HAARLEM'S DAGBLAD.
TWEEDE BLAD.
DONDERDAG 18 JANUARI 1913
OM ONS KEEN
N*. 147.
Nabstrar-htlng van den
Gemeenteraad.
Toen indertijd do Raad besloot, de
aanplakborden door aanplakzuilen te
vervangen heb ik n>ij veroorloofd, te
zeggen dat hierin volstrekt geen ver
betering stak. Hoe ze ook heeten rno-
gen: borden, zuiion; pilaren, mijnent
wege kolonnades, altijd zullen de din
gen waarop biljetten van allerlei
kleur worden geplakt, ntonsterlijk
leelijk en ontsieringen van de straat
blijven. En waarom blijven ze toch
maar bestaan Alleen uit sleur.
Aanplakplaatsen zijn in dezen tijd,
nu ook de armste een courant, in huis
heeft, ondingen en hadden, met den
stads-omroeper, gerust kunnen wor
den afgeschaft.
Maar daar niets behoudender is,
dan een openbaar bestuur, bestaan
zi] heden ten dage nog. Zevenmaal
zullen we er mee gestraft worden. Ze
venmaal zal ons oog moeten rusten
op houten, met bonte papieren be
plakte zuilen, wanneer wc maar één
wandeling maken door de stad. En
dat op initiatief van hetzelfde Col-
lego, dat in Mei of Juni van 't vorig
jaar pas een roerend verzoek verzond
om toch vooral ons stadssrhoon te
ontzien! Geneesmeester genees u zei
ven, zou ik willen zeggen.
Met erkentelijkheid en lof dient
een poging te worden vermeld van
Mr. Spoor, om ons althans één van
die zeven olagen te besparen. Zet er
vooral geen op de Groote Markt, ver
zocht deze, maar hoe ik ook dezen
wensch deelde, aan het succes daar
van heb ik onmiddellijk gewanhoopt.
Reclamezuilen moeten zoo hinderlijk
mogelijk wezen, anders bereiken ze
hun doel niet. ze moeten goed in 't
oojr vallen, dus op pleinen en open
ruimten staan. Ware T er alleen om
te doen geweest, zeven schrikbeelden
in Haarlem ergens neer te zetten, dan
hadden we ze bij elkaar kunnen zet
ten in de Pandpoort, waar ze bijna
niemand hinderen. Juist als gevolg
van den aard van hun bestaan moeten
ze ons vervelen op de allerdrukste
punten van de stad.
De beer Spoor wou wel wat veel
opeens: in zijn gedachten zog hij de
vischmarkt en het standbeeld ook al
verdwijnen. Louwtje weg! Het revo
lutionaire denkbeeld bracht zichtbaar
velen aan t schrikken en bevorderde
de kansen niet, dat de Groote Markt
van een reclamezuil verschoond zou
mogen blijven. De Rand wachtte maar
op argumenten en de heer de Breuk
gaf die. Er stond op de Groote Markt,
toch ook al een urinoir en verder op
hebben we een zuurkraampje", zei
do wethouder, alsof het een gemecrfle-
bedrijf gold. Kortom, hij zei het niet,
maar meende het toch: bij zooveel lee-
lijks kon de reclamezuil gerust nog
bij. En zoo besloot dan ook de Raad,
dnt de Groote Markt met zoo'n ding
zal worden ontsierd.
Als de wethouder De Breuk den
voorzitter van de vereeniging „Haer-
lem" ontmoet, zal die, hoop ik, toch
wel eens oen hartig woordje tot hein
zeggen.
Ik moet mij er over verontschuldi
gen, dat »k onmiddellijk na dezen
prullenboel spreken moot van het
Schilderijenmusoum. Of .'ievor van
het salaris van den directeur, waar
het museum bijgesleept werd. Plet
denkbeeld van B. en YV., om het sa
laris van f 1000, volkomen onvoldoen
de voor ©en kunstenaar, te brengen
op 2000 3000, kon bij velen geen
genade vinden De heftigste bestrij.
der. men vat het licht, was de heer
Middelkoop, die eenmaal niet laten
kan om, zoodra het museum met zijn
toebehoor©» ter sprake komen, nijdig
te worden en met lijmerige stem
steken uit te doelen naar alle
kanten. Wie ze hoort zou er zich aan
ergeren, wanneer niet de argumenta
tie zoo koddig was, dat je or ten slotte
toch over in een lach schiet. De basis
van het betoog woivj gevormd door
deze twee kostelijkheden, dat de di
recteur van het Museum eigenlijk
niets meer te doen heeft, en dat de
Commissie haast wel voldoende is om
het Museum te besturen. Kan men
een dergelijk betoog nu wel voor
ernst houden De lieer Krelage maak
te er zich boos over hij deed het to
voel eer aan.
In deze discussie had de waarne
mend voorzitter. Dr. H. D. Kruseman,
do teugels wel wat strakker- mogen
houden en met namo do heeren Bre-
gonje en Schram tot de orde roepon,
toen zij uitdrukkelijk verklaarden en
ons aan de perstafel onder de aan
dacht wenschten te brengen, dat dc
vorige directeur niet om het lage sa
laris zijn functie had neergelegd, een
quaostio die blijkbaar in geheime
zitting besproken is, aangezien wc er
in openbare vergadering nimmer van
gehoord hebben.
Schering en inslag van de oppositie
waren, dat voor 1000 een geschikte
man te krügen is. Ik betwijfel het en
heb bet altijd betwijfeld. Zeker, er is
niets tegen, dat dc titularis „er Iets
bij doet", maar daartoe zal hij met
een inkomen van /2000 A ƒ3000 toch
ook wel verplicht wezen. Of meenen
de heeren Bregonje en Modoo lieusch,
dat een eerste rangs kunstenaar en
kunstkenner daarmee tevreden kan
zijn
Deze beide Raadsleden zijn in hun
optreden sympathiek, omdat zij voor
hun functie onderzoeken, nadenken
en werken. Dat zc zich eens vergissen
is dus volstrekt niet erg. Alleen wio
niets uitvoert, maakt nooit een flater.
En in dien zin behoeven zij verschil
lende Raadsbroeders, die zich nim
mer vergisten, niet te benijden. Maar
jammer W!ift het, dat bij beiden de
kijk op cijfers dikwijls zoo benepen is.
Plet duizelt hun bij groote getallen,
zelfs hebben ze angst voor uitgaven,
dio er'nog niet eens zijn, de kosten
van bewaking en toezicht in het nieu
we museum. „Er zal een concierge
moeten wezen", zei de heer Bregonje,
met iets van afschuw in zijn stem.
Zeer terecht zeiden de.heeren Krelage
en Loosjes. dat er iets meer te doen
is voor een goed" directeur, dan alleen
de zaak maar zoo'n beetje te admi-
nistreeren. Allerlei bekwame men-
schen geven immers uit hun over
vloed, ook al geven zo lang niet alles.
Daarom studeerde een predikant La
tijn, Grieksch en Hebreen wsch, daar
om werd de medicus onderricht in
natuur- en scheikunde, daarom werd
d» lccraar onderwezen in de ver ver
wijderde stammen van de taal, dio
hij doceert Zoo is T ook hier een
zeer bekwaam man alleen kan een
goed directeur voor ons museum zijn
en om hem te krijgen moet een goed
salaris worden aangeboden.
De stemming had wel een zeer
vreemd verloop. Punt a van het be
sluit van B. en YV., strekkende tot
introkking van het Raadsbesluit,
waarbij de vroegere bezoldiging was
vastgesteld, werd aangenomen met
16 tegen 14 stemmen, terwijl over het
tweede gedeelte, strekkende tot vast-"
stelling van het nieuwe salaris, de
stemmen staakten. Oorzaak daarvan
was de heer Van Rossuni, die van
meening is. dat weliswaar de vroe
gere salarieering niet. goed was gere
geld, maar do nu voorgestelde te
hoog vond. Mocht bij de herstemming
in de volgende vergadering het voor
stel worden verworpen, dan zal de
heer Van Rossum een tu esc hen voor
stel indienen.
De zaak-Van der Molen, het uitbe
talen van verhoogd loon aan gemeen
tewerklieden, dio tusschen 1 Januari
Mo en. 1 Juli 1911, den gemeente
dienst hebben verlaten, is nu einde
lijk afgehandeld en wèl in de goede
richting. De menscheu krijgen het
uitbetaald. Wèl verzette zich de heer
Do Breuk er tegen, op grond dot de
terugwerkende kracht van het loon
een faveur, een gunst, was en dus
van loon niet mocht worden gespro
ken, maar de meerderheid van den
Raad deelde die meaning toch niet.
i. C. P.
buitenlandse!! Overzicht
Ge oorlog tusschen Italli en Turkije
Nu de vechtlust aan «Ie zijde dei-
Turken en Arabieren wat vermin
derd is door den tegenspoed der la&t-
ste maanden, wordt nog eens
DE HEILIGE OORLOG GEPREDIKT,
om de Mohammedanen opnieuw tot
strijden aan to sporen. Een Turksch
blad ontving van zijn correspondent
in Tripolis liet volgende telegram
,,ln de proclamatie, waarin de een
heid gepredikt wordt, die alle Moham
medanen hijeen moet houden tegen
den vijand van het Turkschè rijk,
deelt de oppcr-sjeik der Sinoessis of
ficieel mede, dat hij Italië den heili
gen oorlog verklaard heeft. Hij
eischt van alle Arabi
sche stammen en sjeiks,
dat zij aan den oorlog deel
nemen. De proclamatie heeft een
diepen indruk gemaakt op de Mo- j
hammedanen, die zich ijverig voor
den oorlog gereed maken.'
Tot zoover dit telegram.
't Is ons evenwel niet duidelijk, of
do heilige oorlog eerst nu wordt uit
geroepen. \Vo mpenden, dat deze al
maanden geleden was verklaard.
Blijkbaar is de proclamatie dan ook
niet veel nicer, dan een herhaalde op
roep, om zich aan de zijde der strij
ders te scharen
Als alle Arabieren eens naar de
wapens grepenMaar ze zullen wel
verstandiger zijn, want nu is er voor
de Turken toch niet veel succes meer
te behalen.
DE ITAL1AANSCHE KONING
OVER 'T LEGER.
Een door den koning uitgesproken
oordeel over <le houding der Italiaan-
sche soldaten in Afrika, doet de rail-
de in de pers.
•Een hooggeplaatst ambténaar, dio
onlangs bij Victor Emmanuel op
audiëntie was, sprak over den oorlog
en zei o. a. „De dapperheid van on
ze soldaten is een ware openbaring
geweest."
De koning moet hem geantwoord
hebben „Voor mij is het geen open
baring geweestik heb nimmer een
oogenblik getwijfeld aan den moed
mijner soldaten. Hun dapperheiu
heeft mij geen .oogenblik verwonderd:
ik was zeker van ben."
Victor Emanuel guf vervolgens zijn
voldoening erover te kennen, dat hot
Italiaansche volk thans zoo veel meer
vertrouwen iu zijn leger stelt.
Dit Turkije.
De Senaat heeft met 35 tegen 4
stemmen besloten te adviseeren tot
ONTBINDING VAN DE KAMER,
't Is nog niet zeker, wat T ministe
rie zal doon. Waarschijnlijk is, dat
't toch tot ontbinding zal komen,
maar er komen tevens geruchten, dat
er in het ministerie belangrijke wijzi
gingen zuilen komen.
't Is dus wol een warboel in de po
litiek. En bovendien wordt deze nog
vertroebeld door inmenging van bui
ten, want er dreigen weer nieuwe
binnenlandsche onlusten.
De opstand In China.
Men verneemt uit Peking, dat ver
schillende politiemannen een cordon
vormden om de plek, waar de aan
slag op den minister-president ge
pleegd was en 40 verdaohten arres
teerden.
De gearresteerde hoofddader heeft
bekend, dat de vermoording van
Jocansjikai het sein had moeten we
zen voor
EEN ALGEMEF.NEN OPSTAND
in Pelting. Huiszoekingen, die in ver
scheidene woningen plaats vonden,
bevestigden' dat. De politie ontdekte
een hommenfabriek on arresteerde et
telijke personen, die.in het geheim
bommen bij zich droegen.
De ontdekking van een bijna ge
slaagde poging om dc keizerin-wedu
we te vergiftigen, deed de ontsteltc
nis in de stad toenemen.
Ann de buitenlandsche legaties
geeft men te kennen, te vreezen voor
ernstige 'gevolgen in de toekomst.
De autoriteiten in Peking beweren
to hebben ontdekt, dat de bommen
werpers volgelingen zijn van de revo
lutionaire leiders in-Sjanghai.
De hoofddader is een zendeling, die
zijn opleiding ontvangen heeft in
Japan.
Ernstiger bericht komt nog uit
Sianfoe. Daar moeten
10,000 MENSCIIEN VERMOORD
zijn, waaronder de kinderen van de
zendingsschool.
RUSLAND EN MONGOLIS.
Dc „Nowoje YY'remja" bevat een
merkwaardig bericht, dat uit Peking
afkomstig heet te zijn. De Chineesche
regeóring zou Mongolië aan.... Rus
land willen afstaan, wanneer het
daarvoor'een- leening van 100 mil-
lioeu roebel afsluit.
Op 't departement van buitenland
sche zaken te Petersburg weerspreekt
men dit bericht ten stelligste en zegt
men, dat Rusland een volledige auto
nomie van Mongolië wil, als vazal
staat van Groot-China.
Bit en over PerziS.
Uit Teheran wordt geseind, dat do
voorbereidingen voor de verkiezingen
gestaakt worden. De verkiezïngsconi-
inissarissen leggen hun ambt neer,
omdat de Bachtaaren met geweld de
verkiezingen in hun eigen belang wil
len inrichten.
De
RUksdagverkiezingen in
Duitschlaud.
Aan 't Hbld. wordt geseind, dal
„do rijkskanselier nog een laatste po
ging doet, om alle burgerlijke partij
en in het harnas te jagen tegen dc
sociaal-democratie.Gistevmiddo g
bet hij zijn adjudant confereeren met
den heer von Heidebrand van dc con
servatieven, Herold van het centrum,
Schilfer van de nationoal-liberalen en
enkele andere kopstukken. Ook de
heer VViemer van do vrijzinnige volks
partij werd uitgenoodigd. IIij moet
evenwel voor de eer bedankt hebben.
Een der Duitsche bladen verzekert
ook, dat noch Schitter, alsook alle
andere nationanl-liberaal afgevaar
digden geweigerd hebben aan dit on
derhoud deel tc nemen.
üe pogingen van den rijkskanso-
iler hebben dus blijkbaar niet veel
succes.
Allerlei.
DE INTERPARLEMENTAIRE
UNIE.
Bericht wordt,, dat de 17de interpar
lementaire conferentie, die in den
herfst van het vorige jaar in Rome
gehouden zou worden, maar uitge
steld werd wegens cholera-gevaur,
dit jaar stellig zal plaats hebben.
Evenwel niet in Rome, welke stad in
verband met den oorlog minder ge
schikt lijkt. Do interparlementaire
raad zal den lOden Februari in Brus
sel vergaderen, om daar de plaats te
bepalen, waar de volgende conferen
tie gehouden zal worden. Het pro
gramma zal nagenoeg gelijk zijn aan
dat, hetwelk in 1911 in Rome behan
deld zou worden.
MINISTER AEHRENTHAL.
Do minister van buitenlandseho
zaken van O os ten rijk-11 onga r i j c is
ongesteld. Er komen geruchten, dat
hij zal aftreden.
FRANKRIJK EN T VATICAAN.
De „Autorité" verneemt uit Rome,
dal onder het kabinet-Caillaux on
derhandelingen met den Heiligen
Stoel zouden zijn geopend over het
hei-stel van de officieeie betrekkingen
tusschen Parijs en het Y'aticaan. Den
zaakgelastigde, door minister De
Selves aangewezen, zou het Vaticaan
evenwel niet gewild hebben.
DÉ RUST IN SPANJÉ TERUG
GEKEERD.
Geseind wordt, dat in de provincie
Valencia de staat van beleg is opge
heven.
FRANKRIJK EN DÉ
MAROKKANEN.
Uit Fez wordt geseind, dat Óen
Franscho colonne 'n Marokkaansch
legertje verdreef en achtervolgde, dat
het Fransche kamp bij Oued Adam
had aangevallen. De Fransehen had
den 2 gewonden en 2 dood> n.
DE SPANJAARDEN IN
MAROKKO.
De Madrklsche A. B: C. betoogt, dat
Spanje, in Marokko aanspraak maakt
op volledige souvereinlteit. Zoowel in
de Noordelijke als in de Zuidelijke
ZOne, welke straks door Spanje zul
len worden geannexeerd, zoodat de
Sultan, noch eenige andere mogend
heid, daar nog macht zullen kunnen
uito^lenen.
Maar wat zal Frankrijk daarvan
zeggen
DE OPSTAND IN PARAGUAY.
Telegrammen uit Asuncion deelen
medo, dal de partijgangers van Ro-1
jas getracht hebben tegenstand te
bieden aan de revolutionnairen,
waarbij een aantal dooden vielen. De
opstandelingen bleven meester van
den toestand.
ONLUSTEN OP CUBA.
Vóór de variatie heorschen er ook
weer eens rovolutionnaire onlusten op
Cuba
President Taft heeft daarmee zich
reeds bemoeid, wat zooveel wil zeg
gen als wanneer de regeering geen
orde kan brengen, zullen de Vereenig-
de Staten ingrijpen.
RUSLAND EN DE FINNEN.
Rusland gaat vooit de Finnen te
knechten, 't Wil nu de Russische taal
tot dc otficieele laai in Finland ver
klaren. Natuurlijk stormt weer 't ver
zot in 't land oer 1000 meren, maar...
t zal den Finnen niet veel baten, do
Russen hebben de macht
Stadsnieuws
TEYLER-LEZING.
Een vrij talrijk gehoor vulde gis
teravond de aula in de Teyler's Stich
ting, waar Dr. YV. E in the ven, hoog-
lee'raar in de physiologie te Leiden,
een,lezing hield-
Deze had zich tot taak gesteld de
electrische verschijnselen door het
oog voortgebracht, te besproken.
Ons oog Is in staat denzelfden elec-
trischen stroom voort te brongen als
we ontwikkelen in electrische centra-
len, voor het laten rijden van trams,
of het branden van lampen. De
stroom van hot oog is evenwel milil-
oenen malen zwakker.
Toch achtte spreker zich in staat
dón stroom van 't oog tc- kunnen de-
monstreeren.
Daartoe had hij het oog van een
gedooden kikvorsch in 'n zwart kastje
geplaatst. Als het ong daarin wordt
opgeboivgen behoudt het ©enigen tijd
zij.n levenskracht en dus ook electri
sche kracht. Het oog was verbonden
met een galvanometer en nog eein-
ge instrumenten, waardoor enkclo
lichtvlekken op een lichtbeeld-dook
gebracht werdén.
Eerst werd de accumulator van 2
volt aangeschakeld en daarna de
electrische stroom van het kikvorsch -
oog. Hoewel de proef n.et geheel ge
lukte, Was toch duidelijk te zien, dat
de lichtvlekken zich wijzigden. De
electr.sche stroom van het oog was
dus een belangrijk deel van de 2 volt
van den accumulator, wellicht 1/10 of
1/100,
De electrische stroom heeft aller
eerst ten doe] het oog te verlichten.
De spanning van den electriscbcn
stroom van het oog is onge\eer 1/1000
volt, de lichtsterkte is 1/10.000.000
ampère; dus we] heel weinig.
De electr.sclie stroom door het oog
voortgebracht behoort tot de levèns-
verr.chtingen van dit lichaamsdeel.
Onze Lachhoek
ONGUNSTIG TIJDSTIP.
Hoe komt dat toch als ik hier
ben functicmneert nooit de cenuaJe
verwa i-niingl
Ja, meneer u komt ook altijd
in tien winter.
KLEINE VERGISSING.
Wei, mevrouw Klem, hoo gaat
bet met uw zoon?
Ach, die ib neurostbeni ke r.
Zoo, zoo... daar verdient bij
dan zeker wel goed geld mee?
OM DE RENOMMÓ.
Burgemeester (tot pas in dienst ge
treden veldwachter). En als c-r
een vreemdeling naar den weg vraagt
stuuT hem dan langs een omweg
naar zijn bestemming, opdat ons
plaatsje niet zoo'n ellendig kleinen
indruk maakt
Spreker b<«chreef, verduidelijkt
door lichtbeelden, de proeven door
enkele geleerden genomen, om de
electrische strooinen van het oog te
onderzoeken. In het oog werden re
acties door licht opgewekt waarna de
waarnemingen gefotografeerd wer
den, waaixloo'r z.g. foto-elee tri sche
ren cries verkregen werden.
Do electrische stroom van het oog
wordt opgewekt door de retina o
het netvlies. Proeven hebben d-t aan
getoond.
In het netvlies komen de zenuwen
en de lichtprikkeling te zamen, waar
door de electrische stroom ontstaat.
In de retina worden drie substan-
tics onderscheiden. Door foto-elcctri-
sche reacties is dit aangetoond. Spre-
ke'r toonde daarvan enkele lichtbeel
den.
De veranderingen die onze oogen
ondergaan kan elk waarnemen. Komt
men uit een donkere kamer in een
sterk verlicht vertrek, dan is het
of liet oog zeer doet, komt men uit
het licht in het donker, dan zal het
oog eerst na eenlgen tijd iets in het
duister onderscheiden.
Het oog verandert geregeld. Dit
mag volgens spreker in Haarlem wel
eens gememoreerd worden.
In de retina vindt men drie sub
stanties. Dr. Van Genderen Stort heeft
aangetoond, dat de staafjes en de
kegeltjes in de retina aan verande
ring onderhevig zijn.
Ons oog kan verschillende licht
sterkten waarnemen. Het maximum
kan even in het. volle zonlicht zien,
het minimum 's nachts sterren van do
5do grootte zien. Een enorm verscliil
dus.
Het eigen licht van het oog is waar
te nemen in een beslist donkere ka
mer. In die kamer zien we met alles
zwak. maar voor ons oog komen ve
lerlei kleine lichte, zwakomlijndo
puntjes. Wel straalt het oog zelf geen
licht uit,, maar het is het licht, dat
hog iri liet oog is, zonder dat do
lichtprikkel van huiten nog inwerkt.
Het oog zelfs van een kikvorsch is
veel gevoeliger voor de lichtsterkte,
ilaii de beste wetenschappelijke in
strumenten. De natuur is de weten
schap dus wel vooruit.
Spreker eindigde met de opmerking
dat nog niet alle verschijnselen van
het oog verklaard kunnen worden.
Maar, zoo is het altijd, als een pro
bleem bijna is opgelost, komen er da
delijk weer nieuwe problemen.
TEYLER'S GODGELEERD GE
NOOTSCHAP.
Naar wordt medegedeeld is In
plaats van prof. De Bussy, die heeft
bedankt, prof. P. H. Ritter tot Lid
van Teyler's Godgeleerd Genootschap
benoemd.
„PLAN 1913".
Te dezer stede is dezer dagen de
eerste vergadering gehouden van de
centrale commissie vodr „Plan 1913".
Van knust en Kunstenaars.
XXXII.
Het is, hij de uitbreiding, die het
verzamelen van kunstwerken de laat
ste jaren ondergaan heeft, niet te
verwonderen, dat meer en meer wet
geving en rechtsspraak ook met kunst
voorwerpen zich moesten gaan bezig
houden. Kunstwerken zijn langzamer
hand artikelen geworden, onderhevig
aan den invloed van economische wel
len van vraag en aanbod en daar het
bovendien artikelen zijn die gemeen
lijk een vrij aanzienlijke waarde ver
tegenwoordigen, is hut vanzelf spre
kend dat de behoefte zich heeft doen
voelen om althans eenigszins, die
waarde wettelijk gegarandeerd te krij
gen door falsificaties en namaak op
scherpe vviize tegen te gaan.
Nu is daarvan in Nederland nog
weinig bemerkbaar geweest. En ge
woonlijk zijn üe koopcis vuu gefalsi
fieerde kunstwerken, wanneer zij zien
lot den rechter wendden, onverrich
ter zuko huiswaarts gekeerd, omdat
een juiste omschrijving van de mate
rie-zelf en de verschillende maten
waarin deze aan vorvulsching onder
hevig is, ontbreekt. Zoo is bijv. het
zetten vuu een hundteekening op een
schilderij, door een ander dan den
schilder zeil, wel eens niet achtervolg-
buar verklaard, omdat die handteeke-
ning geen vulschheid in geschrifte
beieekende.... daar toch immers de
hundteekening in verf gesteld was!
Sinds Januari 1907 bezit het Duit
sche Rijk een Kunstschutz-gesetz, dat
In veel gevallen voldoende van inhoud
Is, urn moauliike overtredingen te
uchtervolgen en bestraffen. Dat zelfs
dezo uitvoerige Rijkswet veel heeft
moeten voorbijgaan zal iedereen blij
ken, die in dubieuse gevallen die pu-
ragraphen naslaat om opheldering of
Inlichting te verkrijgen.
Y'oor de Amsterdamsche rechtban
ken zijn de laatste maauden eeuige
zaken van schilderijvervalsching be
handeld. Eene ervan is reeds gerui-
men tijd, na nog een paar hoogere
instanties doorloopen te hebben, afge
handeld. Daarbij is uitgemaakt dat
de publieke veilinghouder nooit voor
de al of niet echtheid van een door
hem ter veiling verkocht werk kan
worden aangesproken, daar hij door
de gebruikelijke zinnen, vooraan in
den catalogus afgedrukt, daartegen
beschermd is. Iedere veilingsbezoeker
kent deze zinnen: „ieder voorwerp na
toeslag voor rekening en risico van
uen kooper, zonder actio of refactie"
etc., eic. leder veil mg bezoeker zul
wei doen zich deze recnterlijke uit-
spraak in het geheugen tc prenten.
Van anderen uard ts een civiel ge
ding waarvan dezer dagen de bladen
melding maakten, en dat eveneens
voor de Amsterdamsche rechtbank be
handeld zal worden, liier geldt het
de klacht van iemand, die beweert een
vulscho Henrietto Ronner voor een
echte gekocht te hebben. Het schilder
stuk in quaestie zou slechts gedeelte
lijk van de hand dezer kunstenares
zijn, de handteekening er op niet
door baar erop aepluatst, enz. YVaaf
wij (het schilderstuk, waar het om
gaat niet voor ons hebben gezien,
moeten wi> ons bepalen tot wat uit do
conclusie van antwoord van den ad
vocaat van den verkooper gepubli
ceerd is en dat in verband brengen
met onze ervaring op dut terrein.
Toen in het voorjaar van 1911, het
atelier van wijlen Henrielte Ronner
geveild werd, bevonden zich in den
nagelaten schildersboedol slechts en
kele „schilderijen", d.w.z. slechts en
kele werken die door de artiste zelve
als geheel voltooid beschouwd waren
en tengevolge dier beschouwing van
hare bandteekening voorzien. Deze
complete schilderijen van do meeste
res der katjes-schilderins brachteD
hooge prijzen op, prijzen in overeen
stemming met de hooge handelswaar
de, dio "hare werken reeds tijdens
lianr leven bezaten. Varieerden deze
prijzen tusschen 1500 en 2500 guldens,
dan steken ze toch vrij sterk af tegen
het bed ra" van f 500.— dat in boven
bedoeld geding genoemd werd. Maar
or was op die veiling meer, veel
meer. Tientallen, ja honderden studies
en z.g. opzeilen wur schilderijen gin
gen onder den hamer van den auctio
naris door. Nu kunit het vaak voor
dal een artist hetzij erg met zulk een
studie of aanzet ingenomen is en er
zijn hand teek em ng onder zet, of dit
zelfde doet. wanneer hij die studie of
opzet aan vriend of kennis len ge
schenke geven wil, doch gewoonlijk
zijn die studies niet gesigneerd be
wijs dat de artist ze niet ais voltooide
kunstwerken wenscht beschouwd te
zien en ze worden door de erfge
namen van den boedel van de initia
len van dein) artist voorzien, of met
een z.g. veilingsstempel bedrukt,
een en ander als garantiebewijs dat
het ding in quaestie uit den boedel
afkomstig is. in de nalatenschap-
Ronner waren, de studies op die wijze
met. II. R. gewaarmerkt. met een
enkele uitzondering wellicht van za
ken, die om bovenvermelde redenen
voluit geteekend waren.
Nu kan het dikwijls moeilijkheid
opleveren de juiste grens te trekken
tusschen wat onder een schilderij, een
studie of een op (aan)zet beschouwd
moet worden. Doch afgezien van liet
feit dat voor schiiderij-kenners deze
grens gewoonlijk wel te trekkeu vuil
moet ni.i. de doorslag gegeven wor
den door wat te dien opzichte door
dein) artist waar hui om gaat bekend
is. En nu slaat liet voor Henrielte
Ronner vrij vast dat slechts huie
complete schilderijen gesigneerd wa
ren en slechts een enkele studie in
dat voorrecht deelde.
VI'at voor ingewijden evenzeer vast
stond, toen zij die groote hoeveol he
den studies per zestal, dozijn of zelfs
per portefeuille zagen veilen, was, (lat
na verloop van lijd er een levendige
handel ontstaan zou ui die blude.i,
dun door nun ol meer bekwame nun-
ouu lol ineordor of uunuer complete
liunstweriveu E<nneluuiorpnL.s©erd. De
uuWOOl'ulUgou waai ia liet novenvei-
mold advócalon-untwoord gesteld is,
geven reent tot net verluwden dm
men met een dergelijk „opgeanapt
Jrtonner-werk hier van doen heelt.
Laten wij nu verder even deze Ron
ner buiten beschouwing en vragen
ons af. is een dergelijk „opgeknapt"
9clülderst.uk nu uls een scliiiuonj van
een bepaald artist te beschouwen of
niet. Zonder nu bepaald in een uiter
ste tc vervallen als door Matlhijs Ma-
ris gedaan werd, izie een slakje zijner
correspondentie door mej. Marius iu
den Gids van December jl. gepubli
ceerd) toen hij schreef dat een werk
van hein, waaraan een hersteller iets
gerepareerd had, reeds daarom niet
meer van hemzelf was, zijn wij
toch der mooning toegedaan dal iedere
toevoeging van welken aard ook, na
den dood of zonder medeweten van
den kunstenaar op wiens naam hot
werk staat, aangebracht, dit werk
maakt tot een tusschending en zeker
niet als een compleet werk van dien
kunstenaar kan worden Vcschomvd.
daar toch vaststaat, dat voor die toe
voegingen de kunstenaar zelf de ver
antwoordelijkheid niet aanvaarden
kan. In hoeverre de artistieke en
commercieele waarde van het werk
gewijzigd is, doet tot deze simpele fei
telijkheid niets ter zake. De beant
woording dier vragen berust bij <le
kiinstoxperls, niet bij den rechter, die
slechts te constateeren heeft of en in
hoe groote mate een werk waarover
een ceding gaat, nog in den staat
verkeert, waarin het uit des 'kunstu-
.uiureuandeu kwam. Zijn ongesonc-
uuinieerde tuevuegingeu of vei wijde
lingen geschied, aan houc& de ver-
„uLn ooi «lelijkheid ide artistieke, wel
iu verstaan/ van den oorspronkelij
ke» kunstenaar op, i s fuctu hei werk
met meer uHsluucnd het zijne.
Hoe eenvoudiger en vaiizei;spreken
der men geneigd is deze opv uiting te
vinden, des te absurde r_ lijkt eene an
dere, door meergemeld en advocaat in
zijn antwoord tun'besie g.gev'en.
Een schilderij toch, zeg i deze rechts
geleerde, „moet geacht worden te zijn
„geschilderd door hem, dio het ont-
„werp van' het schilderstuk omwierp
„en net, op ©enige kleine détuils nu-
„voltooide".
YYordt deze stelling door den rech
ter aanvaard, dan is de importantste
afdeeling eener wèlig tierende schil
der uen-kiioeiërij jnridisch gcsanction-
•.eerd. Die „kleine détails" immers
zullen niet beletten, dat het karakter
een kunstwerk or door uaumcr-
Kelijk gewijzigd kan worden. Fm do
hoegrootheid dier détails heeft weinig
t>cleekeni3 indien eenmaal in prin-
cipio het aanbrengen van dergelijke
„détails' erkend en goedgepraat
ordt.
Doch eene dergelijke aanvaarding
lijkt mij voorloopig tot de onmogelijk
heden te beheoren. waar er bovendien
inet een belangrijk element, de ver
uit woordelijkheid van den oorspron-
kelijken artist, op zoo grove wijze de
hand gelicht wordt Het is mogeluk
dat den advocaat die bovenstaande
Stelling schiep, een aantal zeventiend'
eeuwsche ateliers voor den geest ge
staan hebben Rubens en Y'on Dijck
hebben veel leerlingen-werk in het
hunne opsenomen en de doeken daar
na als hun eigene gesigneerd. Maar
daarvan is bij de kleine détails waar
om het liier gaat geen sprake. Zij
toch waren er zelf bij ©n aanvaard
den, signeerende, do volle verant
woordelijkheid vuu het werk d"t met
hun naam de wereld inging. Met het
toestaan van toevoegingen post mor
tem en het erkennen dier toevoegin
gen als invloedsloos op het oorspron
kelijk kunstwerk, wordt de deur tot
brutaal bodrog nog wijder geopend
en de verantwoordelijkheid van den
kunstenaar voor zijn werk gesluip-
i noord.
Daarom is bet met belangstelling
dat kunstvrienden den verderen loop
ook van deze civiele procedure kun
nen tegemoet zien.
J. H. DE BOIS.
15 Jan. '12.
