NÏËUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
28» Zatrgsng. No. 7797
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
MAANDAG 23 NOVEMBER 1908 A
HAARLEM'S D
ABONNEMENTEN
PËR DRIB JltAAfSOENl a m
Voor Haarlem t i 1-23
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gorpaante)J-30
!F?aneo per post door Mederland Lj»
Afzonderlijke nummers 0*02 H
(GsÖlasireerd Zondagsblad, voor Haarlem a 0-37/$
n r> de omstreken en franco per post s 0.45
HJIigavs d®r Veanootscftap Loareas Coatef. Directeur 3» 6» PBERSBOOfit
Tot de olaatsing van advertentiSn en reclames van buiten bet Arrondissement Haarlem 2n dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
ADVERTEMTIÊNi
Van 1—5 regels 50 Cis.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels t~ elke regel meer ƒ0, B8 Reclames 30 Cent per regel
B§ Abonnement aanzienlijk rabat.
AdvertentiSn van Vraag" en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cis. per plaatsing
50 Cts, voor 3 plaatsingen k contant
Redactie es Administratie* Groote Houtstraat 55.
latercommisnfiaS Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie f24
Bro&kerij: Znfde? Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLAD> üDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
DINSDAG 24 NOVEMBER..
Soc. Vereeniging: Bachconcert.
Gr. Kerk: Orgelbespeling, 1—2 uur.
Buitenlandsch Overzicht
De ontwaking van Gblna.
Nu de Wilhelm-storm to Duitsch-
larwi wat luwt en de Balkan-crisis ln
sen stadium van afwachting gekomen
t8 iu wordt al onze buitónlandsche
èei angstetLling naar China getrokken.
Cntoa het Hemelsche rijk 1
Directe aanleiding tot deee belang
stelling ls de troonswisseling,
waarvan we al enKele dagen geleden
melding maakten. Een toeval wilde,
dat de keizer era z'n voogdes, de kei
zerin-weduwe, gelijktijdig stierven
een toeval?, booze tongen beweren,
dat dit opzet is. dat de keizerin-wedu
we boen ze h.--ar ©tode voelde nade
ren uit wraak den keizer heeft doen
do oden, of dat de revolutieHdrijyeirs
er meer van weten hoe 't zij, 't is
toch to elk geval een heel toeval-
1 i g-t o e v a l
Met deze troonswisseling komt er
©en mijlpaal in den loop van Chinas
geschiedenis. De keizerin-weduwe
(een tante van bijkans 75 1) was een
zonderling wezen, zooiets als een
„man-wijf die h o e eigenaardig en
zonderling ook J uitstekend de
kunst verstond, om haar haan ko
ning te laten kraaien, en te regeeiren
ia streng reactionairen geest. Was 't
niet teekenend voor haar dwingelan
dij, da- ze den eigenlijken keizer zóó
to haar macht had, dat deze niets
(peer dan een stroopop was, eai alleen
meer to naam en niet to daad re
geerde
De keiiaerdin-weduwe hield alle ont
wikkeling in democratischan zin te
gen. O, ja. zo had ministers, doch de
zen hadd«M evenveel te vertellen als...
de keizer Ze waren er. omdat 't nu
eenmaal een bepaling was.
Zoo oefende dit „man-wijf' in het
Hemelse lie rijk een keizermacht uit,
waarvan we ons moeilijk een voor
stelling kunnen vormen. Denk eens
aan, wa. keizer Wilhelm is kwalijk
genomen, en wat zij mocht doen I
Nu is de keizerin-weduwe heenge
gaan....
Zal de nieuwe keizer of juister
gezegd de regent, want de keizer is
pas twee jaar 1 èein andere opvat-
tuig hebben van vooruitgang en de-
xiK£L-abie'? We mogen d.it wel veron
derstellen, want hij heeft zic.h ILsuan-
Tung genoemd, wat „wijd en zijd ver
breide" be teekent, m door de Ciiinee-
zen in constitutioneel gez inden getest
wordt uitgelegd
Ook zijn er andere feiten, die voor
déze bewering pleiten.
De kevzer-regent is eenigen tijd in
Europa geweest en heeft o. a. in
Duitse hl and, zonderling toeval, —de
Europeesche regeeringsvorm bestu
deerd. Z. M. moet deze veel beter dan
het Chineescbe stelsel gevonden heb
ben, dus..
Een te constateeren feit, is, dat de
keiz er-regent' al een conferentie met
de gezanten der vreemde mogendhe
den heeft gehad iets wat in China
nog nooit was voorgekomen. Zoo is er
meer.
in China bestond reeds lang een
beweging voor een zelfrcgoertog,
waarvan die leiders vooral in Japan
huisden dit doet denken aan do
Jong-Turksche partij die te Parijseen
hoofd,kwartier had. Deze hoofdleiders
zijn nu spoorloos uit Japan verdwe
nen waarom?.... waarheen?...
Zou ons to China iets h la Turkije
to wachten staan?....
De ontwaking van China is reeds
een vaak besproken zaak. De enkele
woorden „het gele gevaar" zeg
gen al heel wat, spreken ons van
sommiger theorie, dat het gele ras
eens zal ontwaken, de heerschappij
of inmenging der blanken afwerpen,
Ja. op zijn beurt de blanken onder
drukken.
Heeft keizer Wilhelm to 't beruchte
toterview in de Daily Telegraph niet
gezegd Engeland zal eens blij zijn,
dat Duitschland een sterke vloot be
zit, want deze zal moeten dienen
voor den grooten strijd^ die ons wacht
in 't A-er re Oosten, den strijd tus
schen blank en geel.
Hierbij heeft Wilhelm 't niet gela
ten. Het tweede keizer-lnter-
v 1 e w dat eerst to 't Amerikaan-
sche tijdschrift Century-Magazine''
zou verschijnen, maar vernietigd
wer$ op aandrang en verlangen
(groote geldsommen worden ge
noemd 1) van de Duitsche diplomatie.
van welk Interview nu toch oan uit
treksel in de „New-York American
is verschenen roert ook weer de
Ooetersche quaestio aan. Daaruit
blijkt, dat Wilhelm bitter gestemd cs
tegen Engeland (o groot bewijs ven-
wlspelturigheid van 's keizers karak
ter I) omdat de Brit de zaak der
blanken geschaad heeft. Door een
verdrag met Japan te sluiten beeft
Engeland do zaak der Europeanen
vertraden, maar.... Wilhelm spreekt
nog 1 de Engialscben zullen er zelf
weldra de wrange vruchten van pluk
ken. Japan bereidt in Engedsch-Indië
een opstand voor, die binnen zes
maanden zou uitbreken.- (Opmerkelijk
is, dat in Engelsch-todië een oproer-
t.jé is ontstaan to hoever de Japan
ners daaraan schuld hebben, kunnen
we moeilijk nagaan).
Do keizer vervolgde:
Op Duitschland en de Vereenigde
Staten rust do taak, de toestanden to
het Verre Oosten te regelen, en een
volmaakte overeenstemming bestond
omtrent do aan to nemen houding
tusschan don keizer en president Roo
sevelt.
Weldra zal een hooggeplaatst Chi-
neesch ambtenaar do Vereenigde Sta
ten en Duitschland beeoeken. Men
zal hetm dan do voorwaarden bekend
maken, waaronder de veiligheid en
integriteit van China gewaarborgd
kunnen worden.
Men mag over bet gele gevaar erg
optimistisch denken, zijn bestaan ge
heel ontkennen zou struisvogelpoli
tiek zijn. Enkele cijfers suilen dit dui
delijk maken.
Onze geheele aards do maan,
Mars en Jupiter uitgesloten beeft
ongeveer 1400 millioen menschelijke
bewoners en daarvan wonen er alleen
410 millioen in China. China huis
vest dus ongeveer 1/3 van allo men
sen en. Zoo daz.e 410 millioen eens tot
Europeesche „beschaving" komen,
zou men een leger van minstens v ij f-
tig millioen soldaten op do been
kunnen brengen, waartegen onmoge
lijk een gelijke Europeesche macht te
stellen ia
Ook is 't waar, dat de ontwaking
van alle Chto.eezen niet in één nacht
zal gaan daarvoor slapen zo tè
vast
Reeds zijn verschillende middelen
besproken en beschreven om 1 gel©
gevaar te bedwingen. Onlangs gaven
\vo een beschouwing over de moge
lijkheid van een verbond tusschen
China en de Vereenigde Staten, om
daardoor een verbond tusschen China
en Japan da gevreesde samenwer
king tusschen alles wat geel is I te
voorkomen.
Nu beeft Wilhelm cbe mogelijkheid
van een Duitsch-Amarikaansch ver
bond ter sprake gebracht. Ook wij de
den dit in 't aangehaalde artikel,
maar verwachtten weinig resultaat
van eoo'h, verbond. Door Duitschland
tot vriend te nemen, maakt Amerika
Engeland tot vijand, en... verzwakt
daardoor z'n positie tegenover Japan.
Ook zou Duitschland Amerika al heel
weinig militaire macht kunnen bie
den in 't Verre Oosten, en daar zou 't
toch om te doen zijn I
Wilhelm heeft dus ook to deze den
spijker wel een beetje mis geslagen 1
Voor Europa, voor t blanke ras Ln
't algemeen mogen we dus hopen, dat
de ontwaking nog wat uitblijft. In elk
geval, dat Tolstoi's voorspelling dat
't blanke ras eens onder de heer
schappij van 't gele ras zal bukken,
niet verwezenlijkt wordt.
Om deze redenen werd de troons
wisseling in China door ons met groo
te belangstelling gezien, nog nieuws
gieriger zijn we naar de daden van de
zen keizer-regent, en de ontwikkeling
van de beweging voor een constitutio
neel geregeerd en modern-beschaafd
China.
In verband hiermee zullen eemlge
bijzonderheden over China wel be
langstelling vinden. Het aantal inwo
ners noemden we al. China heeft een
oppervlakte van 220.000 vierk. geogr.
mijlen en is dus een der grootste rij
ken van de wereld, 't Land ls dicht
bevolkt, vooral de steden, waar som
migen in schuiten huizen, omdat op
't land alles is volgebouwd.
D© Chinees belijdt Boeddha, door
hem Fo genoemd, maar dit bepaalt
zich meer tot eon huisgodsdienst.
Er bestaat in China weinig verschil
in stand, daar alleen de wetenschap
't verschil aangeeft Wiie 't knapste ia,
is T meest in aanzien.
Om to 't Chineesch te lezen en te
schrijven wil heel wat zeggen, want
d«» taal heeft niet minder dan 40,000
letterteekens. Wij met ons 26-letterig
Alphabet I China staat dan ook weten
schappelijk hoog. De langstaarten
haddon 't buskruit, 't kompas en de
boekdrukkunst al uitgevonden, vóór
dat wij ear over dachten er naar te
gaan zoeken!
De vrouw China ia onmondig,
wat alles ze#f. Ze ls de slavin van
'naar „hes- en meester".
China drijiO- met de blanke volken
vooral handed ln thee, porselein en
zijde.
De Chinees is zuinig en oppassend.
Zijn grootste kwalen zijn opium-
rook en en dobbelen.
De keizer ls aan 't hoofd der regee
ring gesteld, hem ia gegeven alle
macht en waardigheid van „een zoon
bes Hemels", oefent een onbeperkt ge
zag uit en wordt als een godheid ge-
eerd en gevreesd
De keizer wordt bijgestaan door acht
ministers en een soort regeerings-
raad, die doet denken aan onzen
Raad van State
Een leger heeft China vroeger nooit
gehad. Alleen een lijfwacht van den
keizer, In 1870 no-g met pijl en boog
gewapend Nu hoeft men een klein
staand Leger, wat modern geschut en
enkele nieuwe oorlogsschepen.
Echter nog lang ge an leger van 50
miiUioen....
De ontwaking van China zal ge
lijk we reeds opmerkten ook niet
in één nacht gaan
De Balkan-Crisis.
Hat confea-entie-progTamma van
Turkijo ls te Petersburg ontvangen.
In politieke kringen acht men dit
programma van groot gewicht, voor
al daar er uit blijkt, dat Turkije ook
wenscht do belangen van Servië be
schermd te zien. Voortdurend wordt
h&t aantal Russische vrijwilligers, die
zich voor Servië aanmelden, grooter.
Read8 meer dan 4000 vrijwilligers
hebben zich bij het Servische gezante
schap aangemeld. Een gerucht gaat,
dat Oostenrijk van plan is, hierover
de regeering van den Tsaar te totea-
pelleeren.
Het krijgszuchtige bergvolk je van
Montenegro gaat voort benden te wa
pen-en voor de guerrilla. Bijna alle
valide mannelijke inwoners zijn van
wapenen voorzien door de rageering.
Dat alles wordt door Servië onder
steund, De gezanten van Engeland,
Rusland en Italië hebben, op aan
drang van Oostenrijk, geprotesteerd
en gezegd, dat de kleine Balkans ta-
ten op geen steun van hun kant zul
len kunnen rekenen (uitgezonderd na
tuurlijk Rusland voor ServiëOos
tenrijk is op zijn hoede. De grenzen
zijn bezet en de stukken, groote bede-
gerings-mortioren, staan op de mon-
tenegrijnsche forten gericht.
Dit doet dus weer een wapengeweld
vree-zen.
Ook to Bulgarije ls 't weer rumoe
rig.
De activiteit van de Bulgaarsche
comlté's scliijol op een onrustbarende
manier te herleven. Men bericht, dat
een gedeelte in het noorden van sand,
jak Carres" door comité'a van Wir-
ko wisten en Den tir al is ten bezat is. De
uitcbeeltog van wapenen maakte groo
te voortgang. De comlté's innen zelfs
een soort oorlogsschatting. In ver
scheidene streken weigeren de Bul
gaarsche boeren de autoriteiten te ge.
uoorzamen. De regeering heeft zich
rekenschap gegeven van den gevaar
lijken toestand en neemt krachtige
maatregelen.
In verscheidene streken speren de
Bulgaarsche coniité's aan, de Grieken
te vermoorden. Over 't algemeen ne
men de Bulgaarsche comlté's een uit
dagende houding aan, die gehand
haafd, tot de meeste ernstige ongere
geldheden aanleiding zal geven.
Aan het „Petit Journal" wordt uit
YVeenem bericht, dot een bende Ser
viërs, die in Bosnië wanen binnenge
drongen, door de Oostenrijkers wer
den teruggeslagen. Er vielen twintig
doodein, waarvan zeven/tien Serviërs
au drie Oosten rij kers.
Eet gepraat van Keizer Wilhelm
Uit onze beschouwing over China
blijkt reeds, dat het tweede inter
view van keizer Wilhelm toch nog ge.
deelbedijk openbaar gemaakt ia.
Wel pech voor Wilhelm
Behalve 't gele gevaar besprak Wil
helm ook e enige andere zaken.
De keizer gaf hoog op van zijn
vriendschappelijke gezindheid jegens
Rusland-
„Ieder Europeesch staatsman moet
thans toegeven, dat Rusland to zijn
strijd tegen Japan voor de rechten
der Europeanen streed".
Ook don Turken was hij zeer goed
gezind. „Zij zijn het volk, dat, tus
schen het Oosten en het Westen wo-
nind, den eersten schok der groote
gele invasie zou moeten opvangen''
Die strijd tusschen Rusland en Ja
pan geeft Wilhelm wed zeer eigenaar,
dig weer. Wij meenen tech en
staafden dit onlangs met bewijzen
dat deze oorlog voor negentig procent
is uitgelokt door speculeerende Rus
sische grootvorsten.
Nu dat te booren.^
Intussch&n schijnt Wilhelm rich be
gaan, beteren.
E-en telegram meldt:
Bij de viering van den hónderdjari
gen gedenkdag der Pruisische steden-
veroTdsntog op het raadhuis, las de
keizer een hem door den rijkskanse
lier overhandigde redevoering voor,
waarin gezegd wordt
„Het door mijn voorvader aan zijn
volk geschonken bewijs van vertrou
wen, door het verleen en van zelfbe
stuur, en daarmede samengaande be
roep op de geestelijke en zedelijke
kracht van de burgerij, hebben rijke
vruchten gedragen. Ik koester het
vaste vertrouwen, dat do band van
trouwe toewijding, die van oudsher
koning en burgerij, vorst en volk zoo
nauw verbindt, Immer en altijd on
verbreekbaar zal blijken.
De oprijzende wolken zullen hun
schaduw nimmer scheidend tusschen
d-e-a keizer en zijn volk werpen".
De keizer besloot met de woorden
„God zegene mijne hoofdstad Ber
lijn-!"
DE KONING VAN SPANJE
GEDOOD?
Enkele Fransche dagbladen bevat
ten het gerucht, dat de koning van
Spanje gedood zou zijn. Reuter deelt
dit onder groot voorbehoud mede. Be
vestiging ls nog niet ingekomen.
Een Havasbericht uit Madrid van
4.25 's morgens, spreekt alle geruch
ten van een aanslag op den koning
an Spanje tegen.
PRESIDENT CASTRO NAAR
EUROPA.
Een telegram uit Londen meldt:
President Gastro heeft Curasao ver
laten met het doei zich naar Europa
te begeven, ten einde daar binnenkort
een operatie te ondergaan.
Stadsnieuws
GymnastiekwedstrUd lier G. T.
„Dato" alhier.
Zaterdagavond gaf de gymnastiek
vereniging „Bato" directeur de
heer H. B. Dreyer eene uitvoering
in bet Bron gebouw.
't Was ook een welgeslaagde uit
voering, want de leden van „Bato'
hebben goede gymnastiek te zien ge
geven.
Allereerst kregen we de leden der
Spofd afdeel ing, d?e een serie moeilij
ke staaf oefeningen uitvoerden, die
zelfs zoo tostig waren, dat eenige
kleine onjuistheden wél ta veront
schuldigen zijn.
De vrije- en orde-oefeningen der
adspirant-af deeling waren kranig.
Het publiek had vooral aardigheid in
het werken van den kleinsten dreu
mes.
Ook van de stokoefeningen der da-
m es-af deel togen kan veel goeds ge
zegd worden. De dames-afdealing van
„Bato" mag er zijn 1 Zeker moet het
streven van deze eenvoudige burger
meisjes, om zich lichamelijk te ont
wikkelen, geprezen worden. Er zijn
veel burgermeisjes, die haar tijd nut-
teloozer en nadeeliger doorbrengen
Na de pauze werd gewerkt aan rek,
brug en ringen. Ook hier was veel
goeds te bewonderen.
Tenslotte werden een serie groepen
gegeven, wat natuurlijk een groot
attractie-nummer van het program
ma was.
Ter afwisseling trad het duo Voget
op, en had met eenige leuke voor
drachten veel succes. Ook zorgde een
orkestje voor goede muziek.
Voor de opening der uitvoering
hield de voorzitter van „Bato", de
heer H. G. A Jansen, een korte rede,
waarin hij het 12 1/2-ja rig bestaan
dor vereeniging herdacht, eu dank
bracht aan allen, die de vereeniging
hebben gesteund. Inzonderheid werd
hulde gebracht aam het eere-Lid, den
heer J. A. v. d. Boom, die de vereeni
ging to deze drukke dagen met raad
en daad geholpen heeft.
Zondag waren de turners reeds weder
vroeg aanwezig en begon om 10 uur
do personeel© wedstrijd, bestaande in
een driekamp, nl. oefeningen aan
rek, barren en hoog-vèrspringen.
Voor elk der twee eerstgenoemde
toestellen waren twee verplichte oefe
ningen voorgeschreven, terwijl aan
den wedstrijd 22 turners, allen leden
van het Ned. Gymn. Verbond, deelna
men.
Er werd zeer goed gewerkt, menig
maal ging een daverend handgeklap
op uit de talrijke menigte, die reeds
van het begin af aan den wedstrijd bij
woonde.
De hoogste sprong was 1.55 M. bij eer
afstand van 2.10 M. door 3 der deel
nemers gemaakt.
De uitslag is als volgt:
De le prijs. J. H. Tilemer, „Plato*
Amsterdam, met 72 punten*
2e prijs: C. L. J. Becker, „Plato",
Amsterdam met 71 punten.
3e prijs: M. Biet, „Plato", Amster
dam, met 70 punten.
3a. J. Schenke, Alkmaar, Halter".
3b. A van Kalken „Plato", Amster
dam. allen een lauwerkrans met lint
in de Haarlemsche kleuren en een di
ploma.
4e prijs: J. J. Poll, Turnlust, Alk
maar.
5e prijs: J. G. Tdrmaat, Tumlust,
Alkmaar, ieder een diploma.
Na een korte pauze werd begonnen
met den vereenigingswedstrijd to
vrije-, staaf- en knotsoefeningen voor
mannen en vrouwenverenigingen
leden van het Ned. Gym. Verbond.
Drie en twintig vereenigtogen
kampten om den eerepalm. Het was
een zeer interessanten wedstrijd,
waarin d© talrijke schoone houdin
gen, de vlugge bewegingen, de krach
tige staafoefeningen, het sierlijke
knotszwaaien, het pleidooi leverden
voor een systematische lichaamsoefe
ning met hun resultaten voor hygiëne,
gezondheid, kracht en schoone vor
men. Vaardigheid, aesthetica, zelfbe-
heersching traden op den voorgrond
en telkens bleek uit daverend applaus,
dat uit de menigte toeschouwers op
ging, dat het werken zeer to den geest
viel en een propaganda voor de gym
nastiek mocht worden genoemd.
De wedstrijd werd 's avonds om acht
uur voortgezet, daar de 10 minuten,
die aan elke vereeniging was toege
staan, door het groot aantal deelne
mers den tijd voor den wedstrijd oor
spronkelijk bestemd, verre zou over
schrijden.
De wedstrijd werd o.a. bijgewoond
door de heeren R. W. Wufhorst en
Joh. B. v. Zuylen, als leden van het
Hoofdbestuur van het Ned. Gynrn.-
Verbond en door den Heer L. J. E. v.
Ekeven voor het Gewest Noord-Hol
land.
Des avond8 werden de prijzen uit
gereikt door den heer J. A. v. d.
Boom, eere-lid der Gymnastiek-Ver-
eeniging „Bato", en voorzitter van de
jury, die hierbij ©en hartelijk woord
voegde aan het adres der vereeniging
„Bato", die met het vieren van het
12 1/2-jarig bestaan op deze wijze een
uitstekende propaganda voor haar
schoon doel heeft gehouden.
Ds uitslag is als volgt
Mannen-wedstrijd in vrije- en staaf
oefeningen.
Eerste prijs, groote zilveren medail
le, uitgeloofd door Jhr. Mr. J. W. G.
Boreel van Hoge! and en, burgemees
ter van Haarlem, gewonnen door de
Onder-off. Gymn. Ver. „Mars", met
491/5 punt., te Haarlem
Tweede prijs, zilveren medaille uit
geloofd door de 0nder-0ff. Gymnas
tiek Vereeniging „Mars", gewonnen
door „Turnlust", Alkmaar, met 47 2/5
punt.
Derde prijs, kleine zilveren medail
le, uitgeloofd door den heer C. Sluis,
kunstlievend lid van „Bato", gewon
nen door „Hoofddorp" te Hoofddorp,
aiet 45 1/5 punt.
Vierde prijs, bronzen medaille, uit
geloofd door de dames-afdeeling van
„Bate", gewonnen door „Hercules",
te W'ormerveer, met 44 4/5 punt.
Vijfde prijs, bronzen medaille, uit
geloofd door de vereeniging „Bato",
gewonnen door D. V. D., Amsterdam,
'met 44 1/5 punt.
Vrouwen-wedstrijd to vrije- en stok-
oefentogen.
Eerste prijs, groote zilveren medail
le, uitgeloofd, door mevrouw Visser
van Hazerswoude, te Bloemendaal,
gewonnen door „Amsterdam" te Am
sterdam, met 47 1/5 punt.
Tweede prijs, verguld zilveren me
daille, aangeboden door de donateurs
van „Bato", gewonnen door „Hebe",
t,e Wormerveer met 42 punten.
Derde prijs (diploma), „Kracht en
Vlugheid", Alkmaar, met 41 3/5 p.
Wedstrijd in knots-oefeningen.
Eerste prijs, zilveren medaille, uit
geloofd door den Koninklijken Neder-
landschen Off. Schermbond, afdee-
ling Haarlem, gewonnen door „Hol-
lar.dia", te Amsterdam, met 481/2
PUIlt-
Tweede prijs, verguld zilveren kruis
aangeboden door de Haarlemsche
Sportvereeniging „De Kampioen", ge
wonnen door „Kracht en Vlugheid
Alkmaar, met 39 4/5 punt.
HET TOONEEL
„MADAME SANS-GêNE" DOOR DE
„KONINKLIJKE".
Was de opvoering op Zaterdag
avond van „Madame Sans-Gêne" be
doeld als een hulde aan de nagedach
tenis van den schrijver, van Sai
ndou,
die juist dezer dagen is overleden
Mocht dit hot geval zijn geweest,
dan heeft het Haarlemsch publiek al
in zeer geringe mate aan die buide
deelgenomen, want do zaal waa niet
zoo bezet vooral op de duurdere
rangen niet als we wel verwacht
hadden.
Dankbaar was dit niet van de Haar
lemmers, want hoe menigea genoeg
lijken avond hebban zij aan cbit stuk
niet te danken, hetzij de Rotterdam
mers kwamen met mevrouw Van
Eijsrlen—Vink in de titelrol, hetzij de
Amsterdammers met mevrouw Mann-
Bouwmeester hierheen trokken I
Wal hebben we al vele bezettingen'
in den loop der laren van dit stuk
gezoen Daar is to de eerste plaats de
rol van Napoleon. We herinneren er
ons Louis Bouwmeester in, en later
zijn broer, die in Indië is gestorven,
©n ook Laroche bij de Amsterdam
mers. En van die allen was Bouw
meesters broer altijd de beste met
zijn creatie in Langend ij los klucht
„K rel is Louwen", en in Heijermans'
„Schakels" als de broor van Pancras
Duif, behoorde zijn Napoleon-schep
ping tot zijn beste werk. Maar die
tijd is helaas voorbij. De „Koninklij
ke" heeft nu zelfs Laroche niet meer
om die rol te spelenen bij gebrek
van een der onderen, die er thans
geschikt voor is, had zij het waag
stuk ondernomen ze aan Adolf Bouw
meester, een jeugdig acteur, op te
dragen.
Maar wat deze er van terecht
bracht, was nog beneden hot middel
matige. In plaats van den wispeltu-
rigen, opvliegenden, impulsieven,
wilskrachtigen en geweldigen Keizer,
maai* die bij deze mengelingen toch
altijd de keizer bleef, was in zijd
handen Napoleon een nijdige notaris
klerk geworden, die wat heen en weer
stuift en den boel wat door elkaar
gooit. Door zijn ongelukkige grime
had de geweldige Napoleon het uiter
lijk van een baardeloozen knaap, dia
nu en dan stond te declameeren en
ons ook op enkele melodramatische
gebaren onthaalde, 't Leek er to de
verste verte niet op. Deze naamdra-
gar der Bouwmeesters liet ons een'
Napoleon van een provinciaal lief
hebberij-gezelschap zienmeer niet.
Men moet met dezen Jeugdigen acteur
dan ook vooreerst zulke kunststukken
niet meer uithalen 't was een mis
lukking. Een naam ls wel iets, maar
niet alles.
Ook de dansmeester Despréaux, het
bekende rolletje van Tourniaire (bij
de Rotterdammers speelde wijlen Ro
sier Faasson 't) was in verkeerde han
den bij Laurcntius, die buitendien
zijn uiterlijk en gericht niet mee
heeft. Dat «as geen werk voor hem
hli miste de kokette zwierigheid, de
dandineuze chic, het petit maStre-ach-
tige, wat r.oodig is voor den Parij-
schen „maltre de maintien", die zelfs
aan het llof komt. Van de aardige
scène met den lakei en met Madame
Sans-Gène, die hij révérences moet
leer en maken, kwam dan ook niet de
helft terecht.
Zouden we een algemeenen Indruk'
moeten weergeven, dan zouden we
zeggen, dat de laatste opvoering door
de Rotterdammers als geheel
belter was dan die van de „Konink
lijke".
Behalve mevr. Mann—Bouwmees
ter.
Want als Madame Sans-Gêne koii
mevrouw Van Eijsden—Vink niet in
de schaduw staan van mevr. Mann
Bouwmeester. In uiterlijk vertoon,
in figuur, in weelderige uitmonste
ring, in 't koketteeren met haar eigen
persoon wint de Rotterdamsche actri
ce het misschien van haar Amster-
damsche kunstzuster, maar ln spel,
in kunst, legt zij 't af.
Mevrouw Mann was Zaterdag dan
ook weer opperbest als Madame Sans-
Gêne, waar zij zoo in thuis is, dat zij
er nog van alles bij maakt en bij-zegt
buiten haar rol om, maar dat daarin
nu juist niet hinderde. Haar nuan
ces, haar stemovergangen, haar
scherts, ho.ar buien van eenvoudige
gevoeligheid, van trotsche zelfbewust
heid als vrouw uit het volk, wanneer
zij de zusters van Napoleon eens duch
tig de les leest, haar leuke onhandig
heid in de hofmanieren dit alles
maakte haar spel tot een groot genot,
tot iets heel knaps van tooneelspeel-
kunst. Zij deed ons het onvoldoende
van deze Madame Sans-Gêne-opvoe-
ring bijna vergeten. Zij droeg den
avond.
FRANS NETSCHER.
PROVINCIALE STATEN.
Tentoonstelling voor huis
industrie.
Do Vereeniging voor do Nederland-
sche tentoonstelling voor huisindus
trie heeft een subsidie van f 5000 ge
vraagd.
Gedeputeerde Staten stellen voor,
allocn voor 2000 deed te nemen to het
waarborgfonds.
Toren te Enkhuizen.
In 1908 werd 10.000 toegstaan als
subsidie aan de gemeente Enkhuizen
voor de restauratie van den Zuider
toren. De kosten zijn nu 7500 hoo-
fer geworden, waarom Gedeputeerde
talen voorstellen de subsidie tet
15.000 te yerhoogen-
