NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
Z6a Jaargang, No. 7788
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1908 A
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER DRIB MAANDEN,
Voor Haarlem 1-28
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd Is (kom der
gemeente).130
Franco per post door Nederland1.65
Afzonderlijke nummers 0.02 H
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem037H
.de omstreken en franco per post 0.45
tJItgave der Vennootschap Lonrens Coster. Directeur J. tl. PEESEBOOM.
ADVERTENTIËNi
Van 1—5 regels 50 Cts.: Iedere regel meer 10 Cts. Bulten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels i—elke regel meer ƒ0.10 Reclames 30 Cent per regeL
Bij Abonnement aanzienlijk rabat
Advertentien van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts, per plaatsing!
50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant
Redactie es Administratie; Groote Houtstraat 55.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zolder Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Tcrê de plaatsing van advertentiën en reclames vail buiten het Arrondissement Haarlem In dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN-
EERSTE BLAD.
AGENDA
VRIJDAG 13 NOVEMBER.
Schouwburg: Berliner Operette: Die
Dollar-Prinzessin, 8 uur.
Soc. Vereeniging: Concert Zang en
Vriendschap, 8 uur.
Weten en Werken: Algemeene Ver
gadering, 8 1/2 uur.
JONGENSSPELEN.
Een van onze medewerkers schrijft:
De kinderspelen zijn ten huidigeu
dage onderwerpen, die in hooge mate
belangstelling wekken en studie uit
lokken van paedagogen en niet-paeda-
gogen, van deskundigen en leeken. Er
zijn daarvoor velerlei oorzaken, als
physieke ontwikkeling, karaktervor
ming, de weerbaarheid van ons volk,
enz. Ten platten lande zal men zich
met deze materie niet zóó veel be
moeien als in onze steden, omdat bui
ten alles medewerkt: de vrije natuur,
de ruimte, terwijl het in onze steden
echier aan alles ontbreekt, vooral aan
terreinen, waarop de jeugd naar har
telust en ongedwongen kan spelen. En
Juist dit laatste geeft aanleiding tot de
verregaande balddadigheden, die da
gelijks voorvallen.
Denkt nu niet, lezers, dat er vroeger
geen balddadigheid bestond al was er
wel ruimte in onze steden.
We hebben de keuren en geboden
van onze Haarlemsche regeering in
den loop der tijden maar eens door te
snuffelen om te zien hoeveel hoofdbre
kens de lieve Haarlemsche Jeugd aan
onze vroede vaderen heeft gekost.
Voor den opmerkzamen lezer is er
echter wel verschil in het kwaad der
Jeugd van nu en oudtijds. Van het ge
niepige, gemeene en verfoeielijke le
zen we weinig, althans de autoriteiten
waarschuwen er niet tegen. De straat
schenderij bestond hoofdzakelijk in
rumoer, steenen gooien, vechten,
keientrekken met zuigers, dobbelen,
bloemen plukken, nestjes uithalen
enz. Zeker geen zaken om te verdedi
gen, maar minder slecht dan wat we
tegenwoordig veelal te aanschouwen
krijgen. Het is daarom niet te ver
wonderen, dat onze voorouders de
kinderspelen aanmoedigden, vooral 't
openluchtspel, al ontbrak het ook aan
de noodige leiding.
Heeft ons voorgeslacht nadeel ge
had van het ontbreken van deze noo
dige leiding? Waren ze er minder om
dat de- kinderspelen niet reglementair
en onder toezicht plaats vonden? Aan
de hand der geschiedenis moeten we
hierop volmondig ,,neen" antwoorden.
Trouwens ieder kan verhalen van de
volharding, lichamelijke gesteldheid
n wilskracht der oude Hollanders.
Ds. Heldring maakte reeds in 1840
deze opmerking, toen hij schreef, dat
het kinderspel in weinige landen zoo
ontwikkeld was als in het onze en hij
schreef dit toe aan het spelen op stra
ten en pleinen. Het openluchtspel dus,
waut dit was gezond voor lichaam en
geest, 't vormde het karakter en zet
te longen en spieren kracht bij. Later
kwam de Jan Salietijd. Het was niet
netjes om de kinderen op straat te
zenden. Natuurlijk alles ten nadeele
voor de jeugd en voor het opkomend
geslacht in zijn geheel.
Laat ons enkele dier oud-vaderland-
eche spelen bekend inaken.
Het „op straat spelen' was oudtijds
volstrekt niet ordinair. Het was een
algemeene regel, een eeuwenoude ge
woonte. Ter Gouw verhaalt dat de zo
nen van prinsen en patriciërs het
Jedeu. Toen Frederik Hendrik „bin-
ne Leyden ter Schoole lach", speelde
hij met de jongens op het Rapen
burg. En de meesten kennen wel het
verhaal, dat, toen zijn bal In het wa
ter lag, hij een schuitje van den wal
nam om er heen te roeien. Zeer te
gen den zin der eigenares, die hem be
loofde, dat zij hem „afklouwen sou
als hij te lande quam"l Trouwens er
zijn dergelijke voorbeelden te over,
evenals bewijzen dat te midden van
het openbare leven In de harten der
aanstaande burgers al vroeg die wak
kerheid en vaderlandscbe zin ontkiem
den, die wij zoo bewonderen Ln het
voorgeslacht.
We willen hier eanige soorten spe
len opnoemen. Of beter we nemen het
woordenboek der Zamenleving ter
hand (dit berust In onze Stadsbiblio
theek) en zien dat er een kalender
van kinderspelen bestond, zooals
hoofdzakelijk nog, want enkele spelen
keeren op gezette tijden terug.
We lezen in genoemd werk:
Half Januari: SLeedje- en schaatsen
rijden, sneeuwballen.
Half Februari: Duitje pletsen, kun-
zeren.
Half Maait: Soldaatje spelen, hoe
pelen.
Half April: Tollen, potje spelen,
stuiteren.
Begin Mei: Koekelemeien, meiboom,
meikevers, molentje.
Half Mei: Lederen bal kaatsen en ln
't hoedje.
Half Juni: Knikkeren.
Half Juli: Klappers.
Half Augustus: Vliegers oplaten.
Half September: Vogels op de kruk.
Half October: Zweepklappen, touw
tje springen, hoepelen.
Half November: Kooten,
Begin December: Pijl en boog.
Half December: Kolf en bal, munt
in 't potje.
Men ziet er zijn vele spelen bij die
niet meer bekend zijn, zelfs van naam.
Voor hen die zich Intereaseeren voor
de spelen der jeugd is het der moeite
waard deze te onderzoeken. Oude lexi
cons of woordenboeken zullen ln deze
wel helpen.
Niemand minder dan Erasmus heeft
over jongensspelen geschreven en wie
deze zeer geestige verhandelingen Ln
bet Nederlandsch wil lezen, raadplege
de Geidersche Volksalmanak van
1842. Alleen willen we er uit aanhalen
dat in Erasmus tijd de Leerlingen der
kostscholen zóó hongerig waren, dat
ze reeds naar het avondeten verlang
den, vóór dat zij het middagmaal ge
ëindigd hadden.
Gaan we de kinderspelen na, dan
blijkt het dat de meeste spelen niet al
leen wijd verspreid, maar ook zeer
oud zijn. Van geslacht tot geslacht
zijn ze overgeleverd, natuurlijk met
wijzigingen en veranderingen van na
men.
Geliefkoosde spelen waren krijger
tje, paardjespelen, schuilhoekje, haas-
je-over, bok, bok, sta vastl de beer, de
wolf, de kat en de muls, blindeman
netje enz. enz., spelen zonder speel
goed, in tegenstelling van hoepelen,
knikkeren, tollen enz., doch die alle
heilzaam werken tot ontwikkeling
van het lichaam.
Ook de keuze van het speelgoed is
uit den aard der zaak van het hoogste
belang en zelfs wijdden de Grieken en
Romeinen hieraan reeds hun aan
dacht. In de Heidensche oudheid had
zelfs het speelgoed, als 't symbool der
gelukkige kinderjaren, Iets heiligs,
een gevoel dat onze voorouders van
de Romeinen hebben overgeëerfd.
Stierf een kind, dan plaatsten de Ou
den zijn speelgoed in een mandje ln
of op het graf; en men heeft ln hunne
graven zeer veel antiek speelgoed ge
vonden, waar nu de oudheidkundi
gen... op hun beurt mee spelen.
Waren knapen en meisjes de kin
derjaren ontwassen, dan wierpen ze
hun speelgoed niet weg, doch wijd
den het plechtig aan een of andere
godheid, dikwijls met een epigram er
bij.
Zoo plechtig handelt men nu wel
met die kinderlijke zaken niet meer,
maar toch nog bewaren velen het
speelgoed hunner jeugd als een aan
gename herinnering en beschouwen
vele ouders van vroeg gestorven lie
velingen het als een bezit, dat zij voor
alle schatten der aarde niet zouden
willen missen".
Tot zoover onze medewerker, aan
wiens stuk wij de eereplaats geven,
omdat het onderwerp juist bijzonder
actueel is. Een paar dagen geleden is
hier immers een afdeeling opgericht
van dan Bond voor Lichamelijke op
voeding, die zeker wel het openlucht
spel als een van de groote middelen
tot bereiking van zijn doel bevorderen
zal.
Voor den meed, waarmee deze nieu
we vereenlging is opgericht, heb Ik
inderdaad allen eerbied. De stichters
hadden alle reden om zwaartillend te
zijn na de ervaring, dat nog maar
zeer kort geleden een vereeniging d>
hetzelfde beoogde, te gronde is ge
gaan. Te gronde gegaan door gebrek
aan medewerking van het gemeente
bestuur.
Onze medewerker vestigt er zeer te
recht de aandacht op, dat in de ste
den het spel op straat vroeger geduld
kon worden, omdat daarvoor ruimte
was. Tegenwoordig ls die ruimte er
niet meer. Het intense verkeer in onze
steden van voetgangers, maar vooral
van wielrijders, auto's en trams
maakt een onbelemmerd spel voor de
kinderen op straat onmogelijk en voor
ben zelf levensgevaarlijk. Wij mogen
dat betreuren, maar dienen het feit
te aanvaarden als een onafwijsbaar
gevolg van de uitbreiding der steden
en de snelheid der moderne vervoer
middelen,
Intusschen zijn we er niet van af
met te erkennen, dat dus de overheid
terecht het spelen op straat verbiedt.
Zoodra de veranderde omstandighe
den dit noodig maakten, hadden de
gemeentebesturen de vraag w a t n u?
niet alleen moeten stellen, maar ook
oplossen. Tot mijn leedwezen is dat
in Haarlem nog niet geMchied. Wel
heeft de Raad Ingezien, dat nu het
spelen op straat niet langer kon wor
den geduld, zoowel de orde als de
noodzakelijkheid van openluchtspel
meebrachten dat er publieke speelter
reinen werden beschikbaar gesteld,
maar de manier waarop hij aan die
behoefte heeft trachten te voldoen, is
geweest bekrompen en beperkt. Het
mocht vooral geen geld kosten. Hier
en daar is een klein lapje grond,
waarop hoogstens één voetbalclub spe
len kon, beschikbaar gesteld, maar
toen de terreinen van t voormalige
Lakenkoopersgild vrij kwamen, heeft
de Raad, om de waarde daarvan als
bouwterrein, afgewezen een verzoek
om dit voor openbare speelplaats te
bestemmen. Dat zou anders een af
doende maatregel zijn geweest. DèAr
had klein en groot rustig naast elkaar
kunnen spelen, ten voordeele van de
orde op straat, tot het tegengaan van
baldadigheid eu het bevorderen der
openbare gezondheid. Treffend is het,
dat diezelfde Raad wel te vinden was
voor 't stichten van een nieuw mu
seum, dat licht een half millioen zal
kosten. Ik ben waarlijk geen tegen
stander van dat plan, maar ik be
treur het, dat hier de natuur zoo
schromelijk wordt achtergesteld bij
de kunst.
B .en W. zijn inmiddels gestadig
aan 't overwegen van wat er voor het
openluchtspel kan worden gedaan.
Het zal bij overwegen blijven wanneer
men niet leert inzien, dat deze zaak
een der eerste punten ls geworden
van' gemeentezorg en daarom op fi
nancieels overwegingen niet afstuiten
mag. Laat ons hopen, dat de nieuw
gestichte vereeniging gelukkiger dan
haar voorgangster, dit ons gemeente
bestuur duidelijk zal kunnen maken.
Anders zouden wij, ziende wat onze
medewerker hierboven over het open
luchtspel ln vroeger dagen schrijft,
dezen keer alle aanleiding vinden tot
de verzuchting, dat het ln den ouden
tijd beter ls geweest.
J. C. P.
Saitenlandsch Overzicht
De Bestraffing van Keizer Wilhelm
Gisteren schreven we reeds't Ls
Dinsdag Ln Óen Rijkedag warm, heel
warm, toegegaan 1 Alle partijen
van dé conservatieven tot <ie sociaal
democratenhebben tegen den Kei
zer getoornd, in veie en heftige woor
den. Zóó erg is 't geweest, dat men,
als 't gebeurde in een ander land
stel Portugal of Servië zeker een
revolutie en uitroeping Tan de repu
bliek zou verwachten...
Alleen in Duitscbland denkt mem
hier niet aan 1
In ons vorig O verzacht Leverden we
reads ean critiek op do
REDE VAN DEN RIJKSKANSELIER
en konden 't niet verder brengen, dan
te zeggen, dat die speech al een heel
zwakke verdediging was. Nu ooir-
ueeLendie met meer feitenmateriaal
voor oogen blijven we bij dit von
nis. Van Bülow heeft velen teleurge
steld, en leverde een rede die zoo
„slap" was, dat ze minstens... arnti-
Bülowsch genoemd mag worden.
Neon, dit was niet de gewone Vom
Bülow, de man met 't scherpe woord,
die den Rijksdag zoo lekkertjes om
kan praten. Neen
Maar... hoe kon men nu ook $en
zaak, die verloren is, nog red
den?...
Ook Von Bülow kon het niet I...
Helaas heeft hij 't getracht en
daardoor de slechte zaak nóg
slechter gemaaktHij begon met
de schijnbaar handige verklaring,
dat alles van t interview wel niet
juist zal zijn weergegeven. Om dliie
uitspraak te wettigen, moet meege
deeld worden, wat onjuist is. En,
als ar iets onjuist, ls, waarom heeft
men dsn twee weken 't Duitsche volk
geërgerd en geblameerd dtoor officieel
te erkennen., dat de feiten juist wa
pen Wie zwijgt stemt immers boe, en
bovendien hebben de regeeringsbla-
dan die juistheid erkend.
Nu lijkt die tegenspraak erg ge
zocht
Dit komt nog sterker uit, als men
de „Daily Telegraph" leest. Dit blad,
het deed van Bülow's speech bespre
kende, waarin deze zei de te betwijfe
len of aJle bijzonderheden van het in
terview wel juist waren weergege
ven, zegtHet interview werd eerst
gepubliceerd, nadat Iedere mogelijke
stap was gedaan, om zekerheid te
verkrijgen, dat das publicatie Ln over.
eanstea riming was met den
w e n s c h van den Duitschen Keizer
en dat de ondier werpen in het inter
view besproken, de meeningen waren
van dien Keizer zelf.
Von Bülow heeft ln zonderheéd ge
sproken over het beruchte
OORLOGSPLAN.
Voor Holland Ls deze zaak wel het
meest van belang, zoodat een uitvoe
rige behandeling daarvan gewet
tigd is.
Het interview wat vooraf dooi
den Keizer gelezen en goedgekeurd
was zegt
„In de zwarte week van De
cember 1899, toen de rampen lin
snaLLeu gang elkander opvolgden,
ontving ik (Keizer Wilhelm) eeiu
brief van Koningin Victoria, mijn
geëerde grootmoeder, geschreven
ln zorg en droefheid, die vele
sporen droeg van de smarten,
waaronder haar gemoed en haar
gezondheid gebukt gingen. Ik
zond dadelijk een hartelijk ant
woord.
„Neen, Ik deed meer. Ik ver
zocht een van mijn officieren mij
ean zoo nauwkeurig mogelijken
opgaaf te verschaffen van 't aan
bal der strijdenden ln Zuid-Afri
ka aan beide zijden em van de po
sitie dar tegenover elkander
staande strijdmachten op dit
oogenblik.
„Met de cijfers voor mij, werk
te ik een veldtochtplan uit. dat
mij het beste leek In die bestaan
de omstandigheden, en ik onder
wierp dut aan het oordeel vian
mijn generaleri" staf. Toen zond ik
het plan naar Engeland en ook
dit stuk bevindt zich onder de
staatsstukken op het kasteel
Windsor, ln afwachting van die
cwipartijdJigie uitspraak der ge
schiedenis. Een merkwaardige
samenloop van amstandighediem
heeft gewild, dat het plan, door
mij opgemaakt, op vrijwel dezelf
de grondslagen berustte, als dat,
hetwelk lord iToberts heeft ge
volgd, en door hem succesvod
werd ten einde gebracht.
„Was dat een daad van iemand
die Engeland ziek wilde zien
Laten de Engelschen rechtvaar
dig zijn en oordeelen 1"
En wat zei Von Bülow nu
„Er is geen sprake geweest van
het uitwerken van een veldtochts
plan; er warden slecht3 eendge aca
demische gedachten uitgesproken,
diiie naar ik geloof, als „Aphoriamen"
werden aangegeven „over die oor
logvoering in het algemeen", etn die
de Keizer in een brief aan mij en
Koningin Victoria heeft uitgespro
ken. Het waren theoretische beschou
wingen zonder e enige practische be-
teekeaais voor den loop der operaties
en voor den uitslag van den oorlog.
De chef van den general en staf, Von
Molike, en zijn voorganger Von
Schieffen, hebben beiden verklaard,
dat de generale staf over dien Zuid-
Atrikaanschen oorlog, evenals over
eiken anderen grooten of kleiner,
oorlog, die sedert jaren in de wereld
plaats had, aan Z. M. heeft gerap
porteerd. Zij hebben mij echter bed
den verzekerd, dat de generale staf
nooit ean veldtochtsplan of een der
gelijke op den Zuid-Afrikaans cheai
veldtocht betrekking hebbenden ar
beid van den Keizer onderzocht of
naar Engeland doorgezonden heeft
Ia er grooter tegenstrijdigheid
dankbaar
Do Pilatus-vraag klinkt ook bier
Wat ia waarheid
Wij kunnen niet anders dan twee
mogelijkheden veronderstellen
Ofolies is gebeurd zooals de Kei
zer 1 ln zijn interview heeft weerge
geven, en dan heeft Von Bülow den
Rijksdag wat voorgejokt....
Ofalles is gebeurd zooale Von Bü
low h heeft verteld, maar dan heeft
de Keizer tegen den Engelschman
braaf opgesneden....
In beide gevallen Is de daad na
tuurlijk sterk af te keuren. Oók ai
waren het slechts academische stu
diën, in elk geval een oorlogs
plan tegen de eerst geprezen Boeren.
Zoo ls 't geheele antwoord van Von
Bülow.
Maar met dit al heeft hij niet kun
nen bewerken, dat de Rijksdagledecn
van gedachten veranderd zijn de>-
zen toornen nog even sterk tegen het
persoonlijke regeeringsstelsel van
den Keizer.
Dit ls Woensdag duidelijk gebleken
toen er weer Rijksdagzitting was, en
de debatten over de interpellaties ge
houden werden.
De eer site spreker, de anti-semiet
Zimmerman, beg-on al dadelijk met
grof geschut te werken. Hij zeidat
ds Jongste aanhoudende aardbevin
gen in Middel-DuLtscbland daaraan
toe te schrijven, waren, dat de oude
Bismarck zich over het huidige
politieke huishouden, van ontzetting
in zijn graf had omgekeerd. De Kei
zer aldua die spreker heeft alle
voeling met het Duitsche volk verlo
ren hij luistert alleen naar hoof-
schie eunuchen en kenschetsend is vt,
dat zelfs ln het oogeinbLik, waarop ln
het volk en ln den Rijsdag zulk een
opgewonden stemming jegens hem
heerscht, hij zich op jacht en andere
hioofscbe feesten buiten bevindt.
Ook die vrijzinnige afgevaardigde
Schrader een man, die bij wijlen
Keizer ecu Keizerin Friedrich In hoo
ge gunst stond, dus een goed monar
chist hield zijn ergernis over
's Keizers lust tot reizen niet in, waar
hij o. a. zeide Wij wenschten. dat-
de Keizer deze dagen in Berlijn was
zijn bezichtiging van den luchtbod
vun Zeppeim was van minder belang
dan zijn. tegenwoordigheid ln Berlijn
om zich door dm Rijkskan&elfLer on
middellijk over de beraadslagingen
in het parlement te kunnen Laten
voorlichten. Wait in dm laatsfen tijd
geschiedde, Ls wel ia waar slechts
een nieuwe schakel in een oude ket
ting, maar dos niettegenstaande was
het toch het gekste van wat tot dus
ver voorviel (mm riep zeer juist 1
zeer waar I) Er werden van verschil
lende zijden luide uitroepen ge
hoord, terwijl de voorzitter zich van
zijn zetel verhief, om tot de orde te
vermanen m von Bülow wat zenuw-
S
schoof.
Ook Konrad Haussmanm van de
Zutddültsche Volkspartij zeide het
scherp, dat die rijkskanselier sprak
van moeilijke dagen, die wij dborle-
van. Waren het ook moeilijke dagen
voor den Keizer
Het was meer ln dm haak ge
weest als de Keizer ln deze dagen
zich in het middelpunt der rege
ringszaken ophield en als von BüLow
voor den Rijksdag uit naam desKed-
zers de bepaalde verklaring afgelegd
had, dat in de toekomst zulke dingen
als geschied zijn, niet weder zouden
voorkomen (stormachtige bijvalsbe
tuiging. (Groote beweging).
De sociaal-democraat Haine met de
hoofdwerking van de huidige voor
vallen en van de Rij ksdagdebatten
niet op den Keizer neerkomen, maar
op het volk. De so ci aal-democratie
ondervindt er heelemaal geen nadeel
of vreugde van, maar alleen smaakt
zij de voldoening, dat zij niet meer
alleen staat in den strijd tegen het
persoonlijke stelsel.
Als hekkeshiiter der sprekers ont
popte zich geheel onverwacht de mat
cüe vervanging van den zieken minis
ter von Schön belaste gezant te Boe
karest von K itLetr 1 en- W achterHij
poogde in opdracht van von Bülow,
die zelf niet meer 't woord nam, de
verdediging van het departement van
ouitmlandsche zaken als een model
geleide instelling te leveren. Daar
mede prikkelde von Kidarleu echter
het reeds niet in al te besten luim
zijnde Huis slechts tot een Ironisch
gelach, dat nog sterker werd, toen hij
de Duitsche diplomatie een loflied
wilde toezingen. Kiderlm's optreden
was zoozeer een mislukking, dat hij
rijn recie maar gauw eindigde...
Ufscnoon van verschillende bonken
geroepen werd, dat von Bülow nog
una het woord moest voeren, pakte
ue rijkskanselier zwijgend, zijnbrie-
venitasch en ging heen. Hij hoorde
nog bij bet weggaan, dut het anti
semitische voorstel om naar aanlei
ding cLer gebeurtenissen tot den Kei
zer een adres te richten door da
ineeidarhedd werd varworpen. Voor
liet adres stemden de anti-semieten,
de vrijzinnigen, die Polen en de socia
list en.
Daarmede eindigde de parlemen
taire medede3lingen over de particu
liere politiek van den Keizer...
't Resultaat der besprekingen?
Ie. een afstraffing van den Keia
2e. e>an verzwakking van de posit id
van den rijkskanselier.
3e. een propaganda voor de repu
bliek.
En ten slotte blijft de hoop over,
dat <ie Keizer zich zal houden aart
zijn belofte tegenover Von Bülow af
gelegd dat hij ook in gesprekken wat
meer terughoudendheid zal betrach
ten....
Na t gebeurde wel een heel schra
le troost
De Crisis ln den Balkan.
Nog altijdde vrede blijft gehand*
haafd.
Of 't oorlogsgevaar voor goed ge
weken is, volt nog te betwijfelen,
hoewel de kans daarvoor steeds groo
ter wordt.
Belangrijk is de
HOUDING VAN SERVIë.
In de Oostenrijksche Kamer van
afgevaardigden richtte Rakovskyeenl
inteipellatie tot den minister-presi
dent over de houding van Servië. Hiji
vroeg of de minister-president ken
nis draagt van de oorlogstoerustin
gen van Servië en of hij hét niet nut
tig oordeelt de Servische regeering
ernstig onder het oog te brengen, dat
als zii haar oorlogstoerustingen niet
staakt. Hongarije zich genoodzaakt
zou zien krachtige maatregelen te
nemen.
Wekerle antwoordde, dat hij hoop
te, dat de incorrecte en dreigende
houding van Servië plaats zou ma-
kan voor ean wijzere beoordeeling
van den toestand en dat Hongarije
niet genoodzaakt zou zijn geweld ta
gebruiken tegen dat land en het uit
te noodigen kalm te blijven. Wij ge-
looven aldus de minister-president
niet alleen te kunnen rekenen op
onze bondgenooten maar ook op den
steun van alle mogendheden. Wat do
oischen van Servië betreft, deze wer
den niet geformuleerd en Ik ken ia
niet. Aangaande de vraag of Oosten.
rijk-Hangiarije te zijnen lasite een deel
van de Tuirksche openbare schuld zal
nemen, deelde de m Luister-president
medei, dat de toestand van Turkije
aanmerkelijk verlicht weid dioor het
feu/t der bezetting, terwijl de monar
chie zich opofferingen getroostte.
De correspondent van don „Matia"
te Belgrado handhaaft, ondanks de
ambtelijke Oostenrijksche. tegen,
spraak, zijn bericht, dat een bende
van Bosnische Serviërs te Konitza
een kazerne door middel van dyna
miet in de lucht heeft laten vliegen.
De onderhandelingen over de con
ferentie, alsook over een oplossing
der twistende landen onderling, du
ren voort. Voor heden zijn geen be
paalde feiten te vermelden.
NOG EEN KEIZER-TELEGRAM.
Do Petersburgsche „Nowaja Rusz'1
vertelt Id een interessant artikeltje,
hoe de Harnburgsche firma B=1 oh ro
und Vo&z, die ettelijke maanden ga-
leden een bostel Ling kreeg voor den
bouw van vier Russische pantser-
schepen zich op het laatste oogenblik
dat reusachtige fortuintje door tua-
sc bonheide komen van Franse he zij
de zag ontglippen.
De firma te Hamburg zou namelijk
onmiddellijk na de bestelling een fe
licitatie-telegram van Keizer Wil
helm hebben ontvangen, waarop zich
onverwijld een intrige ontspon. De
Fransche gezant te Petersburg, admi
raal Touchard, zoo bericht de
„Nowaja Rusz", begreep dadelijk het
gewicht van het oogenblik en ontving
op zijn aanvraag nauwkeurige in
structies uit Parijs, volgens welke hij
de bestelling dér slagschepen tot
Lediëran. prijs aan Frankrijk moest
verzekeren. Dientengevolge greep ad,
uiiraal Touchard isn, ofschoon eu- geen
diplomatieke aangelegenheid voor
handen was.
Men gaf Rusland na breedvoerige
conferenties met de Parijsche bonk
en handeiswareid te verstaan, dafc
Frankrijk de aanstaande, zeer aan
zienlijke Russische leening onder
geen enkele voorwaarde zou realisea-
ren, als het Fransche geld weer in
handen van Duitaoba fabrikanten zou
vloeien.
Op die manier had de firma Blohm
und Vooz op 't Laatste nippertje haar
nederlaag te danken in die eerste
plaats aan het voorbarige keizer-tele-
grarn, en vervolgens aan het ener
gieke optreden van den Franschen
gezant Touchard. Aan. de Harnburg
sche firma werd medegedeeld, dat zij
da bestelling niet kreeg, maar dat
haar do uitgaven voor het ontwerpen
der plannen zouden worden vergoed.
ZOELOE-OPSTAND.
Het Zoeloe-opperhoofd Kate I Jana
ls in verband met den laatsten op
stand, schuldig bevonden aan hoog
verraad en deewege veroordeeld tot 7
Jaar dwangarbeid.
