NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
28e Jaargang. No. 8526
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
ZATERDAG 8 APRIL 1911 C
HMRLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN ADVERTENTIËN:
per drie maanden: -4$ Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem- 1-20 Haarlem van 1—5 regels ƒ1.elke regel meer 0.20. Reclames 30 Cent per regel.
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Xiywfïl I'vA r Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente)1-30 /u(-'11Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
Franco per post door Nederland1-65 (g/ jT l ^'ts' voor plaatsingen contant.
gES Zondagsblad, 'voor Hirttm I I I ".0™H Redac,ie Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post 0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Oè>- Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 7678. Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DERDE BLAD.
Achter de Bioscoop
schermen.
Ill (Slot).
D e ,z i n g e n d e e ii s p r e k e u d e"
film.
De uitvinding en toepassing der
„zingende en sprekende film", de com
binatie van kinematograaf en gramo
phoon, is stellig op biosco-pisch ge
bied een groote stap vooruit geweest.
Verschillende dergelijke films heb
ben te Utrecht „geloopen" (zooals de
vakterm luidt), cu eeu groot succes
gehad. De combinatie van deze beide
machinale reproductiemiddelen geeft
dan ook een zeer verrassend effect, en
kan wellicht ook van groote practi-
eche waarde blijken te zijn. Is er niet
veel te ze^aen voor 't denkbeeld, dat
door een Fransch tijdschrift naar
aanleiding van deze uitvinding wordt
aan de hand gedaan, om nl. „Ie nou
veau dispositif' te benutten bij de ver
kiezingscampagne De candidaat (het
zal geen conservatief man zijn, die 't
eerst dit moderne hulpmiddel aan
vaardt), die er Iets voor voelt, om veel
werk in korten tijd te doen, en op ver
schillende punten der stad te gelijk
voor verschillende groepen kiezers te
spreken deze vooruitstrevende man
laat eenvoudig op eeuige marktpleinen
zijn voor de gramophoon gehouden
oratie door dit instrument afdraaien,
terwijl op een groot doek zijn eigen
politieke persoonlijkheid wordt ge
projecteerd. Precies o-p de juiste mo
menten dikt hij de kracht zijner woor
den aan met heftige gesticulaties, met
levendige mimiek, oogen-gerol en
wenkbrauw-gefrons Terwijl
z'n geprojecteerde mond de uit
spraak der gramophoon volkomen
volgt.
Waarlijk, 't lijkt een schoon denk
beeld, en 't is eenvoudig genoeg. De
candidant. kan zelfs naar zijn eigen
redevoeringen met belangstelling
gaan luisteren, zich zelf, terwijl hij
toch doorsoreekt, interrompeeren, en
door luidruchtige bijvalsbetuigingen
aan het slot het zijne bijdragen tot
z'n eigen publiek succes. Alleen het
debat zou bezwaarlijk tot zijn recht
kunnen komen, en dus moeten verval
len. Men kan "van de gramophoon
toch moeilijk verlangeu, dat zij over
eenkomstig de wenschen van haar
heer en meester diens bestrijders be
antwoordt. En wat is 'u debat zonder
repliek, dupliek, tripliek, quadru-
pliekenz. ('t behoeft niet zoo ver
door te gaan. maar de mogelijkheid
bestaat toch, dat het gebeurt).
Een nieuwe uitvinding zal dus nog
noodwendig moeten volgen, om „vrij
debat" mogelijk te maken.
Naar het middel tot gelijktijdige
weergevine van woord en beeld Ls ge
durende een tiental jaren door ette
lijke, geduldige onderzoekers gezocht,
't ls begonnen toen, eenigc jaren na
de graiuophuon, de kinenuitogruaf ter
wereld kwam. En het was er mee zoo-
als met zoovele dingen 't leek dood
eenvoudig. maar in werkelijkheid
stuitte men op tal van moeilijkheden.
De Parijsche ingenieur llenry Joly
vond het middel om de gelijkmatige
snelheid van twee arbeidsbronnen,
zooals hier de cylinders von kinema
tograaf en fonograaf zijn, te verzeke
ren.
Men zor-d, dat de ecne cylinder
door een electromotor wordt gedreven
(gewoonlijk wordt als drijfkracht
voer de andere dezelfde krachtbron
benut). Door middel van een stroom
stuit er, die op beide cylinders is aan
gebracht, wordt bij iedere cylinder-
omwenleling tevens een kamrad voort-
gewenteld. De beide kamraderen
draaien biï gelijke snelheid der ar-
beidscylinders gelijkmatig en houden
dan den stroomloop van den elec-
trisch gedreven motor door een aan
de raderen aangebrachte stoouiafslui-
tïng regelmatig. Bij toenemende snel
heid van den motor, zoowel als van
bet daarmee in verband staande kam
rad. wordt evenwel de stroom uitge
schakeld en wel zóólang, tot de kam
raderen weer in de goede verhouding
zijn teruggekeerd.
Van heel jongen datum is een uit
vinding van den Franschen ingenieur
Gauinont, de „chronophoon" ge
naamd. De uitvinder is er in geslaagd
de volkomen gelijktijdige opneming
door kinematograaf en gramophoon
te bewerkstelligen. De hoofdzaak is
nl., dat 't met zijn apparaat mogelijk
Is, de stem van een zanger of rede
naar, die eenige meters van het toe
stel staat, op to nemen, 't ls duidelijk
wat daarmee bereikt is. Men kan nu
personen fotografeeren op hetzelfde
moment, waarop hun stem wordt „op-
In Frankrijk, het moederland van
do bioscoop, wordt aan alle opnemin
gen buitengewoon veel zorg besleed.
Van bekende Fransche auteurs als
Victorien Sardou, Lemaltre en Henri
Lavedan heeft men stukken voor de
kinematograaf benut. Ze kenmerken
zich door een korte, dramatische han
deling, vriï van alle bijwerk e
eenschakeling dus van sprekende scè
nes. De eerste acteurs vervulden bij
de opvoering de rollen. Zoo kan men
noemen Le Bargy, Guitry, Reeina
Badet, enz. Spoedig treden bijzondere
„kinematograaf-talenten" op den
voorgrond. De bioscoopspeler heeft
een geheel andere techniek noodig
dan de tooneelacteur, en moet bv. een
buitengewoon ontwikkelde mimiek en
gebarentaal bezitten.
Natuurlijk verkrijgen de „sterren"
spoedig algemeene bekendheid, en
iéder geregeld bioscoop-bezoeker kent
tegenwoordig de typische figuur van
Max Linders, die bij eon Fransche
firma een jaarlijksch inkomen van
frs. 120.000 1) geniet. Er zijn ande
ren, bv. Tom Prince, die even hoog
gesalarieerd worden.
De kinematograaf-regisseurs heb
ben altijd veel getob met de kinderen-
acteurs. Toch zijn die in vele scènes
onmisbaar, en 't is verbazend moei
lijk om ze te leeren natuurlijk te ac-
teeren voor het opnemin-estoestel.
Meestal kunnen ze de verleiding niet
weerstaan om naar het ratelende ap
paraat te kijken, en zoo'n enkele af
wending der oogen kan de geheele
scène-opneming bederven. De weinige
kinderen, die handig genoeg zijn voor
het werk worden dan ook uitstekend
gesalariëord. De vijfjarige „Fritze-
nen, (die tegenwoordig heel veel en
met succes „optreedt"), verdient jaar
lijks 't r»eulschllletje van tienduizend
rnark.
Bekend is het, hoe snel de kinema
tograaf de gebeurtenissen tegenwoor
dig op den voet volgt. Zoo is onlangs
in Berlijn de begrafenisstoet van den
overleden socialist Paul Singer den
zelfden avond al in de bioscoop gepro
jecteerd. '8 Nachts werden nog meer
films ontwikkeld, daarna onmiddel
lijk verzondenen den volgenden
avond „liep" de film in alle groote
Duitsche steden 1 En zoo geschiedt het
herhaaldelijk, bij allerlei gebeurie-
Zooals ik al eerder in een dezer ar
tikeltjes schreefkolommen zouden
zijn te vertellen over de moderne bios
coop. 't ls een onderwerp, rijk aan
bijzonderheden. Slechts een klein ge
deelte daarvan gaf ik hier, en hoop
dat het eenigen indruk heeft gegeven
van 't geen er zich „achter de scher
men" van de zoo populaire kinemato
graaf afspeelt.
Rob. P.
(Utr. Dagblad.)
1 zoo precies op aankomt, 's Morgens
en 's avonds geeft u hem brood, om
twaalf uur middageten. Ook kunt u
hem voor en na den nacht wel hon
dencakes geven. Vet is niet goed, kar-
nemelk daarentegen weL
VRAAG. Waar heeft men in Nc-
derland inrichtingen om honden
(Duitsche doggen) te koopen In
Zeist
ANTWOORD. In Zeist is wel een
j hondenkennel, maar alleen van Hol-
1 landsche herdershonden. Een goed
adres zouden wij u niet durven noe
men. U doet het best, zich te wenden
tot Jhr. P. N. Quarles van Ufford,
Florapark.
De proef ls te Parijs genomen met
een redevoering van professor d'Ar-
sonval, en gelukte uitstekend. Later
werd een even goed resultaat bereikt
bij het renroduceeren van een paar
'door tooneel spelers weergegeven scè
nes en bij do opneming van „Coon
Songs". door negers voorgedragen.
Rubriek voor Vragen
Geabonneerdcn hebben het voorrecht,
vragen op verschillend gebied, mils voor
beantwoording vatbaar, in te zenden bij de
Redactie van Haarlem's Dagblad, GrooU
Houtstraat 53.
Alle antwoorden worden geheel kosteloos
gegeven en zoo spoedig mogelijk.
Aan vragen, die niet volledig naam en
Woonplaats van den inzender vermeiden
wordt geen aandacht geschonken.
VRAAG. Kunt u mij ook zeggen,
waarom er kaarten voor den Hol
land—Engeland-wedstrijd aan de op-
koopers verkocht zijn
ANTWOORD. Opzettelijk is dat
natuurlijk niet gebeurd. Maar het is
bijna, zoo niet geheel, ondoenlijk er
voor te waken dat niet zekere hoeveel
heden kaarten komen in handen van
personen, die de toegangsbewijzen
weder met winst van de hand trach
ten te doen. Den officieelen verkoo-
pers kan dan ook geen verwijt tref
fen.
VRAAG. Zijn de tariefwetten al
aangenomen Zoo ja, wanneer tre
den ze dan in werking
ANTWOORD. De tariefwetten
zijn nog lang niet aangenomen de
zer dagen eerst zijn ze bij de Tweede
Kamer ingediend.
VRAAG. Mijn kanarie-vogels
kregen dezen winter een oogziekte.
Een behandeling met boorwater baat
te niet. Nu zijn eenige vogels reeds
zoo goed als blind. Wat moei ik
doan
ANTWOORD. Als genezing nog
mogelijk is, moet u, na eerst de oogen
goed schoongemaakt te hebben, een
weinig van een 1/8 pCt.-oplossing van
intras argenti in ieder gezichtsorgaan
druppelen. Hierna moet u aan de
oogranden een weinig roode kwikzalf j
strijken, en dit eenige dagen her-
halen.
VRAAG. Ik heb een ruigharige j
fox-lerrier. Wat moet ik dat dier ge- i
ven en kan het tegen vet in het eten
De hond is ongeveer een Jaar oud. j
ANTWOORD. Een fox-terrier is
een sterke hond, bij wien het er niet
Binnenland
TWEEDE KAMER.
De afdeelingen der Tweede Kamer
hebben gisternamiddag het. onderzoek
van de reeks voor sectie-onderzoek
aangewezen wetsontwerpen beëin
digd.
Behoudens onvoorziene omstandig
heden komt nu de Kamer niet voor
9 Mei a. s. tot hervatting der werk
zaamheden bijeen.
HET BEZOEK VAN PRESIDENT
FALLIèRES.
De Parijsche correspondent der N.
R. Ct. seint:
Minister Cruppi sprak heden in
den Senaat van de vriendschappelij-
ge betrekkingen met vele landen en
vermeldde ook de reis van president
Fallières naar Den Haag. (De minis
ter zeide Den Haag, maar bedoelde
zeker Amsterdam). Met bijzondero
warmte bracht, de minister hulde aan
het Nederlandsche volk „si justement
fieir de son indépendance, de l'éclat
de ses artistes, de sa prospérite et de
son bel empier colonial". Het was
een hartelijke officieele sympathie
betuiging, die onzerzijds oprechte
waardeering verdient. Teekenen van
Instemming gingen bij bovengenoem
de woorden uit den Senaat op.
PEST OP JAVA.
Van den Gouverneur-Generaal van
Ned.-Indië is het volgende telegram
ontvangen, d.d. 7 April:
„Gisteren zeven gevallen, een
doode. Een op vijf dezer gerappor
teerd koortsgeval bleek pest te zijn.
Vele koortsgevallen bleken malaria
te zijn.
„Nieuwe koortsgevallen zijn gerap
porteerd en worden medisch gecon
troleerd.
„In principe Is besloten tot afslui
ting van het personenvervoer en dat
van goederen bedoel din de Pest-Or
donnantie onder afsluiting van Noor
delijk Lawang, Westelijk Djoerang,
Kewah, Nagantang, Loemberpoet-
jong, Oostelijk Soembersewae. De
bedoeling is het personenvervoer te
heropenen zoodra aan alle grenssta
tions een desinfectiedienst georgani
seerd is.
Dr. J. j. van Loghem te Amster
dam, zal op verzoek van de regee
ring en behoudens goedkeuring van
B. en W. dier gemeente, voor zes
maanden naar Indië vertrekken voor
bacteriologische onderzoekingen.
De heer Van Loghem heeft in En-
gelsoh-Indië een studie van de ziekte
gemaakt en was ook tegenwoordig op
het pest-congres te Madras.
Zoo mogelijk zal hij reeds de vol
gende week afreizen.
Een oud-Indischman deelt aan de
N. Ct. mede, dat hij uit Malang, van
een op 2200 voet in het Smeroegeberg-
te gelegen koffie-onderneming een
rapport over Januari jl. heeft ont
vangen. Daarin wordt melding ge
maakt van gevallen van „malaria
met zweren", die zich gedurende de
verslagmaand onder het werkvolk
hebben voorgedaan. Veïmoedelijk zijn
dat gevallen van builenpest geweest.
In de omstandigheid nu, dat de ziek
te zich, ondanks het groote gevaar
voor verspreiding en zonder dat er
eenige voorzorgsmaatregel was ge
nomen, niet naar de laagvlakte heeft
verplaatst, behoudens de twee op rich
zelf staande gevallen te Soerabaja,
ziet de oud-Indischman een bewijs
voor de steeds als juist aangenomen
stelling, dat de equatoriale zóne geen
gunstigen bodem biedt voor de pest
bacil. Het gevaar voor een epidemie,
zich voortplantend over geheel Java,
acht hij dan ook zeer gering. Zelfs
het betrekkelijk dicht bevolkte Soe
rabaja (ongeveer 150.000
loopt z. i. in dat opzicht geen
vaar; immers de temperatuur aldaar
verschilt gemiddeld 15 graden met
die in de hooglanden.
De hoofdredacteur van het Soeraba-
jaasch Handelsblad seint aan de N.
R. Ct., dat de medici oordeelen, dat
het pestgevaar in het Malangsche niet
ernstig is. Het aantal pestgevallen is
daar zeer gering, terwijl Soerabaja,
waar in een maand twee gevallen
moeten geweest zijn, geheel pestvrij
is. Dit verschijnsel wijst er op, dat
de pest speciaal in de heete kuststre
ken met zuiver tropisch klimaat niet
gedijt, terwijl ook in de bergstreken
de ziekte reeds teruggeloopen is. Wel
iswaar is Malang thans van het spoor
verkeer afgesloten, doch alleen pour
acquit de conscience. De verwachting
bestaat, dut de pest niet lang zal heer-
schen.
Uit Rome wordt geseind:
De sanitaire maatregelen voor
schepen uit Sainarang. Soerabaya
en Batavia zijn herroepen.
MIDDENSTANDSBOND EN
TARIEFWET.
Gister had ie Utrecht ouder presi
dium van den heer J. S. Meuwsen,
voorzitter van den Middenstandsbond
een buitengewone vergadering van 't
hoofdbestuur van dien Bond plaats
ter bespreking van voorstellen in ver-
ha nd met de ingediende Tarief wet.
Hoewel de vergadering nog voort
duurde bii afzending van dit bericht,
is reeds mede te deelen, dat deze voor
stellen niet de bedoeling hebben den
Middenstandsbond als zoodanig een
standpunt te doen innemen voor of
tegen de Tariefwetten. In Utrecht
werd immers op het congres van den
Middenstandsbond In 1901 met alge
meene stemmen besloten geen uit
spraak te doen voor of tegen een Ta-
riefwet.
Het Dafelijksch Bestuur van den
Rond schijnt nireen oplossing gevon
den te hebben, wnnrhij bovengenoemd
besluit gehandhaafd blijft en toch de
Middenstand gelegenheid kriigt van
zijn gevoelens ten opzichte van de Ta
rief wet aan de Regeering te doen blij
ken.
BRANDEN.
Door het omvollen van een bran
dende petroleumlamp is er gister
avond brand ontstaan in de grutterij
van den heer Hensbergen, Rapen
burg, hoek Peperstraat, te Amster
dam. Spoedig sloegen de vlammen
uit de gevels aan de beide straten.
De pakkelder, waar de brand was
aangekomen, de winkel en het overi
ge gedeelte van de benedenverdie
ping brandden geheel, de eerste eta
ge gedeeltelijk uit.
ZULKE KWAJONGENS.
Gisteravond is de 9-jarige D d. J.,
te Rotterdam, door een 16-jarigen
buurjongen, met wien hij in de
Boompjes op een sleeperswagen zat,
mei een nies in den hals gestoken. De
jongen is in het ziekenhuis verbon
den.
AUTOMOBIEL-ONGELUK.
Gisternamiddag is op den Dene
kamper Straatweg bij Oldenzaal een
boerenvrouw overreden, door de au
tomobiel van den heer S.. te Nord-
horn. In hoogst bedenkelijken toe
stand js de vrouw per rijtuig naar 't
ziekenhuis te Oldenzaal vervoerd.
TABAKBEWERKERS.
De Chr. Bond van Sigaren- en Ta
bakbewerkers in Nederland zal zijn
12de jaarlijksche vergadering hou
den op Maandag 15 Mei, te Amster
dam.
OPENBARE LEESZAAL EN
BIBLIOTHEEK.
B. en W. van Hilversum advisee-
ren afwijzend op een subsidie aan
vraag van f 1200 per jaar voor de
openbare leeszaal en bibliotheek al
daar.
LANDVERHUIZERS.
Het S.S. „Volturno" van de Urani
um Steamship Cy., vertrok uit Rot
terdam naar Amerika met 1100 land
verhuizers.
ONGELUKKEN.
Onder Ede is de 12-jaxige E. v. d.
Craols. door een uit de richting Arn
hem karnende automobiel overreden,
tengevolge waarvan de jongen is
overleden. Vermoedelijk door den
sterken wind hoorde de jongen de
auto te laat aankomen.
DEBlETRELHi' OP TABAK.
De Kamer van Koophandel te Hen
gelo lieeli besloten, zien tot de Twee
tic Kamer te wenden met hare bezwa
ren tegen het debietrecht op tabak.
Op initiatief der Handelstereeni-
ging „Rotterdam tobben 3ü bij den
Nederlandschen Bond van vereeni-
guigen van den Handeldrijven den en
van den Industrieelen Middenstand
aangesloten vereemgingen een ver
zoek gericht aan het hoofdbestuur
van den Bond, om zoo spoedig moge
lijk een algemeene vergadering te be
leggen en als eenig onderwerp daar
op te behandelen het wetsontwerp
„Dehietrecht op den verkoop van Ta
bak en Sigaren".
EEN NIEUW BEROEP.
Te 's-Graveithage heeft zich eene
dame gevestigd ais commissionaire In
effecten.
AA R D E W F. RK TEN TOON STELLING.
Onder groote belangstelling werd
te Gouda een teotnostelling geopend
van de producten der aardewerk- en
pijpcnfabricage.
GYMNASIASTEN.
Dc Nederl. Gymnasiastenbond zal
zijn algemeene vergadering te Zut-
plien houden op 18. 19 en 20 Juli a.s.
DE OPLEIDING VAN DEN
JOURNALIST.
De Nederlandsche Journalisten
kring houdt Zondag te Amsterdam
een buitengewone vergadering ter
behandeling van het rapport van de.
commissie voor een onderzoek naar
de beste opleiding voor den journa
list.
Deze commissie, bestaande uit de
heeren mr. L. J. Plemp van Duive-
land, F, G. van Pesch en D. A. Zoet
hout, verwerpt Ln haa"r rapport het
denkbeeld van de inrichting van een
bijzondere vakschool, maar beveelt
aan om le trachten aan de Universi
teit te Amsterdam leergangen te
verkrijgen, waar de journalisten col
lege ontvangen in vakken, die voor
hun ontwikkeling van belang zijn.
Eenige Amsterdarnsche hoogleer-
aren zijn voor dit onderwijs te vin
den.
ELELTRISCHE STATIONS VOOR
GRONINGEN.
Naar aanleiding van het besluit
van de Prov. Staten van Groningen,
dato 21 Dec. 1909, werd door de Ge
deputeerde Stalen aan prof. dr. J.
Kraus, oud-minister van waterstaat,
prof. C. Feldmann, hoogleeraar aan
de Polytechnische Hoogeschool te
Delft, en L. M. Barnet Lyon te 's-
Gravenhage voorlichting gevraagd
omtrent de mogelijkheid om door op
richting van een of meer centrale
stations op economische wijze te
voorzien in de behoefte, die zich in
de prov. Groningen en hare omge
ving mocht voordoen aan electri-
sehen stroom voor kracht en licht.
Genoemde heeren hebben nu een
uitvoerig rapport over deze aangele
genheid uitgebracht.
Zij achten de zaak uitvoerbaar
maar zouden 't, hoewel niet noodza
kelijk, toch gewenscht achten, als
de centrales meteen gebruikt werden
voor electrische tramlijnen.
PRACTISCHE BLUSCH-
METHODE.
In het gebouwtje voor de wassche-
rij van de fabriek voor stoomververij
en chemische wasscberij van gebroe
ders Hoeksema te Leeuwarden, is de
benzine in een grooten bak door zelf
ontbranding In brand geraakt. Nadat
de aanwezigen het lokaal hadden ver
laten, liet men zooveel stoom in het
gebouwtje vliegen, dat het begin van
brand werd gebluscht.
Er werd nogal eenige schade aan
de machines toegebracht, terwijl ook
eenige goederen worden beschadigd.
Koloniën
Onze Lachhoek
IN EEN KLEIN KERMISMUSEUM.
En hier dames en heeren (niet
zóó dringen daar!) hier heeft u het
beroemde zwaard van Damocles, het
geachte publiek gelieve wel attentie
te verleenen aan de natuurlijkheid
van het haar, nog boven aan het
zwaard bevestigd, de krul zit er nog
inl
WRAAK IS ZOET.
Een poelier had een paar kwajon
gens afgeranseld. Ze besloten zich te
wreken. Op een Zaterdagavond de
winkel was vol klanten kwairien
ze binnen, legden twee doode katten
op tafel en zeiden: Compliment
van vader, en dit zijn de laatste van
de twaalf. Tableau!
KUNSTWAARDEERING.
Het muziekavondje loopt ten einde.
e vrouw des huizes verzoekt den be
roemden tenor nog iets te zingen.
Graag, maar het is al laat. Mis
schien hindert het de buren...
Ieder op zijn beurt.... Zij hebben
een hond, die ons dikwijls verveelt
ONVERWACHTE UITWERKING.
Eerste reiziger Mag ik mij aan u
voorstellen: Meier, agent in levens
verzekeringen.
Tweede reiziger. Conducteur, is
hiernaast nog een plaats vrij?
T COMPLOT IN SURINAME.
In 't kort hebben we reeds meege
deeld. dat togen Killinger en 6 andere
deelnemers aan 't complot in Surina
me de doodstraf geéischt is.
De beschuldiging luidde: samen
zwering die de verandering van re
geering ten doel heeft.
I Na de inededeolingen b:j de ontdek-
i king van T complot, heeft 't proces
niet veel nieuwe bijzonderheden g<v
leverd.
I Alleen is interessant te lozen wat
de hoofd-beschuldigde Killinger voor
de rechtbank verklaarde, die 't ten
laste gelegde bekende.
Allereerst gaf beklaagde toe van
Mevr. Haddaens, die met z'n plannen
instemde, 1000 mark ontvangen te
hebben, z-g geleend. Ook van nn deren
hnd hii geld weten los te kriigen
Hij wilde zijn plannen op den
avond van 25 Mei volvoeren en reken
de op de hulp van koelies, Javanen,
burgers, politie-agenten (hij zelf wns
inspecteur bij de politie) en voorts op
de lijdelijkheid der overige bewoners.
Suriname moest, naar zijn plan, een
republiek worden, met steun van 't
buitenland.
Killinger rekende op ongeveer 200
man. De driekleur zou van 't fort ge
haald worden, en de republikeinsche
•lag daarop geheschen. Noodeloos
bloedvergieten moest voorkomen wor
den. alles moest bij overrompeling
geschieden.
Aan een verslag van T verhoor van
Killinger ontleenen we:
President:
Voor je wegging met verlof, had je
toen plan, had je toen al iets in je
hoofd over een revolutie. K. Toen be
gon 't plan al in me hoofd te komen
en toen ik terugkwam, zag ik dat 't
hoog tijd was om hier alles te veran
deren en een einde te maken aan deze
wantoestanden. Het is hier een fail
liete boel Pr. Je vond alles sleeht
zei je. K. Ja, er is hier geen recht,
de algemeene toestand is allermisera-
helst. Pr. Je wilde alles vernnde-
n, je verwachtte van een Republiek
:n goed resultaat, je wilde alles ver
eenvoudigen. K. Ja, ik wilde een
heel eenvoudigen Reeeerinesvorm.
Leger en vloot niet noodig. Een ideaal
Regeering. dan ls dit alles niet noo
dig. alleen uitgebreide politiemacht.
Pres Hoe zoo? K Een ideale Re-
geering. 't is mogelijk.
En ik heb de overtuiging dat ze In
Holland blij zouden zijn, ze zouden
blij zijn als ze in Nederland op een
fatsoenlijke manier van ons af wa
ren. Pr. Je sprak van e*>n groote
Slaatsleening. K. Ja, en ik denk
dat Engeland en Frankrijk onpartij
dig zouden zijn. Pr. Was je zeker
van den steun van andere mogendhe
den? K. Ja, ik wist dat verschillen
de staten zooals Frankrijk, Engeland
en de Vereenigde Staten van Amer.
zich onzijdig zouden houden. Pr.
Je meende N'ederl. na de omwente
ling te vergoeden? K. Nederl. zou
schadevergoeding krijgen; alles zou
ten goede afloopen Pr .Achtte je
het je roeping die mistoestanden hier.
altijd naar uwe meening, te moeten
veranderen? Vergelijkt ge u met
.Alexander de Gropte, Napoleon?
K. Het is mijne vaste overtuiging. <lat
als men een wil heeft, een onver/ette
lijken wil, men iets kan en zal ten
uitvoer brengen. Pr. Behalve als
de wet bet verbiedt. K Al straft de
wet het, als het iets goeds is voor de
rnenschheid. dan mag men het doen.
Ik gevoel mij niet misdadig. Pr
ik zeg nog niet, dat le een misdadiger
zjjL Te bert een b klaagde nog wiens
zaak nn onderzocht wordt. De ande
ren hebben u als schapen gevolgd.
K zoo er sprake >s van ..schuldig
7 :n". dan ben ik bet alleen. Pr
Noem nu nn. wat je slecht vond en
dot goedgemaakt moest wordpn. --
j K. Ten le de hygiënische toestand.
j watervoorziening' lonzina: re'nheM
en netheid van de erven; gemis aan
onenhare urinoirs en al het andere.
I dat van zelf zou komen als er geld ls.
I en dat getf zou door ©ene groot#
