ARM BLUED?
Scott's Emulsion
Professor Lorentz In Teyler s aula
mdervonden de Teylcr-voordrach-
:n tut-Qii roods ©en ruim© mat© van
1;'langstelling, oio zij zoo geheel ver-
di -nen. mi Directeuren zoo gelukkig
or in geslaagd zijn Professor Dr. H. A.
Lorentz, den Leidschen hooglceraar
met een wereldreputatie, voor vast
aan liet instituut te verbinden, blijkt
de deftige aula, hoe ruim ook, te klein
tc zijn, om het belangstcllond gehoor
te bevatten.
Toen glstoravond door den hoog
leeraar dc reeks winter-voordrachten
geopend werd, moesten dan ook velen
zich met een staanplantsje vergenoe
gen.
Professor Lorentz had tot onder
werp sekoren een verhandeling over
den stand vin de natuurkunde om
streeks de helft der negentiende eeuw,
zooals wij ook reeds hebben aangekon
digd. Sprak de geleerde spreker nu
o\er „niets nieuws", lator zou hij wel
licht gelegenheid vinden om over nieu
we dingen op het gebied der natuur
kunde te spreken, nu Directeuren het
Laboratorium ruimschoots van midde
len voorzien, om onderzoekingen te
verrichten.
Vooralsnog bepaalde hij zich bij de
natuurkunde omstreeks 1850 en I860,
in hoofdzaak sprekende over de Wet
van het behoud van het arbeidsvermo
gen, die leert dat het verlies van ar
beidsvermogen slechts schijnbaar is
en nooit plaats heeft, omdat het ar
beidsvermogen in een anderen vorm
is omgezet, wanneer men, oppervlak
kig beschouwd, aan verlies van ar
beidsvermogen zou denken. Helm-
holtz sprak van „Erhaltung von
Kraft", maar de toenmaals jeugdige
natuurkundige Prof. Bosscha gebruik
te voor het eerste het meer juiste
woord „arbeid svermogen". De
spreker zette nu uiteen, hoe „arbeid"
in fysischen zin een beperkter betee-
kems heeft, dan in de gewone betee-
kenis en hoe daarbij altijd gedacht
wordt aan verplaatsing van een li
chaam. Ook, hoe het arbeidsvermogen
altijd wordt Uitgedrukt in K. G. M.
(kilogrammetersj en dat 1 K. G. M.
het arbeidsvermogen is, dat gebruikt
wordt om een voorwerp van één K.G.
één meter op te heffen. Door de ge-
wichtshoeveeJheid te vermenigvuldi
gen met den door het voorwerp door-
loopen afstand krijgt men het aantal
K. G. M.
Uit de Wet van het behoud van het
arbeidsvermogen volgt, dat een perpe
tuum mobile onbestaanbaar is, want
dan zou het mogelijk moeten zijn, dat
er arbeid werd verricht zonder dat
daartoe arbeid werd aangewend. Si
mon Stevin en Huygens waren er al
van overtuigd, dat een perpetuum
mobile niet bestaan kou, maar 's-Gra-
venzande heeft in 1721 nog wel ge
loofd aan de mogelijkheid, blijkens
zijn correspondentie met Newton over
een in Hessen gemaakt instrument.
Robert Mayer (18141878) is degeen
geweest, die de Wet van het be
houd van het arbeidsvermogen het
eerst uitsprak. Deze geloerde uit
Heilbroon afkomstig, richtte zijn ge*
duchten op deze materie, toen hij als
scheepsdokter naar Iudie voer aan
beord van een Nederlundsch schip en
hem verteld werd, dat de zee na den
storm warmer was geworden.
Het arbeidsvermogen, gebruikt om
het water te bewegen, zou dun behou-
'den zijn in den vorm van warmte. Ook
overdacht hij den invloed van de
warmteproductie op de stofwisseling
in het menschelijk lichaam, daar hem
bleek, dat in de tropen het aderlijk
en slagaderlijk-bloed zijner patiënten
die hij nuar de gewoonte dier da
gen, uderlatingen deed ondergaan
minder in kleur verschilde, dan in
Europa.
De warmte-hoeveelhekl wordt ge
meten met c&lorién (één calorie is
de wanute benoodigd om één K.G.
water één graad Celsius in tempera
tuur to doen stijgen). Het mechanisch
equivalent van die warmte-eenhedd.
nu is 427 K.G. M.
Eén caloriewarmte kan dus voort
gebracht worden door o&a arbeids
vermogen van 427 KG. M Mayer be
paalde het eerst dit mechauisch ar-
beidsesuivalent. Door de niet zuivere
gegevens dier dagen kwam hij toen
tot 365 KG. M.
Een tweetal proeven toonden nu
de warmte-ontwikkeling aan bij het
chemisch proces, dat plaats grijpt
wanneer zinkvijlsol bij koper-sulfaat
wordt gebracht en wanneer (wat in
.wezen hetzelfde is voor zoover het 't
chemisch procos met het zink en het
koper betreft) in een element van
Daniëll een electrische stroom wordt
opgewekt- Uit de hoeveelheden zink
nu is de hoeveelheid warmte en de
sterkte van den stroom af te leiden.
Lord Keivin gaf daarvoor de theorie
en Prof. Bosscha beweert in 1857*58
de juistheid daarvan.
Ook bij inductie-stroomendie te
genwoordig zulk een belangrijke rol
spelen, daar zij overal worden toege
past, blijkt het behoud van het ar
beidsvermogen.
Proeven op dit gebied en met den
ring van Gramme genomen, slaagden
naar wensch. Hierbij rokende Prof.
LorenU voor, dat de electriciteit zoo
goedkoop is- Hier in Haarlem kost
1 KYVU 10 cents. Voor 10 cents krijgt
men nu een arbeidsvermogen van
860.000 KG.M., dus evenveel arbeid
als er noodig i3, om 360 KG. duizend
nieter op te heffen. Daar 1 KWU ge
lijk staat met 1 1/3 P.K. kost de ar
beid van een paard altijd een the
oretisch paard, beaamde Prof. Lo
rentz in één uur (omgezot in elec
triciteit) maar 7 1/2 cent
Daarna sprak de hoogleeraar over
proeven van Faraday en Macedonio
Melloni, die merkwaardig© proeven
deden ter onderzoeking van het wezen
der stralende warn,to (dc warmte,
die liet warmtegevo: I lichaam verla
ten heeft). Prof. Lorentz herhaalde
deze proeven en toonde door middel
van de Thermo-electrische zuil
aan, hoo do warmtestralen zich on
der verschillende omstandigheden ge
dragen en overeeokomon met de licht
stralen, met dit verschil, dat do warm
testralen onzichtbaar zijn. Evenals
da lichtstralen, planten öe warmte
stralen zich niet longitudinaal, doch
transversaal voort De langste golf
lengte m een vvarmte-straal is 50 dui
zendste van een millimeter.
In duizendsten van een millimeter
uitgedrukt bedraagt de golflengte bij
violettestralen 4.4, bij rooda stralen
0.76; bij een temperatuur van 1000
graden 2.3 en bij 400 gr. 4.4.
Voorts sprak prof. Lorentz over
de beroemde theorie omtrent de even
redigheid tusschen het opslorpnigs-
en liet uiistralingsvermogen, door
Kirchhoff opgesteld, en weidde uit
over de proeven van Helmholu mot
resonatoren en de sirene genomen,
om te komen tot «le opbouwiug van
<le physische theorie der muziek.
Tot dit uiLstapje kwam spreker
door de vergelijking van het wezen
van het geluid met dat van de warm
te. En daaraan knoopte hij vast eeul
ge beschouwingen over de lucht
moleculen, die de lichtstralen ver
strooien, zooals de stofjes dit doen in
een zonnestraal. Die verstrooiing van
licht door de luchtuioleeuleu veroor
zaakt bijv. het blauw van den hemel,
daar de blauwe stralen het meest
verstrooid worden, en ook het avond
rood en de koperkleur der maan bij
maansverduisteringen, gelijk verlo
den week te zien was.
Die lichtverstrooiing is afhankelijk
van het aantul luchtmoleculen. Proe
ven, in Augustus van dit jaar op de
Montblanc daar men op zulk een
hoogte zuivere lucht heeft ge no
men, geven aan, hoeveel luchtmoio-
culen eén c.M3. bevat. Bij groen licht
was het getal dier moleculen
3D. 000.000.000.000.000.000, dus dertig
triilioenbij geel licht was het 18
trillioen, bij rood licht 14 triilioen.
Professor Van der Waals vond in
1873 een getal van 50 trillioen, dat
nu herleid wordt tot 31 trillioen.
Tenslotte sprak prof. Lorentz nog
over de proeven van Kirchhoff eu
Bunsen met natrium-vlammen, waar
door zij tot de methode kwamen oin
de samenstelling van de sterren te
bepalen, en herinnerde er aan, dat
men alle oestauddeelon der hemel
lichamen terug vond op de aarde,
ook het helium, dat dien naam kreeg
omdat men dit aanvankelijk alleen
op de zon en niet op de aaide vond.
La'er trof men het. in Scandiuavië
aan. En prof Kamerling!» Onnes
slaagde er in het te verdichten bij de
laagste temperatuur, die men maken
kan.
Een lang-aanlioudend applaus
weerklonk aan het slot. als een be
wijs. dat men mei veel genoegen de
even aangename als interessante
voordracht had gevolgd en de uilste
kend geslaagde proeven met belang
stelling had waargenomen.
GEMEEN! ELIJKK ARBEIDSBEURS,
Nieuwe Gracht 3. Telefoon 1170.
Ingeschreven: 19 timmerlieden,
machinale houtbewerker», i wa
genmaker, meubelmakers, i mo
delmaker, l met-e aars, 19 opper
lieden, l stucadoor, 5 wittere, 6
machinebankwerkers, monteurs,
7 grofbankwerkers, 1 metaaldraaier,
3 vuurwerkers, i ketelmaker, 9
burgersmed n, S machinisten, 8 sto-
kere, 1 electricien, instrument
maker, koperbankwerker, ko
perslager, 5 loodgieters, 1 schoen
makers, 1 zadelmaker, 1 kleerma
ker, 47 schilders, i behanger, 1
stoffeerders, 7 bloemisten, 8 tuin
lieden, 15 grondwerkers, 3 bakkers,
1 banketbakker, 1 slager, 3 krui
deniersbediende, kenners, 14 ma
gazijnknechts, i8 loopknechts, l huis
knecht, 1 sigarenmaker, 8 kantoor
bedienden, boekdrukker, 9 letter-
zetteis, iithograaf, binder, sz
iosse werklieden t dienstboden,
werksters, t naaister, 1 kook
ster, Huishoudster, 8 vrou
welijke kautuorbedienden, adspi-
unt bouw*. opz., -noutdraaier.
R. K. Volksbond.
Door het bestuur der afd. Haarlem
van den Ned. R.-Kath. Volksbond is
een circulaire verzonden aan de
Haarlemsche Katholieken, waarin
nis begin der werkzaamheileu vuh
dozen winter eene driedaagsche gees
telijke oefening aangekondigd wordt,
die in de kerk van St. Jozef op 7, 8,
9 eu 10 December a.s. gehouden en
op 11 December gesloten wordt.
Voorts is besloten den dag na de
sluiting voor alle R. K. werklieden,
leden van den Bond en niet-leden,
eene prop.igunda-vergadering te hou
den in St Biivo, Smedestraal, waar
als spreker zal optreden do hoer
Scheliekens uit Berlijn.
Rubriek voor Vragen
Geabonneerde!) bobben bet voorrecht,
wagon op versohillend gebied, mits voor
beantwoording vatbuur, in te zendon bij do
Rednclip ran Haarlem's Dagblad, Grooto
Alle antwoorden worden geheel kosteloos
gegeven on zoo spoedig mogelijk.
Aan vragen, dit) niet Toliedig naam en
vroonplaats Tan den inzender Tcrmeluen
Wordt geen aandicht reehouten.
VRAAG. Hoe luidt net adres van
den heer J. Fahricius, die vroeger te
Haarlem woonde, en thans in Indié
verblijf houdt?
ANTWOORD .Den Heer J. Fnbri-
cius, directeur van hot „Soerabajasch
Handelsblad", Soorabaja (Java).
VRAAG. Men vertelde, dat ik, als ik
1000 tramkaartjes verzamelde, deze
aan een gesticht voor liefdadigheid
zou kunnen zenden. Ik heb er nu 1200.
Maar welk is het gesticht
ANTW OORD. Dat Is ons niet be
kend. Weet een onzer lezers het ook
Uit de Omstreken
BENNEBROEK.
Bevolking.
Het bevolkingscijfer dezer gemeente
bedroeg, volgens do 9e volkstelling
1265 zielen, en wei 600 mannen en 665
vrouwen.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
30 Cts. per regel.
Verrykt Uw bloed met Scott's Emulsion en
overwin zoodoende die bloedarmoede. Duizen
den deden zulks vóór U. Nn de eerste doses
reeds bemerkt men dat de krachten terugkeeren.
Versterkende bestanddeelen en een schitterend
bereidingsproces dat is bet cenige geheim
van het succes van Scott's. De echte
wordt uitsluitend bereid door
Scott Bowne, Ltd., Londen,
Engeland, wier naam op verpak
king en desch voorkomt
By alle Apothekers en Drogisten.
Dit fabrieksmerk bevindt zich op
de verpakking der eeaige echte
Scott's Emulsion.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Alles kan tegenvallen, zelfs cLe be
handeling van een wetsontwerp in «Ie
Kamer zei gisteren minister
Heemskerk.
En hij had wel gelijk. Want er
kwam op den laten middag zou
d:r. Kuyper weer aan het woord zijn
geweest niets van een voortgezette
behandeling der Stantsbegrooting.
Een groot deel van den dag was
men bezig met een wetje betreffende
de rijksgarantie (o.m., want het was
een suppletoir© begrooting) voor den
aanleg oener drinkwaterleiding ten
behoeve van gemeenten op Zuid-Be
veland, die te samen een naaruiooz©
vennootschap hadden gevormd.
Dit was een van de vormbezworen,
die men tegen het voorstel had; men
was nl. van oordeel dat de gemeen
ten zich hadden moeten vereenigen
krachtons art. 121 der Gemeentewet.
Dool» de Minister Heemskerk gaf voor
dit geval, niet als precedent, de
voorkeur aan de naamlooze vennoot
schap. Evenmin wilde hij als prece
dent gesteld zien, dat steeds 10 pet.
van het maatschappelijk kapitaal
voor golijk doel zou worden gegaran
deerd.
Een ander bezwaar was, dat de le
verantie zou gegund worden aan een
Duitscher, de firma Carl Francke.
Hoezeer ook geneigd de Nederland-
sche industrie te bevoordeelen, werd
hiertegen door den Minister opge
merkt, dat deze firma eigener initia
tief de zaak had opgezet en alle voor-
loopige kosten had gedragen.
Een derde bezwaar, dat in deze de
provincie niet gekend was en dat er
geen contröie was van GecL Staten
ontlokte den Minister liet antwoord,
dal bij volgend© gevallen ook provin
ciale subsidie of garantie kou worden
gevraagd en dat Ged. Staten ih elk ge
val de leeningen der verschillende ge
meenten, voor dit doel, moesten goed
keuren.
Het wetsontwerp werd ten slotte
zonder stemming goedgekeurd.
Daarna werd van gedachten gewis
seld over de kleine wijziging der
Drankwet betreffende het verbod van
vergunningen aan personen die in
dienst zijn van publiekrechtelijke li
chamen Da heer Kooien en anderen
wilden daarvoor lezen „openbare
ambtenaren", van oordeel dat de
jurisprudentie dit begrip voldoende
omschreef, doch het debat liep over
de vraag, of niet d© regoeringsredac-
tie beter was, die uitmaakte dat niet
gemeenteraadsleden, wèl B. en W.
en Gedeputeerden van het hebben ee-
ner vergunning waren uitgesloten.
De Kamer verwierp het amendement-
Koir'en met 52 tegen 24 stemmen.
De hoer Van Nispen (Rheden) had
nog het good recht betoogd eener
staatscommissie tot herziening van
de Drankwet, met name om d© rech
ten te waarborgen van erfgenamen
van vergunninghouders van vóór
1881. Doch de Minister dacht er niet
aan en gaf den heer Van Nispen te
verstaan, dat hij lang kon wachten,
indien hij van den Min. een herzie
ning der Drankwet tegemoet zag.
Het wetsontwerp werd zonder stem
ming goedgekeurd.
lieden lü 1/2 uur: Voortzetting der
„AJgemoene Beschouwingen" en «Les
avonds: Landbouw.
GELDLEENING TEN LASTE VAN
DEN STAAT.
Bij de Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot het aangaan van
een geldleening ten laste van den
Staat, oiu te voorzien in de middelen
tot dekking van de aadeeiig© soldo's
der algemeens rekeningen van
Staatsomvangsten en uitgaven over
de jaren 1895, 1897, 1898, 1899, 1902.
1904, 1908 en 1909, en omdat het
voorts wenschelijk is, 's Rijks schat
kist to versterken ten einde de vcr-
eischte rentegevende voorschotten te
kunnen geven aan het Fonds tot uit
voering van de Tiend wol 1907.
Te dien einde wordt bij het aange
boden wetsontwerp voorgesteld, den
Minister van Financiën te machtigen
tot het to gelde maken van schuldbe
kentenissen aan toonder, ten laste
van den Staat, tot zoodanig bedrag
als noodig is tot verkrijging eener
som van ten hoogst© veertig ïiüilloen
gulden.
Teven© wordt voorgesteld, den Mi
nister te machtigen aan de Rijks
postspaarbank te verkoopen een in
een Grootboek van 3 1/2 pCt, rente-
gevende Nationale Schuld op de re
kening dier Instelling in te schrijven
kapitaal van zoodanig nominaal be
drag, als tegen den koers van uit
gifte van de hierboven bedoeld©
schuldbekentenissen, vertegenwoor
digt zoo na mogelijk eene reëel©
waarde van tien nüllioen gulden.
Mr. LOEFF,
die naar uost-lndië is geweest in ver-
band met eon belangrijk proces, heeft
gister de zitting van de Tweed© Ka
mer weer bijgewoond.
DE BAKKERSWET.
Naar de ,,L. K." verneemt, hebben
do leden van hot bakkeisgilde van
den R.-K. Vol lisbond te Maastricht
besloten, zich per request, aan te
bieden door tusschenkomst van de
Kanier van Koophandel, te wonden
tot den Minister, ten einde t© ver
krijgen, dat, bij aanneming van de
wet op don Bakkersnachtaibeld, het
verboden zal zijn vóór 9 uur des
morgens brood over de grenzen in te
voeren.
In de toelichting wordt er op gewe
zen, dat van aanneming der wet ge
vreesd wordt, dat ziel» aan do gren
zen kieiobakkerijen zullen vestigen,
die de afnemers te Maastricht en
elders cles morgens lie el vroeg van
vorsch brood zullen bedienen on al-
zoo nadeel aan de bakkers aldaar
zullen berokkenen.
NATIONAAL COMITé VOOR AF
SCHAFFING VAN BAKKERS-
N ACHT ARBEID.
Men meldt ons uit Amsterdam
Bovengenoemd comité hield alhier
oen vergadering.
Na afdoening van eenige huishou
delijke zaken kwam in bespreking de
behandeling der Bakkerswet in de
Tweede Kamer en in verband daar
mede de amendementen, door ver
schillende Kamerleden ingediend.
Na een breede en langdurige dis
cussie werd de volgende motie als
conclusie der beprekingen aangeno
men
Het nationaal Comité, enz.,
overwegende
dat, zonder het patroonsverbod in
de wet het vraagstuk van do afschaf
fing vair Nachtarbeid een onoplos
bare zaak is, waardoor de wet krach
teloos wordt gemaakt,
de invoering van het drieploeg-
stelsel in de bedrijven, waar met min
der dan acht gezellen gewerkt wordt,
practisch ondoorvoerbaar is
spreekt de wenschelijkheid uit, dat
Z. Exc. de Minister in of naast zijn
opnieuw in te dienen wetsontwerp,
tevens de arbeidsregeling opneemt."
Een nieuw plan van actie werd be
sproken en goedgekeurd.
HET PSYCHIATERS-RAPPORT.
De uitgever F. van Rossen deelt
ons mede, dat hét rapport dor des
kundigen in de Papendirechtsche
Strafzaak, in geen geval vóór de uit
spraak zal verschijnen.
Een te waardeeren maatregel,
waarbij nu no gslechts behoeft te ko
men het besluit om het "rapport al
leen in de Psychiatrische en Neurolo
gische bladen op te nemen, om gehee-
le voldoening te geven.
(Hbld.)
IIET HUIS VAN SWAMMERDAM.
Men meldt ons uit Amsterdam:
Dezer dagen is het perceel Oude
Schans 18 door verkoop in andere
handen overgegaan. Wij zouden hier
van geen melding hebben gemaakt,
ware het niet dat aan dit huis een
historische bijzonderheid verbonden
is.
Den 17en Februari 1880, den dag
waarop Jan Swammerdam voor twee
honderd jaren overleden was, werden
zijn groot© verdiensten herdacht,
do -4- <1© secti© voor Natuurwetenschap
pen van het Genootschap ter bevorde
ring der Natuur-, Genees- en Heel
kunde te Amsterdam door liet plaat
sen van een gedenksteen in den ge
vel van het huis, waarin de groote
meester gewoond en gewerkt had-
Deze steen is een langwerpig© Bent-
heimsch© zandpteen met het volgen
de opschrift:
Jan Swammerdam
1637—1680
Zijn onderzoek der Natuur blijft een
voorbeeld voor alle tijden.
17 Febr. 1880.
Dezer dagen is het bewust© perceel
Oude Schans 18 verkocht. Hierbij is
de bepaling gemaakt, dat de gevel
steen steeds en voortdurend. ook
bij eventueel© verbouwing op de
zelfde plaats ongeschonden moet be
waard blijven.
Het nageslacht zal dus ultijd «Ie
plaats kunnen aanschouwen waar de
groote Swammerdam gearbeid heeft.
DE AMSTERDAMSCHE MAKE
LAARS EN DE NOTARISSEN.
Naar analeiding van het antwoord
van de Kamer van Toezicht op de
Notarïssea aan de Makelaars-Veree-
niging gezonden en waarin gewezen
werd op een proces van dez© zijde,
„waarbij de circulaire d©r Kamer
aan het oordeel van den rechter zal
worden onderworpen", kan het Hbld.
nog het volgende melden:
Door een particulieren eigenaar,
buiten Amsterdam woonachtig, wiens
notaris geweigerd heeft huizen te
Amsterdam te veilen door tusschen
komst van zijn des eigenaars
deskundigen, is een proces in kort ge
ding bij de Rechtbank te Amsterdam
aanhangig gemaakt. Waar dez© zaak
een principieel© quaestie raakt, ligt
het in het voornemen dit prooes tot
in hoogste instantie door te voeren.
Het gaat ©r namelijk om of een no
taris het recht heeft zijn ministerie
t© weigeren, gelijk in dit geval schrif
telijk is geschied, omdat oen circu
laire van de Kamer van Toezicht den
notariseen verbiedt buiten Amster
dam gelegen goederen te dier stede
te veilen door tusschenkomst van
door den eigenaar aangewezen des
kundigen.
Verklaart de rechter deze weige
ring ongegrond strijdig met
de wet op het Notariaat, waarvan
artikel 6 zegt, dat buiten gegrond©
redenen «ie notarissen hun dienst niet
mogen weigeren, wanneer zij tot het
ieenen daarvan worden verzocht
dan Is daarmede vanzeft de bedoelde
circulaire van de Kamer van Toe
zicht van haar boteekenis ontdaan.
Het spreekt vanzelf dat in betrok
ken kringen het verloop dezer proce
dure met belangstelling wordt ge
volgd.
VERPLICHTE WINKELSLUITING
TE AMSTERDAM.
Het voorstel dor raadsleden is dooi'
den Amsterdamschen gemeenteraad
gesteld in handen der commissie voor
strafverordeningen, om praeadvies.
BRANDEN.
Afgebrand is het huis van de wed.
Plas te Beets (N.-H.). Een gebrek aan
den schoorsteen veroorzaakte den
brand. Huis en inboedel zijn niet ver
zekerd.
Te Roozendaal is het huis van D.
van Oei's aan de Van Gilsestraat af
gebrand. Verzekering dekt de schade.
Oorzaak onbekend.
LEGATEN.
Wijlen mejuffrouw C. L. de Silter
te Groningen vermaakte aan het
Gasthuis voor den Werkenden Stand
ƒ5000, aan het Fonds ter Opleiding
van Jongelieden 3000, aan de Stad
Groningsche Vereeniging „Het Groe
ne Kruis f 2000, aan de Vereeniging
tot Oprichting van Kinderbewaar
plaatsen ƒ1000, aau do Vrouwenver-
©éniglng tot Bevordering van Werk
zaamheid en Welstand onder de Ge
ringe Volksklasse f 3000 ©li aan hot
Museum van Oudheden f 1000.
EEN DOODGEWAANDE.
Ongeveer twee jaar goleden werd
onder Gramsbergen een lijk gevonden
dat door den broeder van den overle
dene herkend werd.
Dezer dagen vervoegde de doodge
waande zich bij de politie te Almelo
om onderdak.
DE KRUISBERG.
Gisterenmorgen zijn 59 verpleégden
van hot Rijksopvooingsgesticht „De
Kruisberg" onder leiding van zes
ambtenaren naar Leiden overge-
brachl.
Deze overbrenging is geschied, daar
de Kruisberg wordt ingericht tot ob
servatie-gesticht, waar alle onder toe
zicht gestelden eenigen tijd zullen
vertoeven, alvorens over hun defini
tieve plaatsing wordt beslist
EEN ZANGVEREENIGING GEBO
REN UIT EEN WERKSTAKING.
Zoolang de staking nan ile Ko
ninklijke Sloomschoeneufabrek van
den heer A. van Schijndel te Waal
wijk geduurd heeft, reeds bijna der
tien weken, hebben do stakers eiken
morgen eene vergadering gehad. In
den 1 mitsten tijd is op vooislel van
den algemoenen voorzitter van den
Neder la ndschen Lcderbewerkersbond,
don heer C. Roestenburg, van Kaats
heuvel, elke vergadering geopend en
gesloten met een kwartier zingen.
De stakci-s wilden zich echter hier
toe nauwer vereenigen, zoodat thans
onder hen eene liedertafel is opge
richt. Een bestuur is reeds gekozen.
(..Hbld.").
Letteren en Kunst
Huldiging van Louis Bouwmeester
Gisteravond heeft de groote tooneel-
kunstenaar In de Stadsschouwburg te
te Amsterdam zijn gouden jubilé ge
vierd.
Natuurlijk onder zeer veel belang
stelling!
Alle rangen waren dicht bezet. Dc
zaai bood een feesteiijken aanblik.
In de loge van 't gemeentebestuur
zat o.a. de burgemeester Jhr. mr. dr.
Roëll. Ook was de oud-burgemeester
mr. dr. Van Loeuwen tegenwoordig.
Opgevoerd werd Shylock, de koop
man van Venetië, 't beken«ie succes
stuk van Bouwmeester.
Ook nu werd zijn spel ook welver
diend toegejuicht. Na elke acte werd
er meermalen „gehaaid."
Na afloop der voorstelling kwam
de huldiging.
Bouwmeester kwam op in rok, aan
den arm van Rika Hopper.
DE HULDIGING.
Dadelijk begon d© stortvloed huidie-
betuigingen.
Herman Robber» voerde bij afwe
zigheid van Alberdingk Thijm (Van
Deyssel) het woord immens het Comi
té- Hij getuige van do groote bewon
dering, die leeft in oil© kringen der
Amsterdamsche burgerij en verklaar
de zich onbekwaam een© karakteris
tiek te geven van Bou «ancestor's
kunst, waar dez© gedurende een hal
ve eeuw zoo velerlei rollen heeft ge
speeld. Maar toch herinnert spr. er
aan enkele: aan Richard III, aan Bo
dewijk dc Elfde, den Oedipus.
De hevigste tragiek, de diepte der
menschelijke smart wist gij. Bouw
meester, aldus spr. voor ons zicht
baar to maken. Daarna gaaft gij den
broeden humor van een Sancho Pan-
cha, in Langendijk's Don Quichotte.
Het geweldige geluld van den Shy
lock klinkt ons nog in de ooren. Wij
denken aan den Voerman Henschel
en de Scène, welke gij daarin speel-
det met uwe zuster, en eindelijk aan
Schaikels. En na al dien arbeid: staat
gij voor ons: zoo frisch en zoo jeug
dig, na driemaal een reis naar Indië
te ebben gemaakt, waarheen onze
geduchten, onze sympathie en ons
egoïsme u volgden.
Ook namen© de vereeniging van
letterkundigen sprak de heer Rob
bers. De beeldende kunstenaars, al
dus spr., bewonderen vooral de plas
tiek van uwe kunst, wij, schrijvers,
in het bijzonder uwe enorme verbeel
dingskracht en uwe diepe, psycholo
gische kennis.
Albert Vogel sprak namens het Ne-
deriandsch comité voor een hulde
blijk. Namens zeer velen in den Jan-
do dankte hij 'Bouwmeester voor het
gl'COt eu machtig kunstgenot, (lat de-
zo aan twee generaties geschonken
heeft. Met ijzeren energie c»» sterke
wilskracht \ervutdot gij uw teak als
kunstenaar van Gods genade.
Gij hebt een prachtige daad gedaan,
en nog een schitterend© toekomst,
waolit u, levenskrachtig on levens-
vreugdig, als gij zijl Gij zijt niet een
vorst, dio den schepte»- neerlegt,
maar een Majesteit in haar volle
grootte. En zoo willen wij u blijven
zien, wij kinderen van een nitv. sen
sitief geslacht. Gij zijt een man."
Daarna kwamen nog vele sprekers.
De heer Leur bood kransen en
bl -emeu namens dcu Raad van be
heer en namens de artisten van de
Kon. Vereeniging Het Nederlandse!»
Tooneel. Jhr. Van Riemsdijk verte
genwoordigde het hoodbestuur van
het Nedei'laudsch Tooneel verbond.
Hij zei: Namens 't N. T. V. deze
krans voor u, mijnheer Bouwmeester.
Wat het voor mij persoonlijk is, dat
ge weer terug zijt, behoef ik u niet
le zeggen. Mr. P. W. de Koning ver
tegenwoordigde de afdeelIng Amster
dam van dat verbond. De heer
Schwab sp»-ak namens Geers van
I.ier; mevrouw van der Horst namens
do Nederlandsche Tooneel vereeni
ging; Varkade namens de Hagespe-
lors; Willem RoyaardLs voor zichzelf
en dc artisten van Het Tooneel.
Do hoer Royaards herinnerde aan
den tijd, tien jaren terug, toen bei-
do nliier op dezcifde planken ston
den. Daaraan zijn de aangenaamste
herinneringen verbonden. Vraagt men
alle Nederlandsche acteurs van vvicn
zij wel het meest hebben geleerd, het
antwoord zal in de meeste gevallen
zijn: van Louis Bouwmeester. In wei
nig andere l.inden wordt van een too-
neelspelcr zoo veel gevergd als hier.
Daardoor ontbreekt in den regel do
gelegenheid samen feest te vieren.
Dubbel waardeerde spr. het, dit
thans met Louis Bouwmeester te mo
gen doeu.
Daarna kwamen nog de rector van
het Amstei'damscli studentc.-icórps;
de heer Bouberg Wilson namens den
Ned. Kunstenaarskring; hel bestuur
van de Vereeniging voor vocale en
diamatisclie kunst; de heer Holtrop
namens de maatschappij Apollo, enz.
Bouwmeester dankte met een enkel
woord. Het hart was hem vol.
Reeds om half elf stelde zich achter
liet Rijksmuseum de stoet op van
corporaties, zang- en muziek vereeni-
gingen, welke onder leiding van het
daartoe gevormde comité aan Bouw
meester na afloop der voorstelling
een serenade zouden brengeu. On
danks het koude, vriezende weer was
er toen reeds zeer veel belangstelling,
die toenam, naarmate liet oogenblik
der huldiging nabij kwam.
De studenten openden den stoet,
die aanweerszijden over de ge-heele
lengte door flairibouvvendragers werd
geëscorteerd. Voorop ging een ruiter,
met de corps-vlag, dan volgde de se
naat in een met vier paarden besiian-
nen rijtuig, iele corporaties van stu
denten allen met de baret en banie
ren. Verkade's Hagespelers voerden
als symbool oen hoogen groenen haag
met zich n»ede; daarop volgden depu
taties van de Tooneelschoal en de
Dramatische school en een lange
reeks van muziekcorpsen, de zangver-
eenigingen en dilettanten-tooneelver-
eenigingen met hare vaandels. Vele
dier corporaties droegen transparan
ten mede met toepasselijke opschrif
ten.
Met volle muziek trok de stoet on
der toeloop van een groote menschen-
raassa naar liet Leidsche Plein, waar
de electrische booglampen weiden
gedoofd, zoodat de flambouwen het
plein in een fantastischen gloed zet
ten. Achter de afzetting verdrong zich
eene dichte menschenmenigte.
Eerst te-gen een uur verscheen
Bouwmeester, Mevrouw Mann-Bouw-
meester aan zijn zijde, onder donde
rend© toejuichingen op het peristy-
lium van den schouwbrug, verlicht
door een schijnwerper.
Alle corporaties bleven een oogen
blik staan; een lied werd hem toege
zongen. De geestdrift der menigte
was groot
Bouwmeester dankte met oen breed
gebaar.
Het was een onvergetelijke huid»
betooging.
'T OORDEEL DER PERS.
Eenige ochtendbladen wijdden be
schouwingen aan 't optreden van
Bouwmecslor.
't Algemeen Handelsblad schrijft
o. a.
Wie niet, in herinnering levend,
Louis Bouwmeesteres feest meevieren
wil met den rouwstrik om den arm,
omdat hier do eenig restende verte
genwoordiger van een uitgestorven
geslacht het vaandel draagt, als een
veteraan naar het schulteriimuseum,
die kan verblijdender dingen schou
wen voor zijn oogen. Want is niet da
kunst van oen Bouwmeester levend
gobleven over de tijden heen Zie da
lijst der Amsterdamsche conimissit
voor het nationaal huldeblijk hoeve-
le letterkundigen daarin zitting heb
ben van een generatie, volgend op da
zijne
Zijn dit lieden om het verleden te.
vieren Of bewijst deze hulde de la
vende kracht van Bouwmeester'*
kunst, nog in het heden, nog in de toe
komst
Wie uitzien naar de nieuwe kunst,
nog zonder naam, maar niet reedfl,
wordende gestalte, weten, dat öe plant
der Romantiek haar wortelstok boort
door den bodem om, zelve als oud ge*,
was afstervend, plotseling uit te schiep
ten met nieuwe stengels, blad, go-;
bloomte. Dit leven gaat niet ten onder,-
Het duikt naar bencè. wanneer de ga*.
