Weerbericht
MEDEDEEI.INGEN VAN HET
KOMNKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorin. 10.50 uur).
Do Bildt, 12 Au» 1912.
Hoogste barometerstand 770.3 m.M.
to llorta laagste 745.9 m.M. tc Me
mel.
Verwachting tot den avond van
13 Augustus
Wind onveranderlijke, later mati
ge Noord-Oostelijke tot Noord-Wen te-
lij ken wind.
Gesteldheid van de luchtbetrok
ken tot zwaar bewolkt, regenbuien.
Tcmperatuu.-geringe verande
ring.
BAROMETERSTAND TE HAARLEM.
Achteruitgang.
Vorige stand te 2 uur 765 m.M.
OPGAVE VAN:
JOH M. SCHMIDT - Opticien
88 ZIJLSTRAAT - HAARLEM.
HOOG- on LAAQWATERSTANDEN
13 Augustus.
Hoog wa ter.
IJmutdenv.m. 8u. 14m.;n.m. 3u.!6in
Katwijk v.m. 2u. 49m.;n.m. 8 u. 11 in
Petten v.m. 3u.84m.;n.m. 8u. 66 m
Laag water.
tJmuiden v.m.llu. 14 m.; n.in. 11 u. 36m
Katwijk v.m.lOu. 64 m.; n.m. 11 u. lGm
Petten n.m.i2u. 44 m., v.in. 1 u. 6m
Hot aansteken der lantarens van
rijwielen, auto's en andere voertui
gen, moet te 8 u. 2 m. geschieden.
malen eerder tot de verkeerde daad
leideu?
Hoe dit echter ook zij, ook do prac-
tijk sprak reeds een woordje nice. Ln
do memorie van toelichting vindt men
enkele statistieken, die de goodo wer
king der voorwaardelijke veroordeo-
ling moeten aautoonen. Stork over
tuigend zijn zij niet
Tegenover deze statistieke gegevens
statui ook weer andere. De heer Jac-
quart, ambtenaar bij het Belgische
Ministerie van financiën, heeft een
statistiek uitgegeven omtrent het aan
tal veroordeelden in België van 1868
tot 1907. In België heeft men do voor
waardelijke veroordeeling ingevoerd.
En nu komt do heer Jacquart tot de
conclusie, dat oen groot aantal nws-
drijven begaan worden door recidi
visten, waaruit hij afleidt, dat de
voorwaardelijke veroordeeling weini
gen aanzet tot beterschap.
Ziedaar een stem uit de practijk.
Het blad vindt wel iets te zeggen
voor beperking der vrijheidsstraf, en
vraagt of hier niet, evenals in Ame
rika. vermaning en toezicht kunnen
worden ingevoerd, waarmee hot eer
ste door den Minister genoemd© voor
deel op betere wijze ware te verkrijgen
Sport en Wedstrijden
ZWEMMEN.
11AARLEMSCHE WATERPOLO
CLUB H. V. G. B.
A. s. Zondag, 18 Augustus, wordt
het. tweede zwemfeest in dit seizoen
der Haarlemscho Walerpoloclub H. V.
G. B. in de zweminrichting aan de
Houtvaart gehouden. Het programma
dat beknopter is dan dat van hot eer
ste zwemfeest, bevat een aantal num
mers snelz'weinmen voor de Keu nemer
Padvinders, die tot deelneming uit-
genoodigd zijn. Verder staat een num
mer goalschieten-om-prijzen voor de
polo'ers op het programma. Twee po
lo-matches worden gespeeld. H. V. G.
B. I ontmoet in vriendschappelijke
kamp de Amsterdamsche Zwemclub,
on Dolfijn I en Y III spelen de finale-
van het door H. V. G. B. georgani
seerde concours waarvoor door de*
watcrpolocommissie van den N. 7,. B.
2«n zilveren clnbmedaille als eerste
prijs is uitgeloofd.
Ten slotte staat een nummer
echoor.springen op het programma.
Op invitatie der Haagsch© Zwern-
•dub gaan Maandagavond 19 Augus
tus een zevental II. V. G B.'ers naar,
de residentie, om mede te werken aan
een door <ie Hagenaars eeorsanisc-erd
zwemfeest in-de overdekte Inrichting.
De Haarlemmers ontmoeten de Haag
sche Zwemclub in een polo-match en
enkele nummers srelzwemmen.
CRICKET.
DE DERDE DAG DER KREKELS.
Tegen Hilversum kon slechts zeer
laat begonnen worden. Hilversum ver
sterkt met de Volharding-spelers v.
Loon, Mesch en Brouwer, bat eerst,
De Krekels zijn door het natte wicket
en bal wel gehandicapt. Hilversum
mankt 187 (v. Booven 21, v. Loon 27,
Mesch 42. Brouwer 32, K. Severljn
21.) De Krekels maken 97 voor 9
(Hamburger 13, Schmeink 21. Bijle-
vcld 21, I. Hnrtog 10, v. Orden 9). Van
Booven 3 voor 31, Moesveld 4 voor 39.
WIELRIJDEN.
DE ELFSTEDENTOCHT.
De Elfstedentocht van de Rottor-
inmsche Rénncrsvereeniging ..De Pe
daalridders", die over een traject van
2*V) K.M. (grootendeels in Zuid-Hol
land) liep en te Rotterdam begon on
eindigde, is Zondag gehouden en uit
stekend geslaagd. Het aantal deelne
mers was buitengewoon groot, en on
danks de zware wegen is or flink ..nel
gereden.
In alle steden, die de wielrijders
passeerden, was de publieke belang
stelling groot. Ook bij den Huxuieui-
schen contsólepoet, bij caié Pretoria
oj> den hoek van Kleine Houtstraat
oa Kampervest, waivn velo belung-
stelloiKion, toen Je deelnemers-op-
tocht s morgens passeerde.
De rit is oen groot succes geweest.
Meer dan lOü doobieroere volbrachten
tien gunsclien tocht.
Laatste Berichten
P 1 a n t s o e n w a c lx t c n.
Ter bescherming der plantsoenen
zijn op do twee ï.iaisto kermisdagen
alle piantsoenwacnters in dienst ge
steld. Dezen deden in don Jaatston tijd
op Zoxidug geen dienst.
Krachtig© vermaning.
Zaterdagavond was een man, naar
don zin van zijn vrouw tü lang in een
café in de Kleine Houtstraat geble
ven. Hij stoorde zich niet tuin haar
verzoek de herberg te verlaten. De
vrouw ging toen op een kozijn zitten,
trok haar pantoffel uit en zoodra de
man het café uitkwam, ging zij, tot
groot plezier van de omstanders, op
hom af en klets, klets, kreeg hij met
den ptndoffel op liet gezicht. Het mid
del werkte goed de man ging gedwee
met z'n vrouw naar huis.
Op bezoek b ij don oud-
burgomcester.
Zaterdag zijn de secretarie-ambte
naren der gemeente de gasten van den
heer en mevrouw Boreel van llogclan-
deu op liun buiten Waterland".
Bisschopsjubilé.
Gistermorgen werd ondor de gods
dienstoefeningen ill do R.-K. kerken
van den kansel verzocht, om op Don
derdag u.s., den dag van het 40-jarig
priesterjubiló van Mgr. Collier, Bis
schop van Haarlem, de vlag ter zijner
eere uit te steken.
Opgeheven.
De afdeeling Haarlem van don Alg.
Nederl. Geheel Onthouders Bond, is,
raar wij vernemen, opgeheven.
I-IILLEGOM.
Gisterenavond omstreeks 7 uur,
ontspoorde de tram der N. Z. II.
Stoomtram, komende van Haarlem.
De locomotief en twee volgwagens
stonden dwars over den weg en hij
reed liet telcfoonhuisje omver, 't Ge
beurde nabij de Nachtegaal bij de
Steenfabriek. Persoonlijke ongeluk
ken hadden niet plaats liet duurde
gcruimen tijd voor de weg vrij was.
De passagiers moesten overstappen.
NED. R.-K. GEMEENTEWERK-
L1EDEXBOND ST. PAULUS.
Bovengenoemde Bond hield Zater
dag en Zondag zijn jaarvergadering
in het gebouw van den Nijmoegschen
R.-K. Volksbond aan den Van Broek-
huizenstraat te Nijmegen.
Uit het verslag van den secretaris,
don lieer G Bekkering uit Amster
dam, bleek, dat het ledental van 809
gestegen is tot 1100.
Nieuwe afdeelingen worden opge
richt te Delft, 's-Hage, Enschedé en
Helmond, de afdeeling Tilburg viel
af. Op menige plaatsen is met succes
actio gevoerd voor toeslag op het
loon wegens de duurte. Volgens het
financieel verslag bedroegen de ont
vangsten ƒ2711.78, de uitgaven
2498.93, zoodat er oen batig saldo is
van 212.S5.
Hulde word gebracht aan do leiding
door het bondsbestuur.
Een voorstel-Anisterdam, om het
bestuur van 7 tot 9 loden uit te brei
den, werd met het oog op de o s reor
ganisatie van den Bond, ingetrokken.
In de twee bestuursvacaturen werden
gekozen de lieeren N. Nuyen uit Am
sterdam en A. J. W. Nuy, uit Rotter
dam.
STAKING DER GLASBLAZERS.
Men meldt ons uit Delft:
Poor de Directie van de fabriek te
Schiedam waar gestaakt wordt, werd
Zaterdag bekend gemaakt dat 2-/5 van
het verdiende loon zou worden inge
houden.
De Directie verwachtte hiervan op
stootjes der stakers en vroeg bijzon
dere hulp bij de politie aan. De ar
beiders vroegen echter aan de poli
tie om gebruik te mogen maken van
een geinsentegcbouw in de nabijheid
van do fabriek en daar werd het loon
verdeeld. De glasmaker ontvangt u.L
het loon van zich, van den steller en
den aanvanger en moet deze twee
laatsten hun deel dau uitbetalen. Dit
gebeurt anders in de werkplaats cn
zou nu op straat moeten gebeuren,
wanneer net gemeentegebouw niet
ware afgestaan. Thans liep alles rus-
lifi a{
Door de arbeiders is naar wij ver
nemen bij de politie geprotesteerd
dat deze op verzoek van de directie
de glasblazers thuis opzoekt en hen
vraagt of zij onder bescherming naai
de mbriek willen gebracht worden.
Zondag heeft het personeel der fa
brick van J. C. van Deventer tc Schie
dam veigaderd en besloten om op het
eerste sein van het hoofdbestuur het
werk netr te leggen. In deze fabriek
werken ongeveer 250 arbeidexs.
GEHEELONTHOUDERSBOND.
Men meldt ons uit Amsterdam:
Onder leiding van prof. dr. J. van
Rees werd Zondag ln ..Plancius" do
17o algemeen© vergadering-gehouden
van den Alg. Ned. Golioelontlioude-rs-
bond.
In zijn openingswoord verwees spr,
kortheidshalve naar bet in liet Maand
blad van 15 Juli opgenomen en in de
pers weergegeven jaarverslag van
den Bond. uit welk verslag genoeg
zaam bleek dat 19111912 voor den
Bond een goed jaar was. Het ledental
was weer met 20 pet. toegenomen.
Maar van nog moer belang achtte
spr. den vooruitgang van tie bewo
ging die ver gaat boven do eigenlijke
organisatie. In het bijzonder wijdde
hij uit over de in een bepaalde rich
ting en in bepaalden vorm aange
wende eerste pogingen om hot jeugd-
wor kier .hand l© nemen en stelde
spr. in dit opzicht Zwitserland als
voorbeeld.
Ook merklo sjxr. op dat do Padvin
ders-beweging te Amsterdam, hoe
goed ook, toch overtreffon wordt door
de Padvorkeimt'.rs-beweging U> 's-IIa-
ge en Rotterdam, omdat de ©erste op
te veel militaire wijz© Ls georganiseerd
waarvan het gevolg is dat menig pad
vinder buiten dienst zich te buiten
gaal. terwijl do pndvorkenners wor
den doordrongen van zelfstandigheid
en vorantwoordelijklHjjdsgcvooI. In
liet algemeen moet in het oog worden
gehouden dat bet kind niet onkel kind
is, maar een aanstaand xnonsch.
Men moet het zelf laten bepalen
wat het gaarne wil.
Zóó krijgt men Basel hoeft het
geloerd verschillende groepen kin
deren, (tot 18-jarigen leeftijd) met ei
gen bestuur en uilen met wezenlijke
geestdrift voor hot dool dat hun ait
eigen wil lief is.
Aan liet slot van deze lrcscliouwiin-
g.ion deelde spr. mede dat ter vergade
ring tegenwoordig waren 64 afgevaar
digden van 50 afdeelingen.
Behalve verschillende besluiten von
huishoudelijken aard werd het hoofd
bestuur gemachtigd, krachtdadig de
jeugdorganisatie te steunen on op
voorstel van de afd. Koog-Zaandam
besloten maatregelen te nomen .krach
tiger dan ooit tegen hot enorme bier-
verbruik te agoeren."
Als plaats voor do volgend ealg ver
gadering werd Utrecht aongowozen.
DE AANVARING.
Men bericht ons uit Hoek van Hol-
land:
I-Iet stoomschip Frankfurt is door
vier sloephooten den Waterweg bin
nengebracht.
OVERREDEN.
De Maas en Waalsche traan over
reed Zondagavond nabij Druten II.
G., ongehuwd, arbeider uit; Druten,
met onmiddellijk doodelijk gevolg.
NIEUWE ZEEMANSBOND.
Men meldt ons uit I.Tmuiden.
Als gevolg van de staking in het
stoomtrawlerbedrijf te IJmuuien
scheidden zich in het vorig najaor
vele leden van den Alg. Ncderl. Zee
mansbond af.
Door dezen is thans oen nieuwe
Christel. Zeemansbond, „IJmuiden"
genaamd, opgericht.
Telegrammen
DE CRISIS IN TURKIJE.
KONSTANTJNOPEL, 11 Aug. (Reu
ter.) Vierhonderd nieuwbenoemde of
ficieren, aikomstig van de militaire
scaolen hebben in tegen\voord:gheid
van den sultan en de ministers den
eed van trouw afgelegd. De eedsfor
mule bevat o.a. ceu zinsnede netreL
fende de verplichting niet deel le ne
men aan de politiek en tot geen en
kele partij toe, te treden.
TURKIJE EN MONTENEGRO.
KONSTANTINOPEL, 11 Aug. (Reu
ter) Men meldt, dat de ltaiiaan-
sche gezant te Cettinje zich bij de ac
tie der andere diplomaten aansloot,
die bij de Montenegrijnsohe regeering
op een verzoenende en vredelievende
houding jegens Turkije aandrongen.
CETTINJE, 11 Aug. (Reuter.)
Officieel wordt betreffende de inci
denten aan de grens vci'klaard, dat
moeilijk te voorspellen is lioe er een
einde aan zal komen. De regeering,
die de meest vredelievende bedoelin
gen heeft, zal intusschen alles wat
noodig is doen om hare rechten, eer
eu waardigheid te handhaven.
CETTINJE, 11 Aug. (Reuter.)
Geregelde troepen hervatten gisteren
den aanval op de Moutenegrijnsche
grens, nabij Velika. Het gevecht duur
de den gebeelen dag. De aanvallers
weiden teruggeslagen.
De Moutenegrijnsche regeering
zond aan de groote mogendheden oen
nota, waarin alle conflicten, die lus-
schen Turkije en Montenegro ont
staan zijn, geweten worden aap den
ongunstigen loop der grenzen.
De nota verklaart, dat de Porte de
beslissingen der gemengde commis
sie, ingesteld om de geschilpunten
tusschen beide, landen te regelen, niet
heeft aanvaard. De rogeering is over
tuigd van de onmogelijkheid om di
rect met Tui'kije tot overeenstemming
te komen en op vriendschappelijke
wijze een einde te maken aan den
huidigen staat van zaken. Zij doet
derhalve een beroep op de groote
mogendheden, om welwillend vau
deze voor Montenegro zoo moeilijken
toestand nota te nemen cn een af
doend middel le vinden om er verbe-
tei-ing in te brengen. Montenegro is
van vredelievende bedoelingen door
drongen.
CETTINJE, 11 Augustus. (Reuter.)
De hernieuwde gevechten aan de
grens hebben in geheel Montenegro
groote opschudding verwekt De Turk-
sche strijdmacht heeft versterking
ontvangen.
ALBANEESCHE QUAESTIE.
KONSTANTINOPEL, 11 Aug. (Reu
ter.) Volgens irlichtingen uit goede
bron zou de ministerraad hebben be
sloten de Albanecscho eischen in le
willigen.
UIT MAROKKO.
TANGER, 10 Aug. (Reuter.) Vol
gons brieven uit Moge dor, is Agadir
W oensdag en Donderdag beschoten
door de ,,Cosmao".
MAZAGAN, 10 Aug. (Reuter.) Vijf
inlanders, die beschuldigd werden de
vlucht van kaid Triahi te hebben be-
vordei'd, ziin ter dood veroordeeld en
geëxecuteerd. Twee andoren kregen
gevangenisstraf.
DE REIS VAN POINCARé.
PETERSBURG, 11 Aug. (Reuter).
Minister Poincaré is hedenmiddag
door Tsaar en Tsaritza ontvangen. Na
de audiention had een dejeuner plaats
waaraan ook werd deelgenomen door
den Franschen gezant, door de Rus
sische ministers Kokoftzof, SasonoT,
den gezant Iswolski en het gevolg van
minister Poincaré. Do heer Poincaré
ontving do Alexander Ncvvsky-orde.
PETERSBURG, 11 Aug. (Reutor).
To Krasnojo Szclo Ixad in tegenwoor
digheid van don Tsaar, do grootvorst
in, de Russi.scIvo ministers een taptoe
plaats, dio ook door Poincaré en do
Franscho officieren werd bijgewoond.
Tijdens do taptoe werden den Tsaar
de nieuwlHjnCH-jnd© commandanten
van dno Pruisische regimenten, waar
van do Tsaar chef is, voorgesteld.
Na de (uptoo nxun Poincaré deel
aan een maaltijd bij grootvorst Ni
kolai Nikolajewits, waaraan ook do
Russisch© ministers aanzaten. J>cs
avonds liad in don schouwburg van
Krasnojo Szelo een galavoorstelling
plaats.
(Ilbld.)
Koloniën
DE KINA-CULTUUll.
Onlangs vergaderd© ondor presi
dium van <ton hoer Lovink het bestuur
van do vereoniging tot bevordering
van do !>elangen van de kinacultuur.
In hoofdzaak zoo werd ter vol ga-
dering medegedoeld staat vast do
oprichting van oen gouvernements-
kirune-fabriek. De fabrikanten zullen
or zich niet meer tegen verzetten. Vrij
algemeen is men van meening, dat
thans een fusie met do fabrikanten
zal volgen op oen basis van 5 cent por
unit en oen contract van 3 jaar. Daar
over zul een algemeene vergadering
beslissen.
DE SOERABAJA-11ELLETJES.
Het „Soer, Hbld." meldt, dat de
Landvoogd zich te Kediri liet voor
lichten door twoe notabele Soerabaja-
seh© Chïneezen omtrent de Fobruari-
relletjes. Do Chinoezon gaven een ge
detailleerd overzicht, afwijkend op
sommige belangrijke punten van het
officieel© rapport. Zij noemden de
winkelsluiting oen protest tegen liet
hardhandig optreden van de politie,
en verzochten voorts orn afschaffing
van do politie-rechtspraak on verbete
ring van de hygiënische toestanden.
De Landvoogd antwoordde gerust
stellend.
TWEE JAAR GEëlSCHT.
De Raad van Justitie te Somarang
behandelde de zaak van den onder
wijzer M. te Djocja, beschuldigd van
verduistering van ƒ5500 uit 't school-
klesrenfonds, waarvan hij penning
meester was. Tegen beklaagd©, die
sedert Februari preventief gevangen
zit, werd 2 jaren gevangenisstraf ge-
ei-scht on betaling van de kosten van
het geding.
Burgerlijke Stand
HAARLEM.
BEVALLEN
Aug. 9. C. C. Ar.tonisse—v. Looij, z.,
10. M. J. A. WesseliusVallogia, d.,
G. StrijderBraaf, z., 11. A. M.
Blcijswijk—Scheidw&iler, 2 d., A. v.
MelsenNiemann, d.
OVERLEDEN
Aug. 11. P. W. TI., kind van W. H.
Dinkla, 5 rond., Ged. Raamgr., G.,
kind van I,. Bakker, 13 j.. Gasthuis
laan.
ZANDVOORT.
BEVALLEN
C. M. van Tongoren, geb. Hoog, d.
A. Groot, gob. Plevier, z.
OVERLEDEN
T. Keur, 80 j. E. van der Valk, 78
jaar.
Correspondentie
Den heer v. S. Wij vinden geen
aanleiding uw stuk, over deze reeds
zoo vaak behandelde quaestie, op te
nemen.
REDACTIE.
Marktnieuws
Op do helen alhier gehouden graan
en zaadmarkt waren aangevoerd en
verkocht:
75 HL. Witte tarwe, f 7.75f 8.75.
130 HL. haver f 5.25.
Amsterdamsche Beurs.
Openingskoersen van 12 Augustus
1912.
LABO'JCHERE OYEN"3 Co s BANK.
STAATSFONDSENMARKT.
2 1/2 Certific. N. W. S. 65 1/2
TA B A K S A A N DE ELEN.
Bindjoy 90, Deli Maatschappij 582,
Meclan 244, Rotterdam Deli 400, Se-
nembah 578, Un. I.angkat 507.
RUBBER-A ANDEELEN.
Vast.
Amst. Rubber 216.
PETROLKUM-A ANDEELEN.
Vast.
Koninklijk© Petrol. 499497 1,2,
Geconsolideerde 259GO, Sumatra Pa
Jembang 1841/2, Orion 1131/2, C.
Schibaieff 22 1.1, Pref. 191/4.
MIJNAANDEELEN.
Ketahoens 35 1/2, Pref. Ketahoons
56. Cultuur Vorstenlanden 156 1/2
34, Winsthc-w. 135.20, Great Cobar
85, Preangei' Regentsch. 118, Nederl.-
Tnd. Handelsbank 213, Hide en Lea
ther 27 1/2.
De AMERIK. MARKT opende vast:
Denver 20 3/421, Eric 36 1/81/4,
Kansas 27, Preferent© 59 1/2—3/4, Mis
souri 28 3/4, Ontario 32 1/4, Rock Is
land 26 7/8, Southern Rails 30 3/8,
Union Pacific 172 1/2, C. Wabash 5,
Steel 72 llïlG, Carren 59 3/8, C. Ma
rine's 5 1/4, Preferente 18 13'16, Amal
gamated 82 3/4, C. Cigars 57, Anglo
27, Can. 40 3/8, Studeberekor 47 1/2,
C.' Multery 31 1/2.
Gemengd Nieuws
UIT DE GESCHIEDENIS VAN DE
KOFFIE.
De heer C. Koenraad verhaalt in
_De Middenstandsbond'' een en ander
over bovengenoemd onderworp .het
geen wij hier laten volgen:
Zijn or bijna geen bcschuufdo men-
schen, dio de weldadige werking van
een kop koffie nog niet hebben onder
vonden, minder bekend zijn echter de
moeilijkheden, die moesten worden
overwonnen, voordat de koffie algo-
meen verbreiding had gevonden.
Daar de koffie reeds sedert ©enige
eeuwen gebruikt wordt, zijn de oudste
berichten omtrent haar invoering na
tuurlijk zeer vaag; zij spreken clkaur
menigmaal zelfs tegen. Volgens Cra-
can twarenkennis) kan men wel hel
volKêndo met eenige zekerheid vast
stellen: „De eerste, wiens aandacht op
de kuffio werd gevestigd, was ecu
monnik, die moet hebben opgemerkt,
dat geiten, die vruchten van den kul-
ficboom hadden gegeten, daarna in
zulk ccn opgewonden toestand go-
rcakten, dut zij een tijdlang rond
sprongen en zelfs gedurende den
iiacfi,t iiiet konden slapen.
Deze waarneming wist hij le be
nutten door uit de koffieboonen oen
drank le bereiden met behulp waar
van hij zichzelf en de andere monni
ken wakker wist le Jiouden, wanneer
zij den nacht met bidden moesten
doorbrengen. Intusschen bleef de
koffie vooi'loopig nog tol do geheime
middelen behooren.
Hel begin van het tijdperk van al
gemeen verbruik als genotmiddel kan
zoo ongeveer op 1450 worden gesteld,
liet eerst in Arabic. Daar den Ismaë-
lieten het genot van den wijn over
eenkomstig de leer van den Koran
verboden is, werd de koffie door de
aanhangers van den Islam rnet des le
grooter vreugde verwelkomd, en daar
jaurlijks duizenden Mohainrnedaan-
sclie pelgrims naar Arabic trokken,
eu deze daar den nieuwen drank
leerden kennen, werd voor de ver
breiding daarvan goed gezorgd.
Maar, zooals het met nieuwigheden
gaat, zoo vond ook de koffie haar
tegenstanders. Toen in het jaar 1511
eeu nieuwe stadhouder naar Mekka
kwam, wien de koffie tol nu toe on
bekend was gebleven, begon de oox--
log tegen dezen drank. De stadhou
der, door ecu vooroordeel ingenomen,
riep de geleerde Mohammedaansche
theologen tot een concilie te Mekka
bijeen. De beraadslagingen dezer ge
leerde mannen leidden echter lot geen
enkel resultaat.
Toen er echter nog eenige genees
kundigen bij wei-den gehaald en deze
lccffie voor nadeelig verklaarden,
had haar laatste uur geslagen; liet
gebruik ervan werd verboden en
wit er op betrapt werd, werd achter
ste voren op een ezel zittend, aan de
bespotting en den hoon der straat
jongens prijsgegeven, door de straten
van Mekka geleid. De stadhouder
meende nu een heldendaad te heb
ben volbracht en bracht daarvan, in
de verwachting hoogelijk te zullen
worden geprezen, ijlings verslag uit
aar zijn heer en meester, den Sul
tan van Kairo.
Maar deze had ongelukkigerwijze
ook de koffie leeren kennen en waar-
deex-en; 't gevolg was, dat hij liet vol
gende drastische antwoord naar Mek
ka zond: „Uwe doctoren en uw stad
houder zijn ezels. Het inzicht onzer
geneeskundigen en schriftgeleerden is
juister dau het uwe, en onze geleer
den verklaren, dat de koffie een sclxa-
deloozc drank is, waarvan het ge
bruik is toegestaan en geen muzel
man zal verhinderen de zaligheid
deelachtig te worden." Zoo werd do
lcoffic „koninklijk gepreviligeerd" en
nam hierdoor hare verbreiding ondor
de Mohammedanen voortdurend toe.
Twintig jaar later ontstond te Kaï-
ro nogmaals een kofflekrijg, aange
vuurd door een overspannen monnik,
en hoewel het hierbij tot zeer onaa i-
genarne tooneelen kwam, in koffie
huizen menige kop en ander drink
gereedschap vernield werd en zelfs
koffiedrinkers door fanatieke Zeloten
werden mishandeld, behaalde de
koffie ten slotte toch de overwinning
en wel van dien tijd af in Arable voor
goed.
Ongeveer 1552 werd de koffie in
Koi.slantinopel bekend. In 1554 werd
daar het eerste koffiehuis opgericht;
maar ook hier werd haar het voor
recht niet gegund, zonder strijd het
terrein te behouden.
Sultan Achmed Chau bedreigde de
doodstraf tegen het gebruik van kof
fie en tegen het rookeu van tabak.
Maar de koffie behaalde toch de
overwinning, zij was er nu eenmaal,
cn haar gebruik werd meer tot een
behoefte, ja zelfs gaf een latere wet
aan de Turksche vrouwen een recht
op echtscheiding wanneer hare man
nen haar niet voldoende van koffie
«•oorzagen.
Iii Frankrijk werd de koffie in
1660 ingevoerd en wel in Marseille,
waar in 1671 het eerste koffiehuis ver
rees. Hetzelfde gebeurde in 1672 tc
Parijs, en in 1683 kwam de koffie
naar Weenen. Toen in Pruisen de
koffie meer algemeen bekend begon
t - worden, regeerde Fredex-ik de Groo
te dio haar als een zeer welkom be
lasting-object behandelde. Bijna ter
zelfder tijd werd de koffie in Enge
land bekend. In Denemarken ver
kreeg zij voor ongeveer honderd Jaar
de algemeene gunst.
Zoo hield de koffie langzamei-hand
haar zegetocht door de gchecle wereld
cn er is behalve de thee wel geen
enkel genotmiddel te vinden, dat zoo
giooie vex-breiding en zooveel aan
hangers heeft gevonden.
UITTE-BEROERTE
ZONNESTEEK.
In de zeer warme dagen zooals
wc die verleden zomer ook hadden en
thans hebben leest men herhaalde
lijk in de couranten, dat de men-
sclion getroffen zijn dooi- hille-beroer-
te ol zonnesteek. Het komt mij voor,
dat liet soms van een toeval afhanke
lijk is, welke etiket door den corres
pondent op de ziekte wordt geplakt
dat verreweg de meesten niet weten,
welk groot onderscheid er nog tus
schen de beide toestanden bestaat.
Met een enkel woord wil ik daarop
wijzen.
De zonnesteek wordt vei-oorzaakt
door de onmiddellijke inwerking der
zonnestralen op de bloote huid, voor-;
ai van hoofd en nek de huid is (laar
bij veelal in lichten graad verbrand.1
rood en pijnlijk. De zonnesteek treft
dus den arbeider in 't open veld, den
wandelaar, den postbode zoodra zij
zich met bloot hoofd eun dc zonne
stralen blootstellen en vooral, wan
neer ze daarin gaan slapen. Uebbon
ze van te voren alcohol gedrongen,
dan is het gevaar dos te grooter
Do zonnesteek ia oen plotselinge ent.
steking der hersenen cn gaat dus ge-
paard met de verschijnselen, aan dio
ziekte verbonden do patiënten wan-
j kelen bij 't loopen, ze vallen steeds
neer, krijgen krempen. De duizelig
heid gaat gepaard niet groote sufheid
en soms met vcrlomming de patiënt
verloout al de teekenen van conges
tie, en verkeert in groot gevuar.
Men make bij zoo'n lijder zoo spo©
<lig mogelijk dc kleoren los, legge hem
op oen koele plaats, geve hem te drin
ken en bedekko 't hoofd met ijskoude
compressen.
Zonnesteek kan men dus vermijder
door nooit, in hevige zonnestralen het
noofd ontbloot te houden eu vooral
door er niet in te slapen. De Bedou-
inon dragen tegen tie verzengende
zonnestralen een nekdoek.
Geheel iets anders is dc uandoening
die bekend staat onder den iiuum van
li 111 e-b e r o e r t e, bevangen door
warmte. Deze is 't gevolg van boven
matige inspanning bij arbeid op liet
veld of bij m&rschen onder heet en
vochtig weer. Ze komt dus ook voor
bij bewolkten hemel. De inwerking der
zonnestralen beeft hier slechts gcdeel-
Lelijk schuld de belemmering in de
afgifte en uitstialing van de eigen li.
chaamswarmte is hierbij hoofdzaak.
De lichaamstemperatuur is dus zeei
verhoogd en dit werkt nadeelig op
verschillende organen, maar vooral
op 't centraal zenuwstelsel.
De afwijkingen, die bij dit lijde.
worden gezien, zijn zeer verschilleni
en afhankelijk van den duur eu der
graad der tempeiatuursverhoogiug
waaraan de patiënt was blootgesteld
ln het begin als de lichaaxnstenipe
ratuur tot pl. min. 39 is gestegen,
wordt bij de zieken een belangrijk!
wijziging in de gemoedsstemming
waargenomen ze z.jn gedrukt, spre
ken weinig en langzaam. Stijgt u«
temperatuur hoogei, dau wordt ue
deelneming aan hetgeen er oiugaal
nog minder, de gang wordt sleepcud
de ademhaling versneld, de huid rood
de zweetafscheiding overvloedig. Re
reikt u© temperatuur van 't lichaam
40 graden, dau volgt er diuzeiiguuiü,
de patient tuimelt omver, zakt bewus
teloos eu gevoelloos in elkaar zens. De
ademhaling is dan moeilijk un ge
jaagd, de pols klein, de nuid blauw
rood (cyanoiiscbj. In sommige geval
len treden tevens delirium en stuipen
op. Dergelijke toestanden bedreigen
zeker ook ernstig het leven.
Een liooldoorzaak voor liet optreden
van zoo'n iutte-beroerte, die vaak
voorkomt bij niaruiieerende troepen,
wordt gevormd door de gesloten
iuarsciikolomie. De soldaten loopen
naast en achter elkaar eu daardoor
wordt de afgille van warmte van de
te hooge lichaamstemperatuur door
uitstraling sterk belemmerd, soms
zelfs opgeheven. Ook de kleediug, bet
gewicht, dat men draagt, het vocht
verlies gevolg van 't zweclen be
gunstigen dit optreden in hooge mate
bij iemand, die niet is getraind cn er
niet aan gewend is. Het eerste teoken
daarvan is de groote dorst. De ver
schijnselen kei lien we dus vrij wel
moeilijker is het ze te verklaren, daar
omtrent bestaat nog groot verschil
van gevoelen.
Een deel der ger.eeskundigen meent
dat de zeer vei hoogde temperatuur
van het lichaam de regelmatige func
tie der warinteregelende zenuwcentra
in het organisme verlamt. Een ander
deel gelooft, dat door de hooge teiripe-
ratuur enkele bacteriën bijzonder vu
rulent w:orden en aldus loxinen vor
men, die dan als oorzaak van de ver-
gittiging van het bloed zouden zijn te
beschouwen. Een derde deel eindelijk
denkt aan den schadelijken itivioed
der ultra-violette stralen der akti-
nische dus. Een Indisch kolonel,
Maude, hecht daaraan eel en hij heefi
daarom de helmen aan den binnen- er
den onderkant met rood laten beklee
den .Het gevolg daarvan was scliitte
rend zijn troepen bleven verschoond
cn dat niettegenstaande de buitenge
wone temperaturen, waaraan deze in
Iudie zijn blootgesteld. Hij meent
daarom/ dat vooral de chemische stra
len oorzaak der ziekte zijn.
Het spijt mij, dat ik deze redenee
ring niet juist kan vinden.
Het zijn niet alleen de zonnestralen
die de hitte-beroert© verwekken. Za
komt ook voor bij hen, die in schuren
die, om luchtstroom te voorkomen,
•zijn afgesloten het broeiend hooi
omzetten, zooals men het noemtmen
ziet ze ook hij stokers op booten, dia
toch zeker niet aan de inwerking der
zonne-stralen zijn blootgesteld en dua
van aktinisch licht geen last hebben.
En het electrisch licht dau
Kunnen we dus dc oorzaak niet we
tenschappelijk verklaren, dan rest
ons toch de vraag ,,vvat kunnen we
als voorbehoedmiddel aanwenden
Algemeen meent men, dat onthouding
van alcohol en matig vleesch-gobruik
noodig zijn daarentegen wordt drin
ken van koude koffie en thee sterk
aangeraden. Van vele landbewoners
hoorde ik echter, dat men bij den veld
arbeid hooien, dorschen, maaien,
schovenbinden den adcolioi niet ge
heel kan ontberen en ik heb reaen
aan de opvatting dezer practici eeni
ge waarde te hechten.
Valt een pa tién» neer, dan legge
men hem zoo spoedig mogelijk in
schaduw't hoofd ietwat omhoog
maakt de kleeren los, wuift hem fris-
sche lucht toe, besprenkelt hem met
koud water cn legge koude compres
sen op het hoofd. Kan hij drinken, dan
geve men hem veel koud water in
den mond; men passé bij ernstige ge
vallen de kunstmatige ademhaling
toe. Vei'toont iemand op rnarsch of bij
den ai-beid de eerste verschijnselen
van zwakte antwoordt hij b.v. lang
zaam op een vraag klaagt hij ovei
duizeligheid, staal hij onvast op de
boenen, dan is het rtede hoog tijd
hom te laten rusten op een schaduw
rijke plek. Dót doende kan men zeker
nog veel onliei! voorkomen.
Uit het gehoorde volgt en dat er
bij tc voegen is zekér haast overbodig
de wenschelijkheid' dat men èn bij
zonnesteek èn bij hitteberoerte zoo
spoedig mogelijk deskundige hulp in
roept, al zal deze bij waren zonne
steek, als de herseu-ontsteking
reeds is, in vele gevallen geen gene
zing meer kunnen brengen.
(Moleschott.) (B. A-
