HAARLEM'S DAGBLAD.
TWEEDE BLAD.
WOENSDAG 24 MEI 1911
Stadsnieuws
Ondersoek over de vor-
Burgemeester on Weihouders van
Haarlem geven bij deze kennis nun
belanghebbenden, dut het onderzoek
over de verlofgangers van do militie
te land, die in deze gemeente zijn ge
vestigd en in het verlofgangersregis-
ter zijn ingeschreven, zal plaats heb
ben in het Militair Hospitaal alhier,
Kinderhuisvest hoek Magdalenostr.
op
Woensdag 7 Juni 1911
Te half negen over de verlofgangers
den- lichting 1905, behoorendo tot liet
wapen der infanterie
Te half elf over do overige verlof
gangers der lichting 1905
To half twe© over de verlofgangers
der lichting 1904, behoorendo tot het
wapen der infanterie
Te half vier over de overige verlof
gangers der lichting 1901.
Donderdag 8 Juni 1911
Te 9 uur over de verlofgangers der
lichting 1909, behoorendo tot het wa
pen der infanterie
Te half elf over de overige verlof
ganger der lichting 1909
To half twee over de verlofgangers
der lichimg 1906, behoorendo tot het
wapen der infanten©;
Te half vier over de overige verlof
gangers der lichting 1906 en die der
lichting 1903.
Vrijdag 9 Juni 1911
Te half drie over de verlofgangers,
bolioorénde tot de overige lichtingen
En dal zij alzoo op den bepaalden
tijd en de bepaalde plaats zich zullen
moeten bevinden, gekleed in uniform,
en voorzien van de verdere kleeding
en uitrustingstukken, hun bij hun
vertrek met verlof medegegeven, van
het zakboekje en van den verlofpas.
Hinderwet
B. en W. maken bekend, dat ap alle
werkdagen tot 6 Juni, tor gemeente
secretarie ter inzage is nodergelegd
het ingekomen verzoekschrift met de
bijlagen van de Naamloozo Vennoot
schap Maatschappij „Haarlem", om
vergunning tpt oprichting van een
bakkerij in een gebouw, ie stichten
op het terrein aan de Da Costastraat
hoek Adriaan Loosjcsstruat. Kad.
Sectie E No. 3251 en 3250 ged.. en dat
op 6 Juni te 11 3/4 uur op het Raad
huis de gelegeuhehi zal worden geze-
vcn. om ten overstaan van het ge
meentebestuur of ©en of meer zijner
leden, bezwaren teeen het oprichten
der inrichting in te brengen.
Verlof Drankwet.
B. en VV. van Haarlem brengen ter
openbare kennis, dat is ingekomen
een verzoekschrift van J. Bijsier. om
verlof tot het verkoopen van ulcohul-
houdenden drank anderen dan ster
ken drank voor gebruik ter plaatse
van verkoop in hel benedenlokaal van
het perceel aan" den Heeronsingol No.
97.
MUZIEK IN DEJN HOUT.
Donderdag 25 Mei (Hemelvaarts
dag) 21/2—4 uur.
1. Marsch aus der Syniphonischen
Dichtung Mazeppu, Liszt.
2. Ouverture Phèdro, Massenet.
3. Eiuleitung uiid Brautclior a. d
O per Lohengrin, Wagner.
4. Fantaisi© aus der Oper der Flie-
gende Hollander, Wagner
5. Ouverture Frau Luna, Lincke.
6. Neu W'ien, Walzer. Strauss.
7. Telefunken. Potpourri. Moreno.
Vrijdagavond 8 uur. 2G Mei.
1. Marche de lv.péra Les Treyennes
Gar Hi age. Berlioz.
2 Ouverture Ruy Bias, Mendels
sohn
3 Zweife Polonaise, Liszt.
4 Grosse Fantnisie aus Mozarts
ZnuberflSte. Coenen.
5 Ouverture Les Martyrs. Doni
zetti.
Rêverie. Vieuxtemps
Walzer a. d Operette Jungfernsttft,
Gilbert.
8. Fautaisie de l'opéra Paljas, Leon
Cavallo.
HET TOONEEL
DB LAATSTE VOORSTELLING DER
1-IAGESPELERS TE HAARLEM.
De hoor Eduuni Vork tule zal zeker
met voldoening' aan zijn laatste voor
stelling te Haarlem terugdenken. De
Haarlemmers liebben steeds met groo-
te belangstelling net streven en wer
ken van den heer Verkade gevolgd
eu bet was daarom ie verwachten,
dal de schuur. b.irg gisterenavond bij
de opvoering van „Een Huwelijk om-
der Lodewijk XV" vol zou zijn.
Het talrijk publiek heeft met groote
hartelijkheid van do Hngespelers af
scheid genomen. De heer Verkade zal
uit het enthousiaste en zeer wanne
applaus na de derde acte, toen aan
Enriy Vrede en hem bloemen werden
aanzeboden, we! hebben gevoeld, dat
deze bijvalsbetuigingen een dieperen
zin hadden. Het was een dank- en
huldebetuiging tevens voor het vele,
dat de heer Verkade als spelleider ons
in deze af geloopzo 4 Jaren heeft doen
genieten, een uiting van svmpaflhie,
die zich herhaalde aan het slot, toen
het publiek niet als gewoonlijk on
middellijk heenging, maar veelbotee-
kenertd bleef zitten -om den heer en
mevrouw VeHcnde nog eens voor het
laatst hartelijk en welgemeend toe te
juichen.
De Hagespelers hebben met deze
laatste voorstelling van „Een Huwe
lijk onder Lodewijk XV" een zeer goe
den indruk achtergelaten. Het mooie
blijspel van Al. Dumas père is hier
door de opvoeringen van verleden
jaar genoegzaam bekend. Wij hebben
weer geuoien van tiet aristocratische,
speelsche vernuft van den scJirijver
van „Les iruis Mousquetaires'. Het is
wei de echte, oud-Fransche geest,
dien wij voortdurend bewonderen in
deze amusante, onderhoudende zeden
schildering met haar fijnen, puntigen
dialoog en de vele bons mots. Met Al.
Dumas is men in dit stuk den heelen
avond in voornaam, geestig gezel
schap. Hij laat ons niet luidkeels
lachen, zooals een Duitsche moppen
tapper, maar hij noodzaakt ons aan
dachtig te luisteren en doet ons voort
durend fijntjes en bewonderend glim
lachen om zooveel smaak en schitte
rend vernuft
Van voornamen geest getuigde ook
de opvoering dor H ages po Iers. In de
zeer smaakvolle costnums, het aar
dige, coquette décortje. het welbegre
pen samenspel en den juisten comé-
die-stijl. a ar in door allen gespeeld
werd, hebben wij den scheidenden
régisseur bewonderd. Wat een aardig
tooneeltje had li ij niet van het slot
vnn het derde bedrijf gemaakt, als de
comtesse triomfantelijk met haar ka
ïnenier de kaïner verlaat en vol ver
bazing door den coin te De Candate
wordt nagestaard. En hoe mooi was
de grot-jK-ering in het vierde bedrijf,
als De \mcloz gevangen wordt geno
men
Met beminnelijke luchthartigheid
en zeldzamen zwier speelde Verkade
den comte De Candalc. De heer Ver
kade is o. i. in den laatsten tijd met
reuzenscin eden vooruitgegaan. Vroe
ger hinderde ons wel eens in jeune
premier-rollen een zekere slapheid in
zijn standen, een met te ontkennen
eentonigheid in zijn gebaren en een
gebrek aan mimisch uitdrukkings
vermogen. doch het was gisteren, of
wij een anderen, een nieuwen Ver
kade zagen. Zijn sj?el was lenig, ele
gant en vol variatie. Wat wist de
heer Verkade een reüéi te geven aan
deze rol En hoe goed kwam de gees
tige tekst over hot voetlicht 1 Het viel
ons op, hoe knap hij zijn woorden
soinS met oen karakteristiek handge
baar SOUliglKJ^p.
Ennv Vrede was een zeer aristocra
tische, jonge, maar wel wat précieuze
coontesse, Raul de Groot een cheva
lier De Valcloz vol gratie en Her
mann Schwab een vermakelijke, goed
moedige bullebak van ©eu generaal.
Mej. Pine Bolder maakte van Marton,
het gladde kaïneniertje, een schalksch
aardig figuurtje en Julius Brengers
stond haar als Jasmin goed ter zijde.
De Uagtspelere hebben het seizoen
waardig gesloten. Konden ze het vol
gende ook maar weer openen
J. B. SCHUIL.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij:
A. Flowie, Ged. Raamgracht 54,
een paar handschoenen.
M. Dondnrp, Frans Halsstraat 42,
een ceintuur.
P. van Poorten, Lange Poellaan
15c. een hoornen fluit
D. Mooy, Gathuisstraat 12, een
zilveren hurloge.
E. R up keu, Zuid-Polderstraat 74,
eeu scharnier.
AL Holderman, Z. B. Spaame 84e,
een k.nuersckoentje.
J. de Nijs, Kaïupérstraat 35, een
portemonnaie met inhoud.
T. Landslieer, Zootestraat 24, een
daineshandschoen.
J. Heuse. Vroonistraat 7, een "nijp
tang.
J. Geers, Leliestraat 17, een rij-
wielpomp.
Bureau van Politie, een ring met
sleutels.
J. Hoekstra, Gen. de la Reystraat
59, een broche.
L. Stapel, Waldeck Pyrrnontstr.
44, een hengselmandje.
J van der Steeg, Roosveldstraat
24. een manchet
J Frenay, Korte Wolstraat 5, een
broche.
II. von Bred©rode, Donkere Spa er
ne 6. een oorbel.
J. Beonders, Lotterstraat 32, een
ceintuur en een broche.
G. van der Haar, Lakkers (raat 76
rood, een medaillon.
A. van Slooten, Zudder Schoolsteeg
7, een brander.
W. van der Steeg, Roosveldstraat
24. een ceintuur.
M. de Mooy, Ged. Voldersgracht
10, een rozenkrans.
A. v. Zeeland. Pres. Steynstraat
27, een paar kinderhandschoenen.
Rubriek -'oor Vragen
Goabonnecrdcn nebben bet voorrecht,
vragen op verschillend gebied, mits voor
beantwoording vatbuar, in ie zenden bij de
Redactie van Baarlom's Dagblad, Groote
Hout:trimt 53
Allo uut jrden worden geheel kosteloos
gegeven en soo spoedig mogelijk.
Aan vragon, dio niet Tollcdig naam en
Vroon plnats van den inzender vermoluou
Vrordt goen aandacht geschonken.
VRAAG. Zoudt u mij ook kunnen
inlichten omtrent het invullen van
een biljet voor de vermogensbelas
ting, daar men op het kantoor geen
inlichtingen geeft
ANTW OORD. In de courant la
dat absoluut onmogelijk maar onze
rechtskundige adviseur verleent daar
toe gaarne zijne adsistentie, wan
neer u zich te zijnent wilt vervoegen.
U kunt. <!.an aan ons bureau zijn
adres vernemen.
VRAAG. Kunnen kinderen, die
zelf gehuwd zijn en kinderen tot hun
lost hebben, verplicht worden ouders
te ondersteunen Zoo ja, ouder wel
ke omstandigheden en op welke wij
ze 1
ANTWOORD. lu 't algemeen be
staat die verplichting welnamelijk
wanneer de ouders behoeftig zijn ge
worden. Do steun moet verleend wor
den naar evenredigheid van de be
hoefte aan de eene zijde en de ge
goedheid aan den anderen kant. Zoo
noodig moet de rechtbank eene be
slissing nemen.
VRAAG. Een meisje, in 1910 in
dienst getreden, heelt Januari 1911 de
nieuwjaarsfooi ontvangen. Nu gaat
zij begin Juli vertrekken. Kan me
vrouw dan de nieuwjaarsfooi inhou
den
ANTWOORD. Naar gebruik ver
bindt men zich door het aannemen
der fooi om met tegen Mei op te zeg
gen. Maar verder gaat dit niet. Van
afhouden kan thans geen sprake
meer zijn.
VRAAG. Moet een meerderjarig
meisje, geen vader of moeder moer
hebbende, toestemming van haar
voogd hebban om te kunnen trou
wen
ANTWOORD. Neen, want een
meerderjarig persoon heeft geen
voogd meer.
VRAAG. Ik ben borg geweest
voor een overledene. Zijn boedel is
failliet verklaard en ik heb moeten
betalen. Nu. na 25 jaar, krijgt de we
duwe een erfenis. Kon ik nu het geld
not: terugvorderen
ANTWOORD. Ja, u waart door
de oetahng gesubroyeerd in de rech
ten van den oorspronkelijken schuld-
eisclier en kunt uwe vordering op de
erfgenamen verhalen. Uw reclit ver
jaart eerst na verloop van dertig
jaar.
VRAAG. Ik wil per fiets van
Haarlem naar Gekbermalsen rijden.
Is dan de weg Haarlem, Heemstede,
Hoofddorp, Aalsmeer, Uithoorn, Mij
drecht, Breukeleii, Maarssen, Utrecht.
Schalkwijk, Culemborg, Buurmalsen,
Geldermalsen, de juiste
ANTWOORD. Ja, ongetwijfeld,
ofschoon u veel wateren over te sto
ken hebt.
VRAAG. Hoe moet ik het beste
en goedkoopste reizen naar Norden
ham
VRAAG. Indien de gemeente een
reparatie aan de bestrating van den
Burgwal laat geschieden, zijn de
werklieden dan verplicht bagger uit
de gracht in plaats van zand to ge
bruiken
ANTWOORD. Over instructies
van werklieden kunnen wij in deze
rubriek geen inlichtingen geven. U
zult u daarvoor tot Openbare Werken
dienen te wenden.
VRAAG. Hoe lang is het lucht
schip „Deuischland"
ANTWOORD. Ongeveer honderd
Meter.
VRAAG. Ik heb een kip, die al
d rie weken lang met een hooge borst,
zit Ze laat den staart hangen en eet
of drinkt niet. Ik heb haar van de
andere kippen verwijderd, maar nu
verloonen zich bij een tweede kip do-
zelfde verschijnselen. Wat kan ik er
aan doen
ANTWOORD. Uw kippen lijden
waarschijnlijk aan leverziektezon
der de zieke dieren vooral van de
andere af, en observeer de gezonde
geregeld. Twijfelt u aan hun wèl-
zijn, zet ze dan dadelijk apart. Maak
tiet nachthok goed schoon met een
carbol-oplossing '1 L. carbol op 20 L.
water) en graaf den loop een 25 duim
om.
VRAAG Ik heb een kat, die
jongen heeft, en thans niet meer zin
del uk is Wat is daaraan te doen
NT WOORD. In de meeste ge
vallen is die kwaal voor een paar
dagen. Als u haar eten en drinken
gegeven heeft, moet u haar een poos
je van de jongen scheiden. De bees
ten durven zich niet van de jongen
verwijderen, uit angst, dat ze wegge
nomen zullen worden.
VRAAG. Zoudt u mij ook kunnen
zeggen, hoe laai men van de Van
Ewijksluis naar het eiland Wie rin
gen kan komen
AN TWOORD. Dat is ons niet be
kend. liet best is als u zelf eens bij de
plaatselijke nutoriieiten informeert.
VRAAG. Wat is het adres der al
hier nievnv-op-te-richten Hatax-maat-
schnppij
ANTWOORD. De directie wordt ge
vormd door de Rijtuig-maatschappij
tc Amsterdam. Overtoom 397—399.
VRAAG. Kunt u mij ook den naam
en het adres van een courant opgeven
die speciaal aan de belangen vnn den
handelaar in manufacturen gewijd
is?
ANTWOORD Bij de firma Dufour
Co., Rokin 95 te Amsterdam, ver
schijnt „De Manufacturler", akblad
voor manufacturen en aanverwante
artikelen.
VRAAG. Weet u ook hoeveel geld
er nog ontbreekt aan de som, dio
bijeen moet komen voor de De Ge-
nestet-bank? En hoe groot is die
som
ANTWOORD. De bank kost 2900
bijeen is thans een bedrag vnn ƒ1425
er ontbreekt dus nog ƒ1475.
VRAAG. Ik heb een kloek met kui
kens in een hok in mijn tuin. De dier
tjes worden erg geplaagd door kat
ten, die op 't hok springen. Is er geen
middel, om die katten verwijderd te
houden
AN TWOORD Verzoek uw buren de
k et ten wat in Luis te willen houden
Zijn het zwervende katten, dan kunt
u niet anders doen. dan ze vangen.
VRAAG. Hoe kan ik het ruien be
vorderen ven een papegaai (amazone)
die goed <rezond is en met bekroönd
voedsel wordt gevoed?
ANTWOORD. De rui van een pape
gaai bevorderen is beslist onnoodi?
vooral als het dier coed gezond Is.
Deze vogels ruien haast onzichtbaar,
en verliezen zoo geregeld een paar
vee rendie door nieuwe worden ver
vangen. Veel badwater is een eerste
verelschte.
VRAAG. Mijn papegaai verliest al
zijn voeren en is totaal kaal. Kunt u
mij ook zeggen boe dat komt en wat
er aan te doen is
ANTWOORD. In den regel komt dat
door overgang van temperatuur zorg
er vooral voor, dat de vogel niet op
den tocht komt te staan, en houdt
hem goed worm Geef hem veel af
wisselend voedsel en oni den andoren
dag een bad. Geef hem door zijn drin
ken wat voodingzout-extract.
VRAAG. Mijn trekhond loopt zijn
poolen door. Wat ls daar aan
doen
ANTWOORD. Smeer do poolen
lederen avond als hij met zijn werk
klaar is. mei boorvascline in.
VRAAG. Kunt u mij ook een mid
del ter verdelging van slakken ge
ven Deze dieren bewegen zich des
nachts in de keuken.
ANTWOORD. Bestrooi de plaatsen,
vanwaar ze komen, met keukenzout
als u dat enkele avonden doet, ziet
u ze nooit weer terug.
Uit de Omstreken
HÏLLEGOM.
Op verschillende tuinen begint zich
meer dn moer „het vuur" te vertoo-
nen; voo'ral hij het jonge goed neemt
de ziekte hier en daar bedenkelijke
afmetingen aan. Doordat de bladeren
der planten dan zeer snel afsterven,
wordt de volledige ontwikkeling van
de bol onderbroken, derhalve minder
reservevoedsel opgedaan, en de oogst
levert kleiner goed dan verwacht
had kunnen worden, zoo meldt de
N. R. CL
IJMUIDEN.
OM EENE VERZEKERINGSSOM.
Men meldt ons uit IJmuiden:
In Januari van het vorig jaar ging
in de Visaeringstraat alhier een per
ceel van den heer Jacob Keesje, waar
In gevestigd een magazijn van on
geregelde goederen benevens bed
den, handel, geheel in vlammen op.
Tot heden weigerde de brandassu-
rantie de uitbetaling van de gevor
derde schadevergoeding van om
streeks f 20.000. De eigenaar heeft nu
een proces tegen de maatschappij
aanhangig gemankt, waarvoor niet
minder dan 20 getuigen gedagvaard
zijn.
Onder dezen bevinden zich ook eoni-
go gemeenteraadsleden, die op het
terrein van den brand aanwezig
waren.
AANGEKOMEN VREEMDELIN
GEN.
H. Slijper, Amsterdam, Kostverlo-
reh straatweg 40, 4 p.
H. W. van Tricht, Haarlem, Pen
sion Marezate, 1 p.
A. de Jong, Amsterdam, Groote
Krocht 5, 2 p.
J. A. B. Mathot, idem. Huize Benho-
heim, 4 p.
B. J. Chapon, idem, idem, 4 p.
N. W. Doesburg, idem, idem 4 p.
P. Spaanderman idem, idem, 6 p.
K. II. F. Rommelt, idem, idem, 6 p.
G. Merker, idem, idem, 5 p.
J. P. Pieters, idem, idem 3 p.
N. A. C. Hijmans idem, Hotel Gr.
Badhuis 2 p.
J. G carta, idem. Schelpenplein 10,
5 personen.
J. Fransen, Idem, idem 3 p.
Mevrouw Oostveen idem, Villa Pe-
tronella 3 p.
DE HENGELAAR VERTELT:
....Ik had van een van m'n vrienden
't verzoek gekregen, of hij eens met
me mocht goan meevisschen. Ik stem
de toe. Nadat hij 'n uur lang op eeni-
gen afstand van mc zwijgend gestaan
heeft, reept hij me toe: Zeg 's! Zijn
die dobbertjes \an je noga! kost
baar? 'n Kwartje 't stuk. Waarom
vraag je dat zoo? Omdat dat ding
van me 'n kwartier geleden gezon
ken is, en niet meer boven komt.
NIET TEVREDEN.
Alles hebben ze uitgevonden,
moppert de verstokte vrijgezel,
schieten zonder rook, telegrapheerea
zonder draad, varen zonder schip.
Maar een bruidsgift zonder trouwen...
neen, dat kunnen zo maar niet.
LOGISCH.
Ambtenaar. W eet u misschien of
de doode melancholiek on neerslach
tig was, wanneer hij alleen was
Getuige. Neen, want ik ben
nooit bij hem geweest ais hij alleen
NOG TE GENEZEN.
Jonge man. Is uw dochter muzi
kaal
Vader. Ja, maar dat is er mis
schien wel uit to krijgen.
HIJ WIST HET.
Onderwijzer. Wanneer worden
de dagen altijd langer
Jantje (zoon van een klein ambte
naartje). Tegen het einde van de
maand.
HET OMGEKEERDE.
Dorpsdame (tot logé). Nietwaar,
het leven ls liier vreeselijk eenvou
dig
Stadsdame. Meer nog, ik vind
het eenvoudig vreeselijk.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Aan ons telegram van gisteren is
weinig meer toe te voegen. De Minis
ter van Landbouw had zich, bij zijn
verdediging van de Steenhouwerswei
in het algemeen, voornamelijk te ver
weren tegen het verwijt, dat hij een
..gewone socialist" was. hem door den
heer Van Doorn toegevoegd. of tegen
de bewering, dat hij Staatssocialisme
trachtte in te voeren, van andere zij
de tegen hem aangevoerd
Zijn hoofdargumenten zijn in het
telegram vermeld. Het voornaamste
was dit, dat de keuring, die de toela
ting tot bet bedrijf regelt, een com
pensatie was tegenover de werkge
vers, die wat de inrichting der loka
len. betreft, waarin en den tijd gedu
rende welken gewerkt wordt, aan
eischen worden onderworpen, doch
daartegenover dan ook met gezond
personeel moesten kunnen werken.
Het algemeen stellen van gelijke voor
waarden stelde de goede patroons, die
deze voorwaarden reeds vrijwillig iu
het leven riepen tot concurrentie in
staat en de voorgedragen regeling
tastte dus r.óch do vrije beroepskeuze,
nóch de vriihcid van bedrijf aan.
Onze Lachhoek
't Was kenmerkend, dat de Minis
ter, aan het slot van zijn repliek, ap
plaus inooestt© van de leden der so
cialistische fractie, die hij blijkbaar
-aar het hart gesproken had.
De Karner begon de behandeling
van art. 1, dat het begrip omschrijft
van wat steenhouwers-arbeid is en
waarbij de heer Helsdineen voorstel
de daaronder ook te verstaan hel za
gen, polijsten en schuren (dat blij
kens het voorstel buiten de wet valt).
De heeren Van Ids inga en Verhey
verzetten zich tegen dit amendement.
Heden 11 uur eerst de nominatie
voor de Rekenkamer, daarna vervolg
der beraadslaging.
EEDS-VRAAGSTUK.
De heer Van Hamel heeft op het
wetsontwerp tot voorziening in de
bestaande onzekerheid ten aanzien
van den vorm, waarin eeden, belof
ten en bevestigingen moeten worden
afgelegd, een amendement voorge
steld, nl. om als slotbepaling op te
nemen: „deze wet geldt niet langer
dan tot 1 Januari 1913".
De bedoeling van dit amendement
is, om in de wet zelve een 'redelijken
termijn vast te leggen binnen welken
de reeds zoo lang gewenschte en ook
thans van regeeringswege in uitzicht
gestelde oplossing van het eeds-
vraagstuk in zijn algemeene beteeke-
nis zal moeten zijn afgedaan.
ALG. BOND VAN R. K. KIESVER-
EENIGINGEN.
In de te Utrecht voortgezette ver
gadering van den Alg. Bond van R.
K. Kiesvereemigihgen, kwam in be
handeling het voorstel Alkmaar, lui
dende:
„De centrale Kiesvereeniging in
het district Alkmaar stelt voor: over
te gaan tot het stichten van een:
weerstandskas, onder leiding van het
hoofdbestuur".
Alkmaar verdedigde het voorstel.
Bij do vorige algemeene verkiezin
gen. voor de Tweede Kamer ie geble
ken, dat enkele kiesvereenigingen
geen voldoende propaganda konden
voeren voor hun candidaat door fi-
nancieele onmacht. Ditzelfde zal ziel»
ongetwijfeld weder voordoen bij den
aanstaanden stembusstrijd in 1913L
Om nu te voorkomen, dat ook slechts
Van Knust en Kunstenaars.
De voorjaarssai n der Vereeuigiug
St Lucas, in Lel Gemeente-Museum
te Amsterdam, wordt dit jaar be-
heerscht door de inzending van Koes
van Dbngcn, ec-u Holiondsclieii Jongen
schilder, die reeds sedert ecu aantal
jaren to Parijs woont en daar zich
naam gemaakt heeft Een zijner eerste
successen ddar, dateert ul van 1ÜU6,
toen hij voor het bekende weekblad
„L'assiette au beurre", toen in de
eerste en belangrijkste jaargangen,
een geheel nummer voor zich mocht
vullen.
Van Dongen is in Parlis lot de i_..
•geavanceerden gaan behooren en zijn
werk, hierheen gebracht, is thans wel
in staat den argeloozen bezoeker, die
in liet Parijsch kunstnuheu vim onze
dugen een vreemdeling is, gebluft te
doen stuan. Er zal heel veel tijd on
goede wil voor noodig zqn eer deze
modernste kunst zich in Holland voor
een meer uitgebreid aantal liefhebbers
zul doen gelden. Vocrloupig maakt
uien zich traag van de moeilijke pro
blemen, die du or de modernste scliil-
derknnslonvatfingerv gesteld woruSïï,
af. door met een enkel woord als
„decadentie" of „perversiteit" een
(anscho schildersfiguur op, eigen al
eer toonende wijze, te kenschetsen.
Dut hc-t daarbij nooit blijven kan. is
duidelijk voor ieder, die dat modern
ste kunstleven, zij het ook maar op
ecitigéi» stuud, volgt en daarbij
heeft opgemerkt, hoe zeer ;n het al-
-.-lippen zich wijzigen, en
schijnbaa- nieuwe uitingswijzen zich
aanpassen bij, tegelijk deelen zijn van
een nieuwe cultuur
Hot begrip „schilderij" is bijvoor
beeld bezi- zich fundamenteel te wij
zigen. Men kan zich daar gemakke
lijker indenken, wanneer men maar
zich herinneren wil, dat het gang
baar begrip van don laatsten tijd,
'een aan zekere election van kleur,
compositie. toon etc.. beantwoorden
de voorstelling, dio als wandversie
ring dierst doel) ook niet altijd ge
golden heeft. De schilderingen van
F.gyotenarcn en Grieken hebben met
ons salon-schilderij meubel weinig
van doen en hel is best mogelijk, dat
voor een deel de schilderkunst der
naaste toekomst zich even ver van
tiet thans nog algemeen geldende type
verwijderen zal.
Men weet hoezeer in de jongste
kunstproductie de psychische zijde
van den maker een niet onbelangrijk
element der prestatie uitmaakt. Hoe
zeer door velen Van Gogh's werk, bij
voorbeeld. wordt hooguesteld om de
tragiek van 's mans alles verzengen-
uên geest, waarvan zij de duidingen
in zijn werk terug vinden. Reeds bij
hem beantwoordt veel van zijn
oeuvre niet aan dat begrip van schil
derij-zijn, dat hierboven nader werd
aangeduid. Dat het niettegenstaande
dat, ontegenzeggelijk kunst" is. wijst
op die verwijdering van het vast
staand-scnijiiend begrip, welke door
de allerjongsten onwil lekeurig-conse-
qaetii wordt doorgetrokken.
Staande voor Van Dongen's werk,
kon men tot de overtuiging komen,
dat hier eigenlijk var. schilderijen
geen sprake meer is, en tegelijk voe
len dat liier. sterker zelfs dan in de
meeste „schilderijen" een ontroerings-
contnet is tot stand gebracht tusschon
den schilder en den beschouwer. Zoo
danig emotion neer end werk is zonder
twijfel „kunst". Aan de waardoering,
waarvan het vervolgens niets afdoet
of de grootspa menigte voor die ont
roering ontoegankelijk blijkt, want
diezelfde menigte ondergaat evenmin
de intiemere ontroering van een mooi-
on Jan Stoen, ze wordt dAarbij echter
door andore bijkomstige eigenschap
pen afgeleid en ontdekt daardoor
eigen ontoegankelijkheid feitelijk
niet.
Juist die bijkomstig© eigenschappen
vinden wu hij do zeer modernen tot
een minimum gereduceerd. Ook bij
Van Dongen is alles tot het eenvou
digste herleid, ©n daardoor krijgt een
uiting van hein een onwillekeurigen
schijn van oppervlakkigheid eu leeg
heid- Wat echter slechts schijn blijft,
omdat in zijn sameovatting, in zijn
synthese zijner aandoening hij van
bij zondore sterkte en potentie .is.
Daarmee zijn tevens de plekken aan
gewezen, waar de kritiek bij hel be-
ocrdeelen van zulk modern werk den
toetssteen zal hebben aan te leggen.
Want w aar het princijie zoo gemakke
lijk schijnt na te volgen, zal daarin
het verkenningsterrein moeten liggen
wa-.r men de grenzen trekt tusschen
individueel sterke kunst en inderdaad
leege nabootsingen.
Van Dongen nu, lijkt een sterke fi
guur en daarom, al zou een bezoek
aan de voor hem ingerichte eerezaal
ter Sint Lucas-expositie sterk aan te
bevelen zijn. Men ga er echter onbe
vooroordeeld heen en geve zich de
moeite den ingeboren afkeer voor
„het vreemde" te overwinnen.
Nog een aantal jongere Lucas-leden
staan onder deze moderne invloeden
on ondergaan die min of meer be
wust, latent of berekenend. Men vindt
ze gemakkelijk ter expositie uit
En weer anderen verbonden zich
om later, in den herfst, gezamenlijk
en exclusievelijk op te trekken en, Ln
gesloten gelid, versterkt inet buiten
landers, die hunne wegwijzers waren,
eon eigen tentoonstelling in te rich
ten. Het is een groeiende kunst,
waarvan niet te zeggen valt, of zij
haar hoogtepunt al bereikt hoeft (in
Frankrijk), of dat ex nog slechts bloe
sem in g getoond is wie het i>est
meent hoopt het laatste en noemt het
thans getoonde werk, dat der futu
risten.
van h#5t nieuwe pogen gaarne het
hun passende accepteeren.
Een gezond inzicht doet hen juist
grijpen waar zij hunne aangeboren
gaven, noch voor het martelaarschap
©ener nieuwe-richtings-propaganda,
noch voor liet epigonenschnp van een
zich thans uitgeleefd Ixsbbend kunst
inzicht, geschikt weten. Het zijn ster
ke naturen, die iets positiefs in hun
mars voeren en er gebruik van weten
te maken. Er is groei in zulk werk
evenzeer, doch een ©enigszins vaster
te omschrijven, zekerder ie vermoe
den groei dan bij de futuristen, om
dat zij zich hunne liinlies meer be
wust schijnen. Er zijn er een aantal
zoo. Van deze tentoonstelling wil
de ik slechts twee namen relèveeren
van jongeren, die een uitgebreide in
zending gaven Graafland en Van
Wijngaerdt. De laatste heeft hier in
do groote zaal een wand met stille-
vons, die van een echten schilder zijn,
één die IN zijn tijd staat, zijn voor
gangers niet hoont en toch den
stroom van nieuwer inzicht niet uit
den weg gaat. Meer geestelijk raffine
ment en deze zaken zullen van hoogst
sympathiek, superieur werk worden,
daar de schilder tot de sterkst-kun-
nenden onder de Jong. ren behoort.
Om nog even op Van Dongen terug
te komen. Futuristen noemden wij
hem en zijn mede-padzoekers. Daar
juist komt ons een Berlijnsch bericht
in handen over de 22ste tentoonstel
ling der Sécession aldaar. Een groep
jongere Franschen, waarbij ook Van
Dongen geteld wordt, heeft daar een
samenhangende inzending onder den
verzamelnaam „les Expressionistes"
bijeen gebracht. Zietdaar dus reeds
een naam, die een program in zich
verbergt. Niet meer het impressionis
me, dat zij als een verlaten stand
punt beschouwen, niet meer de weer
gave alzoo van den indruk, dien zij
van de natuur zelve ontvangen,
weergegeven, doch den indruk La ge-
beeld, dien de beschouwde werke
lijkheid op luin kunstenaarsphania-
sie heeft gemaakt.
Het verschil is niet gering in wezen,
al lijkt hel uit de formuleering nie
tig.
Bij deze groep zouden dan, met
Van Dongen, behooren Albert Mar-
quet, Henri Manguin, Jean Puy, Pa-
blo Picasso, namen om te onthouden,
daar men ze in afzienbaren tijd wei
Ln Holland te beoordeelen zal krij
gen.
Zoo zijn er tenslotte ook nog wel
©an paar der St. Lucas-artisten te
vermelden, die ln dit modern ver-,
band van belang zijn, en op wie wij
nog wel terug kunnen komen Maks,
Van der Hem, Van Blunderen, Brei-
tenstein, Huidekoper.
Daar is wel beweging onder de
Holiandsche jongeren, en het blijft
van de Veroeniging SL Lucas eene
verdienste aan wat er broeit en gist
bij voortduring beschermende gast
vrijheid te v©rl i-enen.
J. H. DE BOIS.
