NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
29e Jaargang. No. 88 3
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 14 MAART 191S C
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN ADVERTENTIËN:
per drie maanden: Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Bulten hef Arrondissement
voor Haarlem ,-<®J Haarlem van 1—5 regels 1.elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regel
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der jgV$4 WP#{ (3 Bij Abonnemeirt aanzienlijk rabat
gemeente).. „1.30 Af VS. AdvertentiCn van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
Franco per post door Nederland1.65 iT ,-SiCf J&Xs* 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant
Afzonderlijke nummers0.02 M V $k V *ff 'M n
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post „0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur i. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandse!! Advertentie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DERDE LLAD.
Buiteiilandsch Overzicht
Be mijüWërkeresUtklngea
IN DUITSCHLAN'D.
Uit de telegrammen in ons vorig
nummer weet men reeds, dat in de
stakingsdistricten ernstige onlusten
lijn voorgekomen, 't VVus in Obor-
maxxloh, Bruckhausen, Herne en nog
op enkele andere plaatsen. Door sta
kers, politie en militairen is gescho
ten, waardoor verwonden zijn geval
len.
Te fluer heeft een gendarm een
mijnwerker doodgeschoten.
Er was met steeuen naar de politic
gewoipen en toen deze daarop een
der schuldigen arresteerde, werd zij
door zes tot acht personen aangeval
len, zoodat zij van haar schietwape
nen gebruik moest maken, zoo wordt
officieel meegedeeld.
Te Hamborn heeft de politie vier
personen in hechtenis genomen, die
op patrouilles hadden g.:s< holen en
een peisoon, die met een stuk ijzer
naar eeu commissaris van politie had
gew open.
Te llerne meet de botsing te wijten
zij'n aan een troep kwajongens, die
de agenten met steenen wierpen.
Toen de agenten zich verweerden, de
den de stakers en de vole nieuwsgie
rigen mee aan don aanval. De politie
schoot in de lucht. Een kogel schijnt
echter te laag verdwaald to zijn en
trof een jongen ,d i o niet aan 't
verzet had meegedaan. Dat
Is zooveel te tragischer.
Een 20-jarig mijnwerker te Ileme
kreeg oen schot in 't boen.
't Gebeurde is wel te betreuren. De
gemoederen worden er zeer door ver
ontrust cn de pogingen tot oplossing
der stakingsgeschillcn ernstig be
moeilijkt.
Bovendien, doordat er thans veel
militairen naar de plaatsen der sta
king gezonden zijn en nog worden,
wordt de kans op nieuwe botsingen
grooter.
In Engeland, waar de staking al
veel langer duurt, zijn zulke ongere
geldheden nog niet voorgekomen.
Maur daar zijn ook geen militaire
maatregelen genomen.
Met de pogingen tot beslechting der
geschillen wil 't nog niet erg. Het
bestuur van den Bond der mijn
eigenaars heeft besloten alle inijn-
lesluron, die bij den Bond zijn
Uit Dortmund wordt geseind, dat
de politie en de militairen steeds
strenger worden in de maatregelen.
De stakersposten worden door de
agenten van de straat gejaagd. Dit
wekt groot© verbittering. De drie ver
bonden mijnwerkersorganisalies heb
ben thans besloten den autoriteiten
verlof te vragen, om eigen commissa
rissen van or<le aan te stellen, her
kenbaar aan een witten band om den
arm. Vermoed wordt evenwel, dat de
autoriteiten dit weigeren zullen.
De sociaal-democratische mijnwer
kers vereen igïng heeft eeu dringende
aansporing gericht tot alle stakers om
rustig en kalm te blijven, zich te
houden aan de discipline en samen
scholingen te vermijden.
Het bestuur van den Bond der
mijneigenaars heeft besloten alle
mijnbesturen, die bij don Bond zijn
aangesloten, aan te bevelen, de ar-
bridorscomité's spoedig bijeen te- roe-
pen, om over de looneischen te onder
handelen. Daardoor is de vraag, of
die tijdens de gehouden besprekingen
herhaaldelijk werd geopperd van
zelf vervallen.
De Duitscbe stakers eischen 15 pCt.
loonsverhooging.
In het Duisburgsche district hebben
reeds vele Christelijke mijnwerkers
zich bij de beweging aangesloten.
't Bestuur der Christelijke mijnwer
ker svereoni ging beweert, dat dit oen
gevolg is van de vrees voor terroris
me en mishandeling.
De ciifcrs over de staking loopen
uiteen. De vakvercenigfneen beweren
dat er gisteren reeds 230,000 sfakers
waren, maar de directies meenen,
dat 't er niet meer dan 200.000 zijn.
Als er 230,000 staken, dan is dat on
geveer 3/4 van alle mijnwerkea's, zoo
dat dan nog 1/4 werkt.
IN ENGELAND.
Voor de e-emecrschappelijke confe
rentie tusschen directies en stakers,
hield de mijnwerkersfederatie giste
ren een besloten bespreking, waarin
verklaard werd
..De federatie betreurt het, dat de
mijneigenaars geen neiging betoon
den de lonnoisehcn te besoreken, die
door de werklieden werden gesteld.
De federatie is niet in staat den raad
te geven tot hervatting van het werk,
tenzij het minimum-loon wordt toe
gestaan voor de verschillende klas
sen van mijnwerkers onder don
grond maar zii is bereid in onder
handeling te treden met de mïincige-
naars van de verschillende districten,
met het .doel ten spoedigste een rege
ling te treffen over alle in bespreking
zijnde punten."
De conferentie is gisteren weer
voortgezet.
Ze heeft evenwel niet gebracht wat
er van verwacht was. De regcering
had namelijk gistermorgen officieel
meegedeeld, dat, zoo de Dinsdag ge
opende onderhandelingen tusschen
de vertegenwoordigers der mijneige
naars en die der mijnwerkers dion
dag, in denzei fdeu geest werden voort
gezel, de hevifdiigen.de oplossing der
geschillen en dus hot einde der sta
king binnen enkele uren te
wachten is.
Gisteravond is de conferentie even
wel verdaagd tot heden. Misschien,
dat 't dan beter gelukt.
Volgens een gerucht moet gedacht
worden de quaesties tor beslechting
te geven' aan oen scheidsgerecht.
Met de stakende mijnwerkers mee
gerekend, wier aantal 849,800 be
draagt. waren er c-p Dinsdagmiddag
1.676.S40 werklooze arbeiders in En
geland .Van dit aantal zijn 209,840
man direct bij de mijnindustrie be
trokken imachinisten, stokers, en allo
„oppervlakte-mij nwerkers"), 103.000
man textielarbeiders, 167.000 man in
de ijzer- en staal-induslrie, 120,000
man sjouwers en havenarbeiders, enz.
Deze cijfers betreffen alleen dege
nen, die geheel en al zonder werk
zijn.
Op enkele plaatsen zijn commissies
benoemd ter ondersteuning van de
workloozea.
IN FRANKRIJK.
Terwijl na afloop van de 24-urige
staking het werk in de mijnen over
al hervat is, werd in verschillende
meetings afgesproken, dat, mocht
blijken, dat de regeerlng den gegeven
wenk niet begrepen heeft, spoedig uit
een ander vaatje zal getapt worden.
In een vergadering van arbeiders uit
de steengroeven nabij Frelazé werd
met algerueene stemmen besloten,
zich bij een everitueele algemeen© sta
king aan te sluiten, indien uit geen
enkele handeling van de overlieid
blijkt, dat zij voldoening wil geven
aan de eischen der mijnwerkers.
IN AMERIKA
hebben reeds 3000 mijnwerkers den
arbeid neergelegd. Verwacht wordt,
dat deze staking zich zal uitbreiden.
Be oorlog tusichsn Italië en Turkije
De Italianen beweren, dat hun stel
lingen bij Ain Zara verlaten zijn,
omdat dit kamp, dicht bij eon moeras
gelegen, onhoudbaar was. De solda
ten zijn in Tripolis teruggekeerd.
Dit klinkt wel wat verdacht.
Turkscho berichten verzekeren dan
ook. dat de Turken en Arabieren na
een groot gevecht de Italianen uit de
ze stellingen verdreven hebben.
Zeven loopgraven werden door de
Muzelmannen in stormpas genomen,'
alle Italianen in deze verschansingen
werden gedood, zoodat dezen meer
da n duizend manverloren.
De Turkon maakten bovendien veel
wapens en ammunitie buit.
Dat klinkt heel anders
De Turken bezitten dus weer Ain
Zara.
Do Italianen zijn nog precies even
ver als eeuigo dagen na 't uitbreken
van den oorlog I
Toch hebben de Italianen ook een
overwinning te boeken.
Benghasi, wanr ook Italiaansche
troepen liggen was door 5000 krijgs
lustige Turken en Arabieren geblok
keerd. Dinsdagmorgen is 't daar tot
een groot gevocht gekomen. De Italia
nen begon.non aan te vallen on slaag
den er in, gesteund door hun kanon
nen, de Turken en Arabieren op de
vlucht te jagen. De vluchtelingen
werden door de Italianen met de ba
jonet op 't geweer vervolgd.
De Turken cn Arabieren lieten moer
dan 300 duoden op 't slagveld achter,
maar gerekend de dooden, die ze
meenamen, moeten ze minstens 1000
dooden en nog veelmeer
gewonden hebben.
Althans zoo beweren de Italianen,
't Is wel verdacht, dat vluchtende sol
daten, die met de bajonet achtervolgd
worden, nog 700 lijken kunnen meene-
Ook de Italiaansche verliezen zijn
zeer klein in vergelijking met die der
Turken, nl_. 25 soldaten en 3 officieren
gedood, 35 soldaten on 7 officieren
gesvond.
't Zal dus noodig zijn eerst de Turk
scho lezing van dit gevecht te weten,
om het nuar waanie te kunnen be-
oo idee le ii.
Veel winnen de Italianen bij dit ge
veeld niet. Zo veroveren er geen
stukje grond mee. Er zijn Turken en
Arabieren in den strijd gevallen,
inaar de ledige plaatsen zullen door
anderen ingenomen worden. Verder
dan do kuststrook wagen de Italia
nen zicli niet. Maar daarmee verove
ren zij 't binnenland niet
Toch blijven de Italianen in 't moe
derland geestdriftig.
In de Kamer zei de minister van
oorlog
,,Do zon der victorie heeft opnieuw
onze wajionen boschenen. Qpze troe-
pon hebben een volledige ov or Miming
behaald, nog vergroot door de buiten
gewoon zware verliezen, die de vij
and heeft geleden. Laat ons al onze
strijders een dankbaren groet zenden
van hunne wapenbroeders bij het le
ger en van het geheele vaderland."
De geheele Kamer stond op en
juichte geestdriftig de woorden van
den minister tea
In den Senaat deed de minister de
zelfde mededeel ing, die ook daar
langdurig werd toegejuicht
Zullen de Italianen 't nu waar
ze in Tripolis niet voel kunnen uil-
richten 't over een andere boeg
gooien en legen Europcesch Turkije
optrekken
De Turksche regeering heeft be
richt ontvangen, dat twee Italiaan
sche oorlogsschepen in den archipel
zijn. Men gelooft te Konstantinopel
thans, dat een actie van de Italianen
tegen een der Turksche eilanden zeer
spoedig verwacht kan worden.
En dan
Wel ontkent de Italiaansche regee
ring de aanwezigheid dozer schepen,
maar wat zulke ontkenningen betee-
kenen weet ieder.
De bevuiking van Salonika verlaat
al deze stad, omdat eiken dag de
komst der Italianen verwacht wordt.
De Turken hebben de Dardanellen
geheel in staat van verdediging ge
bracht.
De Turksche regeering heeft aan de
wali's van Syrië, Aleppo en Beiroet!»
cn aan de gouverneurs van Jeruza
lem en den Libanon, bevolen, om de
Italianen ,die zich nog op Turksch
grondgebied bevinden, met geweld
rver de grenzen te zetten, 't Uitstel
an 14 dagen, dat hun was vergund,
om zich tot het vertrek voor te be
reiden, is heden verstreken.
Allerlei.
TURKIJE EN RUSLAND.
De Turksche regeering ontving be
richt, dat Russische troepen gecon
centreerd zijn in de omstreken van
Kars en Eriwan.
DE NIEUWE DUITSCIIE LEGER
EN VLOOTWET.
Een Duitsch blad is in staat bijzon
derheden mee te doelen over den in
houd dezer wet, die heden ter sprake
gebracht zullen worden in den Bonds
raad.
De vers tericing van de weermacht
zou in een tijd van zes jaar gereed
zijn. De kosten voor leger on vloot
zullen Jaarlijks ongeveer 170 inillioen
mark meer bedragen. Totaal zouden
deze voorstellen dus een milliard
kosten. Hiervan komt 1/5 gedeelte op
de vloot en 4/5 op het leger. Voor do
vloot worden gevraagd drie nieuwe
linieschepen en twee kruisers, een
aantal onderzeebooteu en een sterke
marine-luchtvloot, d. w. z. vliegma
chines, die van het dek der schepen
af vliegen. De kosten voor deze
vlootuitbreiding beginnen met 15 mil-
lioen in liet eersie juar en stijgen tot
-43 millioon in het jaar 1916, om dan
weer te verminderen tot 39 millioen.
Het aantal manschappen, noodig
voor deze nieuwe schepen, wordt op
6000 geschat.
DE FRANSCHEN IN' MAROKKO.
De Fransche colonne Brulard werd
een 20 kilometers ten zuiden van
Ma-Azis aangevallen door een afdoe-
ling van de Zemmours. Na een he
vig gevecht nam de vijand de vlucht
naar het Zuiden, met zware verlie
zen. De Franschen verloren twee doo
den en 19 gewonden.
Het gerucht wil, dat te Marakesj
een tegen de vreemdelingen gerichte
beweging uitbrak, tengevolge van de
knevelarij van de M'Touga. Een
Duitscbe Ingenieur werd gewond.
Stadsnieuws
De Ataxen.
Hedennacht om half twee is een
Atax wegens gebrek aan «lectriciteit
blijven steken aan de begraafplaats
op den Schoterweg.
Spoedig werd een andere ontboden,
die den wagen op sleeptouw nam en
naar de remise bracht
I'as6ag.ers bevonden er z;oh niet
in, daar de chauffeur deze naar Drie
huizen had gebracht, zoodat hij leeg
terug kwam.
VERFRAAIING.
Gisterenavond vergaderde in Café
Brinitmaim de Vereenigmg tot Ver
fraaiing van Haarlem en Omstreken.
Na opening door den voorzitter,
den heer J. Krol Kzn., werd het
jaarverslag over 1911 voorgelezen,
aar aan wij het volgende ontleen en.
Op 1 Januari 1912 telde de vereeni
gmg 645 leden, wa'arvan 408 binnen
de gemeente Haarlem en 237 daarbui
ten wonen.
Op verzoek der vereeniging heeft
de lieer J. van Aggelen, te Delft, üd
van het hoofdbestuur van den Natio-
nalen Bond voor vreemdelingenver
keer in Nederland, den 16en Januari
1911, voor de vereeniging een voor
dracht gehouden over „Het veelzijdig
belang van vreemdelingenverkeer".
liet was een zeer onderhoudende,
boelende rede, die met geestdrift uit
gesproken, niet naliet indruk op do
aanwezigen te maken.
Tot liet bijwonen dezer voordracht
had liet bestuur de na le noemen ver
een, igingen uitgenoodigd, n.l. De
Groote l-Ioutstraat-Vereeniging, Tech
nische Vriendenkring, Vereeniging
van mdustrieelen en kooplieden be
treffende bouwkunde en aanverwante
vakken, Haarlemsclie Handelsveree-
niging, Algemeene Vereeniging voor
Bloembollencultuur, Haarl. Pers, R.
K. Middenstand-Vereeniging, de af
deeling Haarlem van den Nederland-
schen Aannemersbond, en de afdee
ling Haarlem der Maatschappij tot
Bevordering van Bouwkunde.
Aan de afdeeling Haarlem van
het Algemeen Nederlandsch Verbond
gaf het bestuur f 25, als bijdrage voor
de door dde afdeeling te plaatsen
„Gedonkhank", ter hei-innering aan
den op 2 Juli 1861 overleden dichter
P. A. de GenesteL
Met 50 steunde het bestuur de af
deeling Haarlem van de Nederland-
scho Natuurhistorische Vereeniging,
ter tegemoetkoming in de kosten v an
de door haar op 17, 18 en f9 Juni in
de West-Indische zaal van het Kolo
niaal Museum alhiei' gehouden ten
toonstelling van de in Haai'iem's om
streken in "t wild groeiende bloemen.
Met f 25 is deelgenomen in het
waarborgfonds ten behoeve van de
door het Teekencollege ,,K»inst zij
ons doel" alhier van 20 November tot
begin December 1911 gehouden ten
toonstelling van teekeningen en schil
derijen.
Onze Lachhoek
UIT DE SCHOOL.
Onderwijzer. Hoe heet Iemand,
die tegenover iedereen edele bedoelin
gen koestert, zelfs tegenover zijn vij
and en zelfs dezen weldaden bewijst!
Nu een e...
Jantje. Een ezel, meester.
De Vereeniging „Haerlemdie, tof
behoud van het aardig trapgevoltje
van het perceel Jacobïjnestraat 1, I
welk op zulk een schilderachtig punt,
komende vnn het Verwulft, is gelegen
bereid was 250 a 3/00 bij te dragen,
verzocht voor dat doel haar de be
hulpzame hand te reiken door het
verleenen van een subsidie A 109,
welke werd toegestaan.
Wij! in 1912 bier te lande weder de
Internationale voetbal-wedstrijd Bel
giëNedoiiand zal plaats hebben, en
nog niet beslist is of het spelen van
dien wedstrijd te Amsterdam dan wel
te Haarlem zal geschieden, heeft lief
bestuur aan den Nederlandschen
Voetbalbond verzocht zijn keuzo op
Haarlem te vestigen.
Ter bevordering van liet vreemde
lingenverkeer 1 leeft het lies tuur een
duidelijk sprekend© advertentie ge
plaatst in de Duitsche uitgave van liet
zoe'r fraai geïllustreerd tijdschrift
„Holland Express", hetwelk met m n-
stens 10.000 exemplai-en verspreid 1s
op de van 1 April—20 Juni 1911 te Ber
lijn gehouden Internationale Tentoon
stelling voor Reisvvezen en Vreemde-
lingonverkee'r. Verder in het te Bata
via verschijnend „Klelan's Adres bor-k'
voo»' geheel Nedorlandsch-Indië"; in
het door de firma II. D. Tjeen'k Wil
link en Zoon alhier, gepubliceerd
maandblad ,,Nan'r Buiten in het „Ba
tavier- Line Booklet" 1911 en In lief
maandblad „Vreemdelingenverkeer"»
De 8ste jaargang van de Nederlancf-
sóh© uitgave van den Gids voor Haar
lem e\ Omstreken", kwam op tijd ge
reed.
Het aantal gevraagde en gegeven in-
liohtingen bedroeg in 1911 4117, waar
van 1355 aan buitenlanders, nt. 503
En gel schen en Amerikanen, 419 Fran-
sche en Belgen, 312 Duitschers en 121
van andere landaarden.
Het Informatie-bureau der vereeni
ging is in 1911 met f 300 gesteund.
Uit het verslag van den penning
meester blijkt, dat de vereeniging a
bloei toeneemt. De heer Mr. H. Ph. t
Hooft deelde mede, dat de uitgaven
f 1313.70 1/2 bedroegen, en het boekjaar
met een totaal kassaldo van f 1099.34J
sluit; dat is f 500 meer dan verleden
jaar.
Daarna was aan de orde de verkie
zing van eenige in het bestuur ontsta
ne vacatures. Herkozen werden de
hoeren A. v. Rossum en J. C. Bu'rkens.-
In plaats van den heer J. Krol koes
men den heer E. W. van Someren
Grève en voor dfe vacature van den
heer J. J. Verwijnerv, den heer G. v. d.
Most van Spijk.
Yaa Kusst en Kanstenaars.
XXXVL
In de tweede helft van Februari
Werd te Amsterdam o; gericht de „Ver
eeniging ter bevordering der graphi
sche kunst". Het ons zoo bijzonder
sympathieke doel der jonge vereeni
ging, het levendig houden dor belang
stelling voor prentkunst, kan een on
gezochte aanleiding zijn om in dit
broniekje de vraag eens onder *-©-
schouwing te nemen; „hoe slaat het
eigenlijk op het oogenblik met de oor
spronkelijke prentkunst in Neder
land?"
Men weet dat hieirondér te verstaan
is alle oorspronkelijk werk in ets,
Bteenteekening, gravure, houtsnee en
'daarmee, verwante wor'kwijxven uitge
voerd. Vooral de ets heeft te allen
tijde te onzent beoefenaars gevonden.
Is niet het etswerk van Rembrandt
een belangrijk deel van zijn totaal-
arbeid? En ook in do mooie jaren der
ontluikende Haagsche school, werd
het etsen, als louter artistieke uit
spanning der schildore onder elkaar,
in het oude hofje van Nieuwkoop waar
later Pulchri en een tijd lar Bos
booms atelier was, druk beoefend.
Doch pas de jongea-e Hagenaars heb
ban het als serieus kunstvak ia eere
gebracht en het niat als amusement.
doch als ernstige uiting van kunst
doen herleven. Dat was in de jaren
toen Bauer begon, Zi'.cken een naam
reeds had als etser, Willem de Zwart
prachtige prentjes maakte, en van de
Amsterdainsche jongelui, Witsen, Ha
verman, Veth hunne ee'rste platen af
drukten. Een negental jaren heeft
toen eene veueeniging bestaan, do
„Neder 1 andsch e Etsclub", die ieder
jaar een portefeuille uitgaf, met bij
dragon der leden, en dikwijls hoogst
belangrijke tentoonstellingen orga
niseerde waa'rop buitcnlandsche groe
ten in het prentkunstvak geïnviteerd
werden. Bij die gelegenheden werd
het eerst graphisch work van Whist
le'r, Haden, Rops etc. etc. in Holland
vertoond.
In die portefeuilles der Etsclub ver
schenen ook enkel© bladen van do
oudere voorgangers, naast en ter op
luistering van de vrij regelmatig©
bijdragen der zooeven genoemde jon
geren.
In de eerste jaargangen vinden wij
prachtige etsjes door Mauve c-n Ja
cob Maris, door Biommers en Israels
afgestaan. Voo'ml de laatste heeft 'zicli
veel aan etsen laten gelegen liggen.
Zijn graphisch oeuvre is vrij uitge
breid zelfs, en een paa'r jaar geleden
door nu wijlen Dr. Hubert uitvoeng
en met bijzondere toewijding beschre
ven. Een groot aantal schilders en
schilderessen van die dagen waren
contribuanten aan de jaarlijksche
etsclub portefeuilles, kunstenaars die
de lust bevangen had zich ook op dit
terrein eens te bewegen, doch wier in
teresse aan de zaak iler graphiek la
ter verflauwde misschien ook ten
gevolge van de weinige belangstelling,
dio van de zijde w.i het publiek ge
toond werd cn slechts spaa'rzaam in
daden tot uiting kwam. Zoo Karsen,
van de'r Maarcl, Tholen en anderdn
Anderen als Van der Valk, Barbara
van Houten, Etienne Bosch leverden
ook na de opheffing der Etsclub nog
aanzienlijk cn talrijk graphisch werk,
doch slechts enkelen, die het gel uk-
hadden een groote fïrma te vinden om
hun werk commercieel te exploitee-
ren, hebben na dien regelmatig door
gewerkt en zijn bij het publiek, voor
zoover dit dan voor prentkunst, vooï
simpel zwart en wit, iels voelen kan,
populair geworden.
Bauor en Witsen, de Zwart en
Gr a ad t van Roggen, Pi© ter Dupont
tijdens zijn korte leven, hnmne namen
zijn doo'r hun graphiek althans In
wijder kring bekend geworden.
Do oprichting der vereeniging, in
den aanhef genoemd, doet aan die
vroegere Nederlandsch© Etsclub te
rugdenken. Er zijn echte'r andere na
men, al treffen wij ook oude beken
de aan. Opvullend is het dat de gear-
riveerden zicli van medewerking heb
ben onthouden en dat de nieuwe ver
eeniging ook met jong bloed in be
stuur en ledental aan komt zetten.
Daar is veel vóór te zeggen, al had de
toetreding de'r ouderen, die him naam
reeds gemaakt hebben, ©en moreel
sterken steun beduid.
Eer zijn dus krachig© jongeren. Wij
lezen in de bladen dat het Bestuur be
rust bij J. G. Veldheer, die men als
houtsnijder kent, bij S. Moulijn die
zich naam als lithograaf gemaakt
heeft, bij niej. Etha Fles, die velerlei
deed en ook reeds lid van do etsclub
was, en bij Antoon Derkzon van An-
geren, die tot do meestbelovende Hol
la ndsche etsers gerekend moet wor
den.
Toen Pieter Dupont, die hoogleeraar
in de graveerkunst was, stie'rf heb
ben wij in dén dezer kroniekjes hem
herdacht ale leeraar ©n artist Feite
lijke graveurs heeft zijn voorbeeldig
•we'rk nog niet opgelovérd. Van zijn
leerlingen werden Harting en Van
Leusden reeds ©enigermate bekend,
doch bedriegen wij ons niet uit
sluitend door etswerk, iriet door gra
vure. Du pout's opvolger, Prof. Aarts,
had reeds naam als graveur behaald
en is ©en belangrijk artist die der
nieuwe vereeniging steun kan zijn.
Evenals Derkzen van An geren be
hoort een ander jong etser, Jan Boon,
in Den Haag thuis. Deze kreeg zijn
eerste onderricht van Zilcken ©n heeft
groote verwachtingen opgewekt. Ilij
is een artist die geen haast maakt die
verwachtingen te verwezenlijken, al
deed hij de laatste ia Van een aantal
bijzonder gevoelige prenten het licht
zien.
Geheel van de kringen der kunste
naars afgezonderd staat een jongere,
die zijn ee'rste graphische wetenschap
door vingerwijzing van Van dér Valk
machtig werd. Ik meen Gerxit Haver
kamp. Deze enorme werkkracht heeft
reeds ean gansch graphisch oeuVro
achter den rug heeft, naai' ons inzien,
wanneer al die opgezameld© bouwstof
bezonken en vénverkt is, ean prach
tig arbeidsveld voor zicli liggen.
Zoo voor de vuist weg grijpend ziet
men dat het niet moeilijk is een aan
tal jongere kunstenaars te noemen,
die voor de graphische kunst iets
prestoeren kunnen. Indien het gelukt
doze allien onder het hoedje ééner
goed georganiseerde vereeniging te
vangen, kan van doze voo'rzeker ©en
krocht ten goede uitgaan. Er zijn bo
vendien onder de ouderen nog een
groot aatal artisten die zich aanslui
tend, gaarne hun steun willen verlee
nen. Storm van 's-Gravesnzande, Ha
verman, Roland Holst, Veth, Hen'rl-
cus, Van Konijnenburg om maar
weer enkelen te noemen. Het vooruit
zicht is inderdaad niet slecht en als
de nieuwe vereeniging ter afwisseling
eens wat moderne prentkunst uit het
buitenland haalt, en er 't Hollandsch
publiek mede laat kennis maken, dan'
is er eenige kans, dat dit publiek, in
dankbare ruiling weer eens een ietsje
r belangstelling in graphiek ten
beste geeft.
Wat is er sedért de Etsclub-jaren het
één en ander veranderd. De kunsthan
del doet veel tegenwoordig wat vro©^
ger door dezen nagelaten weid. En'
zoo hebben ook door den kunsthandel
de laatste Jaren veel buitenlandschfl
prentkunstenaa'rs in Holland bekend
heid verworven.
Ik denk aan Zorn, Pennel, Uhl,
Brangwyn etc. Doch er is nog genoeg
moois op dit gebied dat ons onbekend
bleef en het terrein is voor de bedoel
de vereeniging allerminst afgemaaid.
Behalve eenige Interessante overzich
ten die nog van Hollandsche kunst©,
naars te geven zijn (de litho's van Al-
lebé, Holswilder, bv.) kan men ons
nog doen kennis maken met zwart ca
wit van.... on ik geef ei' maar en
kele van de velen in overweging
Leibl, Liebdrmann, Lomerzon, Gau
guin, Lautrec, Goya, Stück, Schmut»
zon, Rassenfoss© etc etc.
„There Is much to do for every onst
There is work foi all to do". X
Der jonge vereeniging heil.
J. II. DE B0IS.
11 Mrt. '12.
