erg gemakkelijk, men kan zooveel geld leenen als gewenscht wordt, en de rente is immers onbe duidend Helaas, dat zóó gerede neerd werd, want het gevolg is, dat Duitsëhlnnd steeds meer leende, het eene millioen na het andere leefde uit de korf zonder zorgen.... Het x-esuitaat In 1877 bedroeg de Rijksschuld 16 millioen mark. In 1900 2300 millioen. In 1908 4500 millioen. Wat spreken deze cijfers 1... Nu moeten de belastingbetalers elk jaar 160.000.000 mark opbrengen, om de rente en aflossing van deze reu- zenschuld te dekken 96 millioen gulden per jaar Wanneer die schuld niet besiond, wat zou er niet veel voor dat kapitaal gedaan kunnen wor den Nu is het niets meer dan weggeworpen geld alleen nuttig voor renteniertjes, die gretig de schaai' in 't couponboek zetten... Als dat zoo door blijft gaanJa, waar zou men dan te land komen De nu openbaar gemaakte cijfers openen de oogen, maar.... 't is te laat 1 Wat te doen De Nordd. Allg. Zeit. geeft het ant woord een antwoord, zóó officieus, dat het is of Vou Bülow het zelf ge schreven heeft. Dit wordt trouwens ook al beweerd 1 Het betoog is In de allereerste plaats heel, héél zuinig leven, zoodat het maken van nieuwe schuld verme den wordt, en dan zooveel mogelijk aflossen.... Maardat kan niet zonder dat de inkomsten van het Rijk vermeer deren nu sluit de gewone rekening nog met een tekort van ongeveer 20 millioen. 't Komt dus 'aan op.... be lastingverhoging Van een open lijke, een eerlijke belasting, direc te inkomsten- en vermogensbelas ting, wil men niet weten, omdat (aldus wordt geredeneerd, maar niet bewezen 1) do verhouding der ver schillende staten dit onmogelijk maakt. Men komt dus met de genie pige indirecte belasting. Wat zal worden belast De toezeggingen (hier zou 't woord „bangmakerij" op z'n plaats zijn doelen op een ver hoogde belasting op bier, op tabak en andere genotmiddelen, voorts een be lasting op eiectriciteit en een ver hooging der successie-rechten. Von Bülow of diens spreektrom pet betoogt verder we moeten zuinig zijn en gedurende enkele jaren maar eens goed het onderscheid lee- ren tusschen wat „wenschelijk" en wat „noodzakelijk" is. Maaren hier speelt weer een boemannetje ki- ke-boe op le uitgaven voor leger en vloot mag niet bezuinigd worden daar is de politieke toestand niet naar Bedenkt men, dat het voor namelijk de ieger-uitgaven zijn, die steeds en ontzaglijk gestegen zijn, en oorzaak waren van de schuld vermeer de ring, dan.... dan vraagt men zich af, welke dan toch wel de bezuini gingen zullen zijn Men mag raden... Ook kan men zonder in dat raadsel-oplossen een baas le zijn nagaan, dat 't schuld aflossen voor een zeer groot percentage moet ko men uit de verhoogde belastingen. Als dus voortaan de Duitscher z'n „potteke brouwsel" drinkt en dat doet hij zoo goed als elk uur mag hij bedenkennu ben ik bez'g 's lands schuld te verminderen.... Als hij een sigaar of een pijp tabak rooktoffert hij ook Als hij 't licht brandtdito M's- schien zal 't schemeren nu weer meer in de mode komen als belas ting-ontduiking L... Als hij van een „goeien oom" een erfenis krijgt, komt eerst de Rijks- schatineester, om zooveel (en vee! meer dan vroeger) op te eischen voor den schuldenlast van bet Rijk.... Als.... als.... Von Bülow heeft gezegd de toe stand is zoo, dat elk onderdaan of fers moet brengen, om den bloei van 't Rijk weer te bewerken.... Duitschland's financiën zijn wel slecht, 't Is evenwel niet alleen 't land onzer Oostelijke buren, ook Japan een uü vele lijdt aan 't euvel. Daar beeft men' nu een minister van Fi nanciën, die aangekondigd heeft elk jaar.... een 100 millioen te bezuini gen I Toen we dit indertijd vermeld den, schreven we er gekscherend bij „Als Japan dezen minister gebruikt heeft, willen wij, Hollanders, hem wel eenige jaartjes leenen." Nu willen we Z. Exc. eerst wel aan Wilhelm II afstaan, want de Duit- schers hebben 't blijkbaar nog meer noodig dan wij. Dat is een troost voor ons Ook Denemarken heeft met finan- cieele moeilijkheden te kampen. Hier is het onheil evenwel uit een geheel ander vaatje getapt Hier is een gap-rainister aan het werk geweest Onze lezers weien 't al uit een kort Reuter-telegram, dat de onlailgs af getreden minister van Justitie. Al- bert i wegens verduistering gearres teerd is. Thans zijn nadere bijzon derheden van dezen minister-met-lan- ge-vingers bekend, die helaas niet erg verheffend zijn. Excellentie Albert! was behalve mi nister van Justitie, ook directeur van eenige particuliere banken, o.a. van eeu boeren spaarbank. Zeker den kend, „in 't veen kijkt men op geen turfje" is hij aan het verduisteren gegaan, eerst een lapje van 1000, toen van 10.000, toen.... enfin, 't werden zoo millioenen. Hij knoeide vreese- lijk geld uit de Staatskas werd aan de spaarbank „geleend", en hij „leende" 't van de spaarbank, enz., een gewirrel-warrel, waaruit niet veel is wijs te worden.... Dat is echter wel zeker, dat het verdonkeremaande bedrag minstens 10.000.000 kronen is. Een bedrag van twee millioen komt ten laste van de Rijksschatkist, terwijl het overige geld door de spaarbank wordt scha de geleden haar faillissement, en daardoor ook 't faillissement van een groot aantal boeren en boertjes, is dan ook onvermijdelijk. Waar Alberti dat kapitaal aan be steed heeft Ook „langs den meer en meer gebruikelijken weg"Z. Exc. speculeerde...., verloor eigen kapi taal.leende van de bank om het verlies aan te zuiveren.... verloor weer.... leendeverloor.... De catastrophe was niet te voorko men.... Binnen enkele dagen moesten de leen wissels vervallen en Alberti kon niet betalen. Eén ding moeten we nog in den diep gevallen minister prijzen hij wil zijn straf dragen en heeft zichzelf dan ook aangegeven. 't Is een treurig verhaal, hoe dit in z'n werk is gegaan. Alberti stapte het politiebureau binnen, waar hij als den gewezen minister met veel eer bied werd ontvangen't Klonk 'k kom mij aangeven als schuldig aan bedrog en valschheid in geschrifte... De commissaris was afwezig, waar op Alberti aan een hoofdagent een omstandig verhaal der knoeierijen deed, en aanstonds in hechtenis werd genomen en naar de gevangenis ge leid Vrouw en kinderen wisten van de geheele zaak niets, en moesten van de politie de gevangenneming hooren.... Natuurlijk wordt „politieke munt" uit de zaak geslagen. Dit wordt aan gemoedigd door 't volgende Reeds eenigen tijd geleden werden in de Kamer aanmerkingen gemaakt om het financieels beheer van den minister af te keuren. De minister president Christen sen heeft Alberti toen zeer warm verdedigd, als 't wa re geheel voor hem ingestaan.... Nu.... is ook de minister-president in een moeilijk parket, zoodat alge meen diens aftreden wordt ver wacht Als opvolger en kabinets formateur wordt de tegenwoordige minister Neergaard genoemd. Reuter seinde, dat de minister in staat was het verduisterde geld terug te betalen. Hier is echter geen sprake van. Wel is er in het bezit der spaar bank een wissel van 9 millioen op hooggeplaatste personen, maar... die is valsch en door Alberti zelf ge maakt. Bovendien beeft de oneerlijke minister nog.... 15 millioen particu liere schulden.... Wol een financleele misère.... HET GEHARREWAR IN MAROKKO. Nu heeft(lach nietSultan Abd-el-Azis aan v'n concurrent en half-broeder Moelay Ilufid aangebo den vrijwillig afsland van den troon te doen, alsals hij een jaargeld krijgt van 400.000 gulden. Dit vind Moelay Hafid te duur en nu ie het loven en bieden aangevan gen Opmerkelijk is, dat Moelay Hafid nu geen haast meer maakt met zijn erkenning door de mogendheden. Waarom niet? (3. die slimmerd weet wel, dat, als hij erkend is, hij ook de geldelijke verplichtingen moet nako men en.... dit zint hem niets Nu zoo geredetwist wordt over de erkenning, komt de vraag op de lip pen welk belang heeft Europa bij die erkenning Deze zaak zit zoo Niet wijl Moelay Hafid de acte van Aigeciras goedksurt, kan hij als Sul. tan erkend worden, maar omgekeerd legt de erkenning als Sultan hem de verplichting op, zich aan de bepalin gen der acte van Aigeciras te onder werpen. De erkende Sultan heeft die verplichting ipso jure; hij ban zich daaraan niet onttrekken. Van oen niet-erkenden Sultan kunnen de niogendheden niet met eenig recht vorderen, dat hij zich aan de acte van Aigeciras moet houden. Derhalve moet men haast maken... DE OORLOG IN OOST-MAROKKO. Na de tweede groote nederlaag, die de Mooren in Fransch Marokko gele den hebben z.ie vorige overzichten zullen ze zich waarschijnlijk in den eersten lijd tot een guerilla-oor- log bepalen. Ook zal het oostelijk deel van Marokko en Algiers te lij den hebben van plundertochten van sommige benden der uit elkaar gesla gen harka (legermacht). Zulk" eene bende werd in den avond van 7 Sep tember door den Fransehen majoor Fesch verstrooid, waarop Fesch z'ch weer bij het dorp Tazzouqert met het gros der lcolonne van kolonel Alix vereenigde. Kolonel Alix vond op zijn tocht allerhanden voorraad en ook trof hij vele gewonden en vrouwen aan, die door de harka waren ach tergelaten. Volgens de laatste berichten verlo ren de Mooren in hun gevecht bij Boe Denib, op Maandag 7 September, 1500 maai aan dooden en gewonden. De Franschen hadden geen enkelen doode en 21 gewonden, waarvan 17 licht gewond. Het was dus wel we gens het enorme verschil in bewape ning een ongelijke strijd TOLSTOI'S 80S TE VERJAARDAG. De Russische Heilige Synode blijkt met baar schriftuur tegen de viering van Tolstoi's verjaardag buiten haar boekje gegaan te zijn. Ze heeft gehan deld huiten medeweten van den tsaar en den eersten minister Stolypin, en is door dezen gedesavoueerd. Onmid dellijk nadat hij door de bladen van den door de Synode genomen stap kennis genomen had, heeft Stolypin een circulaire gezonden aan de gou verneurs van alle provinciën, waar bij hun gelast werd alle Tolstoi-vie- ringen toe te staan. Ook de Tsaar zou zich voor volkomen vrijheid heb ben uitgesproken, toen hij van het Synodaal verbod vernam. Zoo wordt Tolstoi's jubilé toch ge-, vierd, maar.... natuurlijk geheel bui ten de kerk Thans is ook het vroeger reeds door ons aangekondigde maifest TEGEN DE DOODSTRAF verschenen, 't Is onderteekend docr niet minder dan 20U Russische staats lieden, geleerden, schrijverskun stenaars. Of 't cenig succes zal hebben t DE TOESTAND IN MACF.DONR- 's toch in werkolijkheid niet zoo rooskleurig als hij in den aanvang, in de eerste dagen von den politieke» ommekeer, scheen. De benden, die eerst als bij tooverslag van het too- neel verdwenen waren, zijn zich al lengs weer gaan vertoouen. De wan daden der Bulgaren zijn opnieuw be-, gonneu en het Bulgaarsche en het Grieksche deel der bevolking staan' bijna weer even vijandig tegenover elkaar als voornoen. Kortom van die' aigemeene verbroedering, waarvan we in de eerste dagen van de nieuwe orde van zaker. lazen, valt tfians wei nig meer te bespeuren. Bij dezen stand van zaken kan het geen ver wondering baren, dat de mogendhe den op hun aanvunkelijk, wel eenigs-. zins in der haast genomen, besluit- tot algeheele terugroeping der gen darmerie-officieren terugkomen. 't Hervormingsplan ligt ook nog „ter griffie" 1.... UIT HET TURKENLAND. Die Sultan is toch maar een „goeie" kerel Nu heeft hij ten voordeole van de schatkist weer afstand van z'n onroerende goederen gedaan, wat een rente van 400.000 pond per jaar geeft. Dit geld kan mooi gebruikt worden als onderpand voor een leening, die noodig is en anders niet geplaatst kan worden. DB DREYFUS-ZAAK. In den loop van de behandel'ng van de zaak-Gregori de man, die, naar men weel, bij de overbrenging, van Zola's asscfie naar het Panthéon een aanslag op Dreyfus pleegde wilde Gregorl aan commandant Lei brun Renault de vraag gesteld zien, of deze zijn verklaring van 5 Ja nuari 1895 over de bekentenissen van Dreyfus handhaaft.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1908 | | pagina 1