Verscfaijnt dagelijks» behalve op Zo» an Feestdagen.
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
27e Jaargang. Ho. 8089
ZATEBDAQ 6 NOVEMBEB 1909
HAARLEM S DAGBLAD
ABOHHBMENTEH AD V B RTENT1N<
PER BRIB MAANDBNI Vs- 1—3 regels 50 Cts.: Iedere regel meer 10 Cts. Bulten het ArrondisseinenJ
Voor Haarlem !2a Haarlem van 1—5 regels ft—, elke regel meer ƒ0.20 Reclames 30 Cent per reset.
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd ia (kom der Bij Abonnement aanzienlijk rabat
gemeente).. 130 Advertentlên van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing j
Franco per post door Nederland 1.65 t|9J§ 80 Cb- v00r 3 plaatsingen k contant. 81
GaSustreerd zSagSlad, 'voor Haarlem" I J 037Redastle es Administratie! Groote Houtstraat
i3c omstreken en franco per post 0.45 lEtercommnnaaiTdefoonuummer der Redactie 600 en der Adminlstratl«724
Sitg'ave der Vcnnaotsciap Loarens Coster. Dlrectear J. G. PEB3EB90B. Brakke rij: Zuider Buitenspaartie 6. Teiefoonnammer 122.
Tot de plaatsing van advertentlün en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem bi dit blad is uitsluitend gemachtigd bet Algemeen Binnen- en Bultenlandsch Advertentie-Bureau D. V. ALTA,
Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon lnterc. 6229.
Meermalen komt het voor, dat ons een
-JSL«^^ar«s
voor 3 maal (tweemaal beialen) wordt opgegeven en dat men enkele uren
na de eerste plaatsing komt vragen, om de advertentie niet meer te plaatsen,
OMDAT HET DOEL DAARVAN REEDS BEREIKT IS.
Dat is een gevolg van onze zeer groote en nog altijd stijgende oplage.
Dl 1' NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
ZONDAG 7 NOVEMBER.,
Schouwburg: Ned. Operette Ensem
ble: De Geisha, 8 uur.
Soc. Vereen i ging: Specialiteiten
en Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
De Kroon: Bioscoopvoorstellingen
en 8 1/4. uur.
Brongebouw: Wedstrijd voor solo
zang, 8 uur.
KI. Vetreeniging: Specialiteitènvoor
stelling, 7^ uur.
Teylers Museum: Geopend van 14
uur.
Bioscoop Theater Gr. Markt: Voor
stellingen.
MAANDAG 8 NOVEMBER.
De Kroon: Bioscoopvoorstelling,
8 1/4 uur.
Nutsgebouw, Zijlstraat: Bijeen
komst. Bespreking gebouw Protestan
tenbond, ty uur.
.Velsen: Raadsvergadering, 3 uur.
Stadsnieuws
DuiOuslIee n.
In bet Derde Blad van dit num
mer vLuoc-u onze lezers een artikel
„Vijf en twintig maal" in de rubriek
Óm Ons Heen.,
VERGADERING VAN DEN
GEMEENTERAAD.
Woensdagmiddag te half twee ver
gadert de Raad.
HULPTELEGRAFISTEN.
Men schrijft ons
Door den Nederlandschen bond van
hulptelegrafisten werd dezer dagen
aan Z. E den Minister van Water
staat een verzoekschrift gericht, waar
in er op gewezen wordt, dat de positie
dezer ambtenaren zoodanig is, dat
spoedige voorziening noodzakelijk ge>-
acht moet worden. Zij verzoeken hun
iractementsregeüng te verbeteren, op
dat deze in overeenstemming zij met
de geëischte dienstpraestatie en meer
beantwoorde aan de eischen des le
vens.
In de uitvoerige memorie van toe
lichting wijzen zij er op, dat, ten le.
de hulptelegrafisten worden gerecru-
teerd uit jongelieden, die middelbaar-
onderwijs hebben genoten, of die vol
daan hebben aan de eischen van het
examen voor klerk der posterijen en
telegrafie, ten 2c. dat zij bij de rijks
telegraaf den voJledigen toesteldienst
uitoefenen, en dat zij toch nog aan
merkelijk lager worden bezoldigd,
dan hun volgens eene billijke regeling
in vergelijking met andere categorie-
en zou toekomen.
Voorts brengen zij onder de aan
dacht van Z. E., dat elke groep van
ambtenaren en beambten der p. en t.
gelegenheid heeft om door vakexa
mens promotie te maken. Zulk een ge
legenheid bestaat voor de hulptele
grafisten echter niet, en dat bij een
salarisregeling, welke gedurende de
eerste 10 jaren zelfs beneden die van
een bestelier blijft.
Ten slotte wijzen zij er op, dat het
voor cie mannelijke hulptelegrafisten
onmogelijk is, zelfs op middelbaren
leeftijd eeu huwelijk aan to gaan, wijl
zij door hun langdurigen tijdelijken
diensttijd op 30-jarigen leeftijd een
salaris van 700 gulden genieten.
Zij dringen daarom op spoedige
herziening hunnor regeling aan.
BACHCONCERT.
Dinsdag 9 November geeft de Haar-
lemsche Bachvereeniging haar eerste
concert in dit seizoen in do concert
zaal der Sociëteit „Vereeniging". Als
soliste treedt op mevrouw E. Boehm-
van Endert, sopraan, uit Dresden,
toet liederen van Puccini, Schumann
en Joh, Brahms.
Het concertgebouw-orkest, 'onder
leiding van den heer W. Mengelberg
geeft, behalve da begeleiding, stuk
ken van Beethoven, Joh. Brahms, Ed
ward Elgar en F- Liszt*
L
CHRISTELIJKE BESTURENBOND,
Aan het vijfde jaairverslag van de
zen bond ontleenen we het volgende:
Vergelijken wij de werkzaamheden
met die van vorige jaren, dan blijkt
dat die belangrijk zijn vermeerderd.
Korten tijd na de vorige jaarvergade
ring werd het bestuur gemachtigd in
samenwerking met andere organisa
ties de werkloozen te steunen.
Een verzoek tot medewerking werd
beperkt tot het Haarlemsch Arbeiders
secretariaat.
Het helpen van werkloozen door
werkverschaffing ondervond bestrij
ding, omdat dan de werkloozen niet
zoo spoedig lid van een verzekering
tegen werkloosheid zouden worden.
Om aan dit bezwaar tegemoet te ko
men werd in overweging gegeven een
fonds te stichten, waaruit een half-
jaarlijksche contributie ineens werd
betaald voor verzekering tegen werk
loosheid.
Voor te verrichten arbeid in den
a.s. winter werd genoemd het maken
van een zwemschool, waaraan voor
Haarlem groote behoefte bestaat, het
aanleggen van straten en wegen voor
woningbouw en het ontginnen van
duingrond. Voor de Kamers van Ar
beid voor de drukkersbedrijven, voor
die van voedings- en genotmiddelen
en voor die van metaal- en houtbe
werking werden verschillende candi-
daten gekozen. Er ontstond evenwel
in do Kamer voor Yoedings- en ge-
middelen wrijving tusschen patiroons-
leden en leden-werklieden, waarna
ten slotte gevraagd werd de Kamer te
ontbinden.
De Minister van Landbouw, Handel
en Nijverheid, die geen voldoende re
denen aanwezig achtte om direct tot
opheffing der Kamer over te gaan,
verzocht den Burgemeester om be
middelend op te treden. Deze aan
vaardde die taak, maar is hier nog
niet zoover mede gevorderd dat het
•resultaat kan worden bekend ge
maakt
Ondanks vele teleurstellingen om
de Christelijke werklieden in organi
satie te brengen, heeft het bestuur
der vereeniging „Ons Beginsel" te
Amsterdam beloofd behulpzaam te
zijn vakgenooten te dezer stede samen
te brengen.
Voor bestrijding van werkloosheid
in den a.s. winter is aan de besturen
der aangesloten organisaties ge
vraagd om te overwegen welke werk
zaamheden door werkloozen kunnen
verricht worden*
Hoewel de Bond geen politieke ver
eeniging is, werd toch namens gede
legeerden Jhr. rnr. F. K. van Lennep
met zijn verkiezing tot lid van de
Tweede Kamer, geluk gewenscht.
ADRESBOEK VOOR HAARLEM
1909—1910.
Verschenen is het adresboek 1909—
1910 voor Haarlem bij de uitgevers
Van der Wilk en Groeneveld. Inhoud:
Provinciaal bestuur. Gemeentezaken.
Spreekuren van H.H. Doktoren. Al-
phabetische lijst der namen van in
woners met vermelding van beroep,
straat, huisnummer en telefoonnum
mer. Alphabetischo lijst der beroepen
met vermelding van straat en num
mer. Straalsgewijze lijst met vermel
ding van beroepen. Verdeeling der ge
meen te In kies- en stemdistricten in
alphabefische volgorde der straten.
Adverlentiën*
KON. LIEDERTAFEL ZANG EN
VRIENDSCHAP.:
Het eerste concert in dit seizoen zal
plaats hebben op Woensdag 24 Nov.,
waarop als solisten zullen optreden
mejuffrouw Brandsma, sopraan, en
de heer Lidus Klein, viool.
Als teoken van bloei der Liedertafeil
beeft zich het bijzondere geval voor
gedaan, dat gisterenavond op de ge
wone repetitie juist 100 leden aanwe-
°ig waren*
Cursus Boekhouden.
Door den heer H. B. Weyland Jr.,
zal in vergadering van Haarlemsche
b akkerspatroons op Woensdag a.s.
een inleiding gehouden worden over:
't Nut van een cursus in het boek
houden. Later zal waarschijnlijk door
genoemde vereeniging zulk een cur
sus gegeven worden.
NATIONALE BLOEMENTEN
TOONSTELLING.
Het bestuur van deze in 1910 alhier
te houden tentoonstelling bericht, dat
nog beschikbaar zijn gesteld: Eén ver
guld zilveren en een zilveren medail
le op eigen stempel geslagen door den
Nederlandschen Hotelhoudersbond.
Gouden medailles door de leden van
de Kamer van Koophandel en Fabrie
ken te Haarlem, de afd. Haarlem en
Omstreken van de Nederl. Maatschap
pij van tuinbouw en plantkunde, de
uaaml. vennootschap café voorheen
gebrs. Brinkmann te Haarlem, en de
afd. Oegstgeest en BennehroekVoge
lenzang der algemeens vereeniging
voor bloembollencultuur. Verguld zil
veren medailles door de afd. Oegsit-
geest en Beverwijk der algemeene
vereeniging voor boembollencultuur.
Zilveren enbronzen medailles door de
beide vorige afdeelingen en een zilve
ren medaille door den heer Fr. Lief-
tinck te Haarlem.
Militaire Zaken.
Te rekenen op 5 November zijn de
navolgende sergeanten aangesteld tot
sergeant le klasse J. A. de Gee, J. G.
Baak, A. Koper, J. Schenkel, F. J.
W. Muller, B. J. Bots, L. Klinkspopr,
M. J. Post, K. J. A. Beers.
Tevens wordt aan de eerste vijf,
die de gescbikheid voor sergeant-ma
joor-instructeur bezitten, de soldij als
zoodanig toegekend.
C u r s us.
In de Kleine Vereeniging zal Maan
dagavond een bijeenkomst gehouden
worden van bezoekers van den Don
derdagavondcursus, die jaarlijks in
„Weten en Werken" gehouden werd,
en daar nu wegens de ontruiming
van dat gebouw niet meer gehouden
kan worden, teneinde besprekingen
ie houden over de mogelijkheid, dezen
cursus in een andere localiteit voort
te zetten.
Benoemd.
Tot bode aan de Centrale Werk
plaats der H. IJ. S. M. is, naar wij
vernemen, benoemd de hoer G. Silvis,
werkzaam aan genoemde werkplaats.
(Zie verder Stadsnieuws onder laat
ste berichten).
Uit de Omstreken
BLOEMENDAAL,
SCHOOLHOOFD CONTRA SCHOOL
BESTUUR.
Eenigen tijd geleden maakten we
melding van het feit, dat de heeu* G.
van den Berg we noemden toen
geen naam bij de Commissie van
Beroep, ingesteld volgens de Wet op
het Lager Onderwijs in verzet was ge
komen tegen zijn ontslag als Hoofd
der Christ. School te Bloemendaal.
Donderdag heeft de Commissie van
Beroep te Amsterdam in het gebouw
„Eensgezindheid" vergaderd onder
voorzitterschap van mr. S. de Vries.
Gehoord werden de voorzitter van t
Schoolbestuur en de ontslagen hoofd
onderwijzer. De commissie zaJ nader
uitspraak geven. Naar men weet kan
zij alleen beslissen of bet ontslag al
dan niet gerechtvaardigd is. Voor .het
geval, dat een dergelijke commissie
een ontslag als onrechtvaardig quali-
liceert, bepaalt do wet, dat bij hand
having van het ontslag de Rijkssub
sidie aan de school vervalt
SANTPOORT*
In eene gisteren gehouden bijeen
komst van de dames en heeren. die
in de avondgodsdienstoefening der
Ned. Hov. gemeente on 31 Oct 1.1* ee-
nige liederen ten gehoore brachten, is
eenparig besloten zich tot een vast
zangkoor dezer gemeente te vormen.
Tot leden van 't bestuur werden ge
kozen de heer C. H. B. Lonbar Petri,
Mevrouw Dekker en de heer C. G.
Dekketr, respectievelijk tot voorzitter,
secretaresse en penningmeester, ter
wijl de heer G. Mulder, organist der
kerk, bereidwillig werd bevonden als
directeur op te treden.
HEEMSTEDE.
Hedenmorgen werd door den ar
chitect J. Etmans, van Haarlem, al
hier aanbesteed
Het bouwen van 16 woonhuizen hij
den Cloosterweg.
Ingekomen waren 14 biljetten. Het
laagst werd ingeschreven door den
heer W. van der Bijl, te Alphen
(Z.-H.), voor f 27500.
Behalve te Buren zal de heer W. G.
van der Wal, oud-kapt.-paardenarts,
alhier nog voordrachten houden over
paardenfokkerij te Ochten en te
Rossum, op vex*zoe<k van de afdeelin
gen der Geld. afd. van Landbouw.
BENNEBROEK.
Door het gemeentebestuur is beslo
ten om den gemeenteveldwachter te
gen ongelukken te verzekeren, in
gaande met 1 Januari a.s.
HILLEGOM.
Terwijl de werkman P. van zijn
werk naar huis terugkeerde, werd hij
op een overweg nabij Hillegom door
een passeerenden sneltrein gegrepen.
De inmiddels ontboden dokter ver
klaarde den toestand van den onge
lukkige hopeloos.
HAARLEMMERMEER.
De laatste dagen heeft de bieten-
oogst flink kunnen vorderen; alge
meen valt het gewas tegen, zoowel in
gehalte (lal 1/2 minder dan hot
vorige jaar) als in gewicht (10 a 15
pet. lagetr dan het gewone.
Bij Koninklijk besluit van 4 Novem
ber is mr. D. J. Kuipers, substituut-
griffier bij de anrondissementa-recht-
bank te Breda, benoemd tot griffier
bij het kanton gei'echt in de Haarlem
mermeer.
Aan den spoorweg in de nabijheid
van Hoofddorp werkt men des avonds
met helder schijnende lichten. Er
wordt flink daggeld verdiend.
IJMUIDEN.
De staking van het stoomtrawler-
personeel.
Onze correspondent te IJmuiden
schrijft
Van de stilliggende vloot zijn nog
slechte ruim 20 schepen overgebleven.
Over het algemeen heeft het dek
personeel den arbeid hervat en be
paalt de staking zich tot het machine-
pei'soneel, omvattende de tweede ma
chinisten en de stokers. Van dezen
hebben nog slechte enkelen den bond
den rug toegekeerd.
In de gisterenavond gehouden ver
gadering van stakers is, naar. we ver
nemen, door den spreker Van den
Berg geadviseerd den strijd te eindi
gen. Er werd evenwel met groote
meerderheid van stemmen besloten te
blijven staken.
STAKING OPGEHEVEN.
In een huishoudelijke vergadering
van stakers, hedenmorgen gehouden,
is met nagenoeg algemeene stemmen
besloten, de staking op te heffen. On
geveer 150 2e machinisten en stokers
zijn nu zonder schip.
De resteerende stoomtrawlers ver
trekken nog heden.
ZUID-SCHALKWIJK.
De besmettelijke veeziekte het milt
vuur is volgens verklaring van den
distriets-veearts, op de hoeve van den
veehouder Petrie aan de Zom ervaart,
thans geweken.
Btasafaod
PRINS HENDRIK IN AMSTERDAM.
Hedenmorgen arriveerde Z. K. H.
Plrins Hendrik, met den trein van 9.55
uit Den Haag, aan het Centraal-Slo
tion, vergezeld van zijn adjudant,
den luitenant ter zee le klasse, Bijl de
Vroe.
De Prins begaf zich onmiddellijk
naar het Paleis, dat Z. K. H. aan den
Voorburgwal binnenging. De hoofd
wacht stond vó6r het Paleis aangetre
den, wat honderden mensohen ver
geefs deed saamloopen.
Om half elf ving ten Paleize de be
stuursvergadering aan van de veree
niging het „Oranje-kruis".
De Plrins vertrekt met den trein
van i u. 50 min. naar Het Loo*
De ZendlDgstentoonstelllng te
Amsterdam
(Van onzen specialen verslaggever).
Een merkwaardige tentoonstelling,
die Maandag a. s. te Amsterdam zal
worden geopend. Merkwaardig in
meer dan één opzicht. Niet alleen om
dat deze expositie zoo'n goeden kijk
geeft op 't werken der Nederlandsche
zendelingen in 't verre eilandenrijk
„dat zich om den evenaar slingert als
een gordel van smaragd", maar ook,
en vooral, omdat er zóóveel inland-
sche amuletten, wapenen en werktui
gen te vinden zijn, dat menig ethno-
grafisch en koloniaal museum er
trotsch op zou wezen, deze verzame
ling de hare te mogen noemen.
De wel niet al te ruime, maar in elk
geval mooi-verlichto militie-zaal, aan
het Singel nabij den Heiligeweg, is
tot tentoonstellingszaal ingericht.
Toen we Vrijdagochtend binnenstap
ten, heersclxte er wel nog een chaoti
sche wanorde, maar bij wat scherper
rondzien, was toch al heel goed te
bespeuren, hoe de expositie er in haar
vollen wasdom zou uitzien. Al dade
lijk vallen een achttal tafreelen op,
die, geheel natuurgetrouw, ineengezet
zijn door eexx viertal kwoekelingen
van de Nedei'landsche Zendings-
schooL Deze tafreelen maken, vooral
op 'n afstand een mooi effectde kleu
ren zijn spiekend, maar niet scherp,
en 't belangwekkende neemt è.1 toe,
naarmate men meer van de vooi'stel-
ling begint te begrijpen. Daarom zul
len we even 't uitgebeelde kortelings
weergeven.
't Eerste tafi-eel stelt den terugkeer
vaxi een wilden stam op Nieuw-Guinca
voor. De bloeddorstige zwartjes zijn
op een raaktocht geweest, en zwaaien
nu de behaalde zegeteekenen in victo
rie door de lucht. Waaruit die be
staan Wel, uitschrik niet
xnenschenschedels. Niet altijd is dit
een bewijs van wilde wreedheid ge
weest. Integendeel I Eeuwen geleden
was 't er zelfs oen van hooge gods
dienstigheid. Men ging n.l. van de ver
onderstelling uit., dat ieder mensph
een zekere hoeveelheid zielestof in zich
omdraagt. Doodde men nu iemand,
dan vermeerderde men eigen zielestof
met die van den verslagenc. Daarme
de ging men dus geestelijk vooruit.
Thans is van deze oude heideusche
plnlosophie niets meer over.
Wanneer 'n raaktocht ('t zelfde als
op Borneo een tocht van koppeusnel-
len) goed geslaagd is, m. a. w. wan
neer veel scalpen veroverd zijn, wor
den de lerugkeerende strijders door de
thuisblijvers met groot gejuich ont
vangen. Op dit tafreel ziei men ook
een wilde, die op den koeboer, een
soort tritonschelp, blaast, en hierme
de een geluid, niet ongelijk aan dat
van het huilen van den wind voort
brengt. Aan 't strand slaat ©en roem
seram, een nachtverblijf der jonge
mannen. Dezen zijn uitgesloten van de
woningen der overige familie.
Het tweede tafx-ee-l stelt 't eiland
Biak voor, een van de Schouten-
groep, dat steeds als een centrum
van zeerooverij bekend stond en waai
de Papoesche volkszonden welig tier
den. Maar, merkwaardig genoeg, wa
xen juist deze wilden gemakkelijk tot
't Cliristendom te brengen. Bij een be
zoek van den zendeling F. van Hasselt
in 1908 werden geheel vrijwillig mas
sa's korwaars en amuletten ingele
verd of aan het vuur prijsgegeven.
Ter verduidelijking diene nog, dat de
koi'waar, 't stoffelijke beeld van de
ziel der afgestorvenen is. Later werd
de schedel van het doode lichaam
weggenomen en als aangezicht van
deu korwaar gebruikt. Ook aan de
amuletten, die meestal uit kunstig be
werkte houtstaafjes, bestaan, wordt
een aanmerkolijke hoeveelheid kracht
en zielestof toegekend, liet moment
van uitlevering dezer voorwerpen is
op dit tweede tafreel uitgebeeld.
Nummer drie stelt een heidenschen
kampong op Halmaheira voor. In het
midden staat 't vreemd-gebouwde
geestenhuis, waarin de dorpsgeesten
worden aangeroepen. Daar omheen de
doodenhuisjes, de bewaarplaatsen
van do beenderen der overledenen. De
doodenfeesten zijn daar ware feesten
van 'n rouw is hier absoluut geen
sprake, 't Gebruik, dat de weduwe
met haar dooden echtgenoot ten
brandstapel wordt gevoerd, bestaat
tier ©venwel niet meer dèt heeft nog
alleen te Baii plaats, 't eenige eiland
van onzen archipel, waar nog onver-
valschte Hixxdoes wonen.
Tafreel vier beeldt een historisch
moment uit, 't bezoek van den zende
ling Hueting op Rati in den nacht van
9 op 10 December 1897. In dat jaar
ontstond op Halmaheira ©en bewe
ging, ten doel hebbende een verban
nen districtshoofd in zijn waardighe
den te herstellen. De zaak werd hoe
langer hoe bedenkelijker, en kreeg,
als altijd in dergelijke gevallen, meer
en meer een godsdienstig karakter.
Op een nachtelijk feest verscheen
plotseling genoemde zendeling en wist
niet alleen door zijn tactvol optreden
een opstand te voorkomen, maar ook
de harten voor 't Christendom te win
nen.. Sedert die aebeurtenissen hebben
heider.dom en Mohammedanisme hun
machtsgebied op Halmaheira dl meer
moeten inperken. Dit tafreel vooral
ziet er fantastisch uit. Aan 'n blauw-,
zwarte lucht drijven onstuimige
stormwolken, terwijl op den voor
grond, tusschen hoog-opgaand ge
boomte, vreugde-vuren rood-fel het;
nacht-zwart inflikkeren. Vooral bij
avond is 't om er van te griezelen.
Aan de overzijde komend vinden,
we een gezicht in een school op Hal
maheira, waaraclder in 't verschiet
een doi-p. Voor hun overgang tot het.
Christendom leefden de inlanders
op Halmaheira in nederzettingen van
drie of vier huizen door 't land ver
spreid en leidden een echt nomaden
bestaan. Toen ze eenmaal 't nut van
scholen en dorpen hadden ingezien,
en ze hierom vroegen, stelde men htm
den eisch behoorlijke nederzettingen
te stichten, waaraan gereedelijk vol
daan werd.
Tafreel zes geeft eon voorstelling
van een gedeelte van de zendings
school dex ütrechtsche Zendingsver-
eeniging. De beide laatste tafreelen
zijn nabootsingen van een lleidensch
(Mohammedaansch) en een Christelijk
dorp op Boeroe. liet verschil is opvul
lend. Is 't Christelijke dorp een toon
beeld van orde en regel, met een fraai-
en weg en zindelijke buizen, de ande-
re nederzetting verraadt groote onbe-
kendheid met alle architectonische
eischen, die aan een gebouwen-com
plex, ai is 't ook nog zoo eenvoudig,
kunnen gesteld worden. Schots en
scheef staan de huizen dooreen, 't on
kruid tiert wel'g iu de nauwe door
gangspoortjes, van eenig spoor van
zindelijkheid is geen sprake. Ais bij
zonderheid zij nog vermeld, dat doge-
meentetuin van 't Christendorp door
de leden is aangelegd en onderhonden
wordt in vrij willigen, onbetaalden ar
beid, waarvan de opbi-engst dienen
moet om de kosten van kerk en school
te dekken.
Li 't midden der zaal zijn op lange
tafels smaakvol tal van interessant®
voorwerpen uit 't Oosten van den ar-
ch'pel gerangschikt, bijeengebracht,
door verschillende zendelingen al
daar. 't Is ons onmogelijk de rijke ver
zameling volledig op te geven, zondor
in een dorr© eatalogiseering te verval-
len. Daarom zullen we met enkele gre
pen volstaan.
Er is dan een model van 'n Papoesch
huis, waarin ieder, di© 'n steentje tot
den opbouw aandraagt, wonen mag.
Deze woningen staan alle in 't water,
op hooge palen, waardoor de reinheid
nu niet direct ui de hand gewerkt'
wordt. Voorts is er een eigenaardig
groot schild uit Biak aan don om
vang van de greep is 't te zien, hoe
uiterst kleine handen deze inlander»
wel moeten hebben. Heupsieraden van
boomschors vervaardigd en versierd
met 'n groot aantal kleine schelpjes,
rouwkappen voor weduwen, 'n model
van do kerk te Mansinam, waarvan
dc wanden met rel'gieuse voorstellin
gen overdekt zijn, oen Papoesche
smidse en steenen beitels uit de Hum-
boldtsbaui zij u mede aanwezig. Voorts
nog een inzending van mevr. Van Ba
len—Micliot werk, vervaai'digd door
de schoolkinderen van Windessi.
In 'n bijzaaltje worden eenige gra-
phische voorstellingen betreffende de
zending geëxposeerd, 't Zij ons ver
gund een paar der sprekende cijfers
hier over le nemen. Aan gedist'lleerd
wordt (hier te lande) jaarlijks verhan-
deld59 millioen gulden, aan bier en
wijn 42 millioen, aan tabak 65 mil
lioen de begrooting van oorlog be
draagt 27 millioen, di© van marine
16 millioen, voor de zending wordt
jaarlijks 1 millioen 170.000 gulden be
stoe d.
Van de inlaudsche bevolking zijn 35
millioeriMohammedaan, 11/2 millioen
heiden, en slechts 1/2 millioen Chris
ten. Een bewijs dat er dus nog veel ge.
daan kan worden. Wanneer we de bij
dragen voor de zending per hoofd der
Protestantsche bevolking in verschil
lende landen vergelijken, maakt Ne
derland ook geen al te schitterend fi
guur. Wij krijgen dan Engeland, 60
cts., Ver. Staten, 30 cts., Noorwegen,
24 cts., Nederland, 15 cts., Zweden,
12 cts., Duitschland, 12 cts.. Deneraar
ken 8 1/2 cts.
Overigens heeft de zending op
Nieuw-Guinea groote vorderingen ge
maakt, dn 1870 bedroeg 't aantal ge-
doopten 5, in 1900 130, in 1909 1000.
Ook het aantal schoolkinderen ging
sterk vooruitin 1870 bedroeg dit 30,
in 1900 160, en in 1909 reeds 800.
Wie nu nog meer weten wil, komo
en kijke zelf. De heer J. W. Gunning,
die zelf langen tijd zendeling in onze
koloniën is geweest, is gaarne bereid
ieder de gewenscht© inlichtingen te
verschaffen. De tentoonstelling zal 4
dagen te Amsterdam blijven en dau
Den Haag en Arnhem en waarschijn
lijk nog meer plaatsen van ons land
bezoeken*
DE ZAAK—GIPS.
Reuter seint uit Londen: Volgen*
een telegram uit New-York aan d«
Times, te de heer Gips. do generaal-
