NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
Buitenlandsch Overzicht
20a Jaargang. No. 7787
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 11 NOVEMBER 1908 A
12a
ABONNEMENTEN
PBR DRIB MAANDEN)
Voor Haarlem 1,1
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd Is (kom der
gemeente).130
Franco per post door Nederland 1.65
Afzonderlijke nummers0.02 H
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem 037^
.de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lonrens Coster. Directeur J. 0. PEEREB00M.
ADVERTENT8ÊN1
Van 1—5 regels 50 Cts.: Iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels /t—elke regel meer ƒ0. S6 Reclames 30 Cent per regel.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat
Advertenti6n van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing
50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant
Redactie ©aa Administraties Groot® Houtstraat 55,
Isates'communaal Telefoonnummer der Redactie 600 m der Administratie 724
Drukkerijs Zuider Buitenspaara® Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiSn en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem In dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
DONDERDAG 12 NOVEMBER.
Gr. Kerk: Orgelbespeling, 23 uur.
De Kroon: 2e Seance: Joh. Steen-
ttian. Het Boheemsch Strijkkwartet,
8 uur.
Brongebouw: Geref. Jonge Lingsver-
eeniging Nathanaël: Voordracht Ds.
G. Wisse, 8 uur.
bestraffing van Keizer Wilhelm
ALs St.-Nicolaas-verw achtende kin
dertjes zongen we „Vol verwachting
klopt ons hart...." Geen wonder 1 Niet
alleen in Duitschland, maar ook to
Holland., ja, over driekwart van de
geboele wereld, was men to span
ning, wat de
INTERPELLATIES IN DEN
RIJKSDAG
zouden brengen. Er was Immers voel
gefluisterd over groote vorraasdngein
heengaan van Von Bülow wij
ziging van den staatsvorm ja, zelfs
Vatn een aftreden, van dien Kedz.ea\..
Eln wat is er van alles geworden?.,.
De veront-waardige vader (de Rijks
dag) heeft zijn ondeugendèn zoon
(Keizer Wilhelm) gekastijd ein deze,
denkend aan het onaangename, war.
me broekje, heeft plechtig beloofd, t
nooit meer te zullen doen... Toen
heeft de vader den zoon weer to lief
de aangenomen....
De lezer vindt onze beeldspraak
een beetje tè spottend, maar bij het
lezen der Rijksdagverslagen, zal óók
hem duidelijk worden, dat in 't ge
beurde iets komedie-achtigs zit en
onze spot gaarne vergeven
Eerst waren natuurlijk de toterpel-
lan.ten aan 't woord.
Bassermann opende, namens de
mati o naal-1 liberalen ,de rij der spre
kers. Hij sprak al dadelijk krasde
publicatie van het Keizer-interview
wekte nametlooze verbazing en diepe
droefheid, toen het bekend werd, dat
de uitingen aan den Keizer toege
schreven, juist weergegeven waren.
De kritiek op deze uitingen was zoo
wel to het buitenland als to bet bin
nenland ongunstig en vernietigend.
Engeland wees de verzoeken c*m
vriendschap af op het vermoeden,
dat de bedoeling was wantrouwen te
zaaiten tusschen Engeland, Frank
rijk en Rusland. Frankrijk is, even
als Rusland, getroffen door de ern
stige indiscretie over de vertrouwe
lijke mededeelingen. De Marokkaan-
ecbe politiek wordt daardoor voor
Duitschland bemoeilijkt. China, Jar
pan en de Veneenigde Staten- hoorden
op, toen zij vernamen, dat onze vloot
voor den grooten strijd tusschen
„geel" en blank" op den Stillen Oce
aan bestemd is. De Boeren en de Ne
derlanders zijn verontwaardigd over
de inmenging in den Zuid-Afrikaan-
echen oorlog. De indruk in het bin
nenland is ook overal ongunstig, óók
bij alle bondsstaten.
Er is zoo ging Bassermann voort
een algemeen, een eenstemmig
protest tegen het ingrijpen van den
Keizer in de buitenlandsche politiek.
Onze buitenlandsche staatkunde
moet naar de eigen woorden van
den Rijkskanselier bestendigheid,
vastheid, zakelijkheid, volhardingen
stilzwijgendheid toonen. Wij ala aan
hangers der monarchie herzien onze
monarchale opvattingen niet; maar
republikeinen vinden in zulke voor
vallen eein welkome aanleiding om
tegen de monarchie te agiteeren.
Vijandschap tegen Engeland be
staat bij ons niet. Wij willen geen
wereldpolitiek voeren over den Stil
len Oceaan. Zulke uitingen verge
makkelijken niet de uitvoering der
nationale vlootpolitiek. Hoe hooger
mem staat, des te meer terughoudend
moet men zijn, en dat is vooral bij
verstrekkende uittogen over authen
tieke feiten noodig.
Dat de Rijkskanselier en de minis
ter van buitenlandsche zaken gelijk
tijdig met verlof waren had moeten
worden vermeden. Wij wenschen niet
dat prins Bülow zijn ambt zal neer
leggen, met het oog op de moeilijkhe
den der btonenlandsch© en buiten-
kundsche staatkunde. Maar wij wen-
Bchetn waarborgen tegen het Ingrij
pen van liet persoonlijk bestuur.
De Rijksdag moet een grooteren in
vloed krijgen op de buitenlandscho
staatkunde. Van een gemeenschappe
lijk adres der burgerlijke partijen
aan den Keizer voorzien wij geen
Werking. Wij wenschen echter, dat
de Keizer uitvoerig wordt ingelicht
over de heden plaats hebbende be
sprekingen. Wij willen niet, dat tua-1
schem dien Keizer en de natie een klo
ve blijft bestaan, wij wenschen dat die
leiding van den staat in handen van
verantwoordelijke ambtenaren ligt
Bassermann las hierna een verkla
ring voor door het centra al bestuur
der n/ationaal-liberale partij opgesteld
waardin gezegd wordt
dat de persoonlijke bemoeiin
gen van den Keizer In de buiten
landsche politiek noch bevorder
lijk zijn voor de welvaart van bet
Rijk, noch to overeenstemming
mét de grondwet De verklaring
spreekt met erkenning van die
edele motieven vajï dien Keizer
dep wensch uit, diaJt de Keizer
zdc-h voortaan de terughouding
zal opleggen, die den constitu-
tionmieeJen heerscher past
Bassermann eindigde met den
w ensch, dat dit de laatste maal moge
zijn, dat men zich met zulk een ver
zoek tot den Keozar moet wenden.
Nog al krasse woorden. Eigenaar
dig is de uitlating dat men, met het
oog op den binnenlandse hen toe
stand, geen aftreden van Von Bülow
verhangt, hetgeen.... eigenlijk neer
komt op de bewering, wat de buiten
landsche politiek aangaat, heeft hij 't
echter verdiend 1...
De andere interpellaties waren'vrij
wel gelijk aan de eerste
De afgevaardigd© Wiemer, van die
vrijzinnige vereeniging zeiVerbitte
ring en toorn vervullen het Duitsche
wik, terwijl Duiteehlands aanzien
een zwaren slag kreeg. Het verzoek
om ontslag van den Rijkskanselier
was correct, maar niet voldoende. De
Rijkskanselier moest ar ook voor zor
gen, dal zijn staatkunde tot uiting
komt. Het voortdurend te voorschijn
tiedien van hel persoonlijk bewind
moet worden vermeden.
Hiertegen kunnen wij nets doem,
zoolang wij niet hebben eem werke
lijk oonstitutaonneele staatsregeling,
met eigen zelfbestuur op grand dei-
constitutie.
D© Keizer moet d© zelfbeperking in
acht namen, die zijn grondwettige
positie edscht.
Scherper was nog de sociaal-demo
craat Singer, die ziel, dat het geheels
buitenland niets dan hoon en spot
had voor de mededeelingem in de
„Daily Telegraph". Dat breed© krin
gen to Duitschland vijandig gezind
zouden zijn tegen Engeland Is een
averechtse he voorstelling van den
feitelij kan stand van zaken. Het lijkt
precies alsof de Keizer in de wol
ken zweeft.
De Rijksdag moet maatregelen ne
men tegen Keizer en Rijkskanselier,
opdat 't land verlost worde van de
politieke redevoeringen, brieven, tele
grammen enz. De ei scheen door den
beer Bassermaiua gesteld, zijn niets
anders dan door dan Rijkskanselier
besteld werk. Het Duitsche volk moet
door de wet worden beschermd tegen
herhaling van zulke voorvallen, door
een wijziging van de wet, zoodat aan
het volk de beslissing wordt gegeveai
over oorlog ©n vrede en door een wet
op d© mlnisterleele verantwoordelij k-
hedd.
De heer Heydebramd (conservatief)
sprak de hoop uit, dat het Duitsche
volk to de ure (tea ge va ars eensge
zind zal zijn. Hij verklaarde te ge-
tcoven, dat ook de Rijkskanselier zelf
het gebeurd© betreurt Zulke dingen
kunnen eenmaal gebeuren, maar
niet vaker. „Wij vertrouwen", zoo
eindigde hij, „dat de Rijkskanselier
een bevredigend antwoord zal geven".
(Bijval rechts).
Prins Haitzfeld (rijkspartij). Vol
gens de grondwet van het rijk ia de
Rijkskanselier die eenige, di© voor
dergelijke zaken verantwoordelijk is.
Daarom zal de partij hare houding
doen afhangen von het antwoord van
dien Rijkskanselier.
Nu kwam 't gewichtige ©ogenblik,
ie
RIJKSKANSELIER AAN 'T WOORD
Ik zal zoo zeade hij niet alle
zaken behandelen, die door Yorige
sprekers te berde zijn gebracht, ik
moet rekening houden met den in
druk, dien mijn rede to het buiten
land zal maken en wil het kwaad
niet verergeren, dal door d© publica
tie to d© „Daily Telegraph" teweeg te
gebracht, (Zie aanteekening 1).
Z. M. heeft op verschillende tijd
stippen tegenover Engelsch© particu
lier© personen particuliere uitlatin
gen gedaan, die, bijeengevoegd^ to d©
„Daily Telegraph" verschenen zijn.
Ik moet veronderstelten, dat niet al
le bijzonderheden juist zijn weerge
geven. (Zi© aanteekening 2).
Vtn een bijv. weet ik dit zeker, nl.
van de geschiedenis van het veid-
tochtsplan. Hier was slechts sprake
van eenige zuiver academisch© denk
beelden, die de Keizer in zijn brief
wisseling met wijlen Koningin Victo
ria uitsprak. De chef van den genera-
Jen staf v. Moltke en zijn voorganger
graaf Schlietfea hebben verklaard.
dat de generale staf nooit een veldr
techtsplan of een dergelijken met den
Boerenoorlog lu verband staanden
arbeid van den Keizer heeft nagezien
of naar Engeland verzonden. (Zie
aanteekening 3). Ook moet ik onze po
litiek vrijpleiten van bet verwijt, dat
zij dubbelzinnig is geweest tegenover
de Boeren. (Zi© aanteekening 4.
Wij hebben d© Tranevaaische re-
geering tijdig er op opmerkzaam ge
maakt, dat zij In een oorlog met En
geland alleen zou staan. Wij hebban
haar direct on door die bevriende Ne-
dieriamdsohe regeering in Mei 1899
dien raad doen gaven te trachten met
Engeland tot een schikking te ko
men. D© „Daily Telegraph" beeft de
feiten wat overdreven voorgesteld.
In de quaestie der interventie 1»
geen sprake van een onthulling. Om
te kunnen beoordeelen, of het ver
trouwen is geschonden, moet men
van d© bijzonderheden meea- weten
dan to hel artikel in de „Daily Tele
graph" wo rdt gezegd. Er kunnen din
gen voorafgegaan rijn, di© hel be
spreken der aangelegenheid in een
ecrtnouwelijke briefwisseling min
stens verklaarbaar maken, (Zi© aan
teekening 5). Dot to 't artikel in d©
„Daily Te&egr." vel© uitdrukkingen
te sterk zijn, geldt in de eerste plaats,
van de den Keizer toegedichte uit
spraak, dial de meerderheid van het
Duitsche volk vijandig gezind zou zijn
jegens Engeland. Tusschen Duitsch
land en Engeland heersohten ernsti
ge betreurenswaardige mos verstan
den, maar ik ben overtuigd, dat het
geheel© Huis met mij van meening
is, dat het Duitsche volk vreedzame,
vriendschappelijke betrekkingen -met
Engeland wemscht op den grondslag
van wedea-zijdsche achting. (Levendi
ge toejuichingen).
Ein. ik constateer, dat sprekers van
alle partijen zich in denzelfdan geest
hebben uitgelaten. Hetgeen werd ge
zegd omtrent de Duitsche belangen
in de Stille Zuidzee, Ls in voor Japan
vljandalijkien zin uitgelegd. Zeer ten
onrechte. Wij hebben in het Ven©
Oosten nooit aan iets anders ge
dacht, dan een deel tb verwerven van
•den handel in Oost-Azië en dit te be
houden. Mot dien vlootbouw in den
Stillen Oceaan hebben wij evenmin
agressieve bedoelingen als met dien
in Europa. Overigens zijn die opvat
tingen v'an den Keiizer dezelfde als di©
van den verantwoordelijken ledder
der bmtenlandsciie politiek. (Zie aau-
leekesitog 6).
Ziende welke opgewondenheid de
medetteeling m de „Daily Telegraph"
heeft veroorzaakt, ZAL DE KEIZER
ZICH GENOOPT GEVOELEN IN HET
VERVOLG OOK IN PARTICULIERE
GESPREKKEN DE TERUGHOU
DING IN ACHT TE NEMEN, di© voor
een consequente politiek zoowel aLs
voor d© autoriteit van de Kroon on
ontbeerlijk ia. (Zi© aanteekening 7).
Als dit niet boo ware, zou ik, noch
een mijnier opvolgers, d© verantwoor
delijkheid kunnen dragen. (Levendi
ge toejuichingen). (Zie aanteekening
Voor de teuten in d© behandeling
van hel manuscript neem ik de ge
heel© verantwoordelijkheid op mij
ik betreur, dal er iets heeft gehaperd
aan het werk van net departement
van buitenlandsche zaken en ik sta
er voor to, dat zoo iets niet weder zal
voorkomen. (Zi© aanteekening 9). Het
viel mij zeer zwaar mijn ontslag in
te dienen. Het ernstigste en moeilijk
st© besluit van mijn staatkundig le
ven was wed om in overeenstemming
met den wensch des Keoaars mijn
ambt t© blijven waarnemen. Ik hield
het voor mijn staatkundigen plicht,
om in dozen moeilijken tijd dien Kei
zer en het land vender te dienen. (Le
vendige bravo's).
Wij mogen op dit oogenbllk geen
kleinmoedigheid toonen tegenover het
buitenland het niet doen voorkomen
alsof de began© fouten ©en ramp zijn.
Het nadeel, dat er door is teweeg ge-
bi acht, is niet zoo groot, dat het niet
me» voorzichtigheid weder goed kan
worden gemaakt. (Zie aanteekentog
10). Bülow eindigde met de woorden
„Laai ons de kalmte in acht nemen,
lie bij den ernst van den toestand
past". (Bijval bij da meerderheid).
Laten we eenige
OPMERKINGEN
maken over Von Bülow's rede.
Aanteekening 1. Von Bülow bewijst
weer een echt© slimme vogel t© zijn!...
Met deze handigheid snijdt hij veel
verder gepraat af 1
Aanteekening 2. Deo© tegenspraak
beduidt ook al heel weinig zoo geen
feiten genoemd worden.
Aanteekening 3. Hoe 't zij, T hoofd
feit b 1 ij f t De Keizer heeft eerst
sj-mpathii© met de Boeren uitgespro
ken, en later hen verraden en in het
geniep bes toed en. Of T nu een offi
cieel of een officieus oorlogsplan was,
of er gebruik van gemaakt is of niet,
da daad van den Keizer b 1 ij f 11....
Aanteekening 4. Wij merken van
deze vrijpleiterlj niet veel
Aanteekening 5. Ook weer zoo'n
handigheid. We moeten deze bijzon-
der^ omstandigheden weten, om het
mogelijk te maken een zachter oor
deel over Wilhelm te vellen.
Aanteekening 0. Van di© roerende
overeenstemming is niet veel geble
ken
Aanteekening 7. Is 't niet als ln
on^e beeldspraak De ondeugende
jongen belooft niet meer te zondi
gen.
Aanteekening 8. Von Bülow keurt
das óók het optreden van den Keizer
zeer sterk af.
Aanteekening 9. We willen het ho
pen I
Aanteekening 10. Erg optimistisch.
O. 1. zal do leelijke daad van den Kei
zer toet heel spoedig vergeten noch
vergeven worden.
Zoo riet men, bij eeii nauwkeurige
beschouwing van Von Bülow's rede.
blijfter toet heel veel degelijks
over. Handig in eikaar gezet, erg di
plomatiek en politiek, maar niet veel
meer.
In tusschen is van alles bet belang
rijkste, dat sterk geprotesteerd is te
gen het optreden van den Keizer, en
dat deze beterschap beloofd heeft I
Frankrijk en Duitscfilanl
Het Marokko-tocidenit is gelukkig
voorloopig uit de wereld
De regeeringen zijn het eens ge
worden over de volgende formule
„De Duitsche en Fransche regeerin
gen betreuren de gebeurtenissen, die
op 25 September 1908 te Casablanca
zijn voorgekomen, en di© onderge
schikte ambtenaren tot gewelddadig-
hfden en ergerlijke feitelijkheden ge
dreven hebben. ZIJ besluiten d© hier
mede samenhangende quaesties in
hmr geheel aan de uitspraak vaneen
scheidsgerecht te onderwerpen. In
onderlinge overeenstemming ver
plicht ieder der beide regeeringen
zich. baar 'eedwezen over de hande-
lirgen der ambtenaren uit te spre
ken. to overeenstemming met de uit
spraak, die de scheidsrechters over
de feiten en d© reebtsquaestie zullen
doen."
Duitschland. heeft dus toegegeven.
Frankrijk zal niet- zijn leedwezen be
tuigen over de schending van het
recht van den Duitschen consul door
de Fransche militairen, en het ge
schil komt in zijn geheel voor het
Haagsche Hof, dat zal hebben te oor-
doelen over recht en feiten.
Dat strekt de Duitsche regeering
niet tot schande, maar tot eer. De di
plomatieke fout van Duitschland zit
niet in het toegeven, maar die zit ln
het stellen van een eisch, dien de
Fransche regeering onmogelijk kon
inwilligen. Wat kan men meer doen
in een geschil, dan arbitrage aanbie
den, over het geschil in zijn vollen
omvang.
Vooral nu de zaak geregeld is lijkt
die guaestie, waar het over gtog, wel
heel nietig.
De Crisis In den Balkan.
Er is hierover niet veel nieuws t
De onderhandelingen tusschen Tur
kije en Bulgarije duren voort, en doen
een goeden uitslag verwachten.
Er komen berichten over een
AANSLAG OP TSAAR
FERDINAND,
die beraamd moet zijn door ontevre
den Macedoniërs, die verwacht had
den, dat Bulgarije ook de onafhanke
lijkheid van Macedonië zou uitroe
pon. Het plan was geweest bij de ope
ning van het Sobranje kunstmatig een
algemeene verwarring to het leven
t© roepen en dan van de verwarring
gebruik te maken, om een aanslag op
Koning Ferdinand t© doen.
De politie is door verraad achter 't
geheim gekomen, en heeft de aansla
gen onschadelijk gemaakt.
De conferentie-plannen zijn nog
niet yam de lucht. D© onderhandelin
gen tusschen d6 mogendheden duren
nog steeds voort.
Oostenrijk-HongarijB en de Boeren
Bennet Burleigh, de beroemd© oor
logscorrespondent van de „Daily Te
legraph" schrijft in zijn blad een sem-
satiewekkend bericht.
Hij bremgt in herinnering, hoe kei
zer Frans Jozef van Oostenrijk in 1900
zijn sympathie voor Engeland en zijn
benarde legers toonde 1
Dat deed hij: „door een gedeelte van
in moderne 9 toch howitzer batterij
uit Oostenrijk te zenden om gebruikt
te worden in Zuid-Afrika. Lord Ro
berts had de stukken ontvangen toen
hij voor Pretoria lag."
De „Daily Chronicle", het bericht
overnemende, zegt dat dit geschenk
destijds ln de dagbladen vermeld
werd, „maar" zegt het blad, „wij
hebben allen in deze van gebeurtenis
sen zoo overvolle dagen zulk kort ge
heugen dat velen het vergeten zullen
hebben."
Zoo zijn mededeeling Juist ls, voegt
ze weer toe aan den onsterfelijken
roem der Boeren, die de gebeele we
reld tegen zich hadden en niet- over
wonnen maar overstroomd werden.
ZEPPELIN's LUCHTSCHIP.
De Keizer heeft aan graaf Zeppelin
geseind: „Minister van oorlog Von
Einem meldt ons zooeven, dat tot
overname van uw luchtschip op grond
der adviezen van do daarvoor aange
wezen commissi© besloten Is."
Dit is het onmiddellijk gevolg van
de tochten, die prins Heinrich en de
kroonprins met de ballon hebben ge
maakt. Voor de overneming was in
dertijd door den Rijksdag een bedrag
van 2.150.000 Mark toegestaan. Daar
van zijn 500.000 Mark aan Zeppelin
uitbetaald na het vernietigen van zijn
ballon door de catastrophe van Ech-
terdingen. Van de rest zal nu de aan
koop van het luchtschip worden be
taald. Bovendien wordt aan Zeppelin
de vervaardiging van een aantal
luchtschepen voor rekening van het
Rijk opgedragen.
Zeppelin ls ook benoemd in de orde
van den Zwarten Adelaar.
In de rede, die de Keizer hield bij
de overreiking van de orde aan graaf
Zeppelin wees hij er op, dat het
derland trotsch kan zijn op het bezit
van zulk een zoon, den grootsten
Duitscher van de 20© eeuw, die door
zijne uitvinding ons bracht aan een
nieuw ontwikkelingspunt van het
menschelijk geslacht. „Moge het ons
allen," zoo eindigde hij, „eens gege
ven zijn evenals gij ln onzen levens
avond met trots t© kunnen zeggen,
dat het ons gelukt ls met evenveel
succes ons dierbaar vaderland te heb
ben gediend."
REGENTSCHAP VOOR LUXEMBURG
In de buitengewone zitting van de
Kamer van Afgevaardigden, verklaar
de staatsminister Eyschen, dat de
geesteskrachten van den groothertog
zoodanig afnemen, dat het noodig is
in het regentschap te voorzien.
HET CHINEESCHE KEIZERPAAR
ZIEK.
De openbare zaken ln China staan
stil wegens ziekte van den Keizer en
de Keizerin-Weduwe.
De Keizer lijdt 6edert ongeveer 14
dagen aan een ziekte van de ingewan
den, die heden erger ls geworden.
Stadsnieuws
Om Ons Heen.
In het Tweede Blad van dit num
mer vinden onze lezers een artikel
„Brieven van Jiet 34ste Raadslid" in
die rubriek Om Ons Heen.
CENTRALE RAAD VAN BEROEP.
(Ongevallenverzekering).
In de te Utrecht gehouden openba
re terechtritttog had d© uitspraak
plaats to de volgende zaak
Hooger beroep van de Rijksverzeke
ringsbank tegen de uitspraak van den
Raad van Beroep te Haarlem, waar
bij met vernietiging ecner beslissing
ven d© Bank, die verdere schadeloos
stelling weigerde, aan N. H. te Scho
ten met Ingang van 24 Februari 1908
is toegekend, eene rent© van 0.151/2
per werkdag ter zake van een onge
val, waardoor zijn linkerspaakbeein
Lak bovein het polsgewricht is ge
broken. De Centrale Raad bevestig
de de uitspraak.
B e r 1 i t z-S c h o o 1.
Wij herinneren er aan, dat Donder
dagavond in da Berlitz-School, Lange
Veerstraat 32, proeflessen zullen wor
den gegeven, van 7—8 in Dultsch, 8—9
:n Fransch en 910 in Engelsch.
De bedoeling is, belanghebbenden
aldus met de methode van Berlitz
Kennis te doen maken. De proefles ls
namelijk kosteloos.
Bisschoppelijk Palels.
17 November a.s. zal heit 50 jaar
geledein zijn, dat het perceel op de
Nieuwe Gracht, destijds geteekend
Wijk 6 No. 308, in publieke veiling
word geKocht door den makelaar M.
Heukensfeld te Amsterdam, voor
20200, ten einde het in te richten tot
Bisschoppelijk paleis. Vóór dien tijd
woonde de Bisschop ln de Groote
Houtstraat. We komen hier na/ter op
terug.
HET T00NEEL
SEVERO TORELLI BIJ „CREMER".
De vereeniging „Cremer" heeft met
de opvoering van „Severo Torelli"
een daad van sympathieken moed ver
richt.
Niet om het stuk; men versta ons
wel; want dit nabloeiertje von de
Fransche romantiek van de helft der
vorige eeuw, draagt d© kenmerken
der meeste nakomertjes, ln de slapt©
van zijn bouw, 't verwaterde in de uit
werking der gegevens; bovendien kan.
dit drama van twintig jaar geleden,
waarvoor de stof is ontleend aan de
geschiedenis van den strijd tusschen
de Italiaansche steden Pisa en Flo
rence, met zijn opeenstapeling van
ronkende romantiek, overdreven ijse
lijkheden, tooneelmoorden en kin d er-
acht igen poespas van onnatuurlijke
verwikkelingen en gedeclameerde ge
voelens, een ontwikkeld publiek van
dezen tijd niet meer boeien en emoti-
oneeren. We zullen dit uitgeleefde en
afgespeelde kind met het romantische
waterhoofd dan ook maar verder on
besproken laten, en we begrijpen
niet, waarom men het uit het 6tof van
twintig jaren weer heeft voor den dag
gehaald.
Maar sympathiek was ons deze
daad van „Cremer" door den moed,
die er uit sprak. Wij prezen deze ver
eeniging al eens wegens haar durf
om indertijd Schimmel's „Kind van
Staat" ten tooneele te brengen, waar
van zij zich niet onverdienstelijk
kweet; maar de monteering van „Sa-
vero Torelli' is een blijk van nog groo
teren moed. Daarmee toch betrad zij
oen terrein, dat veel moeilijkheden
voor dilettanten oplevert en waarop
zoo velen struikelen, want In dit stuk
hadden de leden in costuum te spelen
wat met een heel ander gebaar ge
paard gaat dan in het hedendaagsche
tooneelspel en hadden zij verzen te
zeggen. En Ln deze twee zaken leggen
de liefhebbers 't gewoonlijk af.
Maar we durven gerust te zeggen,
dat de Cremerleden 't er voor dilettan
ten, heel aardig en niet onverdienste
lijk hebben afgebracht.
Meermalen hadden we „Cremer"
aangeraden zich onder leiding van
een beroepsrégisseur te stellen. En
dat had ze nu dan ook gedaan.
De heer Van Dommelen uit Amster
dam heeft de leden geholpen, en on
der zijn régie was ditmaal hard ge
werkt, druk gerepeteerd en was het
stuk er degelijk ingepompt, En dit
was te zien ook, want menig gebaar,
menige stond, menige groep, de figu
ratie met de volksmenigte, 't zeggen
van de verzen, 't leggen van gevoel,
van climax, 't elkander aangrijpen
der menschen, zooals we dat gisteren
avond zagen, kon met liefhebbers al
leen bereikt worden door het voor
beeld, 't voordoen, 't laten instudee-
ren door een man van het vak. De
Cremerleden hebben op de repetities
van den heer Van Dommelen dingen
van het tooneelvak geleerd, die hen
later bepaald nog nuttig van pas kun
nen komen.
Buiten de leden speelde als vrouw
van het vak mevr. ArntzenWafel
bakker mee, die de rol Anna Pia had.
Maar wat is ons dat tegengevallenl
We hadden er iets van verwucht;
maar we kregen een vrouw te zien,
die, niettegenstaande ze doet uitko
men, dat ze het Holiandsch zuiver en
grammaticaal spreken wil, niet an
ders is dan een declamatxlce
m tooneelspeelster) van
den ouden stempel; gaan of staan op
het tooneel kan zij niet, en van ge
baar is zij gewoon horribel; den hee-
len avond stond zij met gebalde vuis
ten aan het einde van leelijk gebo
gen armen, waar zij geen weg mee
wist. 't Was stumperig en leelijk om
aan te zien.
Neen, dan was de dame, het Lid
van Cremer, dat voor Portia speelde,
meer te roemen. Zij ls geen beroeps
speelster, en 't is waar dat zij niet zoo
zuiver spreekt en articuleert als me
vrouw ArntzenWafelbakker; maar
wat zij in haar rol te zien gaf, was
voor een liefhebster bepaald voldoen
de, en ln actie en gebaar won zij het
to alle opzichten van haar beroepscol
lega; zij weet zich te bewegen, zich
ook door het gebaar uit t© drukken
en haar woord door dat gebaar te
doe nvergezeld gaan, te accompagnee-
ren, duidelijker en welsprekender te
