HjWEII'S ItóiUB
Lv-
DERDE BLAD
24 Bocemlier 1912
Buitenlandse!) Overzicht
O® Balkan-vulkaan.
Be Vredesonderhandelingen.
De conferentie heeft Maandagmid
dag vergaderd en is na een zitting
van bijna anderhalf uur weder uit
eengegaan tot Zaterdag.
De Turken drongen niet verder aan
dij de proviandeering van Adrianopel
Dc B al kan sla ten -gedelegeerd en deel
den de vredesvoorwaarden mede,
waaroii de Turken uitstel verzochten,
teueinde ze te kunnen bestudeeren.
De geallieerden stellen de volgende
eischeil
le. Turkije doet afstand van het ge
heel© gebied ten Westen van een lijn.
Uitgaande van een punt ten oosten
van Bodoslo aan de Zee van Marmara
cn looiende tot aan de golf van Mala-
tra aan de Zwarte Zee, met uitzonde
ring van het schiereiland Gallipolh
2o. van de eilanden in de Aegeïeone
Zee.
3e. van a.lle rechten op Kreta.
Do Albameestfh© quacstie wordt aan
de beslissing der mogendheden over
gelaten.
De zware eiscRen der geallieerden
maakten een pijnlijken indruk op de
Turksche gedelegeerdenmen heeft
evenwel toch hoop óp een bevredigen
de oplossing.
De Turken gaven definitief hun" be
zwaren tegen de aanwezigheid der
Grieksche "gedelegeerden op.
Gevaar voor hervatting
van 'd en. str ij d.
Uit Petersburg wordt geseind
„De onder-minister.van buitenlamd-
6che zaken, Neratof,. verklaarde aan
een medewerker van de „Petersburg-
ka ja Ga zet a", dat de Turksche gede
legeerden op het oogenblik zeer wei
nig geneigd zijn tot concessies, zoo
dat het hervatten van den oorlog voor
de Tsjataldjadinic meer. dan waar
schijnlijk is."'
flo kosten van den oorlog.
Het Engelsche blad de „Economist"
.heeft (volgens de „Tel.") een begroo
ting opgemaakt van de kosten van den
BaLkan-oprlog. Be onkosten van de
Biol/iiisesring en het aanhouden der
troepen na het teekenen van den wa-
Censtilstaud niet medegerekend,
onnt het blad tot dé volgende becijfe
ring
Bulgarijeaantal mans (Snappen
300.000, Servië 200.000, Griekenland
"150,000 Montenegro 40.000 Turkije:
400.000, totaal 1.0.90.000.
Aantal dagen dat oorlog gevoerd is:
Bulgarije 47, Servië 47Grieken
land 64 Montenegro 56 Turkije
64.'
Onkosten gerekend a 60 c. per man
en par dag Bulgarije J 84.600.000
Sc.. ié: 56.400.000; Griekenland:
57.600.000 Montenegro: 13.440.000;
Turkije: ƒ153.600.000; "totaal:
ƒ365.640.000.
Het blad zegt, dat als de kósten, die
gemaakt worden gedurende den wa
penstilstand, hierbij worden gevoegd,
dan zullen de onkosten van de vijf
oorlogvoerende staten de 420 millióen
gulden zeer- nabij komen.
Van de oorloijsvslflEii.
D e 'G r i e k e n,.
De Turksche-dagbladen melden een
overwinning der Turken bij Janina.
De Turksche vloot.
Uit Konstantinopel wordt geseind
De Turksche vloot is weder naar de
Dardanelien vertrokken, zonder een
gevecht te hebben geleverd.
Dg quaestle Uisscben Servld en
OosLeurijk-Honearije
doel nogmaals te toonen.' dat de Ser
vische regeering. van harte wenscht,
dat de hangende quaesties op vrede
lievende wijze worden opgelost, ge
heel en al uit vrijen wil, een bezoek
gebracht heeft aairderi Oostenrijks,ch-
Hongaarse'hen .gezant te Belgi'ado en
dezen verklaard, dat de Servische re
geering oprecht betreurt, dat de Oo-s-
tonrijkscl'i-Hohgaarsclie consul Pro-
chaska te Prizreild door de militaire
autoriteiten onbehoorlijk bejegend is.
Daarmede kan deze aangelegenheid
als op bevredigende wijze ufgedaan
worden beschouwd, zoo wordt uit
Belgrado geseind.
In elk geval is 't een stap in de goe
de richting, maar üostenrijk-IIonga-
rije acht het excuus van' Servië nog
niet volledig.
Do Keizer ontving den nieuwen
Servischen gezant Yovanovitsch, die
zijn geloofsbrieven overhandigde.
Oorlogsgovaar tnssaben Rusland
en Gbina?
Er is blijkbaar een verscherping ge
komen in de verhouding van Rus
land en China en de toestand schijnt
niet zonder gevaar. In Petersburg
verklaart, men clan ook, Rusland's te
gemoetkomende houding inzake Ser
vië juist uit de moeilijkheden, die
Rusland in Azië wellicht 'staan te
wachten.
Te Berlijn, zijn telegrammen uit Pe
tersburg ontvangen, meldend, dat elk
oogenblik een botsing- tussehen de
Russische en Chineesche troepen
wordt verwacht. De oorlogslast neemt
jr. China toe en ihet heet, dat de re
geering dien oorlogsgeêst onder
steunt.
Allirlsi.
M o e i 1 ij k li e d e n voor de
Frinschn in Zuil-
Marok k
Het -bericht, tiat ©enigen tijd gele
den werd ver-spreid, als zou de macht
van den pretendent El Heiba totaal
gebroken zijn, zoodot men met hem
geen rekening meer behoefde te hou
den, is te optimistisch geweest.
Thans blijkt, dat een gedeelte van
de gemengde mehalla (Fransche en
inla-nd-sche troepen), die tegen den
pretendent in het veld was, verraad
heeft gepleegd, niet het gevolg, dat
de Fransche troepen op oen gegeven
oogenblik .zich -met de blanlco wapens
een weg hebben moeten banen door
de opdringende vijanden. Zij slaagden
er in, om onder hevel van majoor
Massoutier, ten getale va,n ruim 400
roan met een paar stukken geschut en
mitraiJleürs. oen kasbaift (sooi"t fort)
te bereiken, waarin zij zich kondon
verschansen. Zij worden thans op 35
K.M. ten zuiden van Mogador en 8
K.M. ten oosten van de kust belegerd
door eenige duizenden Berbers. Ook
Mogador zelf is door de Marokkanen
geheel 'geïsoleerd van de buitenwe
reld. In alleri.il zijn te Casablanca
maatregelen getroffen om over zee
troepen tót ontzet te zenden.
Tot nog toe ihee-ft majoor Massou-
tier eiken aanval weten af te slaan.
Maar de toestand schijnt vrij hache
lijk te zijn, vooral daar de" zee zoo
onstuimig is, dat de ontscheping van
de troepen en het geschut tot heden
haast ondoenlijk was.
Uit Mexico.
Het schijnt, dat het nieuwe optre
den van de rogeering der Vereenigde
Staten tegen Mexico een gevolg is van
de onbevredigende antwoorden, die
president Madero gaf op de Ameri-
kaansche. verloogen wegens op Ame
rikanen gepleegde gewelddaden.
Madero zou o. a. hebben verklaard,
dat Mexico den Amerikanen geen bij
zondere bescherming kon waarbor
gen, en dat'liet lót'der in Mexico ge
dood© Amerikanen dikwijls aan eigen
schuld was Ie wijten.
President Taft Bet toen, de Mexi-
caaosche regeering een niëiiwe waar
schuwing" tóekomon, waarop weer een
onbevredigend antwoord ivérd ver
kregen, en uu zal dé gezant Wilson
nog eens weer een krachtiger gestelde
prolesb-nota overhandigen.
Uit'Washington -wordt geseind, dat
aan het Amorikaansche .departement
vu u buiten! audsche zaken reeds be
kend is, dat- 150 Amerikanen liet
slachtoffer, zouden zijn geworden van
gewelddaden van Mexicanen.
Uit.El Paso w.ordt gemeld, dat de
opstandelingen Assomption aanvielen
en 250 man ongeregelde bonds troepen
vernietigden.
Regent of K o n i n g v a n
Beieren.
Prins-regent Ludwig lichtte aan den
minister-president een schrijven,
waarin hijvzégt Met innigen dank ge
denk ik allen van verre en nabij, die
mij in dezen tijd van beproeving bij
stonden. Met het oog op de beweging,
die'wegens de regentsehapsquaestie 't.
land beroert, spreek ik als mijn beslis
ten wensch uit, dat voorloopig van
ecnig'en maatregel tot beëindiging van
liet regentschap zal worden afgezien,
e S.c a nd i n a.v.is.c he
lande n.
De regeeringen van Denemarben,
Noorwegen en Zweden hebben onder
handeld óver een gelijkluidende re
geling der uit de Ilaa-gsche conventie
v o or tvloeie-i ide n out r aliteitsb ep al to
gen.
Doze onderhandelingen hebben o-p
alle principieels punten tot overeen
stemming gevoerd. En de regeoringen
zijn nu overeengekomen, dat geen der
drio ragêeringen in de door haar goed
gekeurd© regelingen wijziging mag
aatibrongen zonder tijdig hiérvan
eerst de beid© andere, regeeringen op
de hoogte te hebben gebracht, zoodat
overleg mogelijk ia.
Amsterdamsche Kout
Een gelukkig te-eken des
tijd-s. Duur women.
Het onderwijsdebat.
Het jaar-einde nadert en met ddé
nadering komen de retrospectieve be
schouwingen, De bespiegelingen, over
het wel en we© dat wisselingen ep
veranderingen in den af gel© open
jaarkring brachten voor eigen leVen-,
voor gezin en stad en land.
En zóó gejaagd kan lret.bedrijvige,
woelig© leven in een stad als Amster
dam 'toch niet zijn, of bij de jaarwis
seling wordt toch een korte pauze
-gehouden en 't is alsof de wilde jacht
naar dé behartiging van allerlei be
langen een wijle geslaakt wordt bij
het opmaken van de rekening om te
zien of er winst© was.
Wij, in- Amsterdam, -hebben reden
t© over om tegen het einde van't jaar
eens een' wijle tot ons zelf te komen
en ons eons rekenschap te geven van.
de groot© veranderingen die bezig zijn
zich 1© voltrekken in onze stad en van
wat ons in de toekomst I© wachten
staat.
Wat zag het afgeloopen jaar veel
verdwijnen, wat gaan we de toe
komst in vol plannen en vol idealen
van ©en groot, machtig Amsterdam.
Verbouwing, .uitbreiding, vernieu
wing, dat is de orde van den dag en
waar sloopershanden nijver bazig
waren hel werk onzer vooroudere te
slechten en de x-esultaten van de vlijt
van eeuwen met den grond gelijk 1©
maken, is men' reeds allerwege weer
met nieuw-bouw bezig.
Nieuw© 'straten 'en pleinen, nieüwé
verkeerswegen, nieuw© gebouwen,
daarop is het streven gericht, daaraan
wordt - gewerkt, met kracht cn ener
gie.
Een belangrijke factor heeft zich
daarbij" natuurlijk doen gelden: de
aeslheLiek; de gedegen overweging
dat, waar zooveel nioois en ei
genaardigs uit oud-Amsterdam ver
dwijnen gaal. gezorgd moet worden
dat het nageslacht vindt: een Am
sterdam, aan de eischen van dezen
tijd en een voorspoedige -toekomst vol
doende en tevens zóó dat het nieuwe
.aan sdhoonhéidseischen voldoet.
't Kan, helaas, niet gezegd worden,
dat Rijks- en stadsbestuur tot nu to©
blijk Jwbben gegeven van bijzonder
veel eerbied voor de. beginselen van
aesthetiek. Er zijn zoo nu en dan din
gen'geschied, die niet bepaald getui
gen van ©en streng in acht nemen
van schoonheid s-eischen, vangroot©
piëteit voor bestaande kunstwerken.
Ik heb al eens gewezen op het rom-,
melig aspect van het Leidsch© Plein,
ondanks het vorstelijke gebouw, van
Hirsch. Met angst moet- men zich af
vragen.hoe het Damplein zal worden.
Gelukkig, en daar wild© ik op wij
zen. laten de kringen der kunstenaars
zich niet onbetuigd, wanneer het geldt-
bestaande schoonheid te bewaken, of
te voorkomen',' dat in d© toekomst
schoonheid geschonden wordt.
Een sterk sprekend voorbeeld heb
ban we gezien bij den Drucker-uit-
b.ouw. Zoodra hot gevaar dreigde, dat
liet Rijksmuseum door weer ©cn nieu
we puist ontsierd zou worden, liepen
de kunstenaars te hoop en deden hun
ernstig protest hooren.
En 'nu ook weer nu èr nog
slechts een zweempje van een gevaar
dreigt, nu nog slechts geruchten
rondwaren ziet men hetzelfde.
Be bedoel de vrees voor schennis
van Qoellyns beeldhouwwerk in liet
fronton van het Paleis.
Wio nu op den Dam het Paleis aan
schouwt; ziet, aan den linkervleugel,
heel in de hoogt© een stelling.
at gebeurt daar en wat zal daar
gescliieden
Op 't oogenblik..,. nog niets.
Men weet, dat de versiering van het
Paleis-fronton afbrokkelde. En nu
moet een onderzoek worden ingesteld
en de toestaud. daar natuurlijk verbe
terd.
Dat is volkomen e n r g 1 e.
Maar nu wordt' gemompeld, dat de
restauratic zal geschied-en door de fa
briek van beeldhouwwerken van dén.
ouden Dr. Guypers te Roermond, wel
ke fabriek in opdracht zou hebben
o ik aan te vullen en bij te we-riten,
wat noodig is,
Daartegen nu wordt geprotesteerd.
In kunstenaarskringen kan men
niet gedoogen, dat Quellyns mees ter -
lijk' Ijecldiió'uwwórlc in hel frönt Van
Jacob van Cam pens achtste wereld
wonder op fabriekmatige manier zou
worden „afgebikt" en „bijgewerkt".
Inlusschen is deor den heer Jan
KalCf in het Genootschap Architecture
een zeer geruststellende mededeel in g
gedaan, nh, dat ©r geen sprake is
van een opdracht tot het restaureeren
is gegeven aan wie dan ook, dus ook
xüet aan de fabriek van Dr. Cuypers.
Gelukkig en daar wees ik reeds
op dat ook hier de kunstenaars hun
stem laten hooren om liet uit kunst-
hisförisch oogpunt waardevol fronton
ongeschonden te bewaren.
Een minder gelukkig feeken "des
tijds is de zeer merkbare tendenz in
Amsterdam om de wohinghuren aan
merkelijk te verhoogen.
Bij een vorige gelegenheid heb ik
al eens geweze op den woningnood in
Amsterdam.
Nu 'kort geleden zijn weer nieuwe
gegevens verschenen, en daaruit
blijkt, dat de.woningnood thans nóg
nijpender is.
.Het percentage d©r leeg staand© wo
ningen is uiterst gering, zoo laag, ge
loof ik als nooit te voren.
Voornamelijk geldt dit voor arbei
derswoningen cn ook voor woningen
van meer dan 350 huur per jaar. I-Iet
gunstigst is de toestand ten opzichte
der woningen van 260—350 huur
per jaar, maar toch ook in deze prij
zen is het nog moeilijk een woning te
vind en.
De huiseigenaren beleven schoon©
dagen. Zij .slaan de huren op zonder
blikken of blozen, en als de huurders
er van spreken heen te gaan, zeggen
ze met ©en beminnelijken glimlach:
hoe eer hoe liever, voor u tien, twintig
anderen, die meteen méér moeten be
talen.
Het is werkelijk een noodstand.
Bij deze hooge woninghuren zal het
den-onderwijzers niet onwelkom zijn
wanneer de voordracht van B. en W".
wordt aangenomen waarbij gehuw
den onderwijzers en weduwnaars bo
ven 2.8 jaar 200 tegemoetkoming
wordt- gegeven.
Maar zoover zijn we nog niet.
Het onderwijsdebat, waarin de
Raad een middag cn avond verdiept
en verward is geweest, hoeft over t
algemeen weinig bevrediging en
weinig tevredenheid gebracht.
B. en W. zijn met een salaris-voor
dracht gekomen, die al heel weinig
verbetering in de salarissen bracht
en do amendementen, die inderdaad
verbetering zouden kunnen brengen,
"yverden verworpen, terwijl ook amen
dementen, die de bedoeling hadden
bezuiniging te brengen in de kosten
die dë voordracht van B. en W. mede
brengt, werden afgestemd en overhel
amendement om de onderwijzeressen
salarissen te verbeteren, staakten dc
stemmen.
Bij .dezen verwarden toestand
vraagt men zich af, wat hel loi van
de voordracht bij de volgende raads
zitting zal zijn.
Zullen de rechtsche raadsleden, de
zich reeds zuo huiverig hebbeu ge
toond- om salarïsverhooging tot te
staan, nóg voor de voordracht stem
men, '.'waar door aanneming^ van de
socialistische motie (na 18-jarigeu
leeftijd het salaris der- onderwijzers
ƒ1500) de kosten wederom vermeer
derd zullen worden.
En anderzijds zuilen zij, die overi
gens wel bereid zijn eenige finanliëele
offers te brengen tér verbetering dei-
positie van het onderwijzerspersoneel
een voordracht aannemen, die zoo-
wel'de onderwijzeressen als de hoof
den voor verbetering uitsluit?
- Van welingelichte zijde deelde men
mij althans mede, dat het nog zeer
kwestieus is of de voordracht 'een
meerderheid zal kunnen krijgen.
Dat dc onderwijzers en onderwijze
ressen.; die in grooten getale de zit
ting van Donderdag bijwoonden ze
stonden zelfs in dichte drommen op
straat en hieven bij 't uiteengaan van
den Raad gejoel aan allesbehalve
ingenomen zijn me-t den gang van za
ken, spreekt van zelf.
AMSTERDAMMER.
Binnenland
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij konk. besluit is, onder intr. van
besluit vuil 26 Oct. met ingang van 16
Febr., benoemd tot dir. van het post
en telegraafkantoor t© Doesburg, P.
N. I.) ,1'dtzer, thans hoofdcommies
der post.
Is, voor het tijdvak van 1 Januari t.
m. 31 Aug., benoemd tot leer.aar 11. H.
B. S. te' Hooru, N. G. W. li. Beeger te
Utrecht.
Is aan B. G. van. Berkel, op verzoek,
met ingang van 1 Jan., eervol ontslag
verleend als bew. van de hyp., kad.
en scheepsbew. te 's-Gravenhage, met
dankbeteuiging voor de aan den lan
de bewezen diensten.
Bij res. van den Min. van Kol. is H.
W. Hoégeri', 'gew. assist, aan hét hyg.
inst. der Gem. Universiteit te Amster
dam, gest. ter besch. van den Gouver
neur-Gen. van Ned.-Indië, ten einde
tijd. te worden belast met bacter. ar
beid, ter bestrijding van de pest daar
be lande.
NED. ROODE KRUIS.
I-Iet Hoofdcoiiiité van het Ne'der-
landsche Roode Kruis ontving gister
middag uit Tsjoi-loe van dr. Sikemeier,
hoofd dor Nederiardsche ambulance-
voor Bulgarije, het volgend telegram:
Wij werken mot 8 personen van den
Bulgaarschen geneeskundigen dienst,
Ons hospitaal wordt veel bezocht er
bewonderd. Allen maken het wel. De
Nederlaudsche ambulance wenscht u
een gelukkig Kerstfeest.
ROODVONK TE AMSTERDAM.
In de vorige weck zijn 74 gevallen
voorgekomen, waaronder geen enkel
niet doodclijken afloop.
PLAATSELIJKE CONTRóLE VAN
BOTER.
B. en W. van Vlissingen stellen
(volgens de Tel.) den Raad voor, een
verordening vast te stellen op het
merken- van boter in die gemeente;
waarbij de gelegenheid \yordt open
gesteld om boter, die een vetgehalte
heeft van ten minst© 80 en in be
hoorlijken staat verkeert-, te voorzien
van een gemeentelijk waarmerk.
VERDRONKEN.
Schipper C. Kramer, van Enkhui
zen, heeft in de Zuiderzee een lijk ge
vonden, clat iu verregaanden staat
van ontbinding verkeerde. Het is
Waarschijnlijk het lijk van een schip
persknecht, die 5 weken geleden na-
hij Marken over boord is geslagen.
Het is te Enkhuizeri naar de begraaf
plaats overgebracht, zou meldt de
„N. It. Ct.".
KAMERVERKIEZINGEN IN 1913.
De afde.eling Apeldoorn van de S.
D. A. P, heeft, zoo meldt „Het Volk",
den heer A. Dijkgraaf, te Schoonho
ven, als candidaat aangewezen.
SOCIALISTENBOND.
Men bericht aan „Het Volk üat er
vanwege dé leiding binnenkort voor
stellen zullen worden gedaan, .om tot
ontbinding van den Socialistenbond te
besluiten.
AFSCHAFFING BAKKERS NACHT
ARBEID.
Nu liet nationaal comité voor af
schaffing van den uaklcuriiiachtarbeid
ontbonden is, tengevolge van oneenig-
lieid over het wets-oiuwerp-Aalberse,
wórden er, naar dc „Rotlerd." ver
neemt, pogingen aangewend, om een
nieuwe organisatie voor hetzelfde
doel in het leven te roepen. Lid daar
van zullen kunnen worden- zoowel
personen, alsvcreenigingeu. Dit Is
zoo bepaald, om den B-akkerspa
troonsbond te bewaren voor geschil
len in elge'ri boezem, daar zich iu de
zen bond zoowel legen- als voorstan
ders bevinden.
De oprichtingsvergadering van het
nieuwe comité is bepaald op Woens
dag 15 Januari le Utrecht. Vuorloo-
pige secretaris is de heer II. B. F. v.
Bossum, te Amsterdam.
GEVAARLIJK SPEELGOED.
Zaterdagmiddag speelden té Wol-
phaartsdijk twee jongens met een ge
laden revolver. Onverwachts ging een
schot al' en de.kogel tróf den 15-jari-
gen P. F. in 't been. Geneeskundige
hulp moést onmiddellijk worden inge
roepen. L)e-gemeente-veldwachter nam
het wapen iu beslag, zoo meldt ue
„Tel.".
Het kind van den heer B., te Os-
sendrccht, ongeveer 1 1/2 jaar oun,
haalde, naar de ,,'s-I-i. Ct." meldt, uit
een iade een-stukje hout, dat net ju
den mond stale en inslikte.
liet bleef dwars in de keel zitten,
waardoor het bijna stikte. De dokter
werd onmiddellijk te hulp geroepen,
die "t stukje enkel kon zien, en niet
meer bereiken, wijl het steeds.zakte.
Hij bevrijdde liet kind van de: be
nauwdheden. Het stukje hout zakt
nog steeds, doch zal wellicht den
gewonen weg volgen, liet kind lijdt
hevige pijnen. Het gevaar van slikken
is evenwel geweken.
- JUBILEUM.
D© heer M. L. Q. van LedJen Hulse-
bosch, inspecteur der Volksgezondheid
j voor Zuid-Holland en Zeeland, li-er
denkt heden den dag, waarop hij vóór
j 40 jaren hel apcthekersdinloma ver-
wierf.
DOODELIJKE MISHANDELING,
j T© De kien is bij een vechtpartij een
{persoon uit Erterbrock zoodanig ge-
sneden, dat hij aai; de wonden overle-
id-en is. De vermoedelijke daders, twee
gebroeders, zijn in hechtenis geno
men.
BRANDEN.
Gisteravond ontstond bron'd in den
winkel van den vischhandelaar Slot
te Apeldoorn. De winkel brandde bij
na geheel uit. Verzekering dekt de
schade.
VERVROEGDE SLUITÏNG-
De apothekers te Zaandam hebben
unaniem besloten met ingang van 1
Januari a.s. hun apotheken des
avonds te 9 uur te sluiten, zoo meldt
do Tel.
NOG WAT WACHTEN.
Verleden week, zoo lezen 'wij Tn dé
,/Ass.' Ct.", wérd door R. Hofman te
Weerdingerveen, zijn lOOsten verjaar
dag gevierd. Thans blijkt, dat d©
man... 70 jaar oud is.
Voor 20 jaar is ihet gemeentehuis
te Exloo afgebrand en later is de ou
derdom van Hofman daar verkeerd
geboekt.
fntusschen. heeft hij verleden een
moeien verjaardag gehad!
Stadsnieuws
VIERDE SéANCE VOOR KAMER
MUZIEK,
Men zal niet kunnen beweren dat
de hoer Joh. Steenman 'zijn hoog be
langwekkende komermuzie.k-séances
niet op waardige, wijze heeft beslo
ten. De slolavond verliep zeker niet
minder schitterend dan zijn drie voor
gangers. Zijn luister dankte hij wel
op de eerste plaats aan de medewer
king van de vermaarde zangeres me
vrouw Julia Culp, die dezen keef hare
keuze had gemaakt uit liederen van
Schubert „Der Neugierige", ;,Un-
geduld", „Pause" Schumann
„Dein Bildniss", „Mondnacht",
„Frühlingsnacht' en Brahms
„Mainacht", „Minnelied", „Stand-
Chen", „O liebliche Wangen". Het
interessante van dit programma lag,
naar men ziet, niet direct in het
nieuwe ervan. Integendeel zulleii voor
het overgroote deel der toehoorders,
deze liederen, stuk voor stuk, wel tot
de goede oude bekenden behoord heb
ben. Maar of men ze dikwijls ik
mag niet zeggen: zoo karakieristiek-
muzikaal, want in dit opzicht kou
zelfs mevr. Culp er geen nieuw licht
op doen schijnen maar zóó prach
tig genuanceerd en zoo technisch vol
komen heeft hooren voordragen, dat
is een andere vraag. Naar mijn gevoe
len ïs mevr. Culp's zangkunst als zoo
danig in geen enkel opzicht meer voor
volmaking vatbaar. Haar timbre blijft
in elke toonhoogte en in elke sterkte-
graad,, in c-lke vocaal-kleur en in elke
karakterwijziging volkomen gelijk
matig en in hooge mate welluidend;
en haar adembeheersching lijkt mij,
zoo misschien niet ongeëvenaard, dan
toch onovertroffen.
Bij haar in de gezongen phrase
nooit een adempauze, die in denzelf
den, maar gespreken, zin niet gemoti
veerd zou zijnen dat nimmer tot
eenige merkbare schade van klank-ven
lume of qualiteit. Maar behalve door
hare zeldzame tcixr ische eigenschap
pen, weet mevr. Culp door haar na
tuurlijke muzikaliteit en haar leven-.
dig temperament aan liederen als d©
hier voorgédragene veel relief te ge
ren. En het is daarom zeer begrjjjie-
lijk, 'dat de'toehoorders zich door deze
voordracht lieten boeien, en nu en dan
in een ojigeiogenheid geraakten, die
zich in de mees» spontane toejuichin
gen moest uiten. Meermalen oók in den
loop van den avond werden mevr.
Culp bloemen overhandigd. Zoo'n bloe
menhulde had ook mevr. J. E. Mossel
Belinfante te aanvaarden, die dezen
avond als begeleidster dc- plaats aan
den vleugel innam. Hoe fijn eu artis
tiek heeft zij zich wéér van deze veel
omvattend© taak gekweten Buiten
de liederen-begeleiding speelde zij
met den heer Steen man een Sonate
(Lc Toinbeau) van Leclair, een Con-
:ert (g-dur) van Mozart en een viertal
kleinere stukken, arrangementen naar
composities van Wagner, Francoeur,
Defesch en Popper. De heer Steenman
vond voor zijn vioolspel, dat dezen
avond, Behalve zijn gewone goede tech
nische oigoi schappen, een prijzens
waardig streven naar lesheïd en zwier
in de voordracht t© waardeeren gaf,
zeer dark baar onthaal. Misschien
werden de als altijd zeer talrijke aan-
svezigen tot des te hartelijker toejui
chingen gestemd door het dankbaar
besef van Joh. Stèenmans onvermoei
de en succesvolle pc gingen in het be
lang van ons Haarlemsch muziekle
ven.
Mogen d© opgewektheid en de ener
gie daartoe hein nog lange jaren bij
blijven
PHILIP LOOTS -
„TUINBOUW EN PLANTKUNDE".
De llaarlemsche afdeelïng van de
„Nederl. Maatsch, van Tuinbouw en
Plantkunde, besloot gisteren om in
Vas Kunst en Kunstenaars
Donderdagmiddag hadden een veer
tigtal belangstellenden aan de uitnoo-
diging van het Bestuur der Vereeni-
igtng tot bevordering dor grafische
kunst' gevolg gegeven en waren in d©
cerezaal van het Suasso-museum bij
eengekomen om de opening der eerst©
tentoonstelling dier vereenigtng op. te
lüisteren. Als men daaronder de aan
wezig© wenkende leden en de uit
hoofde van hun journalistiek ambt
aanwezige personen meetellen gaat,
blijkt dat van de zijde van het- publiek
in dez.cnminder interesse getoond is,
dan de goed© zaak, die deze ver-
cenigiïig ui. i, is verdient.
Inderdaad loopt „men" harder
voor een buitenissige verzameling der
aller modernst© kunstproductie, die,
als bet berucht© schaap met vijf poo
len, op haar doorreis den Amsterdam-
schen volk© getoond wordt, dan voor
deze eenvoudig©, eerlijke wit-en-zwart
kuust, die, in haar best© stalen, juist
door bet prebeutielooze zic.h kenmerkt.
Wij willen hopen dat d© belangstel
ling gedurende dc maand dat de ex
positie gehouden wordt, stijgende zal
•Sfijn al vreezen wij dat blijken zal dat
cubiston, futuristen, expressionisten
incer „den loop" hebben. Het Bestuui
ihad blijkbaar ook meer bezoek ver
wacht, en een vriendelijke ontvangst
voorbereid. In het midden der eere
zaal was een theetafel aangericht, die
oxndribbeld door lieve jong© daiues-
sclienksteis een genot voor het artis-
tenoog genoemd mocht worden on
vol-op thee voor het profanum vulgus
beloofde. Wos het uit erkentelijkheid
voor hare mjed©\yer-kiug, dat te kwart
na tweeën de voorzitter der vereeni-
ging zich tot de theelufel wendde eu
den verderen aanwezigen, die naast
en achter hém zich b©vonden, een
hartelijk welkom voorlas, waarbij hij
tevens de gelegenheid vond, nog eens
nadrukkelijk.op de eigen waarde der
wit-en-zwurbkunst, der graphiek in
het algemeen, de aandacht 1© vesti
gen. Daarna ging men een rondwan
deling door d© vijf zalen, die (Ie es-
positie omvat, maken.
De tentoonstelling heeft, naar het
ons voorkomt,niet' d© propagandisti
sche waarde, die wij er zoo innig
gaarne van verwacht hadden. Niet
ontkennen wij hiermede, dat er veel
behingiijks bij'&engebracht Is en wij
zullen daar straits nog wel gelegen
heid vinden op 1© wijzen, doch, zij dl©
in prentkunst belang stellen zullen
hier weinig, hun onliekends gevon
den hebben en hun, die voor de gra
phiek gewonnen moeten worden, had
den keuriger spijzen voorgezet kun
nen zijn. Het best© is voor dezen nau
welijks goed genoeg en zoo'n eerste
tentoonstelling hadden wij ons, naar
alle kanten overweldigender ge
dacht. Overweldigend gedistingeeid
kan juist de pretentielooze prentkunst
aandoen, inaar dan moot men begin
nen met: van alles het best© of niets.
Waren er bijvoorbeeld geen belang
rijker buitenlanders te inriteeren dan
de uit u©n handel genoegzaam be
kend© Baertsoen en de drie elkaar
in dualiteiten zoo vrijwel gelijkstaan
de Engelsche lithografen? En hadden
de léden 'Witsen "en de" Zwart geen
mooier© drukken uit hun zoo belang
rijk oeuvre kunnen samenbrengen?
Juist nu wij hier een expositie der al
tisten .zelf on niet van den een
of andoren handelaar te zien krijgen,
hadden wij op bijzondere, proefdruk
ken uit hun mooien arbeid gehoopt.
Nu zendt ook de laatst© een ganscihe
serie dier oip dik Ilollandsch papier
gedrukt© exemplaren zijner prenten,
waarvan, hij zelf toch Wel betere be
zitten zal. En zoo zou er nog wel het
een en ander t© besputteren zijn,
maar wij laten* het liever om te eer
hei vel© t© kunnen vermelden, waar
door ,d© expositie ondanks alles, be
langstelling verdient.
Zoo is, om te beginnen, een zeer
uitgebreide inzending van Th. 'van
ïloybema daar, bijna veertig num
mers omvattend dl© in twee groepen,
toegepaste graphiek en graphique
pure verdeeld zijn. Men schijnt van
Hoytema in 1913 bijzonderlijk te wil
len coren; het jaar dat hij vijftig jaar
wordt. Daar is deze wand in de eore-
zaa) een goed© inleiding toe. Die leef-
tijdsbe<p,aling van Van Hoytema zon
bijna ©cn kunsthistorische puzzle ge
worden zijn: als men het boek van
G. H. Marius opslaat, vindt men als
zijn geboortejaar 1870 vermeld. Dr.
Ja;i Veth verbeterde dat indertijd in
eert Gidsartikel, waarin Marius' boek
besproken werd, in 1865 doch werd op
zijn beurt weer gecorrigeerd door
Plasschacrt die, heel precies, met 18
Dec. 1863 aan kwam dragen. Dat kan
den kunsthistorici der 22© eeuw dus
'weer het zoozeer gewcnschte geharre-
w'iv verschaffen, zonder hetwelk nu
eenmaal een wetenschappelijk© histö-
riï ondenkbaar zou zijn.
Van Hoytema, wiens prentkunst
door zijne sedert jaren geregeld ver
schijnende kalenders nu wel haast
pcpóJoir genoemd mag worden, is een
gccduioedig-fijne geest en een bijzon
der knap lithograaf. Zijn laatste werk
cm torn Leidt zich stork van.het vroe-.
gr.re. Hot is. van kleur misschien ver
fijnder geworden, met een voorliefde
voor teer© nuanceering; sommige zij
ner laatst© kalenderbladen doen, op
©enigen afstand, aan als luchtig©
pastel-schetsen.
Zijn vroeger werk daartegenover
was strakker, met meer den nadruk
op de toekening. Hoe verrassend was
het, liier dat mooi© prentje terug te
zien, door Vau Hoytema in het eer
ste jaar vóór het weekblad „De Kro
niek" geï©e-ken<L dat met de pauw,
meen ik, zoo prachtig gevuld met ran
kend ornament en zoo eenvoudig in
zwart en geel gedrukt. Uit dienselfden
tijd stamt ook het prachtig© uitnoo-
digingskaartj© om op „Het leelijk©
Jong© Eendje" in t© teekenen. Toch
was zijn vejmuft to speelsch om iets
zuiver stijlvols op decoratief gebied t©
leer©n. Het zijn meestal de pauw
van de Kroniek en bovenbedoeld in
vitatiekaartje zijn uitzonderingen
mijns inziens typische dingen van j
een „schilder", niet van een sierkun
stenaar in d© eerst© plaats, hetgeen
natuurlijk de waarde niet vermindert
wel de typeering van Van Hoytema.'s
kuust ©enigszins ingewikkelder
maakt.
L'at Hoytema oen expressief teeke-
naai -s, kunt g© waarnemen aan het
ontwerp voor een menu van een pro
motie diner.
Allaraardigst zeulen, sloepen, sjou
wen kleine kellrertjes niet reusachti
ge sch.'tok Voorop torst een kereltje
do soepterrine, dan volgt een ventje
gebukt onder het hors d'oeuvre, en-
zoovoo.rt.
Amusant, maar vooral, waar het
ons hier om te doen is, met wat een
élan is dat zaakje op steen getoekend.
Zin voor een niei-satyrischen spot,
voor gemoedelijk© jokkernije spr©©kt
uit de wijze ook waarop Hoytema de
dierenwereld beschouwt, en met haar
converseert. Zij.n vogels zeggen hem
wat; hij ziet ze niet louter ais mooie
dingen ;hij leeft met z© mee en ziet ze
liefst met allerlei menschelijk© eigen
schappen toegerust. Voor zijn zieke
apen liecft hij medelijden over en hij
geeft ze in hun triestheid gevoelig en
toch on-sentiraenteel weor. Van Hoy
tema is een grafisch kunstenaar van
be toeken is en zijn wand één© attrac
tie der vele van de tentoonstelling.
Een tweede is die van Roland Holst.
Voor het groote publiek dat tentoon
stellingen bezoekt is dez© strijdbare
schilder niet een bekende figuur, Tijk
Hoytema dat is.
Toch heeft men, vaak ongemerkt
misschien, van de jongere scheppin
gen vain dezen kunstenaar kennis ge
nomen. Wie heeft op de stadsaan-
plakborden. niet wel eens ©ven de af
fiches van Royaards' tooneelvoorstel-
lingen bewonderd, wanneer Vondel s
Lucifer of Verhagen's Marsyas op
even zinrijko als .smaakvolle wijze
werd aangekondigd. Deze affiches,
van Roland Hoist's hand, ge vindt z©
hier weer tn keurig© exemplaren en
iri eerste proefdrukken. Er is tot dez©
zaken een geheel© overgang gewc©st
wanneer we den vroegen arbeid, de
Ammgké-Hthographie, die ook werd
opgehangen daarnaast in het oog
krijgen, De Anangké, uit. 1892, waar
over Jan Veth indertijd een apprecia
tie in de Kroniek schreef, is voor ver
zamelaars en kunst liefhebbers een
blad om te beizitton. Het is een docu
ment van een periode in de I-Iollaiid-
sche kiinst. D© periode der litteratuur-
invloed op de jonger© beeldende kun
stenaars. D© tijd van Toorop's R0-
döurs. Drie Brnkl&n etc.. Aardige tijd
waarin veel bijzondere mooie dingen
gemaakt zijn. Daarna is voor R. II.
©en tijd van slappe productie en mis
schien des te ernstiger voor studie go-
komen. Do zaken voor „De Plaat"-
vervaardigd, heb ik nooit kunnen be
wonderen. Tot nu, in zijn affiches en
versieringen hij weer e©n heel sterk©
figuur blijkt, waarover nog wel mee*
aan te teekenen zal vallen.
J. H. DE BOIS.
