NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. 27t/ jaargang. No. 8270. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. ZATERDAG li JUNI 1910 A HAARLEM'S DAGBLAD ABONNEMENTEN A D V E R T E N TI ËN: per drie maanden? Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement Voor Haarlem1.20 Haarlem van 1—5 regels/l.elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regel. Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der B'j Abonnemcnt aanzienlijk rabat. gemeente) 1.30 Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing: Franco per post door Nederland,1.65 50 Cts. voor 3 plaatsingen h contant. GfflhÖd Zondagsblad, 'voir 'nirlcm' I I I I '.M* jJrSZ3B0!$&% "edacUe en Administratie: Croote Houtstraat 53. de omstreken en franco per post ,0.45 IntercoromonaalTelefooi]iiuninierderRedactie600enderAdniifiisfratie724. Uitgave der Vennootschap Lonrens Cosffer. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem In dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA Warmoesstraat "678, Amsterdam. Telephoon Interc. 6229. DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN. EERSTE BLAD. AGENDA ZONDAG 12 JUNI. Brongebouw: Concert Ilatmonleka- pel van Velsen, 8 uur. li de woonplaats van Velsens nieuwen Bnrpemeester. Baflo, 10 Juni 1910. Tn t vredige dorpje Baflo zit 'k op dit oogenblik mijn indrukken te ver werken, die 'k in de laatste uren kreeg op mijn tocht naar de woon plaats van Mr. H. Ver Lr/ren van Themaat, om 't een en ander te ver nemen over den nieuwen Burgemees ter van Velsen. 'n Journalist is zuiver-beschouwd een stuk gedegen belangstelling: hij Is de drager, van de gecondenseerde Interesse van het publiek; zijn brein de geestelijke huls a. h. w. van de gecomprimeerde weetgierigheid zij ner lezers, hun ganrne-weten-van-al- les is in hem compact geworden, als de bestanddeelen van 'n lekker soepje In een bouillon-blokje van Maggi of bi anderen weldoener der mensch- heid. En naarmate de belangstelling zich richt en verglijdt over 't altijd- wisselende in het veelsoortig gebeu ren, laat hij z'n aandacht zoeklichten over de voorvallen nabij en ver, deze beschijnend, om het merkwaardige daarin aan den dag te brengen. De belangstelling van de Velsena- Ten is op dit oogenblik gericht op den persoon var. den nieuwen Burge meester, en, na 't geen gister van den levensloop van Mr. Hendrik Ver Lo- ren van Themaat in ons blad is mee gedeeld, veronderstel 'k, dat ook de andere lezers, dan die uit Velsen, wel eens iets willen lezen over den nieu wen Burgemeester. Om deze redenen heb 'k een -reisje gemaakt naar hier, waar de heer Ver Loren van Themaat gedurende zes en een half janr hoofd der Gemeente is geweest. Eerst iets over Baflo zelf ter ken schetsing van den aard van 's Bur gemeesters werkzaamheden. Als je 't traditioneele zwarte land kaartstipje, dat „hi kleiner-: gemeen te' pleegt aan te duiden, zoo hoog weggeschoven weet boven de stad Groningen naar de Wadden toe, dan denk je van hier we! uit over h Tand. je van Nederland in de blauwende wateren der Noordzee te kunnen zien, maar als 'k hier eens rondkijk, van uit het aardige verandaatjo van 't weidsch-gedoopte Slati onskoffiehuis, dan zie 'k niets dan groenende vel den. De wind golft er In de hepluim- de havervelden en de stugge a-ren der roggeakkers rond. Want Baflo is een landhouwdorp. Zijn bewoners verbouwen behalve de genoemde korensoorten, boekweit, aardappelen en koolzaad, dat nu met zijn gele blneisels vTeemd staat tus- schen hei grijzige koren en de don kergroene aardappel-stoelen, zoo kleurig vert het de velden, dat je een oogenblik denkt aan do schitte rende-tulpenokkers van Kermemer- land. Uit dat groensel doemt Baflo op met zijn huisjes, als 'n dooreengew- pen hocpje veol-tintige vlakken. Als *n boeketje kleur staan de huisjes met een pruikje groen er om heen, van ver kubusachtig vruchtjes in groene loofhladeren. Daarin wonen de ruim 2700 Ba- flo'ere. vredig en kalm. Stille vrede, eenzaamheid, dat is de overwegende indruk, die je hier van alle dorpjes Sn de omgeving krijgt. Zoover 'k tien weg op en af zien kan, 59 er niemand buiten. Als de trein eenige kee-ren per dag hier stil houdt en de conducteur met 't eigenaardige lange Friesche ac cent Baavlo uitroept, dan komt er maar een enkel menschenlichaam in dat fameuse boemeltje Groningen Sauwerd—Roodeschool in beweging, en ook maar n enkel reiziger gaat weer in den trein, 't Locaaltje puft weg en de bezoe kers gaan 't dorp' in, of langs een der buitenwegen naaT de omliggende gehuchtjes. Als hun voetstappen verklonken zijn, is alles weer stil en zakt het dorpje weerom weg La z'n monotone rust. En voor zoover 'k er over kan oar- deelen, zijn die trein-aankomsten de bedrijvigste momenten in den dag. Het is dus een ldyllisch-rustig dorp je, dat Baflo en de heer Ver Loren van Themaat heeft dan ook In den laatsten tijd van zijn verblijf een storeloos-kalm leven gehad In zijn ge meente. In den laatsten tijd, want toen hij er in 1904 als Burgemeester kwam, was 't geheele dorpske in voortduren de opschudding. Onder het bestuur van zijn ambts voorganger, waren nl. de financiën van het dorpje In zeer desolaten toe stand gekomen, doordat een deel verduisterd was. Het werd een recht zaak, waarin Burgemeester en ont vanger gemoeid waren, maar er werd geen voldoende bewijsmateriaal ge vonden, zoodat de zaak niet tot een bevredigende oplossing Is gebracht. De burgemeester werd echter vervan gen en Mr. Ver Loren heeft door een zeer nauwkeurig en van accuratesse getuigend beheer den toestand der gemeente veel verbeterd. Men draagt hem daarom te Baflo een algemeenc achting toe. En de Bailo'ers vonden 't dan Ook wel jammer, dat Burgemeester heen gaat. ook omdat, voegt een hunner er practisch-nuchter aan toe, omdat je nooit weet wat je er voor In de plaats krijgt Die woorden beteek enen geen kleineering van den tegenwoor- digen functionaris, maar het verblijf van Burgemeester Ver Loren te Baflo is te kort geweest, dan dat er de gemoedelijk-vertrouwelijke betrekking tusschen hem en de gemeentenaTen zou kunnen ontstaan, die soms bij veeljarig vertoef tusschen het hoofd van een plattelandsche gemeente en de ingezetenen bestaat Daarenboven merkte 'k gedurende mijn vluchtige kennismaking met Burgemeester Ver Loren, dat hij een man van weinig woorden is, maar een persoon van de impulsieve daad, zooals het blijkt uit zijn tocht naar Zuid-Afrika om daar met de Boeren tegen de Engelschen te vechten, een man die zich niet spoedig geeft, maar als hij het doet ook zich geheel geeft en geen halfheid kennend. Ondanks dit een weinig stugge- naar-het-uiterlijk is de nieuwe Bur gemeester van Velsen een zeer hof felijk en bijzonder voorkomend man. Toen het telegrafische verzoek om een onderhoud met hem te mogen hebben, hem bereikte, willigde hij aanstonds dat verzoek in en toen 'k over hem zat in de Raadszaal van t Gemeentehuis te Baflo, beantwoordde hij, zooveel hij kon, mijn vragen op zeer welwillende wijze. Mr. Ver Loren is een slank man van ongeveer 86 jaren, iemand van een lenig-losse gestalte. Boven zijn ietwat mager gezicht welft het bree- de, hooge denkers-voorhoofd; daaron der is de fijne neus, en de smallere km met een blonden puntbaard er rond gegroeid onder den straf-geslo- len-mond, waarboven de naar om laag gestreken fiksche snor. Zijn inne mende oogen, die heel veranderlijk zijn van uitdrukking, en soms iets ver-wegs, iets vaag-droomerigs heb ben, onder 't spreken, maar ook zee-r- beslist kunnen oplichten uit t donker der oogkassen geven iets van on bewust e-sympathie aan zijn gezicht. Bij deze persoonsbeschrijving heb 'k nog den sloppen grijzen deukhoed te voegen om ook mr. Ver Loren's buiten portret to geven. Zijn binnen- portret heeft men alreeds aan 't hoofd van dit artikel opgemerkt. Maar k weet niet of ik wel be noemd ben, zei mr. Ver Loren, toen 'k hem nader 't doel van mijn komst te Baflo had meegedeeld. Officieus heb ik ook nog niets gehoord, wat ik omtrent mijn benoeming weet is alleen dit, dat 'k een aantal telegrafische gelukwenschen heb ge kregen. Maar op t oogenblik, dat we in Baflo zaten te praten, werd op de Landsdrukkerij In Den Haag het bo- noemingsboricht van Mr. Ver Loren van Themaat reeds gezet, want de „Staatscourant" van Vrijdagavond vermeldt de officleelo mededeeling ln de A'olgende bewoordingen: „Bij Koninklijk besluit van 9 Juni 1910, no. 28 is, met ingang van 22 Juni 1910, benoemd tot burgemeester der gemeente Velsen, mr. H. Ver Lo ren van Themaat, met toekenning van gelijktijdig eervol ontslag als burgemeester der gemeente Baflo." De nieuw-benoomde ls van de be kende Utrechtsche familie der Ver Lo ren's. Hij werd 27 Januari 1874 te Hoorn geboren, waar zijn vader rech ter was. Op 3-jarigen leeftijd verhuis de hij met zijn familie naar Warns- veld, toen de oude heer Ver Loren tot rechter te Zutfen werd benoemd- In deze laatste plaats bezocht hij het Gymnasium en ging vandaar naar de Universiteit te Leiden, waar hij in 1897 zijn meesterstitel behaalde. Toen ls hij een poosje blijven door- studeeren in de Staatswetenschap pen, om ook den doctorstitel te ver krijgen, en deze studie heeft hij thans weer opgevat Verleden jaar nonceerd tegenover elkaar staan en vele besluiten z.g. links-tegen-rcchts- stemmingen zijn. Mr. Ver Loren ontveinsde zich de moeilijkheden van zijn nieuw ambt niet, trouwens er ls een groot ver schil tusschen het dorpje Baflo en de Gemeente Velsen met zijn dorpen- complex en de belangrijke havenstad IJmuiden. De Burgemeester antwoordde ont kennend op m'n vraag, of hij al eeni ge studie had gemaakt van belang rijke Velsensche aangelegenheden, o.a. over de kwestie van de deeling der gemeente in een stads- en dorps- gemeente. Neen, in dit opzicht was hij nog blank papier. Velsen zelf ken de hij niet, en wist er alleen maar van, wat hij er over gelezen had. Over 's Burgemeesters Afrikaan- schen tijd vind 'k een uitvoerige be schrijving ln het boek „Twee jaren in den Boerenoorlog", dat de latere Mr. H, Ver Loren van Themaat. verleende de Regeering Mr. Ver Lo ren een verlof van een jaar in het belang zijner studiën. Tien maanden van dat verlof ge bruikte hij, om een studiereis naar Amerika te maken en de daar opge- gaarde stof verwerkt hij ln zijn dis sertatie, die hij thans bezig is te schrijven. Nevens het zeldzame geval van een Kamerlid, dat eenige jaren geleden examen ging doen de heer Ter Laan, die toen de akte Nederland- sche Taal M. O. behaalde hebben we dus dit van den Burgemeester, die examen gaat afleggen. Mr. Ver Loren had reeds het plan om zich in Zuid-Afrika te vestigen, toen de Boeren-oorlog uitbrak. Hij ging toen in 1899 naar Transvaal om mede de Engelschen te bevechten. Over zijn aandeel daarin wil 'k straks iets zeggen. In April 1902 keer de Air. Ver Loren naar Nederland te rug. Hij werd toen werkzaam gesteld op de Griffie van Zuid-IIolland vanwaaT hij in 1904 naar Baflo vertrok. Zijn voornaamste werk is hier ge weest, de gemeentc-financiën weer in goeden toestand te brengen, hetgeen hem ook gelukt ls. Verdere belangrij ke voorvallen zijn er uit zijn tamelijk kort burgemeesterschap niet te ver melden. Baflo is nog een primitief landelij ke gemeente, waarop de nieuwe ge- meeutebeheers-ideeën geen vat heb ben, omdat men er de behoefte niet aan gevoelt. Over zijn politieke richting wilde de Burgemeester zich niet uitlaten. Mr. Ver Loren is ln zijn studenten jaren den democratischen tijdgeest niet ontkomen, naar 'k vernam. Maar als gezegd, daarover wilde hij niet spreken. Dat was niet van belang, meende hij, bij een burgemeesters benoeming. Dat is juist eem tegen stelling met Amerika, waar alles po- Ittiek is. Z. 1. behoort de politiek ook vreemd te blijven aan de Gemeente raadsverkiezingen. k Wees Burge meester Ver Loren er op, dat hij in dit opzicht te Velsen geen illusies be hoefde te koesteren, want dat daar de partijen nogal eens schorp-gepro- Burgemeester van Baflo ln 1903 bij de Haarlemsche uitgeversfirma H. D. Tjeenk Willink en Zoon deed ver schijnen. k Was in de gelukkige om standigheid, van een oud academie vriend van Mr. Ver Loren, den heer Rutgers van der Loeff, onzen biblio thecaris, een exemplaar van het boek ter lezing te krijgen. Het kost mij eenige moeite den uiterst-vreedzamen Burgemeester van Baflo voor te stellen als een man met den mauser in de hand. Maar 'k weee er al op, zijn ver schillende gelaats-expressies toonen vaak verschillende facetten van een karakter. Maar toch zou mijn vluch tige indruk bij de kennismaking mij nooit geleid hebben tot een persoons- teekening, gelijk Mr. Ver Loren van Themaat van zichzelf geeft ln de vol gende regelen, die 'k uit het eerste hoofdstuk van zijn boek ontleen: „Toen in het eind van het jaar 1899 de oorlogswolken zich meer en meer samenpakten boven de twee kleine Zuid-Afrikaansche republieken kwam Ik tot het besluit, dat het niet aan ging, wanneer men zooals ik van plan was na afloop van de studie da»r een betrekking te zoeken, nu rustig in Leiden door te studeeren in staatswetenschappen, om, wanneer de strijd achter den rug was, mede de vruchten van de overwinning te plukken. Trouwens het zou me niet goed mogelijk geweest zijn; mijn hart brandde van haat tegen den laster de schijnheiligheid, het aanmatigend gezwets van het rapaille, dat aan de overzijde van de Noordzee den baas speelde en mijn hart zwol bij de ge dachte aan dat taaie boerenvolk, dat voortdurend verder voortdringend ln de wildernis, plek na plek veroverde voor onzen Ilollandschen stam. Waarvoor te leven, als men geen an der doel heeft dan te hengelen naar een betrekking en de beste levensj: Ten te verdoen in gewichtig dagdoo- den, terwijl er een groote zaak is, waard om zijn krachten en, zoo het niet anders kan, zijn leven aan te geven? Wat mijn werk daar zou zijn, wist ik niet, doch dit was van later zorg. Waar de burgers allen den Manser hadden omgehangen en met geest drift waren uitgetrokken ter verdedi ging van hun vaderland, was het waarschijnlijk moeilijk genoeg men- schen te vinden voor het administra tieve werk, dat niet achterwege kon blijven. Door hier in te vallen, zou ik een ander, beter voor kommando- dienst geschikt dan ik, de gelegen heid geven naar het front te gaan." Met drie te Leiden etudeerende Transvalere maakte Mr. Ver Loren het plan, om naar Kaapstad te gaan, daar met een karretje achter de En gelschen aan te trokken, om zoo bij de boeren te komen. Maar dat plan was te avontuurlijk, daarom vertrok ken de vier vrienden in November 1899 met de boot, waarop het Hol- landsche en het Duitsche Roode Kruis waren, naar Delagoa. En hoewel de boot door een Engelech oorlogsschip gevolgd werd, ondervond men geen moeilijkheden. Te Delagoa kwam men 's avonds in stilte aan wal. Na bij de administrati evan T Roo de Kruis gewerkt te hebben, wilde de heetgebakerde Hollander naar het front. Mr. Ver Loren schrijft hierover het volgende impulsieve stukje in zijn bock: „Nu ga ik naar den heer Kretsch- mar van Veen en stel me geheel te zijner beschikking, bereid om elk werk, waarvoor menschen noodig mochten zijn, te doen, want ik ben niet hierheen gekomen om in Pre toria wat rond te slenteren. Later zegt iemand tegen mij: als meester in de rechten moet ik mij beter op prijs houden en me niet zoo weg gooien. Teekenend Is dit gezegde voor den geest, die hier in Pretoria heerscht. Hoe weinig zijn de meesten hier bereid op te offeren ter wille van hun vaderland, hoe klemmen zij zich nog vast aan hun kleine persoon lijke belangen; zich weggooien, nota- bene, waar men wil doen, wat ge daan moet worden, al ls het werk nog zoo eenvoudig; zich op prijs hou den, waar het voor een geheel volk geldt erop of er onder. Ja, wel is veel hier gansch anders, dan ik ver wacht heb. Ik dacht, dat elke jonge Transvaler verlangend zou zijn naar het front te gaan en den mauser ter verdediging van zijn vaderland op te nemen. Hoe ver is dit van de werke lijkheid: integendeel, velen zijn maar wat blij een reden te kunnen opge ven, om rustig hier in Pretoria te kunnen blijven rondhangen. Wat daar onder in Natal gebeurt, gaat hen niet aan, zoolang zij het zelf maar goed hebben. Ja, er zijn bur gers, die zwierig door de straten rij den, hun dogkar met opgekomman- deesrde paarden bespannen. Meer en meer begint het leven me hier tegen te staan, Ik hunker om weg te komen naar bet front." Met de ambulance van dr. Juriaan- se, een oud-academievriend, ging hij nu den Vrijstaat in. Op gevaarlijke punten in het Zuiden van den Vrij staat hielp hij aan den ambulance dienst; een gevaarlijk werkje, want als hij de gewonden weghaalde, barstten nu en dan bommen boven zijn hoofd. Zeer gevoelvol schrijft Mr. Ver Lo ren over het leed van den oorlog en er spreekt warm menschelijk gevoel uit in woorden, wanneer hij het heeft over de gewonden. Maar eindelijk ging Mr. Ver Loren toch „op kommando". Ilij schrijft hierover „Lang blijf ik echter niet meer bij de ambulance, lk kan er te weinig tot hulp zijn, heb nooit verbinden leerd en versta als rauwe Hollander bet werken met kaffers, ossen paarden maar slecht. Om van dienst te kunnen zijn, moet men wat meer ondervinding van het leven te velde hebben; in den beginne staan iemands handen voor dit alles verkeerd; op deze manier is het maar half werk. Nog sterker is na dezen laatsten tocht het vrije kommando-leven me gaan aantrekken; ik heb nu gezien, wat het waard is en hoe goed menig Hollander, die voor den oorlog nog maar zelden een geweer in handen gehad heeft, of een paard opgeklom men. zijn plichten vervult, In het lager is een proponent utt Steilenbosch; hij leidt de godsdienst oefening, maar is gewapend en gaat evengoed als een ander in de positie, een zeer Juiste opvatting van zijn plicht. Toch verkiest hii ambulance- werk. Met hem ruil ik en, daar hij zijn paard In de ambulance brengt, kan ik het mijne op kommando mee nemen. De kommandant voorziet mij van een Lee Metford, waarvan echter het magazijn niet goed meer wil wer ken, en van een patroonband. Zoo sluit ik mij aan bij het groepje Hollanders, een vijftien man sterk." Het avontuurlijke leven trok liem wel aan, al had men nu en dan wel gebrek aan voedsel en leed veel ont beringen, zóó, dat zijn metgezel hem zei „Nou, Hollandertjie, boe lijkt die wereld nou voor jou, jij wou nou maar, jij het bij die huis geblij in Holland, né Maar zoo was Mr. Ver Loren niet Bij Brandfort maakt hij zijn eerste gevecht mee, en moest op de vlucht met de Boeren, daar de zen er van door gingen. Zijn praetische kijk op de dingen blijkt uit de volgende opmerkingen over dit gevecht ..,Zoo is mijn eerste slag ach iet den rug; ik had mij alles zoo andere voorgesteld, vooral de vlucht als een vreeselijke gebeurtenis. Hoe kalm is alles in zijn werk gegaan. Voor het eerst zie ik, dat het als -ruiter moge lijk is zonder veel verlies te vluchten. Ik ben volstrekt niet voornemens me dapperder dan een ander te gedra gen, ik vind het verstandiger éérst wat meer in de vechtwijze der boeren thuis te geraken. Als onervarene loopt men toch al gevaar genoeg, men behoeft dit werkelijk niet te zoe ken, en met te sneuvelen voor een goede zaak, helpt men deze al bil'.er weinig vooruit."1 Bij Vetrivier maakte hij weer ge vechten mee. 't Was de slechte -I geworden voor de Boeren. Telkens moesten zij terugtrekken. Zij werden uitgescholden voor „lafaards" in da plaatsen, waar zij doortrokken; maar zij konden niet anders dan terug gaan. Mr. Ver Loren was zijn paard kwijt, zijn wit baatje ls vuil en ge rafeld, met zijn broek durft hij zich niet op een plaats vertoonen en zijn schoenen zijn kapot. Blij is hij dan ook met een nieuw baatje en een sterke broek, maar nieuwe schoenen kon hij niet krijgen. Nu sloot hij zich aan bij het be roemde verkenningskorps van Danie Theron en zwerft met hem rond, soms koude en gebrek lijdend, altijd met de wapens naast zich slapend, onder een hoop klceden en japonnen, om zich te warmen. Nu en don wordt er gevochten -Ie Hollander komt er steeds goed af. Dan gaat 't met De Wet den Vrijstaat door. Vechten en rondtrekken van plaats tot plaats. Mr. Ver Loren komt de Kaapkolonie in. Als hij twee jaren meegestreden heeft en nog een lang durige querill a-oorlog te wachten staat, besluit hij huis-toe te gaan. Over zijn terugkeer ln het vader land schrijft Mr. Ver Loren non het eind van het boek Den 29sten April stoomen we de VA- be op cn den 30slen betreed Ik mini' ouderlijk huls, waar ik allen geluk kig weer terug vind, zooals ik hen verlaten heb. Is het mij niet, of ik niet w r weesl ben en alles slechts de dr -m was van één nacht? Toch lijkt m® hier veel vreemd; hoe waterig schiüit de lucht, het is alsof men steeds door een spiegelruit kijkt, hoe ls zelfs bui ten in de Geldersche bossclien da lucht vervuld van onrust en geluid, alsof men zich in een park van een groote stad bevindt; hre bedrukt wo nen de menschen hier opéén; te ver geefs zoekt mijn oog een punt in de verte, om op te rusten, en dit geeft een gevoel van beklemdheid Zoo werkt de Invloed van het verlaten Afrikaansche veld met zijn volstrekte stilte nog op mij na". Tn het stille Bafflo eerst en nu in de mooie rustige omgeving van Vel sen vond en zal Burgemeester Ver Loren vinden de vredige kalmte, waarover hij hier schreef. 'Aan het uitgebreide verhaal va Mr. Ver Loren, dat 851 bladzijden' druks telt. zou 'k gaarne nog bet eert' en ander ontleenen, maar hetgeen 'k citeerde is, in verband met wat 'k hierboven schreef, voldoende om een denkbeeld omtrent rijn leven en denk beelden te geven. En daarom was 1 mij ln dit artike» te doen JAC C. M Jr.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1910 | | pagina 1