A. van der Laan Co.
He TnenaogéfiÊ
GËBBs. SCHUURING,
Groote Prijsvermindering
Avondmantels Kindermantels
Tandarts SWAAP
Automobielen
W ENGELGEER - Horlogemaker,
SVIanteS-Cosfumes
Rokken Blouses
KHUISSTHJIAT 40
Kunsttanden en gebitten
N. V. Eerste Haarlemsche Auto-Mpij.
Eeidersche Worst
Boet ilw VGordoei!
te
Eiken Halklokken.
O
o
O
7K
Barteljorisstraat 13-15-17.
te huur.
Groote Houtstraat 111,
H. A. NI. VAN VEEN,
Centrale Verwarming
PETRIE Co.
maar toch zeker voor op do fcomemDa
catastrophe. Ondalaks <to vclo over
bodige maar onderhoudende
details a en wij steeds de stijgende
lijn in zijn werk.
Schü'rmann bezit evenals Heijer-
mans In hooge mate ,.!o don dn thé-
nti"0; hij is op en top tooneo!?» hrijver.
Hij versmaadt de trucjes niet om een
theateroffect to verkrijgen wat is
het opkomen van de doove, gob'nekki
ge moeder aan het slot bijv. anders
dan een truc"? maar hij doet het
handig genoeg om bij den argoloozen
beschouwer niet In te gaten to loo-
pen.
Een grooto deugrl van Willem
Schürraann is voorts zijn objectiviteit.
Schürmann staat in Do V; oliers steeds
boven zijn werk. Hij heeft zijn perso
nen als kunstenaar gezien en ge
boeid en spreekt niet zooals Heijer-
mans in Ghetto zelf mee. Schür
mann heeft in De Violiers geen ideeën
wllen propageeren maar enkel men-
sche'a onder bepaalde levensomstan
digheden en in een merkwaardig,
schilderachtig milieu willen schep
pen. En ook, hierdoor is zijn stuk
een zuiverder kunstwerk geworden
dan Ghetto.
De Violiers is bovendien een belang
wekkend stuk ,omdut het ons brengt
in een kring van ramschc'rs, waarvan
wij, locschouwers, liet bestaan niet1
of slechts bij name kenden. Ham-
schors noemt men d e neringdoenden,
die profijt trekken van don tegenslag
van anderen en hun goederen tegen
exorbitant lage prijzen inslaan om
later onder den marktprijs maar toch
met grooto winsten weer aan den man
te brengen. Als spinnen in hun web,
wachten de ramschers op de onge-
lukkigen, dio dn hun handen vallen
cn, gebruik makend van hun ramp
spoed, zuigen zij hun slachtoffers tot
het laatste too uit.
.Mark Violiers is zulk een ramscher.
II ij staat aan het hoofd van een on-
geregeldeu goederenhandel en hooft
z ch langzamerhand rijk gezogen.
Zijn doove, oude moeder, zijn zuster
Rosalie en de jongo Matfrits van
Keulen, zijn trouwe hulp, zij allen
zijn ramschers.
Maar één is er, d:e zich met do za
ken niet mag bemoeien, die or stelsel-
mat g door Mnrk wordt huitengchou-
den; dat is Esther, zijn dochter, dio
hij naar een kostschool te Brussel
heeft gezonden en een uitstekende op
voeding hoeft laten geven. Esther
heeft Mark's geheele liefde; zij is zijn
trots en zijn hoop, zijn „poëziealbum",
zooals hij haar schertsend noemt.
Mark Violier heeft in zijn leven al
les bereikt, wat hij verlangde. Maal
ais zijn hoogste wensch in vervulling
is gekomen, als hij den jongen Van
Es, den zoon van den man, dio eens
zijn vader diep vernederde, in zijn
macht meent te hebben, wordt hij ge
troffen in haar, die hem lvet liefst op
do wereld is, in zijn .dochter. Esther
heeft langzamerhand een afschuw ge
kregen van het bedrijf van haar va
der, zij haat Maurits van Keulen,
den man, dien haar familie voor haar
bestemd had' omdat hij een ram
scher is en zij heeft Rudolf van Es
lief, den aartsvijand der Violiers en...
den Christen. Op den dag, dat Mark
Violier in de zaak van zijn tegenstan
der trekt, verlaat zijn dochter zijn
huis om met Rudolf van Es to gaan,
den „stommeling', die volgens Vio
lier, nooit iets Vroèg en alles kreeg!"
Het zwakke gedeelte in dit overi
gens zeer oterW» stuk is do ver
houding tusschon Esther 011 Ruilolf.
Het is wel opmerkelijk, dat Schür
mann, die iu zijn toe leening der ram-
schersomgeving en van Mark Violier
zoo uitvoerig en minutieus is geweest,
dat andere en toch zeker met min
der belangrijke thema zoo opper
vlakkig en vluchtig behandelde. Voel
de hij, dat hier voetangels en klem
men lagen Zoodra Rudolf en Esther
samen spraken, waren wij er uit, dan
zagen wij boeken-nienschen, die in
boeken-taal redeneeren. De liefdesver
klaring van Esther was al heel wei
nig overtuigend vvii hadden do
liefde van Esther voor Rudolf niet
zien groeien cn daarom konden wij
er onmogelijk in geloovon. Maar zoo
dra kwam niet die pracht-kerel Mark
Violier of een der andere ramschers,
of alles leefde weer op het tooneel.
Alleen verwonderde het ons, dat Mark
in III zijn spel met Rudolf van Es
speelde in het bijzijn van Esther; do
oiule Violier had toch kunnen voor
zien. dat Esther zou walgen van dit
bedrijf tegen den jongen Van Es. Of
kendo de vader zijn dochter dan zoo
slecht
Maar do zwakheden van dit stuk
zijn gering in vergelijking met zijn
vele groote deugden. Al was het al
leen maar om de levendige, pittoreske
milieu-schildering en de prachtige,
gave teekeuing van Mark Violier
een figuur, die in zijn smart aan Shy-
lock doet denken dan zou ik de
verschijning van dit werk reeds
harte toejuichen. De Violiers is niet
alleen het sterkste stuk van'Willem
Schürmann, liet is één der beste
stukken, die in ons land geschreven
zijn.
Ih-t succes van Schürmann's werk
was bij de voorstelling op Vrijdag
de tweede te Amsterdam enorm
ook om de opvoering was deze bijval
alleszins verdiend. De artisten van
liet Tooneel geven in Do Violiers
veel voortreffelijks.
Allereerst noemen wij Willem
Royaards, die van Mark Violier in de
eersle drie bedrijven een pracht-type
maakte. Het drukke, onrustige, het
zelfgenoegzame en het liarlelijk-jovia-
1-ï in deze figuur gaf hij subliem
weer bet was tot aan het vierde be
drijf eeu creatie, dio weer eens de
veelzijdigheid van dezen talentvollen
acteur bewees.
Maar dat hij mij ook aan bet slot
onder don indruk van zijn spel heeft
gebracht, zou ik niet <lurve.ii bewe
ren. Zeker, een Mark Violier is in
zijn smart-uitingen geon kalme Hol
lander, maar Royaards gaf hier 111.
i toch soms té veel. liet spel was
zeer gepassioneerd en toch ont
roeren of overtuigen deed liet mij
niet. De stem van Mark Violier ging
ooit langzamerhand geheel in die van
Royaards over.
Rewonderenswaaixlig was het spel
van mevr. Anna-Sablmrolles als de
oude, doove moeder Violier. Bijna
den heelen avond zit zij in elkander
gedoken in haar stoel, en toch, hoe
leeft die oude, joodscho vrouw
Geheel Af was ook de creatie van
Maurits van Keulen door Jan Musch.
Zoodra Musch opkwam, bewegelijk
en luidruchtig doende, stond de fi
guur onmiddellijk klaar voor ons.
En mevr. CarelsenSpoor comple
teerde als Rosalie dit heerlijk stelle
tje ramschers.
Mej, Holtrop was Esther. Wij heb
ben ergens gelezen, dat zij te weinig
do dochter van Mark Violier was.
Jodinnetje was zij zeker niet, maar
als zij dit wèl geweest was, zouden
wij de liefde van Rudolf van Es voor
nog moeilijker heliben kunnen
verklaren, liet spel van mej. Holtrop j
daargelaten nu of Mark Violier
ooit zoo'n buitenissige dochter zou
hebben gehad deed ons de fout van
den schrijver tenminste nu en dan
vergeten. Welk een benijdenswaardig
temperament heeft deze jonge ac
trice I
De heor Balfoort was beschaafd en
symptithieek als Rudolf van Es, en de
lieer Meyer van Beem vermakelijk als
Barend Drumont, al leek mij deze
Barendje meer een „schlemiel" uit
don omtrek van Snppemee-r dan uit
UoUerduni.
De heer Van Warmeloo hebben wij
wol eens beter gezien dan als Van
Dam of scheen zijn spel misschien
wat mat naast het Oostersch-drukko
van Royaards?
De heer Arnoldi was goed als rech-
ter-commissaris Van der Schuyll,
wat nog niet bete kent, dat Van der
Schuyll een goedo rechter-comnüssa-
ris was. liet hinderde mij alleen erg,
dut Ko Arnoldï zóó hevig veront
waardigd was, als do Violiers hem
„meneer Schuil" noemden. En hij
keek daarbij nog wel in mijn richting,
do schelm 1
J. B. SCHUIL.
FAILLISSEMENTEN.
Uitgesproken:
Roermond, F. G. M. Smarius, koop
man en herbergier te Roermond.
Rechter-conimissaris: mr. F. J. A.
Vos de Wael; curator: mr. Joseph
Walter.
Arnhem. A .A. Vorsterman van
Oijen .genealoog, te Arnhem. Rech-
ter-commissaris: jhr. mr. J. A. van
der Does; curator: mr. M, van Gelein
Vitringa.
Zwolle, I. van der Hoeden Hzn.,
koopman, to Nijkcrlc. Rechter-coni
missaris: jhr. mr. M. A. do Savornin
Lobman; Curator: mr. L. G. Tijs, te
Kampen.
Geëindigd:
Chr. Rasmussens, voorheen boek
drukker te Arnhem.
Ch. F. Reuiy, traiteur, te 's-Gra-
venliage.
Opgeheven:
J. H. J. Orvan, te Amsterdam.
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Oostcr-Nijkerk (Fr.)
ds. F. do Gidts, te Goedereede.
Stoomvaaitbericliteii
ROTTERDAMSCHE LLOYD,
Kawi arriveerde O Dec. van Batavia
10 Rotterdam.
Malang vertrok 9 Dcc. van Rotter
dam naar Batavia.
Ophir (uitreis) arriveerde 8 Dec. to
Lissabon.
HOLLAND—AMERIK A-LIJN.
Manchester Spinner, van Montreal
naar Rotterdam, passeerde O Doe. 9
uur 15 voofm. Prawtepoint.
Pisa, van Montreal naar Rotter-
damm en Hamburg, passeerde 8 Dec.
11 uur 10 nam. Lizard.
KON. HÖLL. LLOYD.
Zeelandia (thuisreis) vertrok 7 Dec.
van Vigo.
KON. WEST.IND. MAILDIENST.
Prins Willem III (uitreis) is 9 Dec.
des voorin. 10 u. 22 Lydd. gepasseerd.
STOOMVAART-MAATSCHAPPIJ
OCEAAN.
NeJeus van Japan naar Londen en
Amsterdam, passeerde 7 Dec. Perlm.
STOOMVAARTMAATSCHAPPIJ
NEDERLAND.
Grotius (uitreis) is 9 Dcc. Kaap del
Arnii gepasseerd.
Madura arriveerde 8 Dec. van Am
sterdam te Pacta ng.
Oranje ('thuisreis) arriveerde 9 Deo,
to Genua.
KON. NÉDERL. STOOMB.-MPIJ.
Bacchus vertrok 8 Dec. van Tan-
ge r naar Malta.
Clio arriveerde 9 Dec. van Odessa
te Amsterdam.
Helena van Stettin naar Amster
dam is 8 Doe. Holtenau gepass.
Lcda arriv. 9 Dcc. van Bagnoli te
Napels.
Themis vertrok 8 Dec. van Almeria
naar Lagos.
Venus vertrok 8 Doc. van Napels
naar Palermo.
Vesta vertrok 8 Dec. van Gibraltar
naar Amsterdam.
Nu is liet oogenblik gekomen van kouiTo en voobt met
haar nasleep van Verkoudheid, Keelpijn, Steken in
de zijde, Pijn in de lendenen, enz. Nu moet men zich
verzorgen en steeds voor de hand hebben een doos met
THERMOGENE WATTE, met dat zuivere, uitstekende
en werkdadigo middel, nu behoeft gij niet meer uwo toe
vlucht te nemen tot medioamenten, welke steeds schadelijk
voor de maag zijn,en tot pleisters.mostaardpleisters.iodium
tinctuur, enz., waarvan het gebruik zoo onaangenaam is.
Verkrijgbaar bi) alle Apotheken en Drogisten
aan fl. 0.75 per heete doos en ren halve doos aan fl. O 40
1 leden zijn de PRIMA ZANDAARD-
APPELEN f 0.16 do vijf kop, I 2.50
per mud.
Blauwen slechts f 0.18, f 3 per mud.
Aanbevelend,
W. D1NKLA,
RAAMGRACHT 13.
f9
P
pi
fis s- - B)
fS5
Verkrijgbaar bij W. KOLDEWIJN,
Anegang 42; G. v. d. LAAN,
Kruisweg; G. H. v. LOOY, Lange
Veerstraat en D. DE VOS, Ged. Oude-
Gracht 51 to Haarlem en N. SANT
te IJ muiden.
DAMES- EN HEERENKLEERMAKERS
Kamperstraat 20 (b.d. Kampersingef)
HEDEN EN VOLGENDE DAGEN
Opruiming
a CONTANT MET 20% KORTING
op aBIe aanwezige Coupons voor Dames- en Heerenkleeding, waaronder de
laatste NOUVEAUTÉ'S voor Mantels, Mantelcostuums en Rokken, Colbert-
oostuums, Jacquet-costuums en Demi-Saisons.
N.B. Na afloop der OPRUIMING kunnen deze coupons tot verschillende doeleinden op de door
ons laag gestelde voorwaarden worden vervaardigd.
COUPE EN BEWERKING GEGARANDEERD. - GROOTE KEUZE FOURNITUREN.
HAARLEM.
dagelijks te spreken van 10-4'!» uur J
In GOUD gezet met GARANTIE.
Spud, porselein en mdirg vullingen
Trekken van Kiezen in Tinden
beslist geheel pijnloos.
OPEN of GESLOTEN Automobielen.
f0.30 per K.M. plus fl.- per uur
v. h. J. INPIJN.
Telefoon No. 671.
ALGEMEEN ASSURANTIEKAHTPOR
Lange Begijnestraat 22.
Telefoonnummer 1405.
Bijkantoor Lavansverzakering-MU
„Arnbam
Agent der Onderlinge Hypotheek
bank voor Neder!, te Arnhem,
Branda8*urantls op Baiirspolis.
Transport-, Inbraak-, BedrUfs-
Oogelukken-, Macbinascbade-
verz8kering enz.
voor Woonhuizen, Bollenschuren, Kassen enz.
Prijsopgaaf zonder verbintenis.
H. J. J. BOUVY, Heemstede.
GROOTE MARKT 31. HAARLEM.
Telefoon 783.
met het loodjo „ANTON
H U N I N K" waarborgt U voor
alles. Alzoo voor smaak,
qualitelt, bereiding.
ANTON HUNINK,
DEVENTER,
HOFLEVERANCIER.
Kaasiers en Commissionairs
in Effecten,
GED. OUDE GRACHT 82,
bij de Groote Houtstraat
TELEF 578
TELEF. 878
