Thans wordt eene formeeie vang-
part'i geproclameerd 1 Onuoodig te
zeggen, welk een kluchtig gezicht dit
oplevert Is eindelijk de haan gegre
pen, dan wordt er een scherprechter
benoemd, die, gehuld Ln scherprech
ter! ij ke kleeding, en in de rechter
hand een groote bijl (akse) den haan
den kop afslaat, na eerst vele malen
misgehouwen te hebben. De haan
wordt nu door 't jong volk onder
luid rumoer gezamenlijk geplukt, en
vervolgens aan een ladder gehangen.
De scherprechter vervult thans de rol
van slager. Met de valbijl wordt de
haan opengesneden en ontdaan van
zijne ingewanden. Met dikke, stevige
touwen wordt de haan nu vastgebon
den aan een lange ladder, en zoo
door de jongelieden onder luid gezang
en geschreeuw $oor het dorp gedra
gen. Gewoonte is, dat de Ingezetenen
de ladder behangen meit worsten. Na
den triomftocht door het dorp, wordt
stilgehouden voor het bruiloftshuis,
de haan wordt losgemaakt, in boter
gekookt, en vervolgens met de wor
sten smakelijk opgegeten.
Zooals gezegd, geraken deze ge
bruiken door den invloed „des mo
dernen verkeers" meer en meer ln
onbruik. De Duitsche Lehrer vertelde
ons, dat de laatste bruiloft, waarbij
alles in optima forma was, was ge
vierd in Mei-maand van 1905 te Mun-
LANDLOOPERS.
ln de „Politie-Gid8" schrijft de heer
E. Wesselink Jr., als volgt:
Nog niet zoo lang geleden zagen
wo in sommige bladen vermeld, dat
in Cumberland, staat Maryland, de
gedelegeerden, van alle landloopere
organise ties der Vereenigde Staten
deftig waren vereenigd.
liet voornaamste punt van het pro
gramma was de bespreking van een
nieuw stelsel van merkteekens, waar
mee de huizen van liefdadige men-
schen worden voorzien, om ze van de
woningen van gierige en hartelooze
lieden te onderscheiden.
Van een soortgelijk congres in Ne
derland waarvoor Utrecht zeker al
lereerst in aanmerking zou komen
Is tot heden, voor zoover ons bekend,
mog wel geen sprake geweest, maar
ivan de merkteekens, welke ook hier
te lande met hetzelfde doel gebruikt
worden, is wel het een en. ander be
kend geraakt.
Door een, den vagebonden alleen be
kend geheimschrift, weten zij den
/collega's te melden, hoe de bewoners
van de verschillende langs den weg
liggende hoeven zich jegens bet vage-
bondeerebd gedeelte der menschheid
plegen te gedragen.
Het is een formeel geheimschrift,
waarvan de meeste gildebroeders den
sleutel bezitten.
Op deurposten en op de schuurdeu
ren maakt de vagebond zijn ondervin
ding kenbaar aan de collega's, die
daar straks zullen komen bedelen of
hunne kramerijen zullen komen
ten verkoop aanbieden.
Zijn er alleen vrouwen in huis, zoo
dat de landlooper al wat brutaler en
indringeriger durft op te treden, de
vagebond, die van dat optreden goe
de resultaten heeft ondervonden, stelt
er, bij middel van eenige krijthiëro-
glyphen, zijn nakomende collega's
van op de hoogte. Is een andere land
looper door den toeschietenden hof
hond Ln de kuiten gebeten, hij behoedt
er zijn collega's voor, door een krijt-
kennisgeving, die als 't ware de
scherpte der hondentanden aantoont.
Heeft een derde kennis gemaakt met
de stevige knuisten van een boeren
hofbewoner, geen tweede landlooper
zal zulk een rammeling oploopen, ge
waarschuwd als hij wordt door een
geheimzinnig teeken.
En zoo gaat 't al juist eender als de
ontvangst ergens bijzonder hartelijk
en gul is geweest.
Dan de goedgeefsche bewoner
kan er staat op maken zal 't spoe
dig storm loopen van hongerige land-
loopers, tot een zware bui het krijttee-
ken heeft weggespoeld en de dan nog
komende landlooper niet meer weet
of het in het bedoelde huis „huilen"
of „lachen" is.
Tot weer een lid van het gilde het
er op waagt met een bezoek, en zijn
bevinding op den deurpost of liefst
elders neerkrijt, waar het niet zoo zeer
opvalt bij de bewoners.
Men ziet, het is een geheel aparte
maatschappij, die der vagebonden.
Daar heerschen gewoonten en toe
standen, waar een gewoon menschen-
kind niet gemakkelijk achterkomt.
Ook de lokalen aan de politiebu-
reaux, waarin zij den nacht doorbren
gen, vertoonen soms Ln woord en
beeld aardige staaltjes van vernuft,
welke wel eens de moeite waard zijn
om aan de vergetelheid te worden ont
trokken.
Wij hebben er althans, tijdens onze
politie-loopbaan, hier en elders meer
malen kunnen bewonderen.
KIEPPENBOER.
Kieppenboer is 'n klein, onnoozel-
ultziend mannetje, dat door de stads
lui geregeld er tusschen genomen
wordt. Kieppenboer laat dat goedmoe
dig toe, als 't zijn beurt is, haalt
hij de schade wel in.
Kieppenboer had 't is eenigen tijd
geleden bij 'n klant een aardig stel
kuikens gezien. Magere dingetjes en
enkel haantjes. Kieppenboer liet ze
met rust tot ze vet waren.
Mooie beestjes, zei hij toen tot de
vrouw.
Ja, ...leuk goed, Jammer, dat 't al
lemaal haantjes zijn.
En vinde da jammer? Hedde liever
kiepkes? Nou, dan zal ik oe 'ns 'n
pleziertje doen. Mèrgen breng lk oe
veur de zes haantjes zes mooie kiep
kes heure.
Vrouw in haar schik. Bewonderde
den volgenden dag de kleine, lieve
diertjes. Allen kiepkes, 't boertje had
er wel verstand van. Wel 'n beetje
mager waren ze, maar dat zou wel
bijkomen.
Kieppenboer had leut in zijn vette
haantjes, die hij voor goeden prijs
kwijt raakte.
Eenige weken verliepen. De klant
zag met klimmende ongerustheid zijn
kiepkes hoog-op-de-pooten groeien, als
waren 't haantjes. En de kammen
werden onrustbarend groot.
Kieppenboer werd geraadpleegd.
Hij zag dat de haantjes al lekker vet
waren geworden.
Och, dat ik me zoo vergiest heb,
klaagde hij. Zoo ziede 't, de beste ken
ner kan z'n eigen in haantjes of kiep-
kuikens miskijlten. Gèf mij dien zooi
maar weer mee, mèrgen breng ik oe
sekuur kiepkes.
Den volgenden dag kwamen er weer
zes kleine en magere kuikentjes.
Nog eens heeft kieppenboer deze
vetgemest teruggekregen.
Maar toen begreep hem de snuggere
klant.,
(D. v. N. Br.)
Kerk en School
NED. HERVORMD EKERK.
Op 85-jarigen leeftijd is te Burgh
(Schouwen) overleden de heer J. P.
Schilt, emeritus-predikant bij de Ned.
lierv. gemeente aldaar.
GEREFORMEERDE KERKEN.
Aangenomen het beroep te Dracht-
ster-Gompagnie door da. G. H. Dijk
stra te Gees.
EEN NIEUWE ONDERWIJS
INRICHTING.
Naar het „Vaderland" verneemt,
zijn er te 's-Gravenhage particuliere
plannen Ln voorbereiding tot stich
ting aldaar van een onderwijsinrich
ting, voor middelbaar en gymnasiaal
onderwijs. De bedoeling is beide on
derwijstakken aap één school te ver
eenigen met een leerplan, waarin
een stelsel zal worden uitgewerkt, dat
sterk van het tegenwoordige wettelij
ke systeem afwijkt.
De onderwijsinrichting zal neutraal
zijn en aansluiten bij het stelsel, ge
volgd aan de lagere school der Haag-
sche Schoolvereeniging aan de Mau-
rLtekad.^ aldaar.
Rechtszaken
DOODSLAG.
Woensdag stond ter terechtzitting
der rechtbank te Maastricht terecht
de 28-jarige mijnwerker M. B., uit
Geleen, beklaagd op 24 October 1908
te Geleen Frans Joseph Quaedackers
zoo ernstig mishandeld te hebben, dat
de dood volgde.
Eenren-twintig getuigen charge
werden gehoord, waarna de ambte
naar van het O. M. een gevangenis
straf eischte voor den tijd van twin
tig jaar.
Uitspraak in deze zaak werd be
paald op 20 Januari.
VALSCIIE MUNTERS.
De Rotterdamse he rechtbank ver
oordeelde A. B., uit Perm's, wegens
het vervaardigen en uitgeven van
valse he munt, tot 4 jaar en 6 maan
den gevangenisstraf.
DIERENMISHANDELING.
De 5de kamer der Amsterdamsche
Rechtbank veroordeelde den landbou
werszoon uJt Blaricum, die een hond
van den hoer A. C. Mauve Jr. mis
handelde, tot 14 dagen gevangenis
straf.
liet. O. M. had f 10 boete of 20 dagen
hechtenis geëischt.
IN HOOGER BEROEP.
De Rechtbank te Haarlem veroor
deelde twee jonge mannen ieder tot
twee jaren gevangenisstraf wegens
den diefstal met braak, 19 Juni te
Haarlemmerliede gepleegd ten nadee-
le van de weduwe Vau den Berg al
daar. Verschillende gouden en zilve
ren voorwerpen werden ontvreemd.
Beide jonge mannen ontkenden, maar
zij werden schuldig verklaard, wijl
ze in het bezit van het gestolene wer
den bevonden, samen pogingen aan
wendden on> het onderzoek der justi
tie te bemoeilijken en om liet ont
vreemd© van de hand te doen.
Ze teekenden hooger beroep aan.
Maar alleen (1e zaak van den één
werd behandeld dlie van den ander
werd uitgesteld, omdat hij, in het
krankzinnigengesticht te Medeniblik
verpleegd, niet kon verschijnen.
De jonge man, die voor het Gerechts
hof te Amsterdam verscheen, bleef
ook nu bij ontken tenis. Maar hij
werd o. a. opmerkzaam gemaakt op
die omstandigheid, dat hij gestolen
voorwerpen onder een anderen naam
trachtte te verkoopen en, toen hem
bekend werd, dat de politie lont rook,
zijn woonplaats verliet, waarop bij,
na gesignaleerd te zijn, in de Zand
straat te Rotterdam werd gearres
teerd.
De advocaat-generaal jhr. mr. Van
den BrandeJer, geen geloof slaande
aan het verhaal over den onbekende,
die ook in deze zaak een rol moest
spelen, eischte bevestiging van het
vonnis der Rechtbank.
Spurt eo Wedstrijdea
HET NIEUWE REGLEMENT VAN
DEN NEDERLANDSCHEN VOET
BAL-BOND.
De werkzaamheden, verbonden aan
de groote herziening van het bondsre-
glcment van den N. V. B. duren nu
al eenige jaren en op niet ingewijden
heeft de oogenschijnlïjk geringe vor
dering van het belangrijke werk meer
malen een verkeerden indruk ge
maakt.
Naar wij vernemen, is de commissie
geregeld ijverig bezig. Zij ondervond
echter herhaaldelijk moeilijkheden,
die bij een dergelijk omvangrijk werk
niet gering te schatten zijn.
De grootste moeilijkheid is wel de
massa tijd, dien de werkzaamheden
in beslag nemen, wil men ten minste
1 goed werk tot stand brengen. In den
ïaatsten tijd vergaderde de commissie
herhaaldelijk en voor a.s. Zaterdag
en Zondag is opnieuw een bijeenkomst
vastgesteld, dezen keer in Leeuwar
den, met liet oog op de daar wonen
de leden der commissie, voor wie het
te bezwaarlijk werd, herhaaldelijk
naar Amsterdam te komen.
Naar wij van wel ingelichte zijde
vernemen, bestaat liet voornemen de
werkzaamheden zoo in te richten, dat
het nieuwe reglement met den aan
vang van het volgende seizoen kan
worden ingevoerd.
Behoudens bijzondere omstandighe
den, zullen de voetballers dus in 1909/
10 onder do nieuwe bondswet leven,
die in vele opzichten belangrijk af
wijkt van het tot nog toe vigeerende
bondsregleinent.
(Tel.)
PAARDEN.
Voor het jaar 1909 worden als offi
cieel erkend in Nederland de banen
te Woestduin, Duindigt, Groningen,
Bergen, Breda, Bussum, Heerenveen,
Leeuwarden en Woudesteijn (Rotter
dam).
(Ned. Sp.)
Uit een artikel over de paardensport
in 1908 van de hand van H. F. B(ult-
man) in „Onze Paarden".:
ln 1908 namen deel aan de drave
rijen bijna 200 paarden. Uitgeloofd
werden f 147.135. Van dit bedrag is
echter zooveel aan inleggelden betaald
dat het bedrag aan uitgeloofde prij
zen te schatten is op pim. 125.000.
In den regel ontvangt de pikeur 1/8
van de gewonnen prijzen.
Men rekent dan pl.m. 40.000 aan
rij gelden.
Er startten 44 pikeurs en 29 leerlin
gen, zoodat er gemiddeld dan nog
geen /500 jaargeld is berekend voor
ieder, doe een draver ln de buan reed.
Men kan inclusief reis- en verblijf
kosten echter veil:g aannemen, dal
alleen het rijden in de baan van de-
dravers, waarmede ruim 70 personen
geheel of ten deele hun levensonder
houd moesten zoeken, voor de eigena
ren uitgaven vorderen 65.ÜU0.
Zoo blijft dan voor voeding, training
beslag, reiskosten, sulkey's, rente ka
pitaal, verzekering $nz. van een klei
ne 200 dravers ongeveer 60.000 over
m 1908.
De onkosten van een draver variee-
ren per jaar van f 500 tot f 2500, laat
ons aannemen gemiddeld 1000 per
jaar, terwijl slechts een klein gedeel
te van deze onkosten in de prijzen zijn
te v hi den.
Het is dus tegenwoordig uilgeslo
ten, dat de eigenaren van harddra
vers de gevorderde onkosten, verbon
den aan het houden van harddravers,
uit de prijzen kunnen vinden.
De bekende merrie Egratignure,
van jhr. de Pesters, welke bij de laat
ste wedstrijden te Woestduin, na de
eindstreep gepasseerd te zijn, zwaar
kreupel werd, is, naar hot Vad. meldt,
afgemaakt moeten worden.
DE BEKERCOMPETITIE.
De 1.1. Zondag niet gespeelde beker
wedstrijden, uitgeschreven door den
Nederlandschen Voetbalbond, zullen
nu op de volgende data worden vast
gesteld:
A. F. C. IIAchilles, Assen op 10
Januari.
A. F. C. I—W. V. V. op 10 Januari.
FrisiaAjax II A, op 10 Januari.
Z. A. C.—U. V. V. op 24 Januari.
D. E. C.P. W. I op 24 Januari.
VictoriaHerakles op 24 Januari.
Ajax AVitesse o p24 Januari.
V. V. A.Helmond op 31 Januari.
Gemengd Nieuws
SPOORWEGONGELUKKEN.
De mist, de sneeuw en verkeerde
wlsselstanden hebben drie spoorweg
ongelukken in Frankrijk weer op
hun geweten. Bij Chaumont liep de
expres Bazel—Parijs op een personen
trein twee conducteurs werden ge
dood, drie reizigers gewond. Bij Dyon
stootte een goederentrein van Parijs
op een dertigtal wagens, die een heu
vel kwamen afrijden twintig wagens
werden tot gruis gestampt on de tun
nel, waarvoor het geschiedde, ver
sperd de machinist on cle stoker
werden gewand. Ilct derde ongeluk
had plaats nabij Villepreaux, waar
een goederen- en een personentrein
in botsing kwamen, zonder dat er
persoonlijke ongelukken to betreuren
zijn.
SLACHTOFFERS VAN DE KOU.
De strenge koude heeft in West- en
Oost-Pruisen vele slachtoffers ge-
eischt. De arbeider Smuczinski, uit
Miinsterwalde, bij Marienwerder,
vroor dood op de dorpsstraat, evenals
de hoer Stanislawski uit Oberchotsen,
bij Schlpcliau, op den Kerkweg naar
Borezyskowo.
In het Blausheiuer woud bij Ras-
tenburg werd de -timmerman Som-
mery half bevroren gevonden, hem
zullen beide hancleu afgezet worden.
Op de jacht in Jeusiorken bij Konitz
zijn een veor tien jarig koedrijver de
ledematen bevroren, armen en bee-
nen zullen hem worden afgezet.
A LA LEMOINE
Te Boulogne sur Seine is thans een
fabriek geslicht voor het aanmaken
van kunstmatige robijnen, die slechts
bij zeer zorgvuldig microscopisch on
derzoek blijken te verschillen van
echte hardheid, lichtbrekingsvermo-
gen en chemische samenstelling zijn
absoluut dezelfde de fabriek kan da
gelijks voor 7000 karaat robijnen af
leveren.
NOG BIJTIJDS GERED.
Te Nab Kapuvar, ln Hongarije, ont
dekte men in een woud een gele bal
lon, die tuaschen de boomen hing. De
bestuurders waren bijna doodgevro
ren. Het was de militaire ballon, die
onder leiding van luitenant Strieker
te Berlijn was opgestegen. De beide
luchtreizigers hadden het gedurende
de reis van 36 uren bij voortdurende
sneeuwstormen hard te verantwoor
den gehad. De ballon zit nog Ln de
boomen, doch de reizigers werden
gastvrij Ln een nabijgelegen kasteel
opgenomen.
EEN GOED BEGIN.
De tweede daT van het jaar werd
in Rusland gekenmerkt door 42 ter-
dood-veroordeel ingen en 8 terechtstel
lingen.
OUDERDOMSPENSIOENEN IN
ENGELAND.
Dezer dagen is de wet op de ouder
domspensioenen in werking getreden,
dat duizenden van geluk heeft doen
stralen. Op dien dag toch werd het
pensioen voor de eerste maal uitbe
taald.
Men zal zich herinneren dat wij
vroeger over die wet van minister As-
quith mededeelden dat allen die 70
jaar en ouder zijn (hieronder belioo-
ren ook genaturaliseerde vreemdelin
gen) een pensioen uit de schatkist zul
len genieten van ten hoogste 5 shil
lings, mits belanghebbenden geen in
komen hebben dat 10 shillings of meer
p. w. bedraagt. Het bedrag nu wisselt
naar gelang van liet eigen inkomen.
Op het oogenblik heeft liet aantal pen
sioengerechtigden reeds het eerbied
waardig getal van 500 duizend be
reikt.
Het spreekt vanzelf dat deze wet
een der gewichtigste en ingrijpendste
op maatschappelijk en politiek ge
bied is, die ooit in Engeland tot stand
zijn gekomen.
De uitbetaling der pensioenen is nu
uegonmen.
Zij geschiedt door de postkantoren
en met kasbriefjes van verschillende
kleur, naar gelang van het uit te be-
.alen bedrag wisselende tusschen
en en vijf shilling per week welk»,
.asbr-.efjes tot pensioenboekjes beboe
ren, welke aan de gerechtigde pensi
oen trek ken den bijtijds uitgereikt zijn,
na een critiscn onderzoek door plaat
selijke commissies en ongeveer twee-
luizend door haar aangewezen be
ambten.
De nieuwheid dezer groote maat
schappelijke hervorming heefl volgens
de N. R. Ct. natuurlijk ten gevolge
gehad, dat er een reusachtige voorbe
reidende arbeid noodzakelijk was, en
dat er duizenden menschen zijn, wier
aanspraken onderzocht, maar nog
niet beslist zijn. En aangezien het ge
tal zeven tig jarigen hier te lande veel
grooter blijkt, dan minister Asquith
meende te mogen ramen, Is liet ook
waarschijnlijk, dat dit staatspensi
oen naderhand het rijk veel meer zal
kosten dan 7.500.000 dollar per jaar.
Engelsche bladen geven tal van bij
zonderheden over den betaaldag, zoo
wel van emstigen als van vermake
lijken' aabd.
Eerst eenige ernstige gevallen.
Te Bishops Slortford was een oud
gediende van 72 jaar, die recht had
op het hoogste pensioen, 3 in de
we°k. Hij teekende thuis nog het noo-
dige formulier en stierf. Zijn weduwe
ging nog om 't geld, maar kreeg niets.
Te Horncastle ging een oude vrouw
haar pensioen halen, maar viel dood
op straat. Van geluk? Wie zal het zeg
gen!
Het leven was me niets meer waard,
zeide een van de grijsaards tot een
verslaggever. Maar nu...! En welge
moed stapte hij naar het loket om
zijn pensioenboekje aan den ambte-
naar te overhandigen.
Aan het postkantoor van Bethnal
Green knielde een oud vrouwtje, na
dat zij haar pensioen ontvangen had,
neer: Ik dank u, God, dat ik dezen dag
heb mogen beleven", bad zij. Tot een
vriendelijk politieagent haar nader
de en deed opstaan: „Kom moeder
tje, sta op, je laat de anderen wach
ten." Het arme moedertje had na den
dood van haren man een armoedig
leven geleid, ondersteund slechts door
haar even arme buren.
Elders vervoegde zich een grootva
der met zijn kleinzoon aan het post
kantoor. Met bevende hand streek de
oude man de vijf shillings op. „Zeg
nu niet, grootvader, dat Sinterklaas u
vergeten heeft," zeide de knaap. Neen,
neen, Jack, hij heeft me gelukkig ge
maakt," was het antwoord.
Aan vermakelijke 'toonleeltjes ont
brak het natuurlijk ook niet. Zon
werd aan de postkantoren in het East
End door de ambienaren opgemerkt,
hoe de weduwen voornamelijk zich
door vrienden en beleenden lieten ver
gezellen om hun schat toch maar vei
lig thuis te brengen. Aan eon der
postkantoren verscheen zelfs een oud
moedertje, die zich door niet minder
dan zes familieleden en vrienden als
getuigen deed vergezellen. Een paar
honderd pensioengerechtigden te New
port, aan wie een Nieuwjaarsmaal
werd aangeboden, zonden een gemeen
schappelijk telegram aan minister As
quith, dezen toewenschende „een go-
'ukkig Nieuwjaar dat voor ons zoo
goed is begonnen."
EINDELIJK INGEREKEND.
Na veel moeite is het der Deensche
politie eindelijk gelukt, een der dieven
van de mausoleumschatten te Roskii
de gevangen te nemen. Zij wist wie de
man was, want hij had reeds vroeger
gevangen gezeten, en men had zijn
signalement en zijn vingerafdrukken
op glas na de Inbraak. Het was een
Dultscher met name Wernikowltz.
Zijn portret was overal verspreid, en
de zenuwachtigheid van liet publiek
had het hare gedaan om het de politie
moeilijk te maken. Honderden men
schen hadden den dief op de meest
verschillende plaatsen in het land ge
zien. Allerlei verkeerde aanhoudingen
hadden plaats gehad. De zaak droeg
er toe bij om de populariteit van de
Deensche politie, die op zichzelf en
door een reeks ongelukjes al zeer
klein is, nog te verminderen. Een po
litieambtenaar uit de provincie had
met een man in den trein gezeten, die
in Odense uitgestapt was. Deze man
beantwoordde naar zijne overtuiging
geheel aan het signalement van Wer-
nikewitz. Hij had zelfs een litteeken,
dat- voor dezen een duidelijk herken-
ningsteeken was, onkenbaar trachten
te maken. Toch spoorde de politieman
kalm door en deelde thuis gekomen
aan de autoriteiten in Odense zijn er
varingen per telefoon mede. Öp de
vraag waarom hij den man niet aan
gehouden had, of in ieder geval maat
regelen daartoe genomen, antwoord
de hij, dat hij buiten zijn jurisdictie
was, en dat hij zich toch kon vergis
sen Men zegt, dat de politie-ambtena-
ron thans maar matig ingenomen
7.ijn met dezen collega. Natuurlijk
hielp toen alle zoeken niet meer.
Thans is de man echter aangehou
den. In het plaatsje Vedsted, aan de
DuLtsche grens, ontmoette een gen
darme een man, die zich verdacht ge
droeg. „Heb je papieren vroeg de
gendarme. „Neen", zei de man in ge
broken Deensch, „maar ik heb ook
niets gedaan. Ik wil naar Duitschland
om werk te zoeken." Dit antwoord en
'smaiis uiterlijk waren zoo verdacht,
dat de gendarme hem meenam om
hem eens te vergelijken met liet por
tret van den dief van Roskiide. Of
schoon hij alles gedaan had om zich
te vermommen, was geen twijfel mo
gelijk. De man werd gearresteerd. Hij
verzocht toen even zich te mogen ver
wijderen en kreeg daartoe verlof,
ioen men hem al ergens heen over
gebracht, had, werd er in liet privaat
otm pak gevonden, omwikkeld met
lappen en oude kranten. Bij opening
u.eeK dit gouden eikebladeren van
den krans van Freaerik Vil en zilve
ren eikeis en platen ie bevatten. De
man, die eerst nog ontkend liud, c-n
zich ondanks zijn onbeholpen Deenscli
voor een JuLsch zeeman uitgegeven
nad, die op weg naar Hamburg was
uiu een plaats op een schip te zoeken,
iel toen door de mand. Er is nu ech-
ler slechts een klein gedeelte van het
.-■stolen© terecht; waar de rest is
weet men nog niet, en de man wei
gert hardnekkig zijn makker, dien
men met hein in Roskiide gezien hoeft
la noemen. Men hoopt nu dezen nog
te kuzineu vatten voor hij met zijn
buit Hamburg bereikt, waar het, naar
het schijnt, zeer gemakkelijk is. ge
stolen kostbaarheden van do hand te
zetten.
Hoe ontstaan Aardbevingen en
Vulkanisctie uitbarstingen.
Het verschrikkelijk drama, dat zich
in Zuid-Italië en Sicilië heeft afge
speeld, beeft, door de vreeselijke
slachting, waarvan men den omvang
nog niet kan overzien, over geheel de
aarde de aandacht weder gevestigd
op dit gevaarlijk gedeelte van Euro
pa en op het verschijnsel der aard
bevingen in liet algemeen.
De bekende natuurkundige Dr. H.
Blink behandelt in een uitvoerig op
stel in de „N. R. Ct." bovenstaande
vraag, aan welk stuk we de belang
rijkste gegevens ontleenen.
Onder aardbevingen verstaat men
de bewegingen van de aardkorst, die
uit oorzaken in de aarde zelf voort-
koaien. Meende men vroeger, dat de
aardbevingen zeldzaam voorkomende
verschijnselen waren, en werden zij
alleen beoordeeld naar de meer of
minder vreeselijke gevolgen, sedert
een tiental jaren ongeveer worden zij,
voornamelijk door hel initiatief van
mijn hoogvereerden leermeester eu
vriend, prof. dr. Georg Gerland, te
Straatsburg, het onderwerp'v an inter
nationaal wetenschappelijk onderzoek
olgeus vaste methoden.
In den catalogus van 1903 zien wij,
dat voor dit jaar 4960 makroseisrni-
sciie aardbevingen vermeld worden,
dat is gemiddeld 13 per dag, en dit
cijfer is nog te laag, omdat vele
aardbevingen in onbewoonbare stre
ken niet worden opgemerkt. Die cij
fers loeren ons, dat de aardbevingen
geen buitengewoon, maar een alge
meen en dagelijks voorkomend ver
schijnsel zijn. De veel verbreide mee-
ning, dat de aardbodem een vaste, on
beweeglijke grondslag is, waarop wij
niet vertrouwen kunnen rekenen, en
die alleen bij uitzondering in bewe
ging komt, blijkt een illusie te zijn.
Evenwel gelukkig slechts t\ii klein
aantal der aardbevingen heeft zulke
verschrikkelijke gevolgen, als wij in
de laatste jaren hebben leeren ken
nen.
Welke zijn de oorzaken, die de
aardbevingen doen ontstaan
Men kan bij aardbevingen voorna
melijk een drietal groepen aannemen,
die ieder bovenal door eenzelfde
hoofdoorzaak tot stand gebracht wor
den. Men onderscheidt naai' liet ont
staan le. vulkanische aardbevingen,
2e. dislocatie-aardbevingen, en 3e.
instortiiigs-aardbevingen.
De beide eerstgenoemde soorten van
aardbevingen hebben groote verwant
schap, wat haar ontstaan betreft. De
vulkanische aardbevingen ontstaan
door vulkanische erupties, en worden
evenals deze voortgebracht, hetzij
door den druk van het magma
(gloeiend vloeibare stoffen) tegen de
aardkorst, heitzij door de directe druk
king der ni sterke spanning verkee-
rende gassen en bovenal van den wa
terdamp in de aarde. Men kan aanne
men, dat in de diepte der aarde door
de toenemende tempeiatuur eerst op
de harde korst een vloeibare massa
volgt, terwijl nog dieper, waar de.
critische temperatuur bereikt is, de
materie alleen m een toestand ver
keert, dien men als gasvormig aan
duidt. Arrhenius neemt aan, dat op
10 K.M. diepte, of plaatse!'jk minder,
reeds de gloeiend vloeibare massa
mitstaat, terwijl de gasvorming op
300 400 K.M. diepte plaats heeft.
Die gassen ln het hart der aarde ver-
keeren door de groote drukking in
een toestand, dat zij nog grooter soor
telijk gewicht bezitten dan de vaste
stoffen aan de aardoppervlakte.
Als door de inkrimping der gassen
in de aarde er meer warmte wordt
geproduceerd dan er ver! ren ging,
zal de daarop volgende verhoogde
spanning hot ontstaan van vulkani
sche erupties of van aardbevingen of
wed van beide tengevolge hebben. De
spanning der gassen drijft het mag
ma of de gloeiend heeto steenbrij in
de diepte door spleten, vouwen, enz.,
der vaste aardkorst naar boven. Deze
oppers'ug kan zich enkel bepalen tot
ie diepere vaste aardlagen, zoodat in
deze het magma in gangen en spleten
doordringt, terwijl de lugen enkel op
gebogen en de holten met lava gevuld
worden.
Zoo ontstaan de zoogenaamde lak-
koltthen, die in Amerika bekend zijn
gewordon. Do vulkanische uitbar
sting is dan ondcrgrondsch, blijft be
dekt (krypto-vulkauisine). Doch dat
proces gaat met klachtsuiting ge
paard, die op de aardkorst wordt over
gebracht, en zich voortplant als aard
beving.
Als daarentegen de eruptie aan de
oppervlakte komt en vulkanische uit
barst' ng veroorzaakt, dan gaan go
woonlijk de aardbevingen vooraf, en
zij verminderen, als de eruptie tot
volle werking komt. Niet onwaar
schijnlijk worden vele hevige aard
bevingen door krypto-vulkanisme ver
oorzaakt, meer dan men tot nog toe
aannam. De meening, door Von Hum
boldt uitgesproken, dat de vulkanen
de veiligheidskleppen der aarde zijn,
is nog niet geheel cnjuist, volgens
het tegonwoordig inzicht der weten-
schap.
Doch zooals dc spanning der gassen
in druk van het magma van onder
naar boven in dc aardkorst werkt, zoo
zal na een uitbarsting als de span
ning vermindert en groote hoeveelhe
den lava zijn uitgeworpen en wegge-
perst, de vaste aardkorst haar steun
verliezen. Dan heeft hel omgekeerde
plaats, namelijk instorting der korst
en daling van den aardbodem. Bij
een korst zoo heterogeen van samen
stelling ais die der aarde, geschiedt
die daling en instorting niet regel
matig.
Verder hebben de instortingen van
een gewelfde korst ten gevolge, dat
deze zich elders moet opplooien, om
dat de korst te ruim geworden is en
bij instorting zich uitbuigt. Die op-
plooiïng geschiedt veelal in lange lij
nen. Dit is het procos der vorming
van bergketens en inzinkingen, welke
processen de grootste verschillen in
het aard relief liebben doen ontstaan.
De aardbevingen, die daaruit vol
gen, heeten tektonische-, dislocatie-
of ook lengte-aardbevingen. Zij zijn
veelal gebonden aan de lange, jonge
bergketens der aarde, waarbij zich
het proces do-r bergvorming nog in
meerdere of mindere mate voortzet.
tl ebben wij in het bovenstaande
eenige hoofdoorzaken voor het ont
staan van aardbevingen vermeld,
daaruit blijkt, dat wij ze in haar ont
staan niet aan de werking van locale
oorzaken toeschrijven. De algemeene
oorzaak is de toe- of afneming der
spanning van de gasvormige "massa
in liet binnenste der aarde, doch die
kan locaal meer of minder sterk wer
ken. Als die spanning te veel is toege
nomen door de warmte-productle, dan
volgt er eon periode van veel vulka
nische erupties en aard bevingen, is
de spanning verminderd en normaal,
dan volgt een tijdperk van seismische
kalmte is de spanning te veel ver
minderd, dan volgen er inzinkingen.
De geschiedenis der aardkorst kent
al deze iai verschillende tijdperken.
De tegenwoordige periode kan men
als een periode van hevige seismi
sche en vulkanische actie beseliou-
v\en. Dat die werkzaamheid zich ge
lijktijdig op de meest verwijderde ge
deelten der aardoppervlakte vertoont,
wijst op een algemeene, geen locale
oorzaak.
Dit neemt niet weg, dat de geogra-
phische verbreiding van aardbevin
gen en van vulkanen gebonden is
aan de gesteldheid der aardkorst.
Vulkanisme en aardbevingen open
baren zich daar, waar de aardkorst
liet minst weerstand kan bieden aan
de inwendige werking tegen de korst.
Die streken, waar de aardkorst veel
gebroken en sterk gescheurd is, en
weinig weerstandsvermogen heeft,
zijn pok de plaatsen, die het meest
bezocht worden door de genoemde
natuurverschijnselen.
Man heeft aardbovings- en vulkani
sche kaaiden gemaakt, on het nieuw
ste seismologisch onderzoek tracht
die verbeterd en op groote schaal uit
te voeren, om de zwakke plaatsen der
aardkorst te leeren kennen.
liet zuiden van Italië behoort tot de
gewesten der aarde, waar de aard
korst weinig vastheid bezit, en in de
jongste geologische perioden veel aan
verzakkingen en inzinkingen, zoowel
ais aan verheffingen, heeft blootge
staan.
De oude Hellenen hebben het reeds
uitgesproken, dat Sicilië met Italië
één geweest.zijn, maar door seismi
sche of nc-plunisclie krachten geschei
den werden.
Dat proces van zinking en heffing,
hetwelk in de geographische verbrei
ding hier bepaald werd door de meer
of minder zwakke gesteldheid van de
aardkorst, maar zijn hoofdgrond vond
in do werking van het binnenste dor
aarde, ging in Italië gepaard van velo
vulkanische uitbarstingen.
Uitgebluschte on werkende vulka
nen zijn Li: Italië talrijk en eigen
aardig. Al die groote bewegingen der
aardkorst zijn gepaard gegaan van
hevige aardbevingen. Genoemde pro
cessen liebben zich nog voortgezet in
den h'storischen tijd. Geen land van^
Europa, dat zooveel hevige vulkaan-
ui tharstingen on zoovele catastro-
phen door aardbevingen kan aanwij-'
zon, on de historie vermeldt aLleen de
lievige. Drie-en-twintig hevige aard
bevingen worden van 461 v. Chr. tot
den aanvang onzer jaartelling voor
dc omstreken van Rome door ge
schiedschrijvers vermeld. En sedert
zijn de opgaven nog vele. De aardbe
ving van 1783 in Calabrië kostte on
geveer 100.000 menfichen het leven,
ii ie van 1818 verwoestte Catania »n
1857 kwamen in Lueania 40.000 men
schen door aardbevingen om, in 1870
werd Cosonza in Calabrië zwaar door
aardbevingen geteisterd, cn in 1871
werden hier op 86 dagen aardbevin
gen waargenomen.
Letteren en Kunst
ZWENDEL IN SCHILDERIJEN.
Men schrijft uit Amsterdam aan de
N. R. Ct.
liet is bekend, dat gelijk in aiïea
ook in kunst op groote schaal ge-
zwondeld wordt. Niet alleen tegen
woordig, maar ook vroeger reeds.
Meer dan een kwart eeuw geleden, be
stond in België wat men haast noe
men kan een fabriek in Bos-(
booms, die veel onheil gesticht eo,
