Cacao
Van Houten's
|Dc beste voor den prijs
Ik voel mij gedrongen, mijnhe-
d- IVosident, een dronk uit te bren-
g op uw gezondheid en op den
r> v.'til het dappere Fransche leger.
Op den toast der Koningin ant
woordde president Fallières:
„Mevrouw, Uw nobel afscheid s-
woerd aan Frankrijk zal zeker een
natie treffen, die onder zijn beste da-
g-au zal rekenen die, waarin het haar
gegevenj was Uwe Majesteit toe te
ja. en hulde te brengen aan de
aouvereine, die met zr-ld-
zi.-i.-o delicatesse zich heeft willen
tier:: rren in antwoord op onze wel-
knm.Mgroet.on, dat ook Ilaar Franseh
bloed door <1© aderen stroomt. Uw
warme woorden zullen zeker gaan tot
het hort van onze soldaten. Ons leger
zal trotsch zijn op de hooge waardee-
ri -■ van een Koningin, waardige erf-
gi':u:ni!> dér deugden van haar ge-
slarlit. die weet wat een volk ver
wachten kan van»de dapperheid zijner
soldaten en van gehechtheid aan het
vaandel.
„Sla mij toe, Mevrouw, nog eens te
drinken op de gezondheid van Uwe
Maji '"it, en mijn glas op te heffen
I r der vrije ontwikkeling van
Uw roemrijk vaderland."
Na afloop van het déjeuner werden
do i.ooge bezoekers door den conser
vator van het Paleis, de bekende üt-
térafeur Pierre de Nolhac, rondge
leid. O.a. werden de kamers van
Marie Antoinette bezichtigd.
Daarna kwamen do rijtuigen weer
voor, en terwijl de schitterende wa
terwerken begonnen te springen, ver
trok het gezelschap voor een grooten
rijtoer in het prachtige, dicht-be-
groe'tde park.
II e t V e r t r e k.
Tc drio uur was het gezelschap aan
het station teruggekeerd, en namen
de Koningin en de President met
groot o hartelijkheid afscheid van el
kaar.
Do president kuste de hand der
Koningin en aam daarop afscheid
van haar met een diepe buiging.
D? koningin betuigde haren dank
voor al het genotene en verklaarde,
da' hef. bezoek aan Frankrijk en de
harteiijke ontvangst, die haar daar
ten deel waren gevallen, bij haar in
blijvende herinnering zullen blijven.
Te 3 uur 21 zette de trein zich iil-
bcweging. De koningin en de prins
maakten, staande voor het portier,
buigingen voor den president en de
andere aanwezigen, terwijl de mu
ziek achtereenvolgens het Nederland
sch© volkslied ©n de Marseillaise
speelde.
Het publiek riep: „Leve de koning
in. leve Holland!"
T B r u s s e 1.
Men seint uit Brussel: De Konink
lijk© trein kwam te 8 uur 44 te Laeken
aan.
Koning Albert en koningin Elisa
beth begeleidden Koningin Wilhel-
mina en Prins Hendrik tot Esschen
De trein vertrok weer om 8 uur 51.
De terugkeer op Het Loo.
De Koninklijke extra-trein is lvo-
donnacht om 1 u. 28 voor het perron
van het paleis Het Loo aangekomen.
De red'o der Koningin blj't,
graf van Gaspardde
C o 1 i g n y,
waarover onze briefschrijver reeds
iets in 't kort meedeelde, luidt in
haar geheel als volgt:
„Mijne lleeren,
„Ik ben zeer gevoelig voor de vrien-.
del ijk© woorden waarmee gij ons hel>t
toegesproken, en ik betuig u mijn
liartelijken dank voor uw schoone
wenschan.
„Welk een verheffende gedachte
dat wij allen hier aanwezig één zijn
in liet levend geloof in Christus. Dat
geloof geeft ous het recht ons de gees
teskinderen te mogen noemen van de
voorouders, die wij met diepen eer
bied eeren, en vormt den hechten
band, dlo mij aan xpijn geloofsgenoo-
tou in Frankrijk bindt.
,,De admiraal De Coligny heeft het
geheim van dien heldenmoed gekend,
dio zijn oorsprong vindt in het vast
geloofsvertrouwen in God, en hij
heeft ons een voorbeeld achtergelaten
van een leven aan God en Zijn zaak
gewijd.
„Door dit standbeeld op te richten
heeft het dankbaar nageslacht zijn
nagedachtenis willen huldigen, en ik
acht nüj gelukkig mij daarbij heden
te kunnen aansluiten.
„Aan de vorsten van dit monument
vereenigd, heffen wij onze harten op
tot God, en verheerlijken vóór alles
Zijn naam.
„Moge het geloof van een ieder,
die m Christus al3 zijn Zaligmaker
gelooft steeds wassen en toenemen
en mogen wij allen steeds meer le
vende getuigen van den Heiland wor
den."
Daarna uit de handen van een la
kei den grooten lauwerkrans met
oranjelinten nemende en dien neder-
leggende op het monument, zeide Ko
ningin met luider stemme:
„Gaspard do Coligny, amiral de
France, machtig strijder voor do hei
lige zaak van God, voorvader van het
huis van Oranje-Nassau, ik leg mijn
nederige hulde aan de voeten van
uw standbeeld neder."
De gewisselde geschenken
De President der Fransche repu
bliek heeft aan Koningin VVilhelmina
een juwelenkistje geschonken, een
meesterwerk van den groote Fran
sche juwelier Falize. Iu liet email, dat
het kistje omgeeft zijn de wapenen der
elf provincies aangebracht, tusschen
oranjeappels in dof goud.
Op het in goud geëmailleerde dek
sel, waar het Nederlandscho wapei:
is geplaatst op een veld, waarin af
wisselend het naamcijfer van de Ko
nlngin en dat van Frankrijk voor
komt, is dit opschrift aangebracht
,,A Sa Majesté Wilhelmine, Reine de-
Pays-Bas, Armand Fallières, Presi
dent de la Republlque Francalse."
Hare Majesteit heeft aan Preside-.:
Failures een oud-Hólland scha klok
ten geschenke gegeven, aan mevrouw
Fallières een oud-IIollandsch© arre
slede en aan mevrouw Poincairé twe-
aqua rellen.
O n d e r s c h e i d t li g o n.
Koningin Wilhelmina heeft nog ver
loendhet grootkruis ip ite orde var.
don Nederlandschen Leeuw aan mi
nister Poincaré on aan do voorzitters
van Kamer en Senaathet grootkruis
in de orde van Oranje-Nassau aai:
alle leden der regeering: en aan den
chef van het kabinet van minister
Poincaré.
in de Huisorde van Oranje-Nassau
werden o.a. benoemd tot grootkruis
de Nederl. gezant te Parijs, ridder De
Stuers, tot commandeur ds. Couvo.
tot oflicier. de overige predikanten
van den Temple de l Oratoire; tot
grootkruis de heeren Mollard, chef
du prolocole ,en capitaine de frégate
De Faramond de Lafajole, attaché
naval te 's-Gravenhage. Commandeur
in de huisorde v.erd verder de malre
van de stad Orange, de heer Angnote
Lacour.
Alle officieren, die deelnamen aan
de voorbereiding der manoeuvres te
Versailles kregen de Oranje Nassau-
Orde.
Door de Fransche regeering rijn
nog do volgende decoraties uitgedeeld:
Officier van het Legioen van Eer,
de heeren Melvil van Carnbee, lega
tieraad te Brussel; De Ridder, refe
rendaris van het Kabinet der Koning
in, on Von Frank, kanselier der Ne-
derlandsche Orden. Ridder van het
I-egioen van Eer; de heeren Schröder,
oorzitter der Ned. Ver. v. Liefdadig
heid tc Parijs; Collot d'Escury, secre
taris dier vereeniging en Lanson.
president van de Ned Kamer v. Koop
handel.
Do Amstcrdamsche wethouder, Del-
prat. is benoemd tot officier van tiet.
Legioen van F.er.
Do giftder Koningin.
Voor de Parijsche armen stelde de
Kor ingin den voorzitter van den Pa-
rijschcu gemeenteraad tienduizend
francs ter hand.
Do Fransche bladen.
Het „Journal des Débals" schrijft:
„De Zondag aan het diner gesproken
woorden, vertolken met groote nauw
keurigheid .do wederzijdsche gevoe
lens van de beide landen. Frankrijk-
is trotsch, dat het op den troou der
Nederlanden een afstammelinge van
Oranje en van Coligny mag zien."
Do overige bladen wijzen op de har
telijke ontvangst van koningin Wil
helmina en doen uitkomen, dat het
bezoek strekken zal om de sympathie
van Frankrijk voor de Nederlanden
te versterken en do banden aan te
halen, die beide landen verbinden.
De indruk to B e r lij n.
De Berlijnsche II bid.-berichtgever
meldt
In korte telegrammen uit Parijs
werdt in de voornaamste Boiiijn-
sche bladen gewag gemaakt van Het
bezoek der koningin aan de Fran
sche hoofdstad. De Duitsche journa
listen in Parijs constateeren una
niem, dat do ontvangst van den kant
van het publiek zeer geestdriftig was.
Een enkele stekelige opmerking over
de beleefdheid door de koningin uit
gesproken, dat zij trotsch was op het
i-Tb"bloed, dat iu haar aderen
vloeide, kon schijnbaar niet onder
drukt worden. Zoo schrijft Max
Nordau In de „Vossische Zeitung"
„De Parijzenüars hebben koningin
Wilhelmina een zeer hartelijke ont
vangst bereid en haar op al haar we
gen met een geestdrift toegejuicht
als geen anderen vreemden vorst se
dert het bezoek van den Tsaar en de
Tsarin in het jaar 1896. De koningin
heeft zich hiervoor dankbaar ge
toond." De correspondent deelt hier
op den bekenden zin mede en levert
dit commentaar „Het scheelde wei
nig. of de koningin betoogde, dat zij
een Francais© was, zooals de Cobiirg-
eche Tsaar van Bulgarije zich hier
steeds uitgaf voor Franschnian. Bij
haar rijtoeren lachte de koningin de
menigte steeds met de grootste be-
imliuelijkheid toe en zij won direct
de harten der bevolking, vooral die
van de vrouwen. Algemeen wordt be
treurd, dut zij Maandag Parijs reeds
verlaat."
De correspondent van het „Berli
ner Tageblalt" seint; ..Overal waar
de charmante dame zich laat zien,
stonden troepen Z o nd a gsrnonsc hen,
die haar geestdriftig „Vive la reine
toeriepen. De kranten zingen jubel-
hymnes en de nationalistische bla
den vertellen, dat Wilhelmina veel
meer van Frankrijk dan van Duitsch-
land houdt. Men hoopt, dat de mi
nister van buitenland sche zaken, die
de Koningin vergezelt, mot den Fran-
schen minister-president Poincaré
spreken zal over menige vergemak
kelijking van hot economische ver
keer tusschen beide landen en de
wonsch wordt uitgesproken, dat de
Nederlandsche regeering bij deze ge
legenheid haar toestemming zal ge
ven tot het Fransche Marokko-ver-
drag. Het is den Pa rij «-naars, die
zeer voor vriendelijkheid .vatbaar
zijn, niet ontgaan, dat de toon van de
Koningin bij bet diner, dat president
Fallières haar en den Prins der Ne
derlanden aanbood, buitengewoon
hartelijk was." Hierna wordt de zin
over het Fransche bloed geciteerd
met deze opmerking :,,Dit kan den
menschen te denken geven, die zoo
stellig den nadruk gelegd hebben op
het verband tussohen den naam Oran
je en Hobenzollern." Hiermee wordt
natuurlijk bedoeld oen zeer hoogge-
nlaatste in den Duitschen lande.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
k 30 Cts. per regel.
rStel iets goeds
niet uit.
Koop dus nog heden
3 bij Uw winkelier een
I l Kg. 1.50
U -0.80
•/4Kg. 0.42*1
Ho.. -Ö.18J
PAARDENFOKKERIJ.
Te 's-Gravenhage vergaderde de
Nationale vereeniging tot bevorde
ring der paardenfokkerij in Neder
land.
r werden meer paarden ingeschre-
dan 't vorige jaar. De opheffing
der afdeeling Zeeland werd betreurd
De volgende vergadering heeft weer
te 's-Gravenhage plaats.
BRANDSTICHTING
j politie te Gieten heeft aange-'
houden den 18-jnrigen If. F., ver
docht van brandstichting bij R. Jan-
in aldaar.
NOSOKóMOS.
Te Amsterdam hield „Nosokómos",
de vereeniging tot bevordering der be
langen van verpleegsters en verple
ger-, Zondag j 1 haar twaalfde jaar-
'ergadering.
In de openingsrede van de tijde
lijke presidente, zuster Verweij Me-
jan, werd gewezen op de verschillen
de pogingen in de wetgevende en re
gelende lichamen aangewend, om de
arbeidstoestanden van verpleegsters
en verplegers te verbeteren.
Veel kan er evenwel nog gedaan
worden, zoo zei spreekster.
Aan liet door do le secretaresse,
mcj. II. G. v. d. Vies, gepubliceerde
jaarverslag ontkenen we, dat het le
dental steeg tot 777 leden.
Een uitvoerige discussie ontspon
zich over de vraag, of de vereeniging
zou deelnemen aan den optocht, te
Amsterdam voor vrouwenkiesrecht te
houden.
Tijdens de bespreking werd mede
gedeeld, dat die optocht niet zou be
staan uil de legaties vtn vereenigin-
gen. De deelneming zou persoonlijk
zijn. Het hoofdbestuur had reeds be
sloten, aan die bctooging deel te ne
men.
De discussie liep in hoofdzaak over
de principe-kwestie, of „Nosokómos"
zich alleen en enkel zou houden op
akterrein, dan wel, ook in het belang
der vereeniging, aan politiek© bewe
gingen, die haar streven ten goede
komen, zou meedoen.
Uit de vergadering werd cenige cri-
tick in dit opzicht op het huofdbe-
stuur geoefend. Een beslissing om
trent de priucipiêele vraag werd niet
genomen.
Bij de hierna gevolgde verkiezing
:an een voorzitster, noodzakelijk ge- j
worden wijl zuster Ver.veij Mejan, Rj-
lijk presidente, zich niet voor de
functie beschikbaar stelde, werd tot
presidente gekozen mej. C. J. van
Lanschot Hubrecht.
Het overige gedeelte der vergade
ring was geheel aan zuiver organisa-
torische zaken gewijd.
EEN VERZOEK OM SCHADEVER
GOEDING.
Bij een schietoefening der sectie
mitrailleurs van liet 2e regiment ïn-
fai terie te 's-IIerlogenbosch, in de na
bijheid van den Boxtelschen weg on
der de gemeente Vught, is een zeug
zoodanig geschrokken, dat zij geheel
ei al in de war is en zij hare biggen
niet kan zoogen. De eigenaar, die
thans zijn beestjes groot moet bren
gen met koemelk, heeft tot de autori
teiten een verzoek gericht om schade
vergoeding. Hij beweert daarbij, dat
zija varken totaal gek is cn dit voor
hem eveneens een schadepost is, zoo
meldt 't Hbld.
MAROKKO -IN AMSTERDAM,
't Marokko-dorp in den tuin van 't
Palcis voor Volksvlijt is thans geo
pend.
APOTHEKERS-ADSISTENTEN.
Zondag is te Utrecht de jaarverga
dering gehouden van den Bond van
apo t li k ersadsis ten ten.
Blijkens het jaarverslag ging het le
dental en aantal afdeelingen in het
afgcloopen jaar achteruit. Thans zijn
er 253 leden tegen 350 het vorige jaar.
Een bondsprogram werd voorloopig
vastgesteld.
Aangenomen werd te ijveren voor
gelijke salansregeling voor mannen
en vrouwen bij gelijke dienstpresta-
tïe.
Het hoofdbestuur werd uitgenoó-
digd aan de volgende vergadering
voor te leggen een ontwerp collectief
arbeidscontract met de Maatschappij
ter bevordering der Pharmacie.
Tot leden van het hoofdbestuur
weiden benoemd de heeren Ditmarsch
(voorzitter), Snethlage (secretaris), v.
d. Woestijne, Kamermans en mcj. v.
Gelder.
Als plaats voor de volgende verga
dering werd Amsterdam aangewezen.
VAN EEN STEIGER GEVALLEN.
Een droevig ongeluk had op het
Leidscheplein te Amsterdam plaats.
Terwijl werklieden op het in aanbouw
zijnde magazijn der firma Ilirsch be
zig waren met den steiger hooger te
maken, sloeg een opperman bij het
wegtrekken van 'n balk, dien hij niet
meer houden kon, van den hoogen
teiger op straat. Hij was dadelijk
dood. Dc opperman is ongeveer 40
jaar oud en gehuwd.
DR. DüNNKR HERDACHT.
Op de Israëlietische begraafplaats
;e Muidorberg had Zondagmiddag in
der grootsten eenvoud de onthulling
plaats van een monument op 't graf
an den in October van het vorig
inar overleden operrabijn der Ned.
israëlietlsche Hoofdsynagoge, wijlen
-ir. Joseph ITersch Dunner.
Dc heer Wagenaar hield de onthul-
lingsredc Mr. B. E. Asscher aan
aardde 't monument namens den
kerkerend.
OVERREDEN DOOR EEN AUTO.
Een 77-jarig lieer werd op do Mar-
lixstraat tc Amsterdam door een au
tomobiel o verredon. Inwendig ernstig
gekneusd en met een breuk \an lin-
.(•r-onderbeen, is hij per auto bran
card naar het WiiheUnina-gnsthuis
vervoerd en opgenomen. Naar dc ver
klaring van ooggetuigen heeft de
chauffeur aan het ongeluk geen
schuld.
OF. STAKING TE NOORDWOLDE.
Naar wij vernomen is de staking
Ier stoel on makers opgeheven. De
ischen zijn ingewilligd.
OND-ONDEROFFICIF.REN.
De jaariqksche algemeen© vergade-
ing van den Koninklijken Neder-
iandscheu Bond van Oud-Oudcrof'i-
ieren zal gehouden worden te Am
sterdam op 3, 4 en 5 Augustus.
BIOSCOOP-CENSUUR.
De Ilaagsche politie heeft de vertoo-
ing van de film Bokswedstrijd tus
schen Johnson en Jeffries verboden.
R.K. POST- F.N TELEGRAAF-
BE AMBTEN.
De Bond van R. lx. Post- en Tele-
graafbeambtcn „St Petrus", kwam
/oi dag en Maandag te Arnhem in al
gemeens vergadering bijeen.,
Vooraf ging een feestvergadcring
ter herdenking van het eerste lus
trum, te welker gelegenheid in de
St. Walburgskerk aldaar een I-I. Mis
werd opgedragen door den honds-ad
viseur, den WölEerw. Pater W. J. M.
Stollc, waarbij de afgevaardigden ter
•rgadering aanwezig waren.
Een voorgenomen optocht met ba
nieren door een gedeelte der stad
bleef achterwege, w ijl bericht was
ir gekomen van liet overlijden van den
directeur van het postkantoor te
An hem; de achterwege la ting ge
schiedde bij wijze van rouwbeklag.
Ii de feestvergadering werd liet
woord gevoerd door den ZeerEerw.
héér Bult, pastoor, en den hoer Bru-
na, redacteur van „liet Centrum".
Uil mededeelingeit van den voorzit
ter blijkt een krachtige bloei der or
ganisatie. liet ledental, dat op 31
Maart 1911 813 bedroeg, was op het
correspondeerend tijdstip in 1912 ge
stegen lot 1009, op iiet oogenblik be
draagt circa 1060, vcreenigd in 39
afdeelingen.
MOORDAANSLAG.
Zaterdagavond is de gemeenteveld-
acliter de II. van Bolnes door een
29-jarigen ijzerwerker De P. aange
vallen, die hom een diepe snede van
oor tot oor toebracht en hem 3 pezen
in zijn oor doorsneed.
De 11. had nog de kracht den dader
ui schot, achterna te zenden, maar
zakte toen ineen Voorloopig verbon
den, is bij naar liet ziekenhuis over
gebracht. Zijn toestand is bevredi
gend.
Do P. is aangehouden en ter be
schikking van dc justitie gesteld.
VAN 'T PAARD GEVALLEN.
Zaterdag is bij eene velddienstoefe
ning van liet 2de eskadron 2de reg.
huzaren nabij het dorp Grübbert-
orst de milicien-huzaar E. B. op een
spoorwegovergang met zijn paard ge
stort, zoodat hij zwaar gekneusd met
eer. goederentrein naar Venlo moest
worden vervoerd.
VERDRONKEN.
Te Menzmgeweor is een ongeveer
driejarig meisje, terwijl de moeder in
de school aan het werk was, in een
sloot, nabij die school, geraakt en ver
dronken.
STORM.
Zaterdag is le lerseke door een
stormvlaag tijdons een onweder een
zeiivaurtuig omgeslagen. De schipper
kon een plank grijpen, waarmee hij
naar den steiger van een oesterput
dreef, waar hij door behulpzame ban
de i bewusteloos op den wal werd ge
haald. Hij werd echter spoedig weer
bijgebracht, maar is nog lijdende. De
knecht was op de bovendrijvende zij
de van het zinkende vaartuig gekro
pen en werd nog in tijcis door een
korstoomboot, die van haar ankers
geslagen was, gered. De zee stond
buitengewoon woest.
DINER.
De leden der Staatscommissie voor
de Grondwetsherziening bieden he
denavond te 's-Gravenhage den voor
zitter der commissie, mr. Heemskerk,
i gastmaal aan.
NIEUWE UNIFORM.
De minister van Oorlog heeft ter
kernis van het leger gebracht, dat
de invoering van de grijs-groene uni
form binnen enkele maanden kan
worden tegemoet gezien en dat aan
vrijwillig-dienende ondcrofficie-
w.o. niet begrepen die van de
vesting-artillerie, pontonniers, torpe-
disten, pantserfort-artiilerie cn admi
nistratie-troepen zal worden vergund,
na de vaststelling der modellen, zich
i.i de nieuwe uniform te ktecden en
de tegenwoordige uniform uf te dra
gen over een tijdvak van minstens
drie jaar.
STAKING BIJ LEVERANCIERS
VAN BOUWMATERIALEN.
De Vereeniging van vervoerders
van bouwmaterialen „Loon naar
Werk" te Amsterdam, besloot giste-
met algomeene stemmen om met
ingang van Maandag dc staking voor
up bedrijf te proclamecren.
Do cisch is meer loon.
I)e staking omvat ongeveer 80
werklieden, verdeeld over 13 werkge
vers.
EEN KANTONRECHTER VOOR DEN
RECHTER.
De Ilooge Raad heeft ingevolge het
Wetboek van Strafvordering den kan
tonrechter te Goldermalsen aangewe
zen. ter behandeling der zaak betref
fende liet berijden met een rijwiel van
een verhoogd voetpad in de gemcen-
e Tiel door een knntonrechtcr-plaals-
ervanger in liet kanton Tiel.
BESCHERMING VAN DEN TREK
HOND.
Op dc vergadering van den Bond
tot bescherming van den trekhond,
?n o.a: afgevaardigden aanwezig
de afdeelingen Beverwijk en
Heemstede. Voorzitter was baron van
Tuyll van Serooslcerken uit Volsen.
Er werd besloten geen togenrequest
La zenden op het adres van den anti-
trekhondeiibond aan II. M. de Ko
ningin aangeboden. Wel werd opge-
ekl trekliondenhoudcrs aan te soo-
3i tot goede behandeling hunner
honden. Ook beter toezicht van enkele
gemeentebesturen werd noodig ge
acht.
HET VERSLAG VAN DE GROND
WETSCOMMISSIE.
De (v. 1.) „Nieuwe Courant" noemt
het rapport van de grondwetscom
missie een droevig bewijs van onver
mogen, wijl de commissie op het
hoofdpunt (de regeling van het kies
recht) onmachtig is gebleken eer.
herziening van onze constructie voor
to bereiden.
In de collegezaal in het Wilhclmi-
nagaslhuis te Amsterdam wordt van
22 tot en met 30 Juni 1912, op initia
tief van de Commissie voor Kinder
studie, ingesteld door het Neder-
landsch Onderw ijzers-Genootschap,
de derde vacautie-cursus in paedago
giek gegeven.
Tot deelneming aan dezen cursus
worden uitgenoodigd alle onderwij
zers en onderwijzerC85enwerkzaam
bij het lager en hot voorbereidend on
derwijs ©n andore belangstellenden.
Pers-Overzicht
Gemengd Nieuws
DE TUNNEL VAN DEN
LoTSCHBERG
Als men een kaart van Zwitserland
bekijkt, waar de Simpiontunnei op
staat, ziet men dadehik, dat die tun
nel voor ©en groot deol van Zwitser
land vrijwel zonder beteekenis is, om
dat de ingang aan het Rhónedul van
Midden-Zwitserland door d© Bcrner
Alpen is gescheiden. De uit de Siui-
plon-opening uit Italic komende trei
nen kunnen niet Ln een rechte lijn
verder rijden, maar moeten oen scher-
,po booht naar links, dat is naar liet
Westen maken en in die richting tot
aan het meer van Getnève verdei
gaan, eer ze weer op spoorwegen in
de richting van het Zuiden naar het
Noorden stuiten.
Reeds tijdens den bouw van den
Simpiontunnei zag men dat duidelijk
iïi, cn werkelijk is ook het verkeer
door dien tunnel nog niet bijzonder
groot geworden. I-Iet achterland, dat
door den Simplon een groote winst
uit verkeersoogpunt had te boeken, is
aan dezen kant van de Alpen betrek
kelijk klein.
ilde men den Simplon rendabeler
maken, dan moest men dus een lijn
hebben, die van Bern uit Centraal-
Zwitserland ermee in verbinding
bracht, en dan bleef er niets ander3
over dan de Berner Alpen te doorbo
ren. Onder de verschillende mogelijk
heden bleef daarbij geen betere over
dan het zoogenaamde Lötschhergont-
werp. Van Spiez uit dichtbij Interla
ken aan het Thuncrmeer loopt het be
kende Ivanderdal. Volgt men dit dal
tot liet einde, dan komt men aan den
Lótschen, waarover een pas in het ten
Zuiden ervan gelegen Lötschendal
veert. Dat mondt bij Gampel onge
veer 25 kilometer westelijk van Brieg
en precies tien kilometer boven Leuk
iu bot dal van de Rhóne.
Nadat men het over het verloop van
de lijn in het algemeen eens was ge
worden, moest vastgesteld worden,
hoe de tunnel zou loopen. Als men op
HJÖO meter hoogte bij den Büht begon,
moest men 21 kilometer doorboren; bij
1200 meter op don Kandersteger Bo
den waren het er nog slechts 14 kilo
meter en als men den spoorweg nog
hooger voerde in het dal, tot op 14U0
meter, dan werd de tunnel 8.5 kilome
ter lang.
Do beslissing viel ton gunste van
den gulden middenweg. Daaibij werd
de borings]ijn zoo bepaald, dat men
an den noordkant af den tunnel met
en stijging van 6 pro mille liet op-
loopen van 12G0 meter hoogte tot 1245,
van het midden af daalde, dan de
boor lijn op 1219 meter hoogte bij den
zuidelijken tiitgang van den tunnel.
Het verval naar het Zuiden bedroeg
dus maar 3.8 pro mille. Het sterkste
erval aan de noordzijde werd geno-
aen vanwege de te verwachten groo
te re watermassa's, die door de natuur
lijke helling uit den tunnel moesten
uitloopen. Met dat doel werd dadelijk
bij liet begin een afvoergoot voorge
schreven xaa 00 centimeter iu dwarse
doorsnede.
Naar het oorspronkelijke plan zou
de tunnel ook tot dichtbij de zuidelijke
monding rechtlijnig worden aange
legd, iets, waar men later op moest
terugkomen.
De opnemingswerkzaamheden be
gonnen in 1906. ln het volgend jam-
volgde toen het besluit van den-Bonds
raad tot subsldieering met zes mil-
lioen frans ten gunste van een tunnel
met twee stellen rails, waar men eerst
aan een enkel stel had gedacht. De
bouwkosten werden geschat op onge
veer 3600 francs per strekkenden me
ter, dat wou /.eggen, 50 millioen francs
voor den hcelen tunnel. Voor die som
ondernam een ondernemersfirma den
aanleg, maar met de beperking, dat
bij een temperatuur in den berg van
meer dan 40 graden Celsius en bij een
gewelfconstructie van meer dan één
meter dikte er een hoogere vergoeding
moest worden gegeven. Doch volgens
de berekeningen en ervaringen bij
andere tunnels in Zwitserland was
dut niet te verwachten. De tijd van
aanleg werd op juist vijf jaar geschat.
Op 1 September 1911 moest de bouw
van den tunnel zijn voltooid, zoodat
r.og in het jaar 1911 liet verkeer kon
worden geopend.
Don 15 October 1906 werd met de
eigenlijke boorwerkzaamheden begon
nen, terwijl Us*Uik*rtlj<! de cis vug.
ïyke aanlag meest beginne:! van ge
bouwen, machinehallen, woningen en
loodsen en de noodrgc dienstlijncu
moesten worden gelegd.
Van de oprichting vun een eigen
krachtstation,"kÓn ïnen voor de eeisto
maal bij den aanleg van oen grooten
Zwitserschen tunnel afzien. De Kou
der- cn Hagrieckwerken in Spiez le
verden de noodige kracht in den vorm
van een electnscnen stroom van lotGl)
spanning. Up de alaats _el'.o
werd die stroom door een aanleg .uit
transformatoren gebracht op minder
sterke spanning en daarna als middel
tot verlichting en krachtsgebreik a .u
het werk gezet
Het zou voor de hand bobben gele
gen, hem rechtstreeks in ekrtn .hü
boormachines ook voor den eigenlij
ken boorarbeid te gebruiken. Ma .r
daarvan heeft men afgo/.:cn. Er .ver-
den boormachines met samengepersto
ucht gekozen en wel aanvankelijk de
bekende Ingersolimacbine». die e li
ter aan de noordzijde, waar men te
gelijk met de zuidzijde negou te boren,
spoedig door Meyeimachmts weiden
ervangen, tenv.jl men a. n den zuid
kant de lngersc-Ji tor vergel jking ,.m
de prestatie lïCtrield,
Hoezeer die machines technisch
reeds weer zijn verbeterd, Ei ijkt -el
meruit, dal, vergeleken :-;j de b .rin
gen aan den GoUhardtuiiim., met oi
machine het viervoud van net ge.c> «-
dc in denzoifden tijd werd verkregen.
Dientengevolge werd op ecu muande-
iijksche opruiming vun ongeveer
iö.Udd kubieke meters gerekend.
Tot Juli 190Ü ging hot nominal met
de werkzaamheden. Aan den noord-
'-.ant was men 2670 meter gevorderd
daarmee beneden liet Gasten 1
jekomen, waai' de Kander door
stroomt. Hier zou naar de rneeuuig
van deskundigen een rolslaeg van 100
meter dikte den tunnel van de bed
ding der Kander scheiden.
In den nacht van den 28sten Juli 0:11
drie uur in den morgen brak bet - ii-
'eit los. Op de ontploffing van een dy-
namietlading volgde de inbraak van
ongeloofelijke massa's water en slijt;,
"lcchts twee man van de 25 man sier-
c ploeg konden ziclx redden, liet on
derzoek bracht aan het licht, dat de
deskundigen zich hadden vergist e:i
dat zich onder de bedding van de Kan-
der geen rotsen, maar los rotspuin be
vond, dat niet het water van de ri
vier was gedrenkt.
Wat te doen? Van het greote aan
tal plannen en raadgevingen, dat al
ras opdoek, nam men tv.ee ernstig in
overweging, namelijk liet gebruik van
het zoogenaamde vriessysteein en ver
mijding van de gevaarlijke plaats
dooi- er beneden langs le graven. Hul
de voortzetting van den boringsarbeid
met behulp van het vriessysteein tech-
lisch mogelijk was, kon na het suc
ces, daarmee behaald, niet worden
betwijfeld. Alleen was de ervoor bc-
r.oodigóe tijd bedenke!ijk en eveneens
moesten de kosten een bezwaar zijn.
Het zou noodig wezen, 'net rotspuin
op de bedoelde plaats van boven'af
door inbrenging van een groot aantal
meer dan honderd meter diepe boor
gaten met behulp van bev riesbuiz.cn
ZOO ver af te koelen, dat het tusschen
't puin zich bevindende water in ijs
werd veranderd, zoudat men zonder
gevaar verder zou kunnen werken.
Het eind wus echter vrij lung, en er
zouden geweldige krachten no.dig
zijn geweest, om den bc-vren toe?' nd
gedurende den geheelen duur van de
boor- en metselwerkzuamlieden ii?
stand te houden.
Ten slotte berekende men den tijd
voor don aanleg van de bevriesinrich.
ting op drie tot vier jaar en de kos
ten oj» 15 tot 20 millioen francs. U I
was te vee!. En dus besloet men op
11 Januari 19ö9, de gevaarlijke plaats
te vermijden, door er in een groeten
boog onder door te graven.
Ongeveer 1100 meter na het begin
m den tunnel moert de rechte lijn
orden verlaten en een in boog loo-
pende tunnel er voor in de plaats ko
men. Daardoor werd de heele tunnel-
lengte met. zoowat 800 meter verlengd,
de bouwkosten werden met ongeveer
drie millioen francs verhoogd, en <le
bouwtijd verlengd met vijf tot zeven
maanden. Op Woensdag 17 Februari
1909 werd dan aan den noordkant het
werk weer in zijn vollen omvang lier-
vat en met koortsachtige haast voort
gezet.
Thans is de doorboring gelukkig vol
tooid. Noord en Zuid hebben elkaar
de hand gereikt, en zooals te ver
wachten was, is de voltooiing van den
tunnel en de ingebruikneming ook
slechts eonige maanden later, dan
oorspronkelijk in de bedoeling lag,
een feit geworden.
(„De Aarde en haar Volken
NICOT1NE-VERGIF TIGING.
liet is van algemeene bekendheid
dat tabak iu sommige gevallen zeer
schadelijk op het mensciiciijk lichaam
kan werken, vooral ten gevolge van u«i
aanwezigheid van nicotine.
Nicotine is een kleurlooze vloeistof,
die zóó giftig is, dat het gebruik van
enkele druppels onmiddellijk den
dood tengevolge heeft. Nicotine is zeer
brandbaar, en zou in liet vuur der si
gaar zeker volkomen verbrand war
den, ware het niet, dat, bij hel nade
ren der hitte, de nicotine bij reeds be
trekkelijk lage temperatuur verdampt,
en 7.00 in den rook overgaat, liet
grootste deel z.et zich in den stomp van
dc sigaar of in den steel der pijp weer
af, en slechts een klein deel Lgeraid-
deld 28 pUt volgens Fróhlich) kemt
in den mond, en zelfs hiervan wordt
weer verreweg de grootste hoeveelheid
uitgeblazen. Nam men alle nicotine
van tabak op, dan zou het gebruik van
30 a 40 gium tabak voldoende zijn cm
een hevige vergiftiging te krijgen. Be
halve nicotine komen nog andere vcr-
giitigc stoffen in den rook voor, doch
daarvan is geen belangrijke vevgiiti-
ging denkbaar. Wel hebben deze stof
fen een belangrijk aandeel iu de
plaatselijke werking op mond en
keel, die wij- van tabak kennen.
Bij lïavanna-slgaren schijnt behal
ve nicotine nog een andere stof „col-
lidin" (een pyridine busis) een rol t*
spelen.
Men moet natuurlijk ondcru ucid
maken tusschen de acute en de cliro-
j nische vergiftiging. De acute ontsta it
bij gebruik van tabak als genotmiddel
natuurlijk alleen iu lichten vorm, om
dat de daarbij aan ieder bekende ge-
.waarwordingen zoo aileron aange
i naamst zijn, dat het gebruik der ta-
