HAARLEM'S DAGBLAD.
Stadsnieuws
FEUILLETON
Een dappere Vrouw
Bultenïandsch Overzicht
EEN NIEUW OORLOGSGEVAAR
In de woelige dagen der verwaarde
Baikancrisls o, onzalige herinsne
ring, die bijblijft als een nachtmer
rie I Is één geschilpunt tijdelijk
vergeten. Daar waren er ook zoo
veel IDat is de Kreta-quaestie.
Men weet, dat de bewoners van dit
eiland besloten, om de Turksche op
perheerschappij af te zweren en zich
voor Grieksche onderdanen te verkla
ren. Griekenland wilde toen van een
verwikkeling niets weten en wees de
broederschap van Kreta voorloo
pig vriendelijk van de hand Maar
daarmee is de zaak niet voor goed
opgelostVooral niiet{ omdat er reeds
een Kretenser-quaestie bestond vóór
de beruchte Batkoncriais. De eiland
bewoners hebben nooit veel met de
Turksche heersohers „opgehad" en
langs wegen van strijd kregen ze t
eindelijk gedaan, dat ze een soort
zelfbestuur verwierven, onder voogdij
van vier beschermende mogendheden.
Toch bleef de Sultan van Turkije of
ficieel hoogste gebieder van dit win
gewest, en bovendien de toestand met
de beschermende mogendheden was
slechts tijdelijk.
Nu moet die tijdelijkheid ophouden.
Turkije eischt Kreta weer geheel voor
zich op en de mogendheden moeten
met hun beschermende troepen 't veld
ruimen.
Nu moet die tijdelijkheid ophou
den. Turkije eischt Kreta weer geheel
voor zich op en de mogendheden moe
ten met hun beschermende troepen 't
veld ruimen.
Natuurlijk zijn de Kretensers met
dezen, gang van zaken in geen geval
ingenomen. Zij willen geen Turk
sche onderdanen worden. Is t won
der Heeft Klein-Azië nu in. de laat
ste dagen weer niet geleerd, wat de
Christenen van de Mohammedanen te
yreezen hebben
De Kretensers willen zich bij Grie
kenland aansluiten.
Ziellier de nieuwe Balkancrisis.
Turkije is niet geneigd om afstand
(van Kreta te doen 't is in de laatste
maanden al genoeg geplunderd...
Em Griekenland Wanneer dit
haar de smeekbeden van de Kretein-
eers durft (ze wil wel!) te luiste
ren, stelit 't zich bloot aam liet gevaar
met Turkije in oorlog te komen. De
Turken willen er nu eens alles opzet
ten, om uit dezen strijd als overwin
naars te komen. Ze kunnen nu zoo
bra taal zijn,# want... de tegenpartij is
zwak I Om hum voornemem kracht bij
te zetten, zijn nu reeds 15 Turksche
oorlogsschepen in de wateren vam
Kreta een oefeningstocht aan 't hou
den. Van dit „oefenen" is de bedoe
ling meer dan. duidelijk. rt Is voor
Griekenland een waarschuwing
>,paa op 1"
En de mogendheden Zullen die ge
moedelijk toe zien, dat Kreta weer ge
heel door Turkije wordt ingepalmd?
Ze hebben altijd zooveel sympathie
gehad (zij 't ook im woorden) voorde
Verdrukte Kretensers....
Zullen de mogendheden Kreta nu
zoo weer aan Turkije overleveren?
Teekenend is, wat 't Fransche blad
de „Tenips" schreef
„Men behoort voor de Grieken te
doen, wat men kan, maar men mag
zich ndet blootstellen aan het vreese-
lijk gevaar van een oorlog, dien vele
Turken wensohen. Tusschen deze bei
de polen moeten de onderhandelin
gen zich bewegen. In deze zaak, even
als bij alle andere, zal het wel weer
op den bluf aankomen. De Marok-
koonsche en de Balkan-crisis hebben
bewezen, dat het steeds op dezelfde
(wijze gaat, de medespelers winnen of
(Verliezen, al naarmate zij een hooge-
fen indruk weten ie geven van de ma
te hunner krachten. Dit beteekent
Voor de thans aanhangige quaestie,
dat men, daar Turkije in het voor
deel is, zal moeten aannemen wat dit
land biedt. Van een sentimenteel
standpunt kan men dit betreuren,
maar aan de omstandigheden valt
niets te veranderen. Het heeft geen
hut wenschen levendig te houden, die
men niet kan of niet wil vervullen".
Volgens een ander bericht doet En
geland een poging om tot een verge
lijk te komen. Aan de andere protec
toren van Kreta (Rusland, Italië en
Frankrijk) wordt voorgesteldKreta
wordt niet met Griekenland verbon
den en de suzerain iteit van den Turk-
ge hen Sultan blijft bestaan. Echter
wordt, in plaats van een op voor
dracht der mogendheden door den ko
ning van Griekenland benoemden
gouverneur, nu een gouverneur di
rect door Griekenland benoemd, die
het eiland in naam van den Griek-
schen koning regeert. Iedere mogend
heid, die het protectoraat uitoefent,
zendt een speciaal gedelegeerde naar
Kreta. Deze vier gedelegeerden vor
men een commissie, welke de finan
ciën van het eiland beheert, en vier
stationsschepen der mogendheden zui
len toezicht houden op de gebeurte
nissen op het eiland.
't Zou dan wel een samengestelde
regeling worden. En zou Turkije
daarmee genoegen nemen
We gelooven t niet.
Men zietwe zitten weer in een
Balkan-crisis.
We hebben nu 1 maand, 8 weken en
5 dagen zonder Balkankoorts gesla
pen en nu begint t weetr opnieuw
DE FRANSCHE VLOOT.
De opperste Marineraad der repu
bliek heeft het aantal eenheden,
waaruit de linie-vloot van Frankrijk
zal bestaan, bepaald op 45 pantser-
schepen.
De levensduur van een pantser-
schip wordt gerekend op 20 jaren.
De aanbouw en inrichting van de
nog te leveren schepen zou een uitga
ve vorderen van 3 milliard, te verdoe
len oyer 10 dienstjaren.
DE OORLOGSVREES VAN
ENGELAND.
't Australische gemeentebest heeft
aan de EngeAsche regeering telegram
phisch de som aangeboden, noodig
voor het bouwen van een nieuwe
„Dreadnought", of voor andere sche
pen, naar de keuze der regeering,
voor wier bouw een gelijk bedrag
noodig zou wezen.
RUMOER IN DE DOEMA.
Vrijdag is Y, zeer rumoerig Ln do
Doema geweest. Er is naar hartelust
op z'n Hongaarsch gescholden. Do
ruzie kwam aan over een persoonlijk
geschil en persoonlijk is t gebleven
De voorzitter werd o. a. uitgemaakt
voor „Duitsche aap1".
BELGIS EN DE CONGO.
Antwerpen viert de geheel© week
feest, ter eere van de inlijving van
den Congo-sbaat. De koning en de
prinses Clementina namen Zondag
aan de feesten deeL
Er is o. a. een koloniale tentoon
stelling.
OUDERDOMSVERZEKERING IN
FRANKRIJK.
Bij den Senaat Is door den heer
Cuvinot een wetsontwerp ingediend
op de arbeiderspensioenen, waarvan
art. 1 als volgt luidt
De arbeiders en geëmployeerden
van beide geslachten, werkzaam in
de nijverheid, den handel, de arbei-
derevereenigingen, de vrije beroepen,
den landbouw, benevens de dienstbo
den, zullen van hun 65ste jaar af een
j aarlij ksche rente ontvangen van 120
francs.
Bovendien hebben zij recht op een
ouderdomspensioen en eventueel op
een invaliditeitsrente.
Zoowel van arbeiders als van pa/-
troons zal een jaarlij ksche bijdrage
worden gevorderd, terwijl de Staat
het ontbrekende zal bijpassen.
Politieke rede Hr. P. J.Troelstra
Maandagavond sprak de candidaat
der S. D. A. P. de heer Mr. P. J.
Troeüstra in de Vereemigiag.
"t Zou om half negen beginnen. Om
half acht begonnen de toehoorders al
te komen. Om aoht uur was de groo-
te zaal reeds geheel gevuld en
werd de gaanderij geopend. Ook die
liep vol. Tegen kwart over acht was
alles vol. Alle wandelpaden stonden
met luisteraars, 't was dringen om
nog een enkel leeg stoeltje machtig
te worden.
Een groepje wachtende socialisten,
kortte zich den tijd met het zingen
van hun strijdliederen.
Toen Mr. Troelstra om 8.20 de zaal
binnentrad, werd hij met gejuich be
groot. Opnieuw, met meer vuur,
werd de Internationale gezongen.
Daartusschen klonk het geroep der
colporteurs met „Het Volk" en socia
listische geschriften. Ln de zaal
heerschte een benauwde tabakslucht
Om half negen kwam een recher
cheur om te zeggen, dat allen, die
geen zitplaats hadden, de zaal moes
ten verlaten. Er stonden minstens
800 personen, 't Gaf evenwel niets,
de menschen bleven staan. De politie
liet hen toe maar ongemoeid. Er werd
evenwel niemand meer tot de zaal
toegelaten.
Het aantal der hoorders wordt op
1500 tot 1600 geschat De zaai leverde
een machtigen aanblik.
De vooi-zifter vroeg even later met
t rooken te staken.
Gelukkig I
De heer J. Joosten, voorzitter der
afdeeling van de S. D. A. P., opende
hierna de vergadering. Het verheug
de hem, dat de opkomst zoo talrijk
Is, omdat het bewijst, dat de beteeke-
nis der S. D. A. P. in verband met de
verkiezingen niet gering is. Ook deze
avond moet er toe meewerken, dat 't
peil der actie verhoogd zal worden.
Van de tegenpartij zoo zei spreker
hebben wij nog niet veel last ge
had. Hij haalde daarvoor aan hetgeen
in de verkiezingscouranten en tn de
vergaderingen is geschreven en ge
zegd.
Hierna kreeg de heer Troelstra het
woord. (Zeer luid applaus).
Om te weten, wie we moeten af
vaardigen naar de Tweede Kamer, is
het noodig om ite overwegen hoe de
toestand der politiek en der politieke
partijen is. Daarbij moet persoons-
vergiuiztng en persoonsverhooging
gemeden worden. Aan dit beginsel
hebben de bedoelde couranten niet
voldaan. Hij las een passage voor uit
de Christelijke courant, waarin staat
dat de S. D. A. P. strijdt om baantjes
te veroveren. Dat is een zeldzame
brutaliteit, ver beneden alle peil. De
socialisten hebben van een burgerlij
ke regeering niets te verwachten.
Iets anders was, toen men onder het
Ministerie Kuyper de broeders liet
keuren, om te overwegen, of ze gods
dienstig genoeg waren, om als bur
gemeester op de een of andere negorij
geplaatst te worden. (Applaus).
Spreker heeft respect voor de goede
eigenschappen van Mr. Thiel. Hij
heeft bij Mr. Thiel nog wel andere
goede eigenschappen ontdekt, die het
groote publiek niet weet (Applaus).
Bi ken Mr. Thiel te goed, om niet te
vermoeden, dat hij zelf niet goed
keurt, wat in de verkiezingscouranit
ter bevordering van zijn candidatuur
is geschreven. Het ia één persoons
verheerlijking. Bijv. dot liedje op
Mr. Thiel, op de wijze van Piet Hein.
Wanneer de socialisten dit gemaakt
hadden, zou men 't hun kwalijk ge
nomen hebben.
Spreker las het gedicht voor. (Luid
applaus en gelach).
Mr. Troelstra zei ook alle hulde te
brengen voor de persoonlijkheid van
Mr. Van Lennep, ook van Mr. Van
Sty rum, want dat zijn van hun
standpunt respectabele mannen.
Maar 't gaat niet om personen. De
candidaten treden niet op voor zich
zelf, maar hebben de politieke par
tijen achter zich, die ze vertegen
woordigen en deze partijen hebben
weer verschillende belangen.
De politieke partijen moeten dus
besproken worden. Spreker begon
met do Liberale Unie en vrijzinnig-
dernocraten. We kennen deze par
tijen. Vier jaar geleden hebben we
met haar gestreden. We herinneren
om eeaiige belangrijke punten van 't
verkiezingsprogram van 1905. We
weten ook, wat er van deze beginse
len is geltomen. Bijv. van de mili
taire bezuinigingen-
De vrijzinnige partijen hebben het
geluk of t ongeluk gehad, om
geroepen te worden, een ministerie
samen te stellen. Zo konden dus mi
nisters kiezen en hun program uit
werken. Van do uitvoering van hot
program Is weinig gekomen. Vooral
van 't militaire punt. Zelfs mannen
uit him eigen vrijzinnige coalitie
eenügen van de Liberal© Unie, vrijz.-
domocratou en ook do militaire spe
cialiteit kapitein Thomson hebben
meegewerkt om hot ministerie to la
ten vallen.
Wat to denken van hun beloften,
die de vrijzinnigen nu doen Die
kunnen ze wel weer verzaken.
Ook van de andere punten van hot
program van 1905 is zoo goed als
niets uitgewerkt. Bovendien, er is
tegenstelling in do programs van
1905 on 1909. Op dat van 1905 stond
hot blanco artikel voor het kiesrecht
op dat van 1909 algemeen kiesrecht.
Op dat van 1905 ouderdomsverzor
ging door verzekering en op dat van
1909 door staatspensioen. Men kan
uitzoeken. Maar is dat ernst
De Vrijzinnig-Democratische Bond
is hopeloos verdeeld over een der be
langrijkste punten van hot strijdpro-
gram.
Mr Thiel is blijkbaar voor Staats
pensioen. Maar de kopstukkon ziin
er tegen. Lees wat Mr. Treub ln
Land en Volk heeft geschreven.
Dan de anti-revolutionairen. Ook
die zijn verdeeld. Er is oen program
samengesteld. Maar Prof. Lindeboom
van de Vrije Universiteit heeft ge
klaagd er is niets Christelijks in
dat program. Als er nu op stond ver
hoogt ng der jaarwedden van Gerefor
meerde dominé's, afschaffing van
verplichte inenting, invoering van de
doodstraf, dan zou 't wat anders
zijn. Wat denkt u, dat Dr. Kuyper
op dezen aanval in de „Standaard"
schreef Spreker zal het niet zeggen,
wel duidelijk maken. (Hij tikt met
den vinger tegen hot voorhoofd
veel gelach). Een andere man uit de
anti-revolutionaire partij. Prof. Fa-
bius strijdt tegen het Huismanski es-
recht Ook liier dus verdeeldheid.
Evenzoo bij do Katholieken. Vol
gens het program is deze partij voor
grondwetsherziening. Maar „de Tijd"
schroef, dat als men een Christelijk
ministerie kreeg, deze herziening
voorloopig niet noodig zal zijn.
De burgerlijke partijen zijn dus
allemaal verdeeld. De burgers zijn
teleurgesteld. Ook door den arbeid
van de Christelijke regeering, die we
nu hebben- Er wordt niets of bijna
niets gedaan. Noch voor S taats pen
sioneert ng, noch voor verkorting van
don arbeidsdag, noch voor de be
scherming van vrouwen en kindoren.
Spreker ging de geschiedenis van
de ouderdomsverzekermg na.
't Is een sollen met een groot publiek
belang. Een afvangen van vliegen
onder elkaar, zonder ernstig willen,
't Is een treurig speL Van 't Christe
lijk ministerie is alleen gekomen het
Bakkerswetje, dat zóó laat gekomen
is dat 't niet afgedaan kem worden.
Er is een motie voor den 10-urigen
arbeidsdag aangenomen. De houding
der regeêr'ing en partijen in aanmer
king genomen, noodzaken ons even
wol, om ten opzichte van de plannen
der regeering, betreffende dezen tien-
urigen werkdag, het meeste wan
trouwen ln acht te nemen.
Hoe komt het, dat er zoo weinig op
politiek gebied tot stand gebracht
wordt Die malaise op gebied der
sociale wetgeving is overal. Waar
iets tot stand kwam, komt reeds de
reactie. B.v. in Duitschland en Frank
rijk. Wat men op sociaal gebied tot
stand gebracht heeft, is blijkbaar
meer dan een groot deel dei* hervor
mers wiL
Spreker constateerde, dat do anti
these hij wil hot noemen de tegen-
stolling van openbaring en redo
door de vrijzinnigen wordt afgekeurd,
maar een groot deel doet mee, om
die tegenstelling scherper te maken.
Ze ioupen bij deze verkiezingen op de
antithese „klap". De kiezers worden
bang gemaakt door te beweren, dat
Dr. Kuyper weer als minister zal ko
men, wanneer rechts wint. Dr. Kuy
per wordt als boeman gebruikt. Dat
is de antitliose weer stollen.
Aan rechts heeft men ook een boe-
maai. Die ben ik. (gelach).
Dr. Kuyper heeft in de Standaard
uitgerekend, dat mr. Traelstra als
nukuistor-formateur moet optreden,
wanneer links wint. Dat is bangma
kerij.
Evenmin als men vocxr mr. Troel
stra als kabinots-formateur behoeft
min voor Dr. Kuyper als minia
te vreezen, evenmin voor Dx. Kuyper
als minister.
Van dit laatste is spreker innig
overtuigd. Van Dedem hoeft onlangs
gezegd: als Dr. Kuyper weer komt
barst de geheel© boel. De Christolijk-
Hiistorischeu willen Kuyper niet, de
katholieken ook niet, en achter de
Kuyper-liefde der anti-revolutionai
ren kan men een plaatsen.
't Gaat dus niet aan, dat de vrij
zinnigen, d© k'ezers door middel van
d© antithese weer voor hen naar de
stembus te lokken.
De antithese is in de afgeloopen
vier jaren veroordeeld. Wil men 't
van rechts ontkennen, laat men opko
men in 't debat.
Nu zoo vervolgde mr. Troelstra
de S. D. A. P. Ik ben gelukkig te
staan als spreker voor een partij,
zooals er nog nooit een zoo sterk ge
staan heeft. We strijden tegen
het kapitalistische stelsel, het
particuliere voortbrengingsstelseL
Wij zeggen, dat dit stelsel
moet voeren tot verschillende maat
schappelijke crisissen. D© productie
wordt niet overzien. Elk produceert
om eigen egoïstische redenen. De ja
ren die achter ons liggen geven ons
gelijk. De economische crisis heeft
overal geheerscht, met een ellende
voor duizenden en nog eens duizen
den arbeiders. Daaruit moeten de ar
beiders toch zien, dat er wat hapert
aan t stelsel, dat de bezittende klasse
wil handhaven, om de macht in han
den te hebben. Wanneer een stelsel
niet eens in staat is om de menschen
werk en brood te geven, dan is dat
een veroordeeling. 't Is niet alleen de I
arbeidersklasse, die daaronder ge-J
bukt gaan, maar ook de kleine bur
gers. De democratiseering van 't kapi
taal Naomi Venn, en trusts
is ook geen aanval op ons sioLseL
De jaren hebben het geleerd. De
klein-bezittertjes die hun aandeelen
koopen, worden overgeleverd aan
den wil van 't groot-kapitaaL
Hoevele guldens zijn er verloren
bij de Amerikaansche speculaties.
De z.g. demooratiseerüig van kar
pitaal is juist een wapen geworden
om de kleine bezitters weer te maken
tot proletariërs.
De wanhoop van ons economisch
stelsel is niet opgelost door de vrij
zinnige partijen. De cLscussiee over
de werkloosheid hebben bewezen, hoe
onmachtig de burgerlijke pairtijen
zijn. De minister-president mr.
Heemskerk moest zeggen, dat hij
niet veel van wist. Hij venvees naar
de publieke liefdadigheid.
Dit wat de oritiek betreft.
Hoe worden we gered iiu den boei
van t kapitalisme. Onze maatschap
pij moet door 't particulier grootbe
drijf komen tot t maatschappelijk
grootbedrijf. Voor deze bewering
wees spreker op de vermindering van
de kleinindustrie, en 't daarvoor ko
men van de trusts, waarbij het oon-
currenüestelael al is
Nu 't politiek gedeelte.
De sociaal-democraten staan ook
sterk door de onmacht der politieke
partijen. Daardoor wordt aange
toond, dat de macht der arbeiders op
de regeer in gsxaken vermeerderd moet
worden. We winden er geen doekjee
om. De macht moet eerst komen tn
handen der arbeiders. 60 jaar gele
den hebben de burgerklassendoor hun
geldklesreclvt de regeermacht in han
den genomen, can haar wenschen
voor industrie, vrijheid van- weten
schap, enz. te verwezenlijken. Nu
komt er een andere scheppende
kracht. Nu meenen de arbeiders
sterk genoeg te zijn, om de macht
langzamerhand in handen te nemen.
We zijn niet tevreden met 't algemeen
kiesrecht, do uitbreiding der Onge
vallenwet, de Woningwet, enz. Een
sterk votum voor de sociaal-democra
ten zal voor d© burgerpartijen rechts
en links een aansporing zijn, om
eindelijk eens voortgang te maken
met de sociale wetgeving.
Daarmee zijn we niet tevreden. We
zitten nog 1ti half duister. De bezit
tende klasse heeft niet meer de
macht om nieuwe zaken te scheppen,
alleen nog de macht om te behouden
wat men heeft. Van de arbeiders
komt de macht om te herscheppen.
De arbeiders hebben nog nAet alle
macht. 'I Oud© zal zich zoo lang mo
gelijk ten koste van ons handhaven,
maar de vooruitgang komt.
(Mr. Troelstra geraakte steeds meer
in vuur. Hij maakt heftige gebaren
om zijn woorden kracht bij te zetten).
Spreker is niet in een plattelands-
dorpje, hij is in 'n groote stad. Haar
lem is een district waar 4 jaar geleden
1000 kiezers getuigenis hebben
afgelegd voor de socialistische be
ginselen. Arbeiders en allen due iets
gevoelen voor de vooruitgang van de
nieuw© arbeidersbeweging, moeten op
den socialist stemmen. Van de leden
der bezittende klasse kau spreker
zich begrijpen, dat ze tegen dezen
candadaat zijn. Maar laten ze dit niet
doen, met een beroep op de vooruit
gang ,op de demooratie. De macht die
de burgerlijke partijen gestuwd heb
ben, om iets voor de arbeiders te
doen, is gekomen uit het volk, uit de
sociaal-democratische kringen. Wan
neer de arbeiders zich laten meeslee-
pen door de burgerlijke candidaten,
dan lacht het kapitalisme, want liet
gevoelt, dat het van de burgerlijke
democraten voor de bestrijding van
't kapitalisme niet veel behoeft te
vreezen.
't Program der S. D. A. P. strijdt
voor Staatspensloneering en alge
meen kiesrecht. Spreker heeft door
drukke werkzaamheden nog niet ge
antwoord op de vraag von den Bond
voor Staatspensioneering. Hij ver
klaarde zich voor de laatste motie,
aangenomen door den Bond voor
Staatspensioneering. De sociaal-de
mocraten hebben altijd voor Staats
pensioneering gestreden. Andera Is X
met de Liberale Unie. Die is voor ou
derdomsverzorging, zoo moge-
1 ij k door staatspensioneering. Dal
is 't traditioneel achterdeurtje, een
dubbele port© brisédeur met open
slaande deuren. (Gelach).
Spreker eindigde met den wenech
uit te spreken, dat deze verkiezing
zal toon en, dat de arbeiders ln deze
vier jaar geleerd hebben, dat ze niet
veel heben te verwachten van de vrij
zinnige candidaten. Daarom moeten
ze hun stem geven aan den sociaal
democraat. (Luid applaus).
DEBAT.
t Eerst debatteerde Mr. THIEL»
(door applaus begroet).
Spreker bracht hulde aan Mr. Troel
stra voor de warmte van zijn rede.
Wanneer hij zou aanraden niet op
Mr. Troelstra te stemmen, dan zou 't
zijn onder persoonlijke hoogachting
van den candidaat. (Applaus).
Mr. Troelstra hoeft de malaise ge
schetst van de antithese. Dat onder
schrijven de vrijzinnig-democraten,
ook spreker. De scheiding van geloof
en ongeloof moet verdwijnen. Wan
neer onze politiek wil vooruitgaan is
't eerst noodfige, dat de tegenstel
ling geloof en ongeloof moet vervan
gen worden door de tegenstelling de»
mocratie en conservatisme. (Applaus)
Mr. Troelstea heeft de tegenstel
ling gesteld kapitaal en arbeid.
De strijd tusschen kapitaal en ar
beid kan nooit uitgevochten worden,
voordat de strijd tusschen democratie
en conservatisme is gestreden.
In de Kamer heeft mr. Troelstra de
tegenstelilng-quaesüe besproken. Spr.
las 't verslag voor. Mr. TVoelstra
zei daar, dat de tusschen-tegensfcel-
ling eerst moet komen de strijd
tusschen democratie en conservatis
me. Mr. Troelstra is 't dus volgens
zijn eigen woorden met spreker eens.
Doordat de sociaal-democraten zich
bepalen tot de tegenstelling tusschen
kapitaal en arbeid, vertragen ze den
strijd tusschen democratie en conser
vatisme.
't Is waar er is in de laatste jaren
gedraald met de sociale hervormin
gen en met 't kiesrecht. Zoo kan het
niet langer, 't Moet veranderen. Dat
kan alleen als alle ware democraten
de handen ineen slaan. Algemeen
kiesrecht kan niet komen dan dooa
samenwerking van alle democraten.
Door hun afscheiding vertragen de
so c laai -democraten de komst dezer
hervormingen. Dit standpunt hebben
ze ingenomen om tactische redenen,
maar ten nadeelo van de arbeiders.
't Ls voorloopig niet te voorzien, dat
de S. D. A. P. In de Kamer over 51
stemmen zal beschikken. Daarop kan
men niet wachten.
De hervorming op sociaal gebied
moet komen door samenwerking
van alle democraten. Daartoe is noo
dig, dat er een schelding onder de
Christelijke partijen komt. 't Cement
der coalitie houdt nu nog, maar voor
hoe lang? Men heeft gelezen van
de huldebeteoguig aan Dr. Kuyper in
Dordrecht. Nog één zoo'n huldebetui
ging en Dr. Kuyper is gestorven aan
hoogde ïdsveraering.
Spreker wil de rede van Mr. Troel
stra niet, volgen, wat betreft de be
spreking van de politieke partijen. Al
leen wil hij zeggen, dat 't de S. D. A.
P. niet past om af te geven op de ver
deeldheid der partijen. (Applaus), 't
Beste middel om de oenheid in een
partij te bewaren, is blijkbaar royee-
ren. (Applaus en gelach.)
Wanneer liet verkiezingscourantje
van spreker lijdt aan persoonsvergo-
diug, dan kan hij 't niet helpen hij
heeft 't niet gemaakt. Maar ais het
zoo is, kan 't dan niet zijn, dat het
komt, omdat men nu door 't werken
van spreker in Haarlem eindelijk
eens wat gezien heeft, wat democra
tie wil. Vroeger heeft men alleen
woorden gehoord, ook van de S. D. A.
P.'ers. (Applaus).
Wat gaat men nu doen bij de ver
kiezing Spreker herinnert aan de
motie over den 10-uren-dag in de
Tweede Kamer. Mr. Van Styrum
heeft tegen de motie gestemd, 't Ging
tegen de verkiezingen. Onze afgevaar
digde heeft tegen gestemd, hoewel 't
gevaarlijk voor zijn herkiezing was.
Daarom moet hem hulde gebracht
worden hij heeft als altijd als eerlijk
man gestemd. Spreker betreurt 't
evenwel, dat Haarlem door zoo'n
30)
Daarom ben ik bij velen niet heel
populair, zooals u zich ban voorstel
len, besloot zij met haar kraaiend ge
luld. Nu ik u heb om een oogje op mij
te houden, kom ik langzamerhand
weermaar zij kunnen mij in het
Gouvernementshuis niet uitstaan,
eenvoudig omdat ik weigerde aan te
zitten met iemand, waarmee ik ge
brouilleerd was. Men deed zijn best
mij tot andere gedachten te brengen,
maar ik liet mijn rijtuig voorkomen,
en ging rechtstreeks naar huis, waar
ik moest dineeren met brood en ge
marineerde haring. Nu u hier huis
houdster is, zou ik zeker wel ietg be
ters krijgen.
Mevrouw De Villars was ongeloof
lijk verkwistend, zij maakte onge
hoorde rekeningen voor wat ik als
prullen beschouwde maar men gaf
haar veel crediet en zij werd tot koo
pen aangemoedigd, want het was wel
bekend, dat zij veel geld had en den
öen of anderen dag wel zou betalen.
Volgens haar opinie konden wij het
Verrassend goed met elkaar vinden.
:2ij had zich nooit zoo op haar gemak
gevoeld, verzekerde zij mij herhaal
delijk, en ik was zoo sympathiek on
bedaard. In elk geval was ik een ge
schikte toehoorsterals wij samen
waren praatte zij onophoudelijk en
voortdurend over zichzelf. Voordat ik
haar een week kende, had zij mij ver
teld wanneer en hoe zij mijnheer
Lobb had ontmoet en alle bijzonder
heden over haar verloving, haar be
sluiteloosheid, haar huwelijk.
Ik werd volkomen bekend met de
namen en zaken van haar bloedver
wanten, en zij bespaarde mij geen
détails over haar persoonlijke triom
fen, haar teleurstellingen, kleeren,
haar vriendinnen en vijanden.
Hoe vreemd het ook moge klinken,
zij toonde maar weinig nieuwsgierig
heid omtrent mij, behalve dat zij zich
verbaasde waarom ik nïet getrouwd
was.
Mevrouw Bomers heeft mij alles
omtrent u verteld, merkte zij eens
op. Goede familie, geen geld, geen
ouders natuurlijk zult ge hier wel
een man opdoen. Is u niet niet dat
denkbeeld hier gekomen?
Ik voelde dat ik vuuurrood werd,
en zij ging voort
Maak u niet ongerust, ik zal u
het volgend seizoen meenemen naar
Marbleishwar en daar zal ik wel voor
uw belangen zorgen, ofschoon ik
nog niet zeker ben, of wij wel daar-
ieen zullen gaan. Dat is nu het erg
ste van mij, moet u weten, dat Ik
zoo gauw genoeg heb van plaatsen
en menschen, en zij lachte
Zij lachte altijd zoo luidruchtig
Het leven is zoo kort, placht zij
te zeggen. Ik moet alles meema
ken. alles zien, alles doen en daarom
vindt Toby mij zoo vermoeiend en
blijft in Thibet.
ïk was geneigd te zeggen „Ver
standige Tobv
Mevrouw De Villars leefde in een
roes zij was heftig opgewonden
veranderde voortdurend van plan en
van vrienden zij ging veel uit, maar
ik vergezelde haar zelden en maakte
ook goen kennissen. Toch nam ik zoo
nu en dan aandeel iin wedrennen,
zeilwedstrijden on tennlspartijen in
de rol van toeschouwster, over het
algemeen amuseerde ik mij met het
aanschouwen op eerbiedigen afstand
van het gezelschapsleven in Indiö.
Ais ik mijn chaperonne vergezelde
of was ik haar chaperonne
was zij altijd hot middelpunt van
een luidruchtige groep, die met
hooge stem lachte en gesticuleerde.
Zij was een knappe persoonlijkheid
met haar Oosterstjte oogen en schit
terende tanden, ofschoon te rusteloos
en verwilderd, om algemeen bewon
derd te worden.
De groote iennjswedstrijd was in
vollen gang. De volden waren vol toe-
scbouworsen ik behoorde daar nar
tuur! ijk onder, terwijl ik, op eon
bank gezeten, liet spel van mevrouw
De Villars in een Ladies Double volg
de. Blijkbaar Hep het haar tegen en
verloor zij haar geduld tot mijn
spijt moet ik zeggen, dat het één liet
natuurlijk gevolg was van het ander.
Ik zag het aan haar manieren, haar
uitdrukkingsvol gezicht en haar on
geduldige gebaren.
HOOFDSTUK XV.
Naar Madras.
Bulten ziohzelve van woede en met
fonkelende oogen kwam mevrouw De
Villars haastig naar mij toegeloopen,
en in een minimum van tijd was ik
vóór haai* uit van het tennisveld af
gestuurd en in het rijtuig gestegen.
Zoodra wij daar tegenover elkaar
zaten, brak de storm los. Tot in de
kleinste bijzonderheden en op gejaag-
den toon legde zij mij de omstandig
heden van het verloren spel uit. Ter
wijl zij sprak merkte ik hier en daar
kleine vlokjes schuim om haar mond
op.
Ik verloor het spel heel alleen
door die onmogelijke mevrouw Byng,
die de helft der ballen miste. Als ik
haar waarschuwde, lachte zij alleen
maar maar zij zal nu ntet meer
lachen, voegde haar medespeelster
er triomfantelijk bij. Toen ik riep:
„Loop dan toch, jij dikke, oude
vrouw P was zij razend. Ik za! nooit
meer tot baar spreken en zij niet tot
mii dus dat is in orde. besloot me
vrouw De Villars ietwat zenuwach
tig.
Maar die vlaag van drift gang even
als gewoonlijk even vlug weer voor
bij als hij was opgekomen en toen
wij thuis kwamen was er niets van
overgebleven, dan wat onhoorbaar
gemopper, terwijl zij haar aandacht
al weer vestigde op het groote tennis
bal waaraan zij dien avond zou
deelnemen.
De keus van haar toilet was min
stens vier keer gemaakt en weer ver
anderd maar eindelijk was zij uit
gedost in een oranjekleurig costuum,
met diamanten schitterend in haar
donker haar en om haar hals, wat
haar werkelijk een schitterend voor
komen gaf Zij bewaarde haar dia
deem, collier, zon en sterren in een
grooten zijden zakdoek in haar kleer
kast om de buitengewone redeu,
dat zij bang was voor dieven.
Terwijl mevrouw De Villara en ik
den volgenden morgen laat zaten to
ontbijten, werd haar do Engelscho
mail gebracht en begon zij dadelijk
haar brieven open te maken. Na er
één op zij gelegd te hebben, keerde zij
zich snel naar mij orn en zei
Hoe vind je dat Overmorgen
ga ik op reis naar Japan. O ja, daar
begrijp je niets van, maar Ik ben dol
op verandering. Familieleden van
Toby zijn onderweg, en ik kan hen
in Colombo opvangen. Wat zullen zij
verbaasd zijn I Ik had altijd al lust,
om naar J apan te gaan, en hier zij
gesticuleerde met beide handen, is
mijn kans Ik zal over drie of zes
maanden terug zijn, want misschien
ga ik over Amerika naar huis.
Ik was te zeer verbaasd om iets te
zeggen, en zij ging voort
Ik zal liet huis sluiten en onder
de hoede van Ahmed laten. Jij zuLt
mij helpen om alles op tee bergen en
ik zal liet zilver naar de bank zen
den. Mevrouw Black zal de honden en
vogels nemen. Ik moet aan Toby tete-
grafeeren misschien neemt hij zijn
ontslag om in Yokohama te komen.
Jij doet verstandig met nu een brief
je te schrijven aan de gasten, die hier
zouden komen lunchen en hen af te
zeggenO, ja,eene lange
pauze wat zijn jouw plannen nu
En zij leunde voorover met haar
ellebogen op tafel en staarde mij
aan.
Ik zie haar nu nog met haar groote
donkere oogen haar kroezig haar
het krulde uit natuur en haar
vuüe rose morgenjapon met de ge
scheurde kanL
Ja, hoe moet hot mij gaan
herhaalde ik Iacherid. U weet, wat
u met de honden, het zilver on de
vogels zal beginnen maar wat moet
er van mij worden?
U zal zeker geen tijdelijke be
trekking kunnen krijgen laat ons
zeggen voor drie maanden of ga
mef mi] mee, en betaal uw eigen uit
gavan 'Wordt vervolgd).
