Rechtszaken
Kolomen
Kerk en school
üeiuengd Nieuws
Land en Tuinbouw
Neemt U
Dr. HQMMËL's Msmaiogea
Sport ea Wetiwrijdes
twijfel aan de juistheid der classifica
tie vaft het havenbedrijf; in 1907 wer
den premies c verhoogd en daarna
werd een nader onderzoek ingesteld;
de werkgevers (leden der K. v. K.)
worden door den Min. gehoord. Zijn
inlichtingen bleken den maatregel
dor R. V. B. volkomen te billijken.
Meerdere controle zou schatten kos
ten. Zonder wetswijziging zou men
niet achter de ware loonen kunnen
komen; er was fraude, dat stond
vast, zonder eenig onderzoek. Er was
dan ook een voorstel in gereedheid
gebracht. Was het met de loonlijsten
in orde, dan kon men een onderzoek
haar fraude instellen, ook de fraude
bij de geneeskundige behandeling.
Het aantal ongevallen te Rotter
dam was bedenkelijk, voorname-
iijk te wijten aan den arbeidsduur,
zelfs langer dan 24 uur. Toch kon
men daartegen met wettelijke beper
king niet optreden.
Met enquêten kwam men evenmin
vorder; men moest de stuwadoors loe
ren de toestanden in hun bedrijf te
verbeteren, door hen te laten betalen.
Dat was de eenige taal die zij ver
staan. (Instemming). Als zij inderdaad
!e'gen risico gingen dragen, zouden
Vij wel verbeteringen aanbrengen.
Men moest het met het nieuwe per
centage beproeven; het kon een ver
gissing zijn en tegen de te duchten
Verschuiving van werkzaamheden
ikon men inderdaad maatregelen ne
men door niet de onderneming doch
de werkzaamheden te classificeeren,
"maar een tekort op het te verleenen
crediet wa3 tot nu toe niet voorge
komen. Evenwel, thans was dit wel
t duchten en de vervaldagen zullen
,dus waarschijnlijk op den eersten
Maandag van de maand worden ge
bracht.
Tot zoover de Minister. Meerdere
sprekers volgden. De heer Kooien be
toogde, dat de gevolgde methode in
strijd was met het stelsel der wet;
men had het bedrijf van lossen en la
den in een hoogere gevarenklasse moe
ten brengen.
De heer Schaper meende, dat de
Rotterdamsche stuwadoors reeds een
•jaar lang wisten wat hen boven het
•hoofd hing. Zij wisten dat zeer velen
hunner bedrog hadden gepleegd. In
werkelijkheid zou ook geen 21| pet.
'vein de juiste loonen worden betaald.
•Men moe3t er niet naar streven om
.voor de vergoeding het gemiddelde
der loonen naar beneden te brengen.
;Voor het groot aantal ongevallen te
Rotterdam waren het in gebruik ne
men van ongeschoolde werklieden en
overmatige arbeidsduur verantwoor
delijk. Dat dit hier gebleken was,
juichte spr. toe tegenover de cam
pagne die legen de ongevallenwet ge
voerd werd. Hij betreurde dat te Rot
terdam de strafrechter niet sterker
ingreep. Dat liet eigen risico nu het
redmiddel zou worden, daartegen
kwam spr. beslist op. Het streven
moest zijn de overdracht van risico
op te heffen. Ook de heer Van Idsin-
ga meende, dat gerechtelijk had moe
ten worden opgetreden tegen frau
deurs. De grove fout bij de behande
ling dezer zaak achtte hij, dat men
de beschikking had afhankelijk ge
steld van den datum van het Kon. Be
sluit, wat de wet niet vorderde, al
bad de Centrale Raad anders beslist.
De heer Drucker meende, dat de
'interpellant zich los had gemaakt
\an allerlei vermeende grieven over
i uitvoering der wet. Hij achtte het
tweeslachtig stelsel der wet (eigen ri
sico en R.V.B.) onhoudbaar. Spr.
hoopte op esn nadere bespreking,
spoedig, om een einde te' maken van
aan de campagne tegen de wet, dooi
den Min. zoo straks een weldaad voor
het volk genoemd. Hij drong bij den
Min. aan op veiligheidsmaatregelen
bij het betrokken bedrijf en op be
perking van den arbeidsduur.
Na replieken werd de vergadering
gesloten.
Dinsdag 11 uur weder openbare
vergadering.
NEDERLAND EN VENEZUELA.
De „N. R. Ct." schrijft
Indertijd hebben wij melding ge
maakt van een bericht uit Willem
stad aan de „New-York Herald",
waarin medegedeeld werd, dat on
der de bevolking van Curagao groote
ontevredenheid heearschte bij het ver
nemen, dat de heer Fauel, een Ne
derlander van geboorte, lid van den
raad van bestuur der kolonie, de
meening had geuit, dat de kolonie
Curagao niet waard is, dat Neder
land er voor tegen Venezuela op
treedt.
Wij vernemen thans uit Willem
stad, dat de genoemde heer de leden
van de club, waarin hij zich op zoo
ergerlijke wijze zou uitgelaten heb
ben, heeft bijeen geroepen, en hun
heeft uitgelegd, dat het zijn bedoeling
niet was geweest beleedigende uit
drukkingen tegen de kolonie te ge
bruiken, die hem zoo na aan het hart
lag. Hij verklaarde van meening te
zijn, dat Nederland voor Curasao
moet optreden en de zaak tegen Ve
nezuela fünk doorzetten. De door
hem gebezigde uitdrukking had, naar
hij uitlogde, een andere beteeken's,
dan men er aan had toegeschreven.
De aanwezige clubgenooten hebben
allen met de gegeven uitlegging ge
noegen genomen.
De „Curagaosche Ct." van 4 Sep
tember schrijft
Do late aankomst Yan het Ameri-
kanasche stoomschip „Merlda", dat
verleden week de Europeesche en
Amerikaansche mails via Venezuela
hier had aangebracht, werd, zooals
uiè'r» ons mededeelt, veroorzaakt,
doordat de Venezolaansche douane
autoriteiten te Pto-Cabello moeilijk
heden hadden gemaakt tegen de uit~
Klaring van dit stoomschip naar Cu
racao.
De reden van deze nohaeiwfjze zou
te zoeken zijn in het besluit van de
Venezolaansche regeering, om Cura
sao als niet bestaand lè beschou
wen I
Daar de „Merida" ten slotte toch
hier verschenen is, schijnt men die
struisvogelpolitiek in haar soort
maar te hebben laten varen.
De overhandiging aan het Venezo-
laansohe gouvernement van de twee
de nota dor Nederlandsche regeering
werd dezer dagen venvacht.
De Parijsche editie van de „New-
York Herald" bevat uittreksels van
Amerikaansche persbeoordeelingen
van bladen van allerlei richting,
waarin de waardige en gematigde
toon der Nederlandsche nota, aan
Castro gericht, algemeen wordt ge
roemd.
GEDENKTEEKEN GEVERS
DEYNOOT.
De familie Gevers Deynoot, aan
wie de Hollandsche Maatschappij
van Landbouw het in 1878 door haar
to Loosduinen gestichte gedenktee-
keu van haar mede-oprichter en alge
meen secretaris, jhr. mr. D. R. Ge
vers Deynoot, heeft aangeboden,
heeft verzocht dit gedenkteeken, bul
ten kosten voor de gemeente 's-Gra-
venliage, te mogen doen opstellen op
het Copernicus-plein aldaar, om het
daarna aan de gemeente in eigen
dom over te dragen.
B. en W. stellen den gemeenteraad
voor, een gunstige beschikking op dit
adres te nemen.
WETHOUDERSPENSIOEN.
B. en W. van 's-Gravenhage deel en
den gemeenteraad mede, dat aan den
oud-wethouder G. de Wijs een Jaar-
lijksch pensioen van 2000 is ver
leend.
BEZUINIGING.
De betrekking van directeur van
•het protocol bij het departement van
•bui'tenlandsche zaken zial voorloopig
nfet meer worden vervuld, maar,
evenals vroeger, aan een hoofdambte
naar gelijktijdig met diens andere
werkzaamheden tor waarneming wor
den opgedragen.
BRANDEN.
In het dorpje Ingen (Betüwe) zijn
binnen acht dagen vier woningen in
vlammen opgegaan. De laatste, die
afbrandde, was eigendom van W. de
j. De oorzaak van ai deze branden *s
onbekend en steeds dekte verzeke
ring de schade, 't Is wel opmerkelijk,
dat in zulk een klein plaatsje zoo
dikwerf brand uitbreekt. Zoo zacht
jes aan wordt Ingen geheel ver
nieuwd.
EEN ZEEDIJK INGEZAKT.
Te Scberpenisse (eiland Tholen) is
voor de tweede maal dit jaar een ge
deelte van den zeedijk ingezonken
over 70 M. lengte de schade is na
tuurlijk groot en men zal onmiddel
lijk voorzieningen moeten nemen.
NIEUWE POSTZEGELS.
,,De Avondpost" deelt mede, dat aan
de directeuren der postkantoren
thans de nieuwe 11/2 cents postzegels
en de briefkaarten met die zegels
(lichtblauwe kleur) voor locaal ver
keet zijn toegezonden. Ze worden
nog niet uitgegeven. Dit wacht nog
op aanzegging van hoogerhand.
VEROORZAKEN VAN DOOD DOOR
SCHULD.
Door de rechtbank te Winschoten
is vonnis gewezen in de zaak tegen
den heer Menne Damhof te Gronin
gen, directeur eener aardappelmeel
fabriek te Foxliol, die terecht heeft
gestaan wegens het niet nakomen
der voorschriften, hem door de ar
beidsinspectie gegeven, omtrent het
nemen van veiligheidsmaatregelen,
welke nalatigheid den dood ten ge
volge zou hebben gehad van, den fa
brieksarbeider Jan Jonker, die met
een drijfriem in aanraking kwam.
De eisch tegen beklaagde luidde 14
dagen gevangenisstraf, doch de
Rechtbank heeft hem .vrijgesproken.
AFSCHAFFING VAN NACHTAR
BEID VOOR BAKKERS.
Door een voorloopig comité, be
staande uit de broodfabrikanten A. I
de Haan, Bern. J. Goudeket te Am
sterdam, J. Kolthoff te Rotterdam en
S. Weil te Den Haag, is een oproep
verzonden aan alle Joodsche Bak
kerspatroons in Nederland, om met
bekwamen spoed een vergadering
bijeen te roepen, waar de speciale be
langen der Joodsche bakkerijen in
Nederland, in verband met de voor
gestelde wet op afschaffing van nacht
arbeid zullen besproken worden. In
dien voor 30 Sept. voldoende mede
werking zal verkregen zijn, wordt
bedoelde vergadering in den loop der
volgende week gehouden.
GASPRIJZEN TE ZAANDAM.
De door Burg. en Weth. van Zaan
dam voorgestelde gasprijzen zijn door
Oen gemeenteraad aangenomen, zoo
dat licht- en kookgas voortaan 5 1/2
cent per kub. meter zullen kosten en
het muntgas 6 1/2 cent. Een verlaging
van 1/2 cent per kub. meter alzoo.
STOOMSCHEPEN GESTRAND.
Bij Kamperduin is een nog onbe
kende stoomboot gestrand. De sleep-
booten „Titan" en „Hercules" ver
trokken derwaarts. Er hangt een
dikke mist.
Het is het Engelsche stoomschip
„Galtee", met steenkolen naar Ham
burg, Sleepboothulp wordt nog ge
weigerd.
Men meldt uit Brouwershaven:
Het Duitsche stoomschip „Lena Pe-
iersey' van Archangel naar Gent, is
gestrand op den Ooster. Het schip Is
geladen met hout. Reddingboot en
vletterlul zijn aanwezig. De zee is
kalm.
EEN ONBEZONNEN KNAAP.
Vrijdagmorgen sloeg da 10-jarige
Jan Paanakker te Waalwijk met een
spijker en hamer op een lossen pa
troon, welke daardoor met een ge
weldigen slag ontbrandde en uit el
kaar sloeg. De jongen verwondde
zloh daardoor aan zijn hand, terwijl
het 8-jarig zoontje van Cornells Ver
hulst aan zïju rechterbeen verwond
werd. Nog een drietal kinderen sloe
gen tegen den grond.
EEN POLITIEAGENT MISHANDELD
Na afloop eener serenade te Gronin
gen, is de agent van politie 3e kl.
Fonder, zoodanig op de Gr. Markt
door een troep kerels mishandeld, dat
hij thans nog niet in staat is, zijn
dienst te doen. Hij werd als 't ware
onder de voeten genomen en verschrik
kei ijk getrapt. Er waren zeven onver
laten, die door de politie zijn opge
spoord. Drie hunner, Johannes S.,
Hendrik v. d. B., Paulus P., zijn aan
de justitie overgeleverd.
MOORD.
Tegen den arbeider H. P. Roozen-
hoek, te Beesd, die ta Tiel terecht
stond wegens moord op zijn geschei
den vrouw, is levenslange gevange
nisstraf geöisehl
HULDE AAN WIJLEN DR. STARING
Het uitvoerend comité tot huldiging
der nagedachtenis van dr. Staring otp
diens honderdsten geboortedag stelt
•zich voor. op 5 October a. s. te 21/2
uur te Wageningen een bijéénkomst
te houden, waarop de verdiensten van
Staring op het gebied der Nederland
sche geologie, der landhuishoudkun
de, van ontginning, bebosschïng cm
van het landbouwonderwijs worden
herdacht.
Nevens den voorzitter van h)et co
mité, dén heer J. Lovink, directeur-
generaal van landbouw, zal liet
woord worden gevoerd door de hee-
ren Van Baren en Koenen, leeraren
te Wageningen, Mengerman, direc
teur der Heidemaatschappij, Van
Dissel, inspecteur der Staaisbosscheoi
te Utrecht, en door P. van Heek, in
specteur van het landbouw-onderwijs
te 's-Gravenhagé. De plechtige bij
eenkomst zal niet een diner in het
hotel „De Wereld" worden besloten.
NACHTVERBLIJF
VOOR LANDLOOPERS.
Men meldt uit Utrecht:
De grijze bisschopsstad is de alge-
nieeoio verzamelplaats voor landiloo-
pers.
Meermalen gebeurt het, dat een 70-
tal van die heeren om logies vragen.
Ze woiden dan opgeborgen op het
hoofdbureau, van politie en aam de
hulpbureaux aan de WeeTd en Witte-
vrouwembarrière. Deze drie gebou
wen bieden ongeveer voor 40 perso
nen nachtverblijf.
De overigen worden onder dak ge
bracht in de arrestantenkamers, het
geen zeer lastig is, maar op straat
kan men ze ter wille van de veilig
heid niet laten loopen.
Besloten is nu door B. en W., met
•goedkeuring van den gemeenteraad,
perceel 11 op de Ganzeinarkt, naast
het politiebureau, in te richten voor
nachtverblijf, hetgeen ongeveer ƒ2350
kost. In dit bedrag is begrepen ƒ200
voor britsen.
B. en W. zijn voornemens zich over
deaa zaak tot den minister te wen
den. Ook, wijl de onkosten eigen
lijk door het rijk behooran gedragen
te worden.
LEVENSGEVAARLIJKE MISHAN
DELING.
Vrijdag werd voor de rechtbank te
Middelburg behandeld de zaak tegen
J II., 26 jaar, werkman, geboren en
wonende te Schoondijke, thans gede
tineerd te Middelburg.
Dezen beklaagde werd ten laste ge
legd dat hij op 6 Juli 1908 te Oostburg,
na reeds 3 weken te voren het plan te
hebben opgevat om J. F. Lohman
zwaar lichamelijk letsel toe te bren
gen, althans te mishandelen, in koe
ion bloede zonder dat deze op dat oo-
genblik eenige aanleiding gaf met
het opzet genoemde L. zwaar liche-
melijk letsel toe te brengen, althans
om hem te mishandelen, dien man
met een mes in den bulk heeft gesto
ken, tengevolge waarvan L. zwaar en
levensgevaarlijk is verwond gewor
den en de darmen uit zijn buik puil
den, terwijl nog geen vijf jaren wa
ren verloopen sedert bekl. een tegen
hem wegens mishandeling uitgespro
ken gevangenisstraf had ondergaan.
In deze zaak waren 13 getuigen ge
dagvaard, waaronder een tevens als
deskundige.
Als verdediger trad voor bekl. op
mr. J. F. van Deinse, advocaat te
Middelburg.
HET AFMAKEN VAN GEVANGE
NEN.
De zesde alinea van paragraaf d
van het Atjeh-rapport van den leger
commandant luidt
„Het afmaken van gevangenen is
volgens den gouverneur van Atjeh
nimmer veroorloofd, noch noodzake
lijk. Ik breng gaarne hulde aan deze
opvatting, maar deel haar niet ge
heel. Het lezen van de processtukken
inzake de le-luitenants Schneider en
Sloos heef mij de overtuiging gege-
veii, dat er wel degelijk gevallen zijn,
dat een aanvoerder, hoe hard dit
ook moge schijnen, tot het doen af
maken van zijne gevangenen moet
overgaan. Uit den aard der zaak
moet deze handeling volkomen ge
dokt -zijn door oorlogs- (pacificatie)
noodzaak, waaruit van zelf volgt, dat
zij hoogst zelden zal voorkomen."
Men leest nu In de „Java-Bode"
Deze woorden zijn een dezer dagen
door den leger-commandant in prac-
tiik cebraeht. namelijk door het uit
vaardigen van de hieronder volgende
bepalingen, die naar men ons me
dedeelde reeds kort na de enquête
in circulaire-vorm aan de militaire
commandanten der buitenbezittingen
waren medegedeeld. Thans is de
Leidraad Velddienst voor het Indi
sche leger daarmede aangevuld, en
zijn die bepalingen dus voor goed be
stendigd. Zij volgt bier
Wanneer, niettegenstaande de ge
nomen maatregelen, het toch aan
een of meer gevangenen mocht ge
lukken verzet te plegen (amok) of te
ontvluchten, is de patrouille- of bivak
commandant gerechtigd op hen te la
ten schieten.
Bij uitzondering kan zich het zeer
buitengewone geval voordoen, dat de
aanwezigheid van gevangenen ern
stig gevaar oplevert voor de veilig
heid der patrouille. Aan het jutste
oordeel van den patrouille-comman
dant wordt overgelaten, of hij zijn
gevangenen zal vrijlaten, als zich
daaronder geen voorname hoofdên of
aanvoerders van benden bevinden,
dan wel neerleggen, indien oorlogs-
noodzaak en het groote gewicht, dat
gehecht moet worden aan het onscha
delijk maken van personen van in
vloed en gezag bij de partij des ver
zots, den patrouille-commandant
daartoe doen besluiten.
Patrouille-, colonne- en blvakcom-
mandantèn houden van een en ander
nauwgezet aanteekening in hunne
rapporten en dagboeken, c.q. met om
standige en volledige omschrijving
der motieven voor de buitengewone
maatregelen in de vorige alinea be
doeld."
EXAMENS VRIJE EN ORDE-OEFE
NINGEN.
De Minister van Binnenlandsehe
Zaken heeft goedgevonden:
lo. te bepalen, dat het examen ter
verkrijging van de akte van bekwaam
heid voor huis- en schoolonderwijs in
de vrije en orde-oefeningen der gym
nastiek voor het jaar 1908 zal aanvan
gen op 15 October e.k. en dat de com-
rnissiën, met het afnemen van dit
examen belast, zitting zullen houden
te Breda, Venlo, Rotterdam, Amster
dam, Deventer en Groningen.
De commissie te Amsterdam is als
volgt benoemd: a. tot lid en voorzit
ter, F. van Rij sens, schoolopziener in
het district Alkmaar;
b. tot leden: J. A. H. Eckhardt en
P. G. van Zuylen, gymnastiekonder-
vvijzers aan openbare lagere scholen
lo Amsterdam; mejuffrouw W. J. Pos
ter, mejuffrouw C. W. Schoor en me
juffrouw F. E. Blauw, gymnastiek-
onderwijzeres aan eene openbare la
gere scholen te Amsterdam; mejuf
frouw A. P. van der Pauwert, onder
wijzeres aan eene openbare lagere
school te Haarlem;
c. tot plaatsvervanger van den voor
zitter, G. Roodenburch, schoolopzie
ner in het district Haarlem;
d. tot plaatsvervangende leden: J.
A. van der Boom ,onderwijzvr aan de
Rijkskweekschool voor onderwijzers!
te Haarlem; mejuffrouw A. Holst,
gymnastiekonderw ijzer es aan open
bare lagere scholen te Amsterdam.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Amsterdam. Met goed gevolg is af
gelegd het 2e natuurkundig examen
door de heeren W. Bosmans, T. van
Daal en A. A. Snijder.
Leiden. Bevorderd tot doctor in de
rechtswetenschap de heer Th. Maas-
sen, te Oldeberkoop, op Stellingen.
TECHNISCHE IIOOGESCHOOL.
Geslaagd voor het propaedeutisch
examen voor civiel .ingenieur de heer
J C. Begra-ra van Eeten voor werk
tuigkundig ingenieur de heer F. J.
M, Goslings.
Dr. C. W. VOLLGRAFF.
De tot hoogleeraar aan de Grontng-
sche universiteit benoemde dr. C. W.
Vollgraff, privaat-docent aan de
Urechtsche universiteit, werd in 1876
te Haarlem geboren, waar destijds
zijn vader, de tegenwoordige Utrecht-
scbe hoogleeraar, de betrekking van
praeoeptor aan het stedelijk gymna
sium bekleedde. Zijn universitaire
studiën volbracht hij achtereenvol
gens te Brussel, Göttingen, Utrecht en
Berlijn.
In laatstgenoemde stad verwierf hij
in 1901 na openbare verdediging van
een akademisch proefschrift, den
graad van doctor philosophic. Na een
driejarig verblijf in Griekenhand
r.aar het vaderland teruggekeerd ves
tigde hij zich to Utrecht.
Behalve door verschillende geschrif
ten is hij in ruimer kring vooral be
kend als leider der Nederlandsche op
gravingen te Argos, welke hij het
volgende jaar weer met kracht hoopt
te kunnen voortzetten.
Zijn colleges aan de Utrechtsche
akademie zijn door de studenten in
do oude letteren steeds met den mees
ten ijver gevolgd, en zijn vertrek zal
daar ©en ledige plaats doen ontstaan,
^velke niet zonder groote schade voor
do opleiding der classleke literatoren,
wier getal in de laatste jaren aan
zienlijk is toegenomen, onbezet zou
kunnen bliijven.
DE RAMP OP DE „LATOUCHE-
TRóVILLE".
De Parijsche berichtgever van het
„Hbld," schrijft
Het schijnt wel of elke marino op
zijn tijd een serie rampen moet door
maken, die door het verlies van vele
menschenlevens en tonnen gouds een
horde les geeft tot het betrachten van
wat meer voorzichtigheid. Op hef
oogenblik is het de Fransche oor
logsvloot, die zulk een beproevings-
tljd doormaakt. Nauwelijks een
maand na de ontploffing aan boord
van de „Couronne", die aan zes ma
trozen het leven kostte, komt thans
het bericht van het verschrikkelijke
ongeluk op de „Latouche-Tréville",
waarbij dertien man gedood zijn, en
nog twee zoo zwaar gewond, dat ze
er net leven wel niet zullen afbren-
gen.
De „Latouche-Tréville" la een ge
pantserde kruiser, die als 't ware de
tweede klasse vormt van de school
voor kanonniers, waarvan de oude
houten „Couronne" de begin-klasse
uitmaakt. Zijn de leerling-kanonniers
op het laatstgenoemde vaartuig vol
doende geoefend met het oudste,
minst gecompliceerde schletmateriaal
dan komen zij aan boord van de
moderner ingeriche „Latouche-Tré
ville", om zich met de behandeling
van liet nieuwste geschut vertrouwd
te maken. Zoo valt bet te verklaren,
dat de dooden grootendeels behooren
tot de oorspronkelijke bemanning
van de „Couronne", en evenals bij de
laatste ramp bijna uitsluitend jon
gens uit Bretagne zijn.
Voor zoover thans bekend is, ver
toont de ontploffing ook verder ge
heel hetzelfde karakter als die van
een maand geleden. Een afdeeling
van vijftien man was in con gepant-
serden toren bezig met snelvuur-oefe
ningen. Plotseling ontbrandt wel
licht door overmatige verhitting van
het inwendige van het kanon de
nieuwe patroon, die in de laadruimte
wordt gebracht, vóór de kulas geslo-!
ten is. Een lange spuitvlam schiet;
achteruit en treft dan hoop projectie
len, die achter het kanon in den toren
lag opgestapeld. Deze ontploffen op
hun beurt en zóó hevig ls de schok,
dat het dak van den toren wordt af
gerukt, en eerst op de brug, vervol
gens in zee t.e recht. komt. Dit was
nog een gelukkige omstandigheid
hadden, in plaats van de koepel van
den toren, de zijwanden het bege
ven, dan zouden ook onder de équi
page buiten den toren groote verwoes
tingen zijn aangericht.
Nu beperkte de ramp zich tot de
matrozen in den toren, die door de
ontzaglijke drukking van het vrijko
mende gas terstond allen gedood
werden. Sommigen werden zóó vree-
zelijk verminkt, dat hun lijken on
herkenbaar zijn twee, die naar men
vermoedt door den schok in zee ge
slingerd zijn, worden vermist.
Het feit, dat hier de ontploffing in
een zoo nauwe en vast-gesloten ruim
te plaats had, maakt dat, bij overi
gens gelijke omstandigheden liet aan
tal slachtoffers zoo ongelijk grooter
is dail indertijd op de „Couronne",
en dat het aantal doodendat der ge
won den zoo ver overtreft.
Natuurlijk zoekt men thans weer
ijverig naar do oorzaken van de
ramp, die in casu, door den dood van
bijna allen, die ze hijwoonden, nog
wel moeilijker dan anders zullen
kunnen worden vastgesteld. Reeds
nu te beweren zooals sommigen
doen dat het „poudre B" opnieuw
de schuldige zijn zou, is zeker wat
voorbarig. Maar wanneer zelfs maar
de mogelijkheid blijkt, (lat dit gevaar
lijke goedje, na de ontzettende onge
lukken van „Jena" en „Couronne",
deze nieuwe ramp veroorzaakt heeft,
dan wordt het zeker tijd, dat het
voor goed in den ban wordt gedaan.
Om dat te bewerken, is althans hier
in Frankrijk de publieke opinie
machtig genoeg, w a t de vakmannen
ook over de onmisbaarheid zeggen
mogen.
ZWAAR GEWOND DOOR EEN
OLIFANT.
Iri den dierentuin van Budapest
heeft zich de olifant van keizer Frans
Jozef zeer onhebbelijk gedrageD.
Plotseling greep het dier met zijn
slurf den bewaker, die hem juist
schoon gemaakt had, aan, drukte
hem tegen de tralies en boorde zij a
tanden in het lijf van den ongelukki-
gen man. De wachter werd doodelijk
gewond uit zijn benarde positie be
vrijd en in het hospitaal gebracht.
De olifant heeft vroeger ook al eens
zijn bewaker gedood en den thans
doodelijk gewonde aangevallen. De
man werd daarna verplaatst. Eeni
ge n tijd geleden had hij echter zelf
weer om de oppassing van zijn ge
vaarlijken vriend gevraagd.
WANNEER BEMESTEN
Stellen wo die vraag allereerst ten
opzichte van den stalmest. De boer
kan dien natuurlijk niet geven wan
neer hij wil, omdat de meeste stal
mest in den winter wordt verkregen.
Maar menige tuinbezitter kan dit
weL en daarom moet hij en ook de
landbouwer, vuor zooveel dit mogelijk
is reeds in den herfst of den vóór-
winter mesten, in ieder geval zoodra
hij den mest heeft en weer en bodem
het toelaten. Niet ieder zal het hier
mee waarsehijulijk eens zijn. Sommi
gen geven dit wel toe voor het eene,
doch niet voor het andere gewas. Ha
ver, zoo zegt mer. b.v., wil den mest
fijn verrot hebben, maar de aard
appel is „een ruige vreter"'. Toch is
het een feit, geleerd door de ervaring,
en erkend door allen, die in deze
proeven hebben genomen en nauw
keurig hebben waargenomen, dat de
bemesting immer het voordeeligst is,
hoe vroeger dio wordt aangewend.
En dit is begrijpelijk, want de plan
tenwortels kunnen Van den mest eerst
dan profiteanen, wanneer deze zóó
f ij a verrot is, dat de voedende be-
standdeelon er van In water oplos
sen. En eer dit ten volle is geschied,
moeten er maanden verloopen. Het is
waar, de aardappelen leveren ook bij
voor jaarsbemesting dikwijls een goe
den oogst, wat te danken is aan de
omstandigheid, dat do aardappel
eerst vrij laat, in Juni of Juli, voed
sel uit den mest begint te gebruiken.
Maar toch moet hij, dio zijn oogst
zoo groot mogsltjk wil zie», mot f\r
bemesting niet tot het voorjaar- wt rit
ten. En dan ook dit wie vrot-gLïjd g
bemest, zal ook de fijnste en smake
lijkste aardappelen, groenten, enz.,
verkrijgen.
Maar, merkt wellicht iemand op,
hoe eer men den mest aanwendt, des
te eer is hij ook weer uit den grond,
en dat zal zich op het volgend gewas,
in het tweede jaar, toch wreeken.
Ook dit ls niet waar. Wie het niet
gelooven kan, neme een proef en het
zal hem blijken, dat zijn vrees ijdel is.
Vroegtijdig mesten geeft slechts winst
geen verlies.
En nu de kunstmeststoffen. Hier
omtrent valt hetzelfde op te merken,
althans wat betreft dc kali-zouten en
phosphorzuuF-meststoften. Het mee si
gebruikte kali-zout Is kainiet, waarin
pl.m. 12.5 peta kali zit. Het lcalniet
lost in den vochtigen bodem of door
der- regen op en blijft dan in de
bouwvoor bewaard, tot de planten
het benutten. Maar nu zitten in het
kainiet ook chloorverbindingen, wel
een kleine 50 pct„ o.a. veel keuken
zout deze Mijven niet in de bouw
voor, maar zakken dieper weg. en dat
is maar gelukkig ook, want die slof
fen zouden anders zeer schadelijk
werken. Doch nu moeten wij ze ooi'
gelegenheid geven om weg te zakken,
waartoe een vroege uitsirooiïng van:'
kainiet wenschelijk is.
Daarom hoe oer hoe liever. Proe
ven hebben b v. bij aardappelen doen
zien, dat ©en bemesting, in Septem
ber gegeven, gunstiger werkte dan
die in December aangewend in het
laatste geval was liet zetmeelgehalte
minder. Hoedanigheid o». smaak lij
den door een late uitstroo-ïng.
Voor den tuin, waarin produkten
voor de keuken worden gekweekt en
waar dus, meer dan op den akker, op
den smaak der vruchten wordt gelet,
gebruikt man meer patent-kali dan
kainiet. Patent-kali is gemaakt van
kainiet en gezuiverd van de schade
lijke chloorverbindingen, die er maai
zeer weinig meer in voorkomen. Nu
kan men zonder nadeel patent-kali
in 't voorjaar uitstrooien
Let wel kan. maar beter is het
ook deze meststof vroeger te geven.
In den herfst aangewend, helpt ze
het best. Wil men nu ook in" den
tuin kainiet gebruiken, dat aanmer
kelijk goedkooper is, dan is een
herfst-uitstrooiïng en onderwerking
beslist noodzakelijk. Ook de phosphor-
zuur-meststoffen slakkenmeel en
beendermeel, welke niet oplosbaar
zij» in water en door de plantenzuren
verkrijgbaar moeten worden gemaakt,
welke uit dien hoofde dan ook zeer
onbeweeglijk in den budem zijn en in
de bouwvoor bewaard blijven, kan,
ja moet men liefst in het najaar
aanwenden schadelijke stoffen zijn
er wel niet in, die moeten wegzakken,
maar zo dienen, ten einde het groot
ste profijt te zullen geven, zich zoo
veel mogelijk door de bouwvoor te
verspreiden, zich innig met de grond-
deeltjes te vermengen, orn te rechter
tijd ter beschikking der plantenwor-
1 te zijn. Zelfs van superphosphaat,
een phosphorzuur-meststof, welke in
water oplosbaar is, en dus spoedig de
gewassen kan helpen, is het nut eener
herfst-aanwending gebleken.
Eindelijk hebben we nog de stik-
stofhoudende meststoffen. Als regel
geldt, dat men Chilisalpeter in het
voorjaar en in den zomer geve, dan
ïs het vroeg genoeg en gaat er niets
verloren. Alleen bij herfst- en win
tergewassen, althans op schraal land
en bij veel regenval, tengevolge waar
var veel stikstof voedsel uitloogt, kon
men wat Chili aanwenden, of, indien
men geen directe werking verlangt,
zwavelzuren ammoniak. Deze laatste
meststof moet niet later dan Februari
worden verstrektbij graven geeft
mer». ze geheel of gedeeltelijk ook we!
bij het zaaien, wat ons echter min
dor beviel.
30 Cts. per regel.
INGEZONDEN MF.DEDEELINGEN
dagelijks een likeurglaasje
onmiddellijk voor den hoofd
maaltijd 1 Uw eetlust wordt flin
ker, uw zenuwstelsel versterkt,
de loomheid verdwijnt en heel
spoedig zult gij U lichamelijk
prettig gevoelen. Men verlang©
echter uitdrukkelijk het echte
„Dr. HOMMEL's" Haemalogen,
en weigere namaakselsI
DE SCHEVENINGSCHE WIELER
BAAN.
Zondag 27 September zal de re
vanche-wedstrijd plaats vinden tus-
schen Van Gent en Waterreus, karn-
P'oon van Nederland.
De hier welbekende Franscliman
Simar, die verleden jaar in eenige
wedstrijden uitkwam, zal zich als
derde man in den strijd mengen. Ver
der zal er een ontmoeting plaats heb-
lei tusschen „Ulysses", kampioen
van Nederland, Van Spengén, twee
de in het kampioenschap, en Frunt.
Dsjerp van den Nederlandschen
Wielerbond, waarvoor vele inschrij
vers zijn, zal liet programma com-
pieteeren.
EEN ITALIAANSCHE
MARATHONLOOP.
Zondag wordt te Marland een Ma
rathonwedloop over 42 K.M. gehou
den, waaraan zoowel amateurs als
professionals kunnen deelnemen, die
echter in 2 afzonderlijke afdeelingen
zullen worden gesplitst,.
Naast d© beste Italiaansclie hard-
loopers komen op do lijst dor in
schrijvingen ©enige bekende buiten
landers voor, o. a. de Fransche loo-
pers Moen, Millol en Siret, én de En
gelsche looper Poede. Pie tri Doran-
do, d© door zijn deelnam© aan den
Marathonwedloop dor Olympische
spelen te Londen aid geworden
looper, heeft voor ainarteurs, dié
in dezen wedstrijd uitkomen, een
katharen ©ereprijs uitgeloofd.
PET OPENINGSPROGRAM VAN
DEN N. V. B.
Het programma van den. Nederi.
Voetbal-Bond bevat voor a. s. Zondag
de volgende competitiewedstrijden
Westelijke eerste klasse.
Geen wedstrijden, in verband mei
den proef wedstrijd van het NsderL
elftal op R. A. P.'s terrein iu de Wa
tergraafsmeer.
Reserve eerste klasse.
H. B. S.Sparta, te 's-Gravenhage.
H. Vérbeek.
HaarlemV. O. C. te Haarlem. J.
H. Bergmeijer.
