hmuleis bug
TWEEDE BLAD
Woensdag 4 Dacembar 1912
Buitenlandsch Overzicht
De Baikan-vutkaan.
Tusschsn Servië en Oostenrük-
Hongarije.
Wat de Oostenrijksch-Servische
guaeslie betreft, deze is door de
uiterst correcte verklaring van den
Duitsohen Rijkskanselier, in een
Hieuw stadium gekomen. Duitschland
eai zich met die quaestie niet be
moeien, wijl die alleen de Monarchie
betreft. Maar zoo een derde mogend
heid Oostenrijk zou willen aanvallen,
zal Duitschland met zijn geiieele
macht aan de zijde van den bondge
noot staan.
Alles hangt nu af van de houding
van Rusland. Willen de Russen een
Europeesch avontuur met veel kans
op een verschrikkelijken oorlog
wagen
Oost e-n r ij k-H o n g a r ij e
en Duitschland.
In de Oostenrijksche Kamer bracht
Grous, lid der Duitsche Nationale
Vereeniging, dank aan Duitschland,
de trouwe bondgenoot in
alle omst a n d i gh ed on. De
vrede zal ongetwijfeld be
houden kunnen blijven.
Duitschland kan er zeker van zijn,
dat wij het eren trouw zullen blijven
lm iiin.UHike omstandigheden, zei hij.
Do consul-quaestie.
Uit Ween en werd aan het „Berl.
Tageblatt" geseind
„Den leden van de Weenscho diplo
matie is medegedeeld, dat het raip-
port van consul Prachaska zeer ern
stige beschuldigingen tesen de Servi
sche autoriteiten bevat.
In offïcïeuse kringen wordt verze
kerd, dat een zeer ernstig vertoog
van de Oostenrijksch-Iiongaarsche re
geering te Belgrado te verwachten is
Het heeft de aandacht getrokken,
dat eenïge Hongaarsehe bladen, die in
nauwe betrekking staan tot de regee
ring. een zeer besliste taal laten hoo-
ren De Boedapester „Hirlnp" bijv.
verklaart, dat eindelijk de tijd geko
men is om het rapport van consul
Prachaska te publiceereu. Wanneer
daarin feilen mochten worden ver
meld. die een groot© mogendheid niet
kan dulden, dan moet van koning Pe
ter geeisebt worden, dat hij 111 groot
uniform verschijnt in het paleis van
den Uusteiirijksch-HoiigaarsCiieii ge
zant te Belgrado, om zijn veront
schuldigingen aan te bieden wegens
het gebeurue en te verzekeren, dat de
schuldigen gestraft zullen vvordeu. Up
soortgelijken toon laten ook andere
Hongaarsehe bladen zich uit."
Opwinding in Oostenrijk.
Uit Lemberg wordt gemeld
Niettegenstaande de geruststellende
verklaringen van de regeeriug duurt
de stormloop op de spaarbanken
Bteeds voort. Onder de boeren-bevol-
king en in arbeiderskringen is het
gerucht verspreid, dat bij een even
tueel uitbreken van den oorlog het
papieren geld geen waarde meer
heeft, waarop zij duizenden bankno
ten in zilveren, nikkelen en koperen
geld begonnen te wisselen. In de klei
ne Galicische plaatsen maken specu
lanten van de gelegenheid gebruik
om papieren gold tegen spotprijzen op
te koopen
üe Balkan na den oorlog.
YVannesr straks de vrede tusschen
Turkije en de Balkan-staten zal zijn
gesloten, zullen vier groote quaesties
moeten worden opgelost, die nu reeds
de algemcene aandacht vragen van
Europa, en die voornamelijk koning
Ferdinand aan Bulgarije veel hoofd
breken bezorgen.
In de ee-sto plaats de strijd tus
schen Uos.enrijK en Servië, over de
Adi ialische haven, verder de Koe-
niecnscu-iiulgauiscliiö quaestie, de
verdeeling van het Turksche gebied
en de mogelijkheid, dut het vredes-
tractaat tusschen de Balkan-staien
eu Turkije ttoor ue groote mogenuno-
den aan een herziening vvordl ouder-
worpeu, zooals het vreuesriac.aat
van San Stefa.no in 1878 op het Con-
gies vau Beriijn.
In de Servisc h-0 o s t e n r ij k-
sche quaestie werkt Bulga
rije voor een vredelieven
de oplossing. Het heeft in
Servië reeds tot gematigd-
beid aangeraden en tevens
duidelijk doen uitkomen,
dat de Balkan bond niet
voor de geschillen van een
zijner leden met een derde
mogendheid naar de wa-
peus zal grijp en.
De Roemeensche wenschen zijn aan
Bulgarije welbekend, en reeds voori
den oorlog is daarover gesproken.
Dat een overeenkomst zou zijn oauge-1
gaan is wel beweerd, maar niet bei-
De Bulgaarsche staatslieden zijn
bezield met den oprechten wensch, do
billijke Roemeensche eischen zooveel
mogelijk ïd te willigen. Men ver
trouwt in Bulgarije op de wijsheid en
de goede, hartelijke betrekkingen tus-
sclien koning Carol en koning Ferdi
nand, om een vredelievende regeling;
tot stand te brengen, en men acht een
strijd over die quaestie volkomen uit
gesloten.
De derde quaestae is de verdeeling
van den buit. Dat is de moeilijkste en
de neteligste. Wel zijn vooraf in groo
te trekken de plannon opgesteld,
maar bij de uitvoering zullen over
enkele punten moeilijkheden ontstaan
door al te groote hebzucht en naijver.
Toch acht men dit in Sofia geen re-
den, dat de pas ontstane Balkanbond
daarover zou gaan kibbelen en daar
door het resultaat van het gemeen
schappelijk optreden zou doen verlo
ren gaan. Integendeel men verwacht,
dat daarop de Bond niet zal stranden.
Met een gevoel van onwil bespreekt
men echter de mogelijkheid, dat Euro-
pa weer zou gaan wijzigen in het ge-
aioten vredesverdrag. De Turksche
j bereddwillicrheid. om gronte concessies
te doen, bijna het geheele Turksche
gebied-voetstoots af te staan, heeft in
éulgaarsche regeeringslcringen be
zorgdheid geweldmen wantrouwt
die al te meegaand© hondïng, omdat,
men vreest, dat Turkije op een wijzi
ging ten nadeele der Baikan-stnïon
rekent. Dit gevoel is versterkt door
hetgeen Von Bethmann Heilweg
Maandag zei over den wensch der
mogendheden. ..om Tnrbite te behou-
den als politiële© en economische
j macht".
Do Balkan-stoten zijn dan ook voor-
I namens zich tegen elke wijziging van
het VTedesvend-rs-g ten nadeel© der
Balkan-staten en ten vooraeele van
Turkije, te vei zetten. En zoo het noo-
dig mocht blijken zullen de BaJkan-
staten, na den oorlog, hun legers niet
afdanken, maai- ander de wapens
houden, om, desnoods met gevaar
voor algemeene verwikkelingen, t©
zorgen dat de resultaten van de be
haalde overwinningen hen niet kun
nen worden ontrukt.
Wapenstilstand ea vredesonder
handelingen.
Via Londen kwam gistermiddag het
bericht uit Konstantinopel, dat het
protocol van den wapenstilstand go-
teekend was.
Dat stemde hoopvol.
Maar nu komt weer een tegen
spraak, 't protocol is nog niet
geteekend. 't Duurt dus wel lang,
voor de onderhandelingen over den
wapenstilstand slagen.
Aan wie de schuld
Verzekerd wordt, dat de voorwaar
den van Turkije voor den wapenstil
stand veel omvattender zijn, dan uit
de telegraphische mededeelingen
eerst viel af te leiden. Turkije zo-u na
melijk niet alleen bet recht eischen
om allo belegerde vestingen (Adriano-
pel, Skoetari en Janina) van het noo-
cTiige te voorzien, maar bovendieu alle
losse troepenafdeelïngen in Macedo
nië en elders en eveneens de bevolking
van verschillende doelen van het riik.
De Turken eischen bovendien J -t
recht, om over de Adriatische- en de
Jonische Zee voorraden te zenden on
der vrijgeleide van de geallieerden.
Een telegram uit de hoofdstad van
Bulgarije meldt thans Naar aanlei
ding van het gerucht, dat, tengevolge
van de onverzoenlijke houding der
Grieken, het sluiten van den wapen
stilstand vertraging zou ondervinden,
wordt in bevoogde kringen verklaard,
da.t de wapenstilstand he
den (Woensdag) zal worden
geteekend. desnoods zon
der u o G rieken, die dan, zoo
zedit willen, den oorlog al
leen kunnen voortzetten.
Heden wordt uit Konstan tinopol ge
seind
De wapenstilstand met
Servië, Bulgarije en Monte
negro is geteekend. De oor
log met Griekenland wordt
roort gezet.
Via Londen komt bovendien de me
dedeel ing, dat Turkije reeds ©enige
koeren getracht zen hebben, Grieken
land. to verlokken, zich van den Bal
kanbond sf te scheiden.
Eu.... er wordt bev.eerd, dat Tur
kije moeite doet, zelf eeii plaulsje in
den Balkanbond te veroveren.
Van den reiie uurut voorlooipig
met uivoer g^proken. Wat te begrij
pen is, zoolang de wapenstilstand nog
met tot stand gekomen was. Dit is
zeker de vredesvoorwaarden, die
luer en daar, en telkens uuueis als
mededeehngen. uil de besto oï ul-
l&rbosie bron 1 worden meegedeeld,
berusten aiie op vermoeuens.
Eeist nu de wapenstilstand er is,
kan over den vrede onderhandeld
worden, en dan zullen, natuurlijk
voorstellen warden gedaan, waarover
gesproken kan worden, eu die tot io-
Ivcn en bieden aanleiding moeten go-
ven.
Het resultaat toch van den oorlog
Is voor Turkije niet zoo verniet fcend
geworden, als het zioh voor een paar
welven liet aanzien. De versterking eu
de verbeterde organisatie van het
Turksche oosterleger heeft Turkije
wel geen militaire successen gebracht
maar aan den zegetocht der Bulga
reu wel een ernstige hinderpaal in
den weg gelegd, en daardoor den po
litieleen toestand voor Turkije verbe
terd. De aanvankelijke voorwaarden,
dia de verbonden mogendheden Tur
kije willen stellen, en met het mes op
de keel willen dwingen aan te ne
men, zullen wel heel wat worden ver
zacht, voordat zij in bet vredestruc-
taat worden opgenomen.
Een Turkse h-B ulgaarsch
verbond?
Dit zou wel hei merkwaardigste slot
van een oorlog zijn een bondge-j
nootschap tusschen de vijandeu
Bij de onderhandelingen over den
wapenstilstand en den vrede poogt
Bulgarije naar aan de „Frankf.
Ztg." wordt gemeld de Turksche
gevoeligheden zoowel mogelijk te ont
zien. Het ligt in den aard der dingen,
dat als Turkije in de toekomst nog
slechts een landgrens in Europa zul
hebben, en wel aan een Turksch-Bul-
gnarsche grens, de Bulgaarsche in
vloed aan den Gouden Hoorn zeer
groot zol worden. En Bulgarije be
reidt zich er op voor, om dien invloed
reeds nu te verkrijgen en goed te ge
bruiken. Daarvoor voert bet, buiten
de onderhandelingen over wapen
stilstand en vrede waarbij bet als
gevolmachtigde der andere Bnlkan-
staten ©en merkwaardige houding
heeft aangenomen afzonderlijk on
derhandelingen met de Turksche ro-
geering, over de verstandhouding na
den vrede. Wanneer die onderhande
lingen tot een goed einde kunnen ge-
j bracht worden, zuilen zij op de be
sprekingen over den vrede van groo-
1 ten invloed zijn, omdat die ondertun-
delingen het aangaan van een direct
bondgenootschap tusschen Turkije en
Bulgarije ten doel lieobc-n.
Van de oorlogsvelden.
DE SERVIéRS.
Een telegram uit het hoofdkwar
tier van net Servische leger te Uesk-
joeb meldt
i De Sm tsche troepen trokken vier
dagen geleden Durazzo binnen. Zij
hadden vooraf, zonder, tegenstand te
ontmoeten, Tirano bezet Nadat Tira-
no genomen was, werd een eecadron
I cavalerie naar Durazzo gezonden. Bij
den ingang der stad weid dit esca-
dron opgewacht door afgevaardigden,
die de o vergeving aanboden.
Drie uren later trok de Servische
cavalerie de- stad binren, geestdriftig
ontvangen door de bewoners.
Den volgenden dag kwamen ook in
fanterie en artillerie te Duruizzo aan.
DE BULGAREN.
In AdrianopeL
De toestand in de door de Bulgaren
belegerde Turkse lie vesting Adriano-
pel is heel slecht. Door het bomburde-
ment, dat veel brand veroorzaakte, is
yeel ellende aangericht.
Na den wapenstilstand is wel ©eni
ge verlichting van de rampen in die
vesting te verwachten, want dan zal
do burgerbevolking mogen aftrekken.
Maar.... waarbeen zullen de be
rooide Turken vluchten? De regoering
is niet bij machte een veilig toe
vluchtsoord aan te bieden.
Ts uit Europa peen hulp voor de
arme vluchtelingen te verwachten
De Tnrksohe Sultan zond een tele
gram aan koning Ferdinand van
Bulgarije, waarin hij den nadruk
leggende op de vredelievende stem
ming verklaart, dat hii geen af
stand knn deen van Adrinnonel.
da arde 7. e stad een Turksch
heiligdom is.
Of de Bulgaren daarvan zich veel
zullen aantrekken
DE TURKEN.
De militaire autoriteiten maken
toebereidselen, alsof het leger den
winter in de Tsjataldja-stelling zal
moeten doorbrengen.
Zou "t nog zoo lang duren
DE MONTENEGRIJNEN.
Bij Skoetari hoort men wear ge
ducht kanongebulder. De stad wordt
door de Montenegrijnen steeds nau
wer ingesloten.
DE ALBANEEZEN.
Uit Valona wordt geseind
„Naar aanleiding van het bnmbar-
dement van de stad bracht Ismnel Ke-
mal oen bezoak aan de cousuls van
i Italië en Oostenrijk, wien hij verzocht
j aan hun regieringen mede te doelen,
opdat het door haar bemiddeling ook
ter kennis van de andere kanselarijen
van Euro.pa kan worden gebracht, dat
j het Albaneesche volk in vrede
j wenscht le leven en. met in zijn rust
gestoord te worden,
j Ismaël protesteerde tegen den ongo-
rechtvaardigden aanval, tegen do
1 poging, om Albanië van Turkije ie
isoiceren en tegen oe verbreking der
i telegrafische verixindangeu.
j «Er komen eiken nog gedelegeerden
aan uit het noorden en het zuiden van
Albanië. De Mirdieten hebben hun
odhaesïe betuigd en o. a. den abt
Docci als gedelegeerde gezonden.
Dat de openbare meaning in Europa
gunstig gestemd is jegens Albanië,
blijkt uit de geestdriftige telegram
men, die uit alle streken ontvangen
worden.
De Italo-Albaneezen te San Paulo
(Brazilië) hebben een nationale vlag
aangeboden. i
AÜSFlel.
Koning A 1 bert van Be1gi2
is ongesteld, influenza.
Vernieuwing van het Drie
voudig Verbond.
De „Frankf. Ztg." verneemt, dat in j
Rijksdagkringen officieel is medege- j
deeid, wat na vele berichten van «.'en
loatsten lijd ook niet te betwijfelen
was, dat de bondsverdragen van de
leien van hel Drievoudig Verbond op
nieuw vernieuwd geworden zijn.
De Mongoolsche quaestie.
Volgons ieriebten, die de Chinee-
ache regeering verstrekte, wordt de
Russische troepenmacht. die ver
schillende punten in West-Mongol ié
en Chineesch Turkestan bezet hcrudt,
op lS.iiOO man geschat, waarbij dan l
nog 7000 man moeten worden ge-
voesrd, die gereed staan om de pro
vincie Ui binren. te rokken.
In Chin esse he reeeerin.crsikrlrig>o»
word't beweerd, dat de Russische ge
zant te Peking den Tast ontving miar
Petersburg te vertrekken, om dan
toestn r.d met minister Saaonoff te In
spreken.
Een boodschap van Taft.
De boodschap van president Tn ft
aan liet Congres begint met oen aan
sporing om eensgezind vast aaneenge
sloten te blijven ten aanzien van de
buitenlandsJ:e politiek, die buiten
den partijstrijd behoort te staan. De
betrekkingen met alle mogendhe«len
berusten up Jen sterkstee grondslag
van harmonie en vriendschap
De regeeriug tracht den Amerikaan-
schen handel te bevorderen volgens
hot beginsel, dat de regeering steun
I verleent aan elke wettelijke en nutti
ge Ameiikaansche onderneming in
hot buitenland.
De president verklaart te betreuren,
dat het Congres de arbili rge-tractaicn
met Groot-B littanmë en Frankrijk
niet had goedgekeurd, h j hcpleit een
v. ijzig ing van de tarïefwetten, ten
einde de positie van de Voroenigdo
Staten in cemmercieele onderhande
lingen met buifenlandsclie staten te
versterken.
Taft doet het voorstel aan de hand
van een progressief tarief tot ?5 proc.
ad valorem, dat het uitvoerend
bewind zou kunnen toepassen, als de
omstandigheden het noodig mochten
maken.
De president sprak vomer zijn leed
wezen er over uit, dat het Congres
geen wet had aangenomen op den
groiiuslag van de Haagsche opiuin-
conferentie en verzocht het Congres,
de neodige ontwerpen nog in «leze zit
ting aan te nemen. Hij weidde uit
over de noodzakelijkheid om steun te
verIoenen aan de «zwakkere staten van
Midden-Amerika, opdat deze zich ln
financieel opzicht zouden kunnen re-
ha li tee ren. Taft wees op het geduld,
dal .Amerika heeft betoomd door in
Mexico niet tusschen beide te treden,
en gaf aan Guatemala en Honduras
den rnad, zoo spoedig mogelijk aan
de rechtmatige eischen van de buiten-
landsche schuldeischers te voldoen,
waarbij hij liet doorschemeren, dat
Amerika zich anders misschien ver
plicht zou aohten maatregelen te ne-
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Over de zitting van gisteren nog een
enkel woord,
i Het debat over hc-t amend.-Mar-
chant op art 162 der Indische Begroo-
ting, met de strekking om geen gel
den toe te staan voor de oprichting
vau een gouveruemenls-guUu-perchu-
fabriek te Tjipeter, hield de Kamer
nog lang bezrg. Met den heer Mar-
chant wilde ook de heer Bo'gaardt het
1 plan niet doen uitvoeren, wanneer de
Min. niet verklaarde dat alle schade
aan de Ned. guttapercha-fabriek te
Singapore toe te brengen, niet zou
I worden vergoed. De Minister van Ko-
j loniën, de heer De Waal Malcfijt,
vond daartoe geen aanleiding. Hij
j ontkende dat op unfaire wijze rnis-
bruik was gemaakt van het door amb
tenaren ontdekken van net proccde
der -\ed. ,-cn ucuiiere onderneming,
die trouwens, als zij zelf de gronu-
slof voor 't product gebruiken, zien
elders kon voorzien, jje Min. toonde
verder do remaniliteit van de gepro
jecteerde fabriek aan. i'ocn meende
tie lieer Bos dat er nog al risico aan
verbonden scheen; en om eiken twij
fel op te heffen aan de eerlijkheid van
de aan te vangen concurrentie, raad
de nij oen ivun. aan om uvei ue quaes
tie vau 't procédé den Uctrooiraud
Yoorui advies te vragen.
Tusschen de heeren Vliegen en Vau
Kamebeek ontspon zicii over dc
quaestie der uitbreiding van de
blaalsoudrijven een geuachtenwisse
ling van principiëelén aard. Was üe
eerste daar sterk vóór en dus te-
?:en het amendement de heer Vau
larnebeek meende dat wij op den
verkeerden weg waren met 't uit han
den nemen van de industrie aan de
particuliere nijverheid en hij keurde
het denkbeeld van deu heer Bogaardl
ook af om de schade dan maar te
vergoeden. De heeren De Meester eu
Patijn schaarden zich aan de zijde
dei Regeering en verdedigden haar
recht op 't vrije gebruik van haar ei
gen grondstoffen Maar er mocht h. i.
van schending van fabrieksgeheim
geen schijn overblijven en daarom on
dersteunden zij t denkbeeld van een
voorafgaand deskundig onderzoek op
dit punt. Daartoe verklaarde de Mi
nister zich ten slotte bereid; hij zou
den Ocirooiraad vooraf (hoezeer in
zijn oog onnoodig) raadplegen.
Dit ook nog verder uil te strek
ken, n.l. tot een voorafgaand onder
zoek nopens de rentabiliteit (door 't
bestuur der guuvernements-bedrijven)
wees de Minister af, ook op üerhaul-
den aandrang van den heer Mer
chant, die intusschen, door den stap
tot toenadering van den Min. in zoo
ver bevredigd was, dat hij vrijheid
vond zijn amend, in te trekken.
Daarmee liep het debat af.
Nog twee andere zaken werden be
sproken. Bij art. 165 het boschwezen,
waarbij de heer Middelberg op de
uitbreiding van de particuliere exploi
tatie der djatu-bossclien aandrong
als beter dan de gouvernemenls-hout-
ve&Lenj en de heer Van Vlijmen een
pleidooi hield voor de betere beiokli-
ging van de Europ. ambtenuren bij
dezen tak van dienst, die hij op één
lijn wilde zien stellen met ingenieurs.
De Minister bestreed 't een en het an
dere en betoogde dat de positie van
liet personeel voldoende was.
Bij art. 168 drong de heer Jan-
nink met waardeering van de maat
regelen ter bevordering van de ka
toenindustrie iu Palembang, er op
aan ook elders die cultuur in te voe- i
ren (vooral op Borneo) en zoo ons
land tot een wereld-katoenmarkt te
maken. De Minister beloofde in die
Xicnuug ie zuilen weiivzaani zijn.
ue nduiój1 uraout t tot aiu. Vil,
Buiq. opeunaie v\ eriteu, aie lieden
le lu du uur aan de orde kwam.
ln üen luop uer zitting van gisteren
is t aangeuuuue.i art. 7 uer rlcgroo-
liug tah muiuid.ilusCue Aaaeu, (ver-
nuwóiug ucj. um-itmcuieii tan de ui-
piuiuavioj met bi stemmen tegen 4
(soLiansieu) aangen omen.
Bepaald is, met wijziging van 't des
wege vroeger genomen besluit, om
Ue regenng uer camnsten enz. vuu
uc amolenaren mj do Departementen
vau algemeen bestuur niet bij üe be
ha ndemig van Hoofdsi. I (alg. beraad-
bidgingenj, maar van Hoofdst. X
(Laudiiouw) alzoo morgenavond
aan ue orue te stellen.
HOF VAN ARBITRAGE.
De bsmuideling van het aan arbitra
ge onderworpen geschil tusschen
Frankrijk en Italië, betreffende do
aanhouding van de Fransche postboo-
téii de Carthage en de Manouba tij
dens deu Itahaansch-Turkschen oor
log, weike behandeling aanvankelijk
bopaald was op 28 September van dit
jaar werd,_naar men zich herinneren
zal, voor onbepaalden tijd uitgesteld
wegens het deelnemen van een der
scheidsrechters, den heer Fusinato,
aan de vredesonderhandelingen tus
schen de Italiaansclie en Turksche ge
volmachtigden te Ouchy.
Inmiddels is besloten, bij de zaken
betreffende de Carthage en de Manou
ba nog te voegen een geschil omtrent
Ue aauhouumg tan ue stoomboot ia-
Vióuauu, nu oen ©«quote, nuar
ui„o van mi inciuent gehouden, met
tot een bevredigend resultaat heeft ge
leid.
ueze zaken zullen zoo meldt de
N. R. Ct. nu tegelijk worden be-
reent eu mgeuaan Uuur het scneidsge-
reoht, indertijU samengesteld ter ne-
1.audelmg van de quaestie der Cartha
go en Manouba.
Thans is Lepaald, dat de behande-
lieg van deze zaken in de tweede helft
van Maart een aanvang zal nemen.
DE ROODVONK-EPIDEMIE TE AM
STERDAM.
I We lezen in de „Tel." o.a.:
Zooals men uit net gepubliceerde
sluutjt gezien zal hebben, bedraagt
hel aantal aangegeven ruodvonk-ge-
vallen in de week van 25 Nov. tot en
i met 1 Dec. 15 minder dan in de daar-
aan voorafgaande week.
Op zichzelf heieekent het cijfer wei-
nig, doch, wanneer men bedenkt, dat
sinds maanden het aantal gevallen
vrijwel stationnair bleef, kan men de
daling een verblijdend verschijnsel
noemen.
Irouwens, en dat is van meer ba-
lang dan de simpele cijfer-vergelij
king, ook de medici zijn over het al
gemeen van oordeel, dat de epidemie
afnemende is, al kan zulk een ver
klaring nooit met beslistheid worden
afgelegd, om de doodeenvoudige re
den, dat men elk oogenblik voor nieu
we complicaties kan komen te slaan,
j De ziekte bepaalt zich in den laat-
stcn tijd hoofdzakelijk tot de Jordaan,
't Jacob van Lenncpkwarticr en de
üosterparkbuuxt; wat natuurlijk niet
wil zeggen, dat nergeus anders in de
stad roodvbnkgevallen voorkomen.
Onze laciihoek
EEN SLIM BOERTJE.
Er is een koffiehuis, dat de proel
neemt om op marktdagen voor zijii
bceren-klanten hoog©re prijzen te
vragen.
„Waarom is dèt?" vraagt een
boertje, die zijn rekening te hooj'
vindt.
„U moet hier niet alleen betalen
voor uw kadetjes en koffie, maar ook
voor de lokaliteit, de schilderijen te
gen den muur, enz. enz.", antwoordt
de keliner.
Den volgenden marktdag komt het
boeltje terug, maar als de keliner1.
bij hem Icornt afrekenen, betaalt 6ij
het onvernoügde tarief, onder protest
van den keliner.
„Hou je toch stil, man!" lacht
'het bce.ij^, hoef immers voor de
zelfde schilderijen van de vor ge
week niet weer extra te betalen?"
(Hbld.)
Zooals bij elke epidemie komt hel
ook in dit geval voor, dat roodvonk-
verschijnseiun verzwegen worden.
Over 't geheel genomen is inen ter
bovoegder plaatse echter nogal te
vreden over de aangifte. Vooral in
den iaatsten tijd geschiedt het vrij
getrouw; zelfs komt het zoo nu en
duu voor, dat een ziekte, alB roodvonk
aangegeven, per slot van rekening
van veel onschuldiger aard blijkt to
zijn.
Up den gang van 't onderwijs werkt
de heerschende epidemie véél minder
storend dan men aanvankelijk had
gevreesd. Numineriek is het aantal
kinderen, dat de school verzuimen
moet, omdat thuis een geval vau rood
vonk voorkomt, nogal aanzienlijk,
doch de verzuimen zijn over een
groot aantal inrichtingen van onder
wijs verdeeld, zóó zelfs, dat er geen
enkele schooi aangewezen kan wor
den, waar 't verzuim zóó is, dat men
van een ontvolking kan spreken.
De schoolartsen oefenen in dezen
tijd een bijzonder scherpe contróle uit.
Bij vele roodvonkpatiëntjes toch is
het verloop der ziekte zóó goedaardig,
dat de kinderen nergens over klagen
en de ouders pas bij 't vervellen be
merken, dat er „iets bijzonders aan de
hand geweest moet zijn".
Dat het aantal aan roodvonk over
ledenen uiterst miniem is, heeft men
uit de wekelijksche slaatjes kunnen
zien. liet absolute sterftecijfer voor
roodvonk Ls hier ter stede zelfs lager
dan ie Rotterdam, waar de ziekte niet
epidemisch heerscht.
Nog steeds worden elke week ceh
groot aantal roodvonk-patiënten in
de gasthuizen opgenomen.
De gemeente heeft tegen zekere
voorwaarden de beschikking gekregen
over een barak van liet Roode Kruis,
die onlangs uit Noorwegen waar men
hem besteld had, hier aankwam. In
deze barak vinden 30 tot 35 patiënten
plaats, liij staat op de terreinen van
het Wilhelmina-Gasthuis, waar bo
vendien nog twee barakken, tezamen
plaats biedend aan een zestig- tot ze
ventigtal patiënten werden bijge
bouwd. Deze barakken zijn geheel in
gericht overeenkomstig de eischen,
die een doelmatige ziekenverpleging
stellen kan. Ze hebben centrale ver
warming, electrisc-h licht, toevoer van
warm en koud water.
Verder heeft men de typhus- en
diphteriiis-patiënten in het Binnen
gasthuis naar een ander gedeelte
van het gebouw overgebracht dan
waar ze tot dusver werden verpleegd.
Op die manier kwamen 65 bedelen
vrij ten behoeve van roodvonk-patiën
ten.
Aangezien men zich niet verant
woord achtte in dezen tijd, nu van
den Balken berichten over cholera tot
ons komen, indien men geen voldoen
de ruimte voor andere besmettelijks
ziekten vrij liet, werden in de Wens-
lauerstraat een leegstaande school en
een dito hulpschool voor dit doel in
gericht en wel zóó, dat mochten er
cholera- of pokken-patiënten ver
pleegd moeten worden, hun aanwe
zigheid niet 't minste gevaar voor
de omwonenden kan opleveren.
Men ziet het, er is thans voldoends
ruimte voor roodvonk-patiënten ge
vonden.
Als de ouders nu maar medewer
ken, in dien zin, dat ze geen gevallen
verzwijgen, en de kinderen dadelijk,
wanneer blijkt dat ze thuis geen
doelmatige verzorging krijgen, naar
de ziekenhuizen worden gestuurd,
dan kan het haast niet anders of do
epidemie moet gaandeweg vermin
deren en over niet al le langen tijd
geheel verdwenen zijn.
VERBRAND.
De 77-jarige mej. II. aan het Jnns-
veld te Utrecht, die naar het gasthuis
vervoerd werd, wegens bekomen
ernstige brandwonden, doordat haar
kleerc-n boven een stoof met vuur
vlam vatten, is, volgens de „Tel.", auu
de gevolgen daarvan overleden.
Yaa Knast en lassteaaare
LIV.
Van de nagelaten werken door Joh.
Cohen Gosscnalk, wiens dood dezen
zomer door ons in deze feuilletons
vermeid weid, is thans Je Amsterdam
(bij Van Goghj eene tentoonstelling
ingericht.
W. Steealioli schreef esn ltort woord
ter inleiding van den catalogus en
ter karakteriseer ing van den gestor
ven kunstenaar. „Het is werk
schrijft Steenhoff daar waarin do
kwaliteiten zich op schier schroom
vallig© wijze vertoon en, waaraan al
thans allo opzichtige inklocddng
vreemd is. Zijn schilderwerk kan
soms de sporen dragen van een al te
zwaarwichtige inspanning, maar het
is rijker aan inhoud, deugdelijker van
gehalte, dan zoovele werken die vet-
lokken door eene vluchtige blinking
langs de buitenzijde". En over den
persoon van den te jong gestorven
schilder, haal Els nog dit aan:
„Man van scherp inzicht en smaak,
had hij stellige meeningen over kunst
en over de aan het kunst werk te stel
len eischen, en wat uit zijne handen
kwam. wilde liiï daaraan verant
woord nebben. Door de picturale be-
kui-mgen van de kleurveischijiuug
zich te laten afleiden, lag niet in zijn
aard; hij streefde principieel naar do
uitbeelding, de uitvorming, van het
luecschwezen, bij het doorgronden
der individualiteit uit de bijzonder
lijk© kenteekenen van een gelaat.
Ware Cohen Gosschaik biijven leven,
hij was wellicht oen onzer deugdelijk-
ste conferfeiters geworden".
Gaarne beveel ik deze expositie van
ongeveer tachtig nummers in de be
langstelling aan. Het doet soms wel
dadig aan in dezen tijd van vaak veel
te vroeg exposeeren van wat er wol
zoo een beetje op lijkt, en wel in de
lijn valï van wat door het publiek
gaarne gezien en vooral ge
kocht wordt, eens een oeuvre te ont
moeten van een schilder, die zefl
wist dat hij nog niet was, waar hij
wezen wilde, zelf echter zijn eigen
scherpe criticus was, en dóórwerkte,
dóórwerkte om het genot van het werk
al leen-al.
Eene andiero tentoonstelling, die
een paar dagen na Sinterklaas in het
Suasso-museum geopend zal worden,
zou ik evenzeer gaarne ouder de aan
dacht brengen. Het is die der jonge
vereeniging van graphische kunste
naars on ik kom er voorzeker op te
rug. Doch ue herleeiae belangstelling
voor prentkunst, etsen iiiho s, hout
sneden enz. enz. gaat mij ie zeer ter
harte orn niet bij voorbaat voor deze
expositie 'belangstelling te vragen, die
ze ongetwijfeld zal blijken te ver
dienen.
Bq bare oprichting hob ik haar or
ganisatie reeds vermeld. Men weet
dus dat de leiding Berust bij m-listen
als Veldheer, Mouiïjn, Eiha Fles,
Derkzen van Angeren; misschien lukt
het der jonge club, door hare tentoon
stellingen «li© van de vroegere Neder-
lamdsehe Etsclub ia den schaduw te
stellen. Deze laaisto waren vaak sohil-
leiend, en van het mooiste wat toen
tertijd gemaakt werd, gemeenlijk wel
voorzien.
Als de Prentkunstenaars er hun
nen intocht houden, zullen de leden
van Sint Lucas wel weer zoo onge
veer uit het Gemeentemuseum huistoe
gegaan zijn. Het is in Sqasso een le
vendig va-et-vient van kunst en ku-n-
stenaarscer.poratiea. Hoe jammer dat.
wie daartoe de macht hebben, er
niet, eens in slagen, den Amsterdam
mers en omwonenden een verzame
ling als die van Von Nemez, thans te
Düsseldorf, te laten zaen. Wat een op
voedende fcraohl voor het kunnen
kunst-zien bij ons Hollanders, zou
daarvan kunnen uitgaan.
Nu. is er op zoom St. Lucas-tentoon-
stetling, als bijna immer, te veel wat
liever in den wehviilendeu kring van
familie en kennissen, dan in deu vaak
scherp-crilischen der publieke opinie
getoond ware. Men kan mij tegemoet
voeren dat men toch niet alles be
hoef t te zien, maar het is niet voor
tegenspraak vatbaar', dat het iinuier
door wassende quantum al te taak
het gen.eten van do wein;go bijzon
der© dingen in den weg staat.
Op Sint Lucas' wintertentoonstel-
ling waren er van drie leden meer
uitgebreioe inzendingen te bezien en
to waardeeren. G. W. Knap iiad een
der vierkante zalen geheel voor zich,
en gevuld met zijn geschilderde reis
impressies op een tocht door Italië
verzameld. DaarnaasE vulden P. van
der Hem en Leo Gestel te zamen óéne
groote ruimte.
P. van uer Hem heeft bij het kij
kend en koopend publiek groote ver
wachtingen opgewekt. Na zijne ten
toonstelling in het vorig jaar bij Gou-
pil in Den Hang, is ook daar zijn
faam groeiende. Hij is oaitegenzeggo-
lijk een knap teekenaar, één van de
soort waarvan wij ten onzent niet
vele exemplaren bezitten. Hij zou, als
teekenaar aan den SimnLicissimais of
Le lUre verbonuen geen slecht figuur
maken. Hij heeft de voor een Hollan
der niet gemakkelijk bereikbare,
vlotheid van aanduiding eu typee-
ring zo ader overlading te geven, hy
vult gemakkelijk zijn vakken met
kleur die, oou oppervlakkig eteai char-
meerc, in één woord: hij is de goede
illustrator, de geboren journalist met
verf en krijtjes. Diepzinnigheid moet
ge er niet achter zoeken, evenmin de
weelde van 'n bezonken sentiment in
kleur; hij ontroert niet, verhaalt luch
tigjes, grappig, hier en daar een beet
je spuitend nu en dan, leuk, leutig eu
luchtig. De illustrator; en een heel
knajipe.
In zooverre ga ik met de communis
opinio uc coordmen kan iemand met
die uitmuntende eigenschappen een
finantieel sterke toekomst voorspel
len. Doch wil deze soort kunst op oen
hooger plan komen dan dient er meer
te zijn van wat ik nu er in inïs: een
eigen stijl, een cachet van een dwin
gende persoonlijkheid, wat een Dau-
mier of Gavarai in zoo hooge mate
bezaten of een Heine of Gulbrausson
in onze dagon bezitten.
Voor het oogenblik interesseert mij,
met al hare schommelingen een car
rière als die van Leo Gestel meer. En
dezen schilder steken voor ©on deel
dezelfde qualiteiten als in Van der
Hom. Ook bij dezen was, vooral vroe
ger eeu sterke illustratoren-neiging
overheerschend. Later is hij meer
schilder geworden, mei neigingen
naar nieuw© schilderwijzen en nu
toont hij zich sterk onder den invloed
der cubisien, van wier vereeniging hij
ueei uitmaakt. Of dier laatste exposi
tie. of Le Fauconnier liet hem gedaan
heeft? In de damesportretten hier op
St. Lucas, toont hij zich een beminne
lijk cubist. Hij schijnt me niet zoo
intransigeant als de voormannen dic-r
methode, en er gaat zelfs een aange
name bekoring uit van de fijne,
ietwat weekei ij ke kleur die hij zijnen
cubistischeu juffers mede-geeft. Leo
Gestel weet zach voor overdrijving te
behoeden, van anderen heel wat op to
pikken en dat tot iets zeer aanneme
lijks te verwerken. Het broeit ook bij
dezen schilder blijkbaar nog. Of er
uit dozen een sterk eigen type groeien
zal, Is moeilijker te voorzien. Hij be
hoort editor zonder twijfel tot d i
jongeren wier verder arbeiden men
mot belangstelling volgen zal.
J. H. DE BOIS.
