NIEUWS= en ADVERTENTIEBLAD.
23e Jaargang. No. 8540
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DINSDAG 25 APRIL 1911 A
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN ADVERTENTIÊN:
per drie maanden: Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem ƒ1.20 y*!;Ji-3 Haarlem van 1—5 regels ƒ1.—elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regel.
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der TBij Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente) 130 J/V Advertentien van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
Franco per post door Nederland1-65^ h Xj) 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant.
CauSstteerfZoS^u'd/voOTHirrem I I I I I I I I I T 1 djnii Redacüe en Administratie: Groote Houtstraat 53.
w de omstreken en franco per post 0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentien en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DIT NUMMER BESLAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
WOENSDAG 26 ARPIL.
Gemeenteraadsverkiezing, 8—5 uur.
Schouwburg: Rotterd&insch Too-
neeigezelscliap: „Een Engel," 7 3/4
Dc Kroou: Liederenavond Elena
Goriiardt, 8 uur.
jiüdsnieuvvs
Om Ons Heen.
In het Tweede Blad van dit num
mer vinden onze lezers een artikel
„Hot Zuider Buitenspaarne", in de
rubriek Om Ons Heen.
Benoeming.
Bij Koninklijk besluit van 20 April
is benu-iud tut vertegenwoordiger der
Nederlandsche Regeering bij de in
Mei a s. te Florence te houden inter
nationale tuinbouwtentoonstelling, E.
II Krol age, te Haarlem, ondervoor
zitter van den Nederlandachen Tuin-
bouwraad.
HAARLEM'S KINDERKOOR.
Het was weer een uitmuntend ge
slaagd concert, dat de heer J. de No-
bol, gisteravond in de Vereeniging
met zijn groot kinderkoor heeft gege
ven. Eon volksuitvoering, die dege
nen, voor wie zij hoofdzakelijk be-
8temd was, zich niet hebben laten
ontgaan. Er waren heel wat men
schep en er werd zeer genoten. Geen
wonder"ook, als duar op het podium
een reuzen koor van groote en kleine
kinderen staat te zingen, zóó frisch,
zóó geanimeerd, zóó correct en met
zuo'n prachtige éénheid, dat het eon
lieve lust is.
Wat er alzoo gezongen werd, zal ik
maar niet allemaal opnoemen. Veel
■was er bij, dat we de vorige maal ook
gehoord hebben. Hel algemeen© koor
begon met drie liederen, waarvan
vooral H van Tussenbroek's „Naar t
Duinland" insloeg. Toen kwamen de
kleintjes met hun liedjes uit „Levens
morgen" en daarna een grooter werk:
de cantate „De schoonste feestdag",
van C. van Rennes, voor 3-stemmig
koor en piano. Dat was inderdaad een
der glanspunten van don avond. Zui
ver en „doorzichtig" iets heel moei
lijks bij meerstenunigen kinderzang
klonken de aai dig afwisselende
nummers van dezen Feestzang en ais
gencel maakte dit nummer een onver
deeld gunstigen indruk.
Fen compliment voor de frissche,
pittige uitvoering mijner „Kromngs-
lieucren", ter herdenking van de
troonsbestijging der Koningin, vóór
nu 12 J/2 jaar, op hel programma ge
bracht. Daar mankeerde weinig an
ders aan dun.... een flink orkest, om
aan elk lied nog meer zijn eigenaar
dige kleur te geven maar dit mag
geen al breuk doen aan mijn lof voor
wat met de beschikbare middelen is
bereikt. De muzikale en handige pia
nist-begeleider, de beer J. Luttik,
heeft geen moeite gespaard om de af
wezigheid van een orkest te doen
veigcicn en alle nummers begeleid
met een siagvaardigneid en Kennis
van zulten, die de uoogste waarde
ring «milieneu-
.va uc pauze kwam de cantate „In
den 'uier uil", van Kich. llol, die
tie cunuiie bedoel ik ook de vorige
maai ais iioolusciiotei werd opgedra
gen. Aangezien liet Koor dezen keer
in geen mindere conditie dan toen
vei Keerde, is er niet de minste reden
ie twijlelen aau liet even groote en
even welverdiende succes.
PHILIP LOOTS.
Do Gemeente contra de
R.-K- Schoolvcreeuiguig.
lieden is vouiils gewezen in de zaak
der gemeente Haarlem contra de
li. -K- School vereeniging. De laatste
is in liet ongelijk gesteld en zal het
perceel Kenaupark 33 moeten ontrui
men. De II.-K. Schoolvereeniging is
tevens veroordeeld in de kosten, ten
bedrage van 23L
ou ut Kecntszaai
LOODDIEF.
Terecht stond gisteren nog Corns.
O., uit Koog aan de Zaan, die een
zestal louden compositie-buizen, toe-
behooicude aan de N. V. Stijfselfa-
briek ,,De Bijenkorf" aldaar, gestolen
zou hebben.
Beklaagde zei, zo te hebben ge
kocht van „een onbekend persoon".
De groote X. was dus weer m 't speL
Na het getuigenverhoor achtte Mr.
Hoyer de aanwijzingen voldoende
stork, om drie weken gevangenisstraf
te vragen.
„Ik gooi 't in appèl" zei beklaag
de dadelijk.
acht eerst eens af of je wel ver
oordeeld wordt raadde de presi
dent den man gemoedelijk aan.
DE CONTROLEEREND
GENEESKUNDIGE.
't Bestuur van de Afd. Haarlem van
den Bond van Ned. Gem. Werklieden
heeft een adres aan den gemeenteraad
gezonden, waarin het verzoekt, maat
regelen te nemen, dat gevallen als
het gebeurde met den gemeentewerk
man Verberne zullen worden voorko-
In verband hiermede herinnert het
bestuur aan het door de afdeeling op
1Ü October 1910 aan den Raad gezon
den adres.
In de memorie van toelichting
wordt nog geschreven
Op 10 October 1910 verzochten wij
den Raad aan art. 3 der Verordening
betreffende het toezicht op den ge
zondheidstoestand van de ambtena
ren, beambten en werklieden in dienst
der gemeente Haarlem, te willen toe
voegen „behalve, wanneer er ver
schil van rneening bestaat tusscheu
den gemeente-geneesheer en den huis
arts In dit geval is de ambtenaar,
beambte of werkman slechts dan tot
opvolgen der voorschriften verplicht,
indien ze o-oedgekeurd worden door
een derden geneeskundige, aan te wij
zen door beide andere artsen."
Geenszins was het wantrouwen, dut
ons deed besluiten bovenstaand ver
zoek tot den Raad te richten slechts
ter voorkoming van onaangenaamhe
den achtten wij deze aanvulling nut
tig en noodig. In deze rneening ston
den wij niet alleen. Door de hoeren
J. Thijssen en F. M. van Lynden werd
aan den Raad, dato 21 Oct. 1910. voor
gesteld aan art. 3 der sub B genoemde
Verordening toe te voegen „In ern
stige gevallen kan. wanneer er ver
schil van gevoelen bestaat tusschen
den in art. 2 bedoelden geneeskundi
ge en den behandelenden geneesheer,
op verlangen van laatst genoemden,
een door beiden te kiezen geneesheer
in consult worden geroepen.
In zoodanig geval zal do uitspraak
der meerderheid verbindend zijn."
Ook Burg. en Weth. zeil waren naar
o. L niet zoo geheel zeker omtrent de
juiste omschrijving van art. 3 der be
doelde Verordening.
In hun antwoord van 15 Nov. '10 le
zen wij
„Bij het ontwerpen van dit art. zijn
wij uitgegaan van het denkbeeld, dat
te verwachten is, dat de cont.rolecren
de geneeskundige met tact zal optre
den.
En dan is toch niet aan te nemen,
dal de controleerende geneeskundige,
verplicht om overleg te plegen met den
behandelenden geneesheer, die meer
van nabij met de lichamelijke gesteld
heid van den patiënt bekend is, voor
schriften zoude geven van ingrijpen
den aard die zouden indruischen te
gen het advies van den huisarts.
Indien zulks onverhoopt tóch zoude i
geschieden, ligt het voor de hand, dat
wij bij het eerst voorkomend geval
den controleerendeu geneeskundige
van zijn opdracht zouden ontheffen."
't Doet ons een genoegen, dat door
den heer Burgemeester een onderzoek
zal worden ingesteld daardoor zal
minstens worden bereikt, meer ver
trouwen op goede voorschriften van
den controleerenden geneesheer, ter
wijl wij overtuigd ziju, dat de resulla-
tou vau dit onderzoek zullen leiden
tot de door ons gewenschte verbete
ringen.
Tot zoover requestrante. Wij wen-
schen daaraan een opmerking vast te
knoopen.
Dat de Burgemeester een onder
zoek naar de zaak zal instellen, was
ons niet bekend, maar requestrante
zal zich daarvan wel overtuigd heb
ben. In elk geval blijkt daaruit vol
strekt nog niet, dat de controleeren de
geneesheer in deze een onjuiste beslis
sing zou hebben genomen, integendeel
weten wij (het is reeds vroeger meege
deeld., dat zijn voorschrift, om weer
aan het werk te gaan. gegeven was
in overeenstemming met hei
oordeel van den behandelenden me
dicus.
Men kan natuurlijk met de heeren
Van Lynden en Thijssen voorstander
wezen van een consult, niet een der
de, ingeval tusschen den controleeren
den en den behandelenden geneesheer
verschil mocht bestaan. Indien re
questrante dit alsnog zou willen zien
ingevoerd, had zij beter gedaan met
de zaak-Verberne, die met dat beginsel
niet te maken heeft, te laten rusten.
DE TUBERCULOSE-BLOEM.
De afd. Haarlem van het Comité
van den Jaarl. Nat Weid. Bloemen
dag ten bate der tuberculose-boetrij-
ding, verspreidt een circulaire van
den volgenden inhoud:
Burgers van Haarlem en omstreken!
De bloemendag is in aantocht, Za
terdag 29 April a.s., en voelende het
groote belang, dat voor ons Haarlem
en Omstreken gelegen is in hel suc
ces van dien dag, kunnen we niet na
laten u met warmte toe te roepen:
Komt Allen! Geven wij hieï in Haar-1
lem en omstreken het voorbeeld in
gaven van hart, verstand en beleid,
die den mensch sieren en verheffen,
zijn eigenschappen moesten zijn
Verwelkomen wij het tubereuloee-
bloeinpje in onze omgeving als een
blijde bode vol schoone beloften voor
de toekomst, de wetenschap heeft *t
verkondigd; zegenend ons en onze
kinderen met gezondheid en geluk,
stichtend onder de mcnschen liefde
en eensgezindheid
Tooit u allen met het bloempje ter
bezieling voor het hoog verheven
werk der tuberculosebestrijding; de
redding van den dood ieder jaar in
ons land van 10.000 metischen in den
bloeitijd van het leven.
Begroeten we elkaar éénmaal in
een jaar als ijverige redders bij die
in verschrikkelijkheid en omvang al
les overtreffenden wereldramp de
„tuberculose"; toonen we éénmaal in
een jaar elkaar te begrijpen en ver
rukken wc ons dan in het gezicht en
het heerlijk gevoel van een te zijn en
voor elkaar te leven
Deez' wensch vergezel!© het tuber-
culosebloempje bij den verkoop, moge
de opbrengst op schitterende wijze de
mate ha'rer vervulling aangeven en
een vergelijk met verleden jaar, toen
de opbrengst f 4115,57 1/2 was, op een
„steeds hooger wijzen".
Tot zoover deze circulaire.
We hebben maar weinig woordén-
van-opwekklng aan dit enthousiast-
gestelde geschriftje toe te voegen, om
dat we den inhoud er van zoo volko
men onderschrijven. Do bestrijding
der ontzettende ineedoogeniooze ziek
te is iets, wat ohs allen, ter harte
moet gaan. En op deze poëtische wij
ze, door 't eenvoudig koopon van een
bloempje, kunnen wo nu allen weer
ons steentje bijdragen tot den opbouw
van de groote macht, die iïi de toe
komst zieker sterker dan de tubercu
lose zal blijken. Verleden jaar span-
de Haarlem met zijn f 4115.57 1/2 in
verhouding tot de andere gemeenten
de kroon; dat de bloemenstad die
eereplaats behouden en dat de ver
koop dezer bloempjes thans de f 5000
overschrijde is zeker ons aller wensch
Maar wil die in vervulling gaan,
dan moeten wij allen, elk voor zich,
het onze daartoe bijdragen.
Saamwerking ter bereiking van
een schoon doel overwint ten slotte
allen tegenspoed. Eu dat de opbrengst
van den verkoop voor een schoon en
nuttig doei een bouwfonds te
stichten, om in Haarlem en omstre
ken goedkoope arbeiderswoningen te
bouwen, die voldoen aan de eischen
der moderne hygiene bestemd is,
zal niemand ontkennen.
Komt dan allen de han
den aan den ploeg De arbeid 1b zoo
zwaar; helpt gij dien naar krachten
verlichten, dan zal de zege niet uit-
blijvenl
GEMEENTERAADSVERKIEZING.
Woensdag is er in District I verkie
zing van een lid voor den Gemeente
raad in de plaats van Mr. j. N. j. M.
Smit, die zich te Amsterdam gevestigd
heeft.
De stom bureaux zijn gevestigd op 't
Raadhuis (hoofdstcmbureau), in de
llaarleminerlledestraat en Spaarn-
vvouderstraat.
Gandiüuteu zijn de heeren j. F. van
ElumeriK (vnjz.-demoKruutj, li. Pn.
Loots tRoouisch-kutnolieKj «u Ur. W'.
E. Merens lUuit-hberaalj.
in dit kiesdistrict zijn 243(1 kiezers
verdeeld over de drie stenidislricum
als volgtA 1055 kiezers. B 681 kie
zers, C 69-1 kiezers.
In de gisteren hier tor stede gehou
den vergadering van den Prov. Bond
van Roomsch-Katuolieke Kiesveree-
nigingen heeft de heer Vaude Kamp
het bestuur verzocht, slappen te wil
len doen bij het hoofdbestuur van
den Chrisielijk-Historisclten Bond,
om dit te bewegen, den ltoomsch-Ku-
tholieken candidaat voor den llaas-
lewschen gemeenteraad te steunen.
GEDENKBOEK-KRELAGE.
Thans la verschenen het door den
heer Ernst H. Krelage samengestelde
gedenkboek, naar aanleiding van het
honderdjarig bestaan der firma E. H.
Krelage en Zoon.
Door omstandigheden kunnen we
eerst nu van de verschijning melding
maken.
„Een Eeuw Bloembollenteelt", ge
lijk het keurig uitgevoerde werkje
heet, heeft de schrijver gewijd aan
zijn echlgonooie, moeder en de nage
dachtenis zijner grootmoeder.
In het tweede hoofdstuk van zijn
boek veriiaait de schrijver, dat de
stichter der zaak Ernst Heinrich
Kreyluge op 14 Mei 1786 op een hoe
ve in Epe bij Osnabrück in Hannover
geboren werd. Het land leed aan de
gevolgen van de Napoleontische ooï-
logeu en daarom trok Ernst Heinrich
op 18-jarigen leeftijd naar Holland,
gelijk velen zijner verwanten en land-
gonoolen. in 1804 kwam hij hier ter
stede en was eenige jaren op ver
schillende kweekerijen werkzaam. In
1806 werd hij chef op de kwoekerij
van J. D. Niemann en Zoon. Deze
zaak ging echter zoo achteruit, dat
men K rel ages salaris gedeeltelijk in
bloembollen moest uitbetalen. Dit
was de aanleiding dat de jonge man
handel ging drijven en zich mei Pa-
schen 1811 uls bloemist vestigde. Tij
deus een reis naur de groote jaar
markt te Frankfurt am Main, die
zéér bezwaarlijk was in die dagen,
werd Krelage ziek. Maar door die
ziekte leerde hij Dorothea Frese-
nius kennen, met wie hij in 1814 huw
de. Met fainilie-kupitaal breidde de
heer Krelage zijn zaak uit en vestig
de zich in Mei 1815 aan den Kleinen
Houtweg, waar de zaak nu nog be
staat.
Zijn echtgenoote behartigde de za
ken zeer goed. Wanneer Krelage zijn
Jaa'rlijksche handelsreis naar Frank
furt maakte, beheerde zij haar. In
1821 kwam Mevrouw Krelage te over
lijden, doch in 1823 hertrouwde de
bloemist met zijn schoonzuster, mej.
Suzuvne Fresenius.
Voortdurend breidde de zaak zich
uit door aankoop van gronden, o.a.
van de te-nlet-gegane firma Voorhelm
Schneevoogt en in 1840 was zij de
grootste der stad. Inmiddels was de
zoon Jacob Heinrich, die Lu 1S24 te
Frankfurt was geboren, na een ver
blijf ln zijn geboortestad, om zich
verder te bekwamen, in de zaak geko
men. Dit was eigenlijk togen den zin
van den jongen man doch hij schikte
zich naar den wil van zijn vader en
verzoende zich dermate daarmee, dat
hij zich met veel energie op de uit
breiding der zaak kon toeleggen.
Achtereenvolgens werden nu ter
reinen aangekocht aan den Wagen
weg, te Overvecn en te Heemstede.
Tn 1849 huwde de jonge firmant te
Frankfurt met mejuffrouw Christia-
ne Henriëtte Plitt. In 1855 overleed
de stichter dér firma.
Uitvoerig wordt dan beschreven,
hoe de jonge Krelage, ondanks de
dood van zijn echtgenoote, werkte
om den bloei vuil zijn zaak to ver-
grooten. In 1858 werd de een tijdlang
vermaarde wintertuin gesticht
Ook over zijn pogingen, om te llaar
lem een Tuinbouwschool te stichten,
plannen die afstuitten op het gemis
aan steun bij de regeering, wordt
breedvoerig gesproken.
Krelage richtte in 1868 de Bloemis-
tenvereonigii.g te Haarlem op en in
1872 de Nederlandsche Maatschappij
voor Tuinbouw en Plantkunde.
Ofschoon hij het teoien van andere
gewassan niet verwaarloosde, maak
te de heer j. u. Krelage bijzonder
werk van de tulpen, men denke aan
de Darwintulpen, die in 1889 uitkwa
men en tiaar naam ontvingen, om
dat deze tulpen inoar dan een eeuw
in dezelfde familie door kruising en
utzuaiing steeds veredeld en verbe
terd het toonbeeld zijn van de varia
biliteit der planten, waarop Darwin
zooveel nieuwe inzichten geopend
heefL
Ook voor de wetenschappelijke li
teratuur van de bloemen heeft de
heer Krelage veel gedaan.
Op 1 December 1901 overleed deze
frmant Herinnerd wordt aan de
Krelageslichting, die zijn naam in
eore zal doen voortleven.
Onder den tegen wou ril igen firmant
heeft men den groothandel laten va
ren en den handel aan particulieren
uitgebreid.
De kweekerijen, die al tijdens het
leven van den heer J. H Krelage
voor een deel naar buiten waren ver
plaatst. werden later nog uitgebreid
met een stuk land in den Haarlem-
merineerpolder.
Onder den heer E .H. Krelage is
nu de Rembrandt-tulp de specialiteit
der firma geworden.
De catalogi verschijnen thans in 't
Nederlandsch, Franseh, Duitech, En-
1 gelsch en Russisch.
In het werkje wordt voorts nog in
den brcede opgesomd het aantal on
derscheidingen op tentoonstellingen,
de vorstelijke bezoeken en dc iLenst-
jubilea.
VERPACHTING VAN V1SSCHEIUJ.
Door ons gemeentebestuur is heden
morgen in 't openbaar inschrijving
gehouden voor de verpachting van
twee perceelcn vischwater, zulks voor
de jaren 1911—1920.
Ingeschreven is door
W. Kok te Spaarndam perceel I
f 862 per jaar en perceel 11 80 p. j.
H. Dielemuns te Haarlemperceel
II 60.
lïaarl. Hengelaarsbondperceel II
f 40.
Th. Joekes te Spaarndam perceel
II f 60.
P. J. Joekes te Spaarndam perceel
I 960.
M. A. W. Versteeg te Vogelenzang
perceel II f 150.
W. K. v. Borselen. Dr G A F. Broe-
se van Groenou, Mr. A A. Diem er
Kool, C. A. J. Kruyt. G A. Roovers,
J Schreuders en W. H. Warnsink
perceel I (900.
J. C. Spaargaren: perceel II 110.
De gunning is nog aangehouden.
(Zie verder Stadsnieuws onder laat
ste berichten).
Uit de Omstreken
HEEMSTEDE.
De stoomtram komende van Hille-
gom is hedenmorgen om haJf 11 op de
Kampiaan te Heemstede ontspoord,
waardoor de passagiers moeten over
stappen. Er lnulden geen ongelukkeu
plaats.
De oorzaak is nog niet bekend. Alen
vermoedt, dat zij gelegen is in den
stand van een contra-rail, die giste
ren daar ter plaatse is aungebracht.
SLOTEN.
Het vermoedelijke geval van nek
kramp, te Osdorp, onder deze ge
meente, is gebleken die ziekte niet
te zijn geweest.
VELSEN.
GEMEENTERAAD.
Hedenmorgen vergaderde de raad.
De hoofdinspecteur der Volksgezond
heid adviseerde tot een wijziging in
de levensmiddelenverordening. Deze
zaak zal in de volgende vergadering
behandeld worden
Ouders van kinderen op school A.
klagen per adres over te groote klas
sen, te weinig ruimte, enz.
De wethouder, de heer Netscher, zei,
dat in de grieven groc4endcel9 reeds
is voorzien.
Een adres der Binnl. Esp) Mij. tot
ruiling van grond achter hel te slich
ten schoolgebouw, werd gesteld in
handen van B. en W. om praeadvies.
Hierna werd gestemd over de motie-
J. E. Mulder c. s. over de toepassing
der meikverordening. (In de vorige
vergadering staakten de stemmen,
4—4).
In do motie wordt uitgesproken,
dat de raad van oordeel is. dat art 2
sub a. der meikverordening niet van
toepassing kan zijn od de melk van
vee, lijdende aan besmettelijke vee
ziekten.
De heer Mulder deelde mee, dat nu
de motieven voor de motie vervallen
zijn. ook de voorstellers tegen zullen
stemmen.
Met algemeene stemmen werd de
motie daarop verworpen.
Hierna kwam 't voorstel aan de or
de van den heer van Tuyl van Seroos-
kerken over de reorganisatie der arm
besturen.
Besloten werd op voorstel van den
heer Fuik, om een commissie van 3
leden te benoemen, om van de twee
verordeningen al of niet geamendeerd,
één te maken. Benoemd werden in
1 deze commissie de heeren Falk. V. d.
Lives «n Schuitenmaker, nadat do
heer Brok bedankt had.
(De vergadering duurt nog voort).
Letteren en Kunst
HEL TOONEEL
Louis Bouwmeester in bet
Königlicbss Schauspielhaus te
Berlijn.
In één maand hebben wij Bouw
meester twee maal als Shylock mo
gen zien in Maart was het te Haar
lem in de ongezellig-leege zaal van
onzen Schouwburg aan den Jonsweg,
gisteravond was hel voor een zeer
talrijk, gedistingeerd puhhek in het
Kónigliclies Schauspielhaus te Ber
lijn. Het onderscheid is groot Te
Haarlem bij de eerste scène twee in
verschoten fluweelen pakjes gestoken
acteurs, die in een kale. vervallen
omgeving tegen elkander stonden te
praten, hier een Rialto van oogver
blindende pracht, waarop zirii het
volk van Venetië in bonte mengeling
bewoogte Haarlem een voorstelling
zóó armoedig Hs wij zelden of inM.it
bijwoonden, hier een weelde en schit
tering van décors en costuums, zooals
men alleen in een wereldstad als Ber
lijn kan zien. .Maar wat in bekld
voorstellingen gelijk was, dat was
imposante figuur van Shylock, zooals
bij daar opkwam in zijn kaftan. D»
Bassanio te Berlijn sprak Duitsch,
maar liet „Drieduizend dukaten r
Drieduizend 7 En Antonio zal borg
zijn dal klonk zoo lieerlijk bekend
in deze vreemde, zoo heel andere om
geving, dat wij plotseling het schitte
rend décor en het heelc Kónigliclies
Schauspielhaus vergaten en niemand
en niets meer zagen dan h in,
ouwmeesterl
Het was ons, of wij hier ln «len
vreemde onverwachts een stem van
ons eigen „tehuis" hoorden en een
plotselinge ontroering kwam over
ons, zooals wij ook eens hebben ge
had, toen wij op reis naar Indiê voor
het eerst tusschen allerlei vreemde
vluggen onze bekende driekleur her
kenden. Vuur ons, Hollanders, was
een heerlijk, onvergetelijk mo
ment, toen wij tiier in dezo omgeving
onze eigen, mooie tual uit dien beken
den mond mochten hooren.
Bouwmeester zelf was blijkbaar
zeer onder den indruk, lu het begin
w as dit aan zijn spel heel good merk
baar, ja. Bouwmeester was zelfs zóó
nerveus, dat zijn souffleur, die dit
maal achter de coulissen zijn 'plaats
had gevonden, hem zeer dikwijls te
hulp moest komen. Wij willen gaarne
bekennen, dat het ons iu de zaal te
moede was, alsof wij bij een eigen
nier© tegenwoordig waren, toen
wij daar onzen grooten Louis met
zijn zenuwen zagen kampen.
Dat Bouwmeester liet publiek <-r
dadelijk „onder" had, kunnen wij on
mogelijk zeggen het duurde «enigen
tijd, voordat het contact tuwj^r le
zaal en hem verkregciy De li er-
lij ners, die gew^^-fTJn aan liet fijne
spel van L** fSssing-thcuter, moesten
blijkbaar wennen aiui liet realistische
spel van onzen Bouwmeester.
Ook was het een nadoelige factor
voor Bouwmeester, dat hij een taal
sprak, die niemand verslond. Ik hoor
de althans een heer uchter mij zog
gen „Ich babe von dem verfluchten
HollSndischen kein Wort yorstan-
De scène der ontdekking van
Jessica's vlucht maakte echter groo
ten indruk en driemaal moest Bouw
meester na dit bedrijf voor het voet
licht verschijnen.
In het tooneel met Tubal wilde
Bouwmeester den buitenlanders blijk
baar toonen, wat hij kon. Hij gaf zich
geheel en al, ja, hij gaf zich zelfs te
veel, hij overschreed de grenzen, en
verzwakte daardoor merkbaar den
indruk, dien hij na het tweede bedrijf
had achtergelaten. Wanneer Bouw
meester deze scène soberder, wij zou
den bijna zeggen nonchalanter
zooals bijv. bij de voorstelling te
Haarlem had gespeeld, zou h"t
effect ongetwijfeld grooter zijn ge-
weesL Het applaus was zwak en
Bouwmeester verscheen inaar twee
maal voor het voetlicht.
liet was aan de gesprekken van het
publiek in de wandelgangen tijdens
de paute duidelijk merkbaar, dat
men dc-zc-n Shylock te realistisch, te
dierlijk vond.
Doch na de pauze kwam de groote
ommekeer. Het was of onze groote
acteur zelf begreep, dat hij zich te
veel had gegeven. Hij hield zich merk
baar in en maakte juist daardoor v ai»
do rechtscène een tooneel van groote,
ontroerende kracht. Hij speelde, zoo
als wij hem nog nooit hebben tien
spelen.
Bouwmeester had het pleit gew in
nen, hij had het Berlijnsche publiek
in zijn macht. Een daverend applaus
weerklonk na dit indrukwekkend too
neel. Met luide bravo's werd ©ra
Bouwmeester geroepen on toen «le
bekende figuur voor het scherm ver
scheen, Steeg een enthousiast gejn!>e4
uit de zoal op. Tot vier malen tue
werd hij teruggeroepen, waarop men
het brandscherm liet zakken. Maar
het publiek had er nog niet genoeg
van. het wild© den vreemden gust
nogmaals huldigen on na eenige mi
nuten moest het scherm weer up, en
voor het laatst trad Bouwmeester
naar voren. Een „Hoch Hoch 1"
klonk van alle rangen en op het go-
laat van Bouwmeester kwam plotse
ling een gelukkige glans. Hij had zijn
grootste, maar ook zijn moeilijkste
succes behaald.
Na afloop der voorstelling wachtte
Bouwmeester nog een aardige ver
rassing. Een honderdtal schouwburg
bezoekers voor het grootste d' cl
jonge urtisten wachtte aan den
uitb uig op onzen l-oms Het deed ons
Hollandsch hurt goed, de enthousias
te bcspiekmgen van deze Duitechers
aan te hooren. „Em famoser Könst-
ler Groszartig Eln hóchst Interes
santer Abend Schon 70 Jalir© ist er 1
Nicht moglich I" hoorde je van alle
kanten.
Men wilde alten nog eens «len
.groszen Kilnstlcr" zien en geduldig