litem's Dm
DEIFÏDË BLAD
Zaterdag 25 Janaari 1913
^SaSDdienst maar [Moe!.-
Oost finciiië.
Do verzending van brLoyen enz.
heeft deze week plaats als volgt:
Over Genua, Woensdag 29 Januari.
(Laatste buslidhting 3 u. 25 min. 's-
morgens).
Vuorloopige verzending reeds den
vorigên dag, vóórmiddags 11 u. 15 m.
Over Brmdisi, Vrijdag 31 Januari.
(Laatste buslichtiiig 12 u. 30 s nam.,)
Behalve correspondentie voor Atjeh
en Ondertioorigheden, Sumatra's
Oostkust, Palembang, Riouw, Banlia,
Billitori en Borneo, alleen d.e, welke
van een desbetreffende aanwijzing
voorzien.
Over Amsterdam, met de zoogen.
Zeepost Zaterdag 1 Februari.
(Laatste buslichtuig 3 u. 25 m. s mor
gei ik?
Het port van met deze gelegenheid
te zenden brieven bedraagt 5 cent per
20 gram, dat der briefkaarten 2 1,2 et.
per stuk, en dat van drukwerk 2 cent
per 50 gram.
Om nog met deze gelegenheid te
kunnen worden verzonden, moeten
postpakketten Vrijdag vóór 9.30 s av.
ten postkantoro zijn bezorgd.
Wij doen uitdrukkelijk opmerken,
dat bedeeld wordt de buslichting aan
het. I-Ioo.'dpostkantoor in de Zijlstraat
Wij doen uitdrukkelijk opmerken,
dat bedoeld wordt de busli.chling aan
't Hoofdpostkantoor in de Zijlstraat.
Sm aU g t»
U 3 Ja 5 s
j« a-S
2 <2 <2 IsJ.
2.35 m. 11.10 in.
3.25 m. 12.50 a. 11.30 m.
4.50 m. 8.10 m.
0.40 m. 3.15 a
9.— ui. 6.30 a. 12.m. 2.25 a.
12.20 a. 3.30 a. 5.20 .a.
3.35 a. 7.— a. 9.a.
4,40 a. 11.55 a.
0.— a. 10.— a.
6.15 a. 8.45 m.
7.45 a. 10.30 a.
9.40 a. 8.15 m.
Buitenlaindsch Overzicht
De Balkan-vulkaan.
Is sr voor Turkje nog lots te
redden?
Men kent de voornaamste bijzon
derheden van de militaire revolutie,
die zicii dezer dagen onverwacht in
Konstaiilinopel heeft afgespeeld.
De revolutionaire Jong-'lurken heb
ben dus troop nog iets voor Turkije te
redden.
Ui daarop kans is?
Waar van den beginne af alles
bedorven is, waar de belangrijkste
stellingen zijn ontruimd, waar ge
brek bestaat aan alles wat de voort
zetting van den strijd kan doen sia-
gen, in de eerste plaats aan geldmid
delen, daar schijnt het vrijwel wan
hopig om nog eens te gaan vechten,
te meer daar de Europeesche mogend
heden zich in hun nota duidelijk heb
ben uitgesproken, dat zij dan de Turk-
sche regeering hun Unancieelen en
moreclcn steun zullen onthouden, zoo
de goede raad, die zij in hun nota ge
ven, niet wordt opgevolgd.
Het is te begrijpen, dat enkele vu
rige Jong-Turtsché leiders cr ccn
quaestie van nationale eer in zien,
Adriauopel niet af te staan aan den
Balkanbond; maar het is onbegrij
pelijk hóe zij kunnen hopen bij den
tegenwoortligeii stand van de quaes
tie, iets in liet voordeel van Turkije ie
kunnen doen.
Een revolutionaire daad, in een
oogcnblik van groote nationale ver
nedering, kan wellicht tot iets leiden,
wanneer de leiders de zekerheid heb
ben, dat het geliéele volk achter hen
staal, dat zij in alles wal zij doen ge-"
sleund. zullen worden. Die zekerheid
ontbreekt hier' geheel. Het 't'urksche
volk heelt tot dusver een groote, bij
na onbegrijpelijke onverschilligheid
getoond. Bij alles wat er gebeurde
en'gedaan werd, was het 'volk de apa
thische toeschouwer.
En ook ditmaal ïs er van het volk
niets te wachten. De gcheelc bewe
ging gaat uit van een handvol officie
ren, die meenen dat het leger thans
na twee maanden van rust, best in
staat is den strijd met de Bulgaren
ie hervatten, met kans op succes.
Maar deze officieren zijn geen
staatslieden.' Zij hebben geen denk
beeld van de stemmingen en meenin
gen in Europa. Zjj zien niet in, welk
een ontzettend gevaar zij voor Turkije
zullen doen ontstaan door hun op
treden. Dé grootc teleurstelling ,die
hun daad in Europa zal'wekken, kan
hen koud laten; maar de gevaren die
•voor hun land uit 'deze omwenteling
kunnen voortkomen, vooral hel,
gevaar dat voor Turkije van Rus
land dreigt is te groot, om het met
een' onverschillig schouderophalen
voorbij te gaan.
Welke gevolgen deze revolutie zul
hebben, kan eerst duidelijk, worden
wanneer men den omvang der bewe
ging en dè plannen der nieuwe regee-
riiig kennen zal.
De revolutionairen zullen evenwel
steun hebben van den bevelhebber in
Adriauopel,
Uil Konstaiilinopel werd aan den
„Bert. Lok. Anz." geseind: Dc com
mandant van Adriauopel telegrafeer
de aan het afgetreden kabinet, dut
wanneer Adriauopel aan de Bulgaren
overgegeven zou worden, hij de ves
ting zou vernietigen en met zijn leger
naar Konstantinopel oprukken."
Hoe de revolutie plaals had.
Volgens een meer gedetailleerde In
schrijving had de belonging tegen het
ministerie het volgend verloop Dos
morgens had bet Jong-Turkschc comi
té tot de lmooging besloten. Tegen
half vier 's middags trokken troepen
van 50 man, meest geestelijken, die
vaandels en banieren meevoerden,
naar de Porie, waar toen juist minis
terraad werd gehouden. Een dezor
groepen drong den voorhof binnen.
Aanvoerder van deze groep was
Nadjè-bey, afgevaardigde van Kirk-
Kilisse, een uitnemend redenaar en,
naar men zegt, ook Talaat-bey, ter
wijl Enver-bey eerst niet werd opge
merkt. Eenigen der leiders drongen
lol den ingang der zaal door. Op dat
oogenblik weerklonken eenige ge
weerschoten, waarschijnlijk in de an-
ti-chambre van het grootviziraat. De
adjudant van den minister van oor
log zou het eerste op dén ex-afgevaar
digde Ismail Mahir hebben geschoten,
zonder evenwel dezen te raken.
h'azim-Pasja gedood.
Omtrent den dood van Nazim-Pas-
ja doen verschillende lezingen de
ronde. Zoo wordt o.a. verteld, dat En-
ver-Bc-y, in zijn hoedanigheid van
stadscommandant, bij Nazim-Pasja
verscheen, om van hein de overgeving
te eisehen van alle zegels en docu
menten voor den nieuwen comman
dant. Nazim-Pasja weigerde stellig.
Enver-Bey gaf hem korten bedenktijd.
Hierop vuurde de adjudant van Na
zim-Pasja verschillende revolverscho
ten legen de groép af, in welker mid
delpunt Enver-Bey stond. Een officier
uit. Enver-Bey's gevolg, beantwoord
de het vuur en richtte zijn revolver
tegen Nazim-Pasja, Het schot trof
hém in het hart, en de vroegere op-
pei-commandant zonk dood ter aar
de.
Volgeris een aiide^e lezing 'zou de'
dood van Nazim-Pasja aan het toe
val geweten moeten worden. Nazien
opende juist de deur, foen lusschen ite
begeleiders van Enver-Bey'en den ad
judant van Nazim-Pasja kogels ge
wisseld werden. Ongelukkigerwijze
trof Nazim-Pasja een kogel, voor oen
"adjudant bestemd. Ook de adjudant
werd gedood.
l'ock een bloedbad?
Volgens den Temps" zijn bij de om
wentelingen ts Konstantinopel twee
honderd dooden gevallen.
De Londensche correspondent van
dit blad heeft Cherif pasja geinter-
vd. Deze schreef liet gebeurde too
aan Duitsche en Oostenrijkse he prae-
tijkeneu is van oordeel, dat <le Sultan
za! worden afgezet.
Dc held vaïi de revolulie.
Omtrent den hoofdpersoon van de
militaire revolutie, Enver Boy, Is i
liet volgende te vermelden:
Hij is een geoefend meester in de
kunst, een coup deint te volbrengen.
Enver Bey, die eerst kort na zijn te
rugkeer uit Tripolis tot luitenant-ko
lonel bevorderd en naar de Tsjatald-
ja-lïnie gezonden werd, heeft den val
van het ministerie bewerkt. Ten vier
den male nam deze man de taak op
zich, het vaderland te redden. Met'
zijn vlucht in dc-bergen uit het'
kleine Macedonische garnizoen Resna I
leidde de jonge kapitein, met zijn col- j
k-ga Niasi, de Jong-Turksche revolu
tie in, die tot het wederinvoeren van
de grondwet aanleiding gaf. Enkeie
maanden later werd hij als majoor
tot militair attaché in Berlijn bo-
noemd.
Aan den tocht van hel leger uit Sa- j
louiki onder Maiiuioed Sjefket Pasja
naar Konstantinopel, tol het doen af
treden van Abdoel-Hamid, nam bij in 1
de eerste gelederen deel. In den strijd
om de Taxim-kazerne in KonstanU-
nopcl werden de troepen door hem
aangevoerd. In den Tripolis-oorJog
was hij in hel hoofdkwartier te Der-
na, en hij heeft de verdediging van
deze provincie legen de Italianen met
buitengewone taaiheid en voorzichtig
heid geleid.
llcl nieuwe ministerie.
is aldus samengesteldMakmoed
Sclicfket, grootvizier en minister van
oorlog Moekthar-Bey, oud-gezant te
Athene, minister van builenlandsclie
zaken ad interim; generaal Tsjoemk
Muhmoed,, marine Rifaatj financiën;
Said üuliiii, president van den staats
raad Hadji. Adel, binnenlandsch.©
zaken Ibrahim, justitie Batjaria,
openbare werken; ïlairi Evkof Djeinl,
landbouw Oskian, posterijen; Shoe-
kri, onderwijs.
De nieuwe regeering deed den ge
zanten weten, dat 'het leven der Euro
peanen niet in gevaar verkeert en dat
er van onlusten geen sprake zal zijn.
Talaat-bey heeft een rondschrijven
gericht aan de vali's in de provinciën,
óm hen inededeeling te doen van het
optreden dor nieuwe regeering, en
waarin hij tevens het volk op wek I,
moreeion en niaterieelon steun te ge
ven aan de i-egeerLn.tr, die vastbesloten
is, de belangen des lands te verdedi
gen en die zul ken steun noodig .heeft
mot het vooruitzicht op een hervatting
der vijandelijkheden.
Dc hervormingen.
Dc nieuwe regeering zal de oude,
onwettig ontbonden Kamer weer bij
eenroepen. Deze zal zich met den se
naat tot eer nationale vergaderïn;
vereenigen, om een beslissing over
oorlog of vrede overeenkomstig de
grondwet te nemen.
In de stad heerscht volkomen kalm
te. Sterke patrouilles doorkruisen de
straten. Tot laat in den nacht hadden
in Stamboel vreugde-manifestaties
plaats.
Turkije en dc mogendheden.
De „Berliner Lok al Anaeiger
schrijft (waarschijnlijk officieus)..De
politieke situatie, ontstaan door do
jongste gebeurtenissen in Konstantino
pel. is op dit ooger.blik nog veel min
der duidelijk, dan zij voor dien tijd
was, en misschien zullen eerst de vol
gende 24 uur eenige opheldering bren
gen. In de eoisrte piaais geldt dit ook
voor de quaeslie, of en op welke wijze
liet antwoord van de Port© aan de
groot© mogendheden gegeven zal wor
den, waarvan de tekst door Kiamil
Pasja reeds ontworpen was. Dat do
nieuwe grootvizier, Malunoed Öhefket,
van plan zou zijn, de collectieve nota
onbeantwoord te laten, en in de plaats
hiervan direct vredesonderhandelin
gen aan te knoopen met de Balkan-mo-
gondheden, is niet waarschijnlijk, om
dat do.nieuwe grootvizier dan de groo
te mogendheden direct onaangenaam
bejegent. -
Men .mag eerder veronderstellen,
(lat de nieuwe regeering den mogend
heden zal mededeelen, dat zij princi
pieel niet afkeerig is, vrede to sluiten,
al zullen haar voorwaarden anders
klinken dan die van de vorige regce-
ring. Van het overgeven van Adriu.no-,
pel zal do nieuwe regeering niets wil
len weten, zoolang de Turkselie bezet-,
ting va.n deze vesting zich weet le
handhaven.
Dat onder (leze voorwaarden zoowel
de politieke situatie in het algemeen,
als de vredesonderhandelingen .in het
bijzonder, groote moeilijkheden zullen
ondervinden, ligt voor de.hand. Alleen,
een eensgezind Europa, dat ook ver
der besloten is, solidair op to treden
voor het handhaven van den vrede,
kan deze moeilijkheid overwinnen en
het opnieuw uitbreken van de vijande
lijkheden voorkemen.
De vredesonderhandelingen.
Do voornaamste Balkangedelegeer
den zijn Vrijdagavond to Londen bij
eengekomen e.i hebben hun vergade
ring voor 24 uur verdaagd, aangezien
sommige eedelegeerden nog geen vol
ledige instructies van hun regeeri-n-
geii hebben ontvangen.
De gedekgcerden beschouwen de
gebeurtenissen te Konstantinopel- als
gojijkstaande met een weigerend ant
woord op de nota der mogendheden.
schrijven. Zoodra wij het antwoord
op de .nota der mogendheden ontvan
gen hébben, dat thans natuurlijk ont
kennend zal luiden, zeggen we (lên
wapenstilstand op. Des te boter voor
ons, des te erger voor de Turken,"
De Servische gedelegeerden we
niet zo.o optimistisch. Wij zuilen
.weer moeten vechten, zeiden zij de
Turken zullen clen vrede nu nog wat
duurder moeten betalen. Wij hadden
lièver al die ïnonschenlevens ge
spaard, welke thans ten offer zullen
vallen.
De Montenegvijnen tlenk.cn er over
evenals de Bulgaren. Nu zullen
Skoetairi kunnen, veroveren en dat is
alles' wat wij wen schei), verklaar
den zij.
Tenzij een of meer mogendheden
onmiddellijk met wapengeweld' tus-
scheiiJjeiden komen, zul hetgeen
thans te Konstantinopel geschied is,
naar liet oordeel der Griekon tot her
vatting van den oorlog leiden. Turkije
heeft daarbij alles te verliezen, wij
alles te winnen, aldus verzekerden zij
den journalist.
tn diplomatieke! kringen te Londen
heeft de .tijding van do revolutie groo
te ongerustheid .gewekt- Men acht
den toestand zeer ernstig geworden.
De mogendheden kunnen niet meer
tusschenbeiden komenweigert do
Jong-Turksclie regeering inderdaad,
om Adrianopel af te staan, dan is een
hervatting van den strijd onvermijde
lijk.
Een Italiaansch oordcel.
Alle Ilaliaansche bladen, zonder
i uitzondering, veroordeelen te
strengste den staatsgreep der Joiil
Turken. De nieuwe revolutie, zegt de
„Popoio Roniano", kan tot gevoii.
hebben den ondergang van het Otto-
rnaansche Rijk, niet alleen in Euro
pa, maar ook in Azië.
Grieken en Bulgaren.
Volgens een bericht van een bijzon-
deren correspondent van het agent
schap Havas is tusschon de Grieken
en Bulgaren een schikking getroffen,
volgens welke Saloniki Gtieksch zou
blijven.
Jules Hedeman, van den Matin",
die- te Londen vertoeft, heeft eenige
gedelegeerden van de Balkan-staten
naar hua meening gevraagd, nu de
Jong-Turken een geheet andere hou-
Prachtig", zeiden de Bulgaren,
,,uu krijgen we tenminste een gezon
den toestand, lil plaats van ons hier
nog langer door de Turken aan het
sleeptouw to laten houden, zullen we
elkaar te Adrianopel en Tjataldja te
rugzien. Thans zullen wé de vesting
met de wapenen veroveren, dat is bo
ter dan haar van de mogendheden te
krijgen. Wc zullen dat zaakje snel
opknappen w ij forceeren de® Tjatul-
dja-liuic en zullen den Jong-Turken
in Konstantinopel zelf de wet voor-
Grieken en Turken.
Volgens de „Ephimeris" is Vrijdag
morgen onder leiding van uen-krouu-
piins de beslissende slag om Bizuüi
begonnen;
Het Fransc&e ministerie.
Dc ministerraad kwam bijeen,
der voorzitterschap van president
Fallières, ten einde den buitcnlarm-
schen toestand te bespreken en de
ministericele verklaring definitief
vast ie stellen. Vrijdagmiddag is deze
verklaring in hét parlement voorgcle-
In de verklaring wordt allereerst
gezégd, dat de regeering de politiek
van den vroegereu minister-president
wil 'voortzetten met medewerking
van alle republikeinen, cm wat de
groote belangen des rijks betreft, re
kenende op de eensgezinsheid van
alle Franschen.
Dan wordt een opsomming gegeven
van de maatregelen, die Senaat of
Kamer met allen spoed hebben te be
handelen de kiesrechthervorming,
resultaat van dc republikeinsclie sa
menwerking .op .-den gronidsJag van 'n
billijke vertegenwoordiging der min
derheden de inkomstenbelasting;
hervorming der krijgsraden; bekrach
tiging van het Fransch-Spuaiischc
verdrag, dal de definitieve organisatie
van Marokko moet mogelijk maken.
Voorts wordt de wil der regeering
verklaard om liet leekenonderwijs te
verdedigen, zonder provocatie en zon
der geweld, maai' met hardnekkig
heid.
De regeering erkent de noodzake
lijkheid om aan de arbeidersvereen;-
gingen rechtspersoonlijkheid te ver-
leeneu en hei bezitrecht toe te ken
nen.
Zij zal eene zorgzame politiek voe
ren en daarbij streven naar de econo
mische welvaart \an liet land, de ont-
wikkeling van de nationale hulpbron-
nen, den bloei der koloniën en üe
verheffing van het nutionual crediet,
opdat het in de wereld (te eerste
plaats ihneme. Aan het leger en de
vloot zullen de middelen worden ver
strekt ohi eiken aanval te kuuaen
weerstaan en met fierheid de natio
nale eer hoog te houden.
„Het land zoo wordt vervolgd
zal ons dankbaar zijn, indien wij al
dus onzen jilicht vervullen. Het gaf
zelfs óiilangs ccn vruchtbaar voor
beeld van koelbloedigheid en zijn me
dewerking is ons van grooten dienst
geweest om de moeilijkheden te over-
winnen, die Frankrijk met eere heeft j
doorstaan. Meer dan ooit moet onze
zorgvolle aandacht geschonken wor-i
den aan de builenlandsclie vraagstuk
ken en wel aan die betreffende liet
Oosteir en bet Verre Oosten. Trouw
aan onze bondgenootschappen en ten
opzichte van onze vrienden blijkt hei
onwrikbaar grondbeginsel van onze
buitenlandsche politiek. De onder-
vinding der laatste maanden levert
overvloedig bewijs van hetgeen dol
l'ransche diplomatie door haar zede-'.
j lijk aanzien en overtuïgings-kracht ln
het belang van dén wereldvrede weet
te bereiken. Toen deze uit een oog
punt van hoffelijkheid tegenover an
dere natiën hare goede diensten aan
bood, geschiedde zulks in voortdu
rende overeenstemming met. de be
vriende en verbonden mogendheden,
liet is aldus, dat wij, zonder van deze
gedragslijn af te wijken, beoogen
ons intellectueel en economisch erf
deel te waarborgen, de beschaving te
verbreiden en nuttige diensten te be
wijzen aan de zaak des vredes door
de organen onzer nationale verdedi
ging të versterken."
Het gedeelte betreffende de' kies-
rechthei-vorming'wekte eeiiig gemom
pel aan de linkerzijde van den Senaat,
en applaus, onderbroken door gelach,
in de Kamer.
De Kamer- debatteerde over de mi
nistericele verklaring.
Jaurès zei te hopen, dat de over
eenstemming der mogendheden zal
voortduren, en dat Frankrijk zal plei
ten voor billijke en edelmoedige be
handeling dér overwonnenen. Spre
ker wenschte niet, dal de Frarische
vloot naar Konstantinopel zal stoo-
men om door een bombardement voor
deze stad te d wingen tot de overge-
g \an een vesting, die zicll held
haftig verdedigde.
De minister-president verzocht de
linkerzijde haar goeden wil te toonen
om de kiesrechthervorniing tot stand
te brengen.
Briand deed een krachtig beroep op
de al gom eene samenwerking der re
publikeinen, en verzocht hen, zich om
de regeering te scharen, die is samen
gesteld uit Republikeinen.
Ten slotte zeide hij Zooeven sprak
men van onthouding in een quaestie
als deze. Maar een dergelijke hou
ding ware onbegrijpelijk.
De Kamer werd zeer rumoerig; men
riep „Tot Maandag, de eenvoudige
orde van den dag".
Terwijl de stemming daarover plaals
bad, kreeg Briand een flauwte. Ver
schillende afgevaardigden schoten toe
om hem te verzorgen. Hij kwam weer
spoedig bij.
Briand weigerde de eenvoudige or
de \an den dag en stelde de quaeslie
van vertrouwen. De orde van den dag
weid verworpen met 363 -tegen 101
stemmen.
Daarop aanvaardde de regeering
een motie van Chéron. luidende „Be
Kamer, de verklaring van de regee
ring goedkeurende, noodigt haar uit,
de politiek van nationale verdediging,
sociale vooruitgang en laï'citeil voort
te zetten onder medewerking en sa
menwerking van de republikeinen, en
gaat over tct'de orde van den dag."
Deze motte van vertrouwen werd
aangenomen, met 324 tegen 77 stem
men, waarna de ziniug werd opgehe
ven.
liet vrouwenkiesrecht in
Engeland.
Het debat over het amemlement-
Grey ving in 't Lagerhuis aan.
De unionist Lyttlelon, die voorslan-
der is van vrouwenkiesrecht, leidde ue
discussie in. Sir Edward Grey- zelf
zal Maandag het- woord voeren.
Het debat werd op vriendschappe-
lijlcen loon gevoerd, van dc gewone
verdeeldheid der partijen was in de
redevoeringen -niets te bemerken.
Merkwaardig was de rede - van den
minister van koloniën, llarcourt. die
een levendigen aanval deed op zijn
collega's Lloyd George en Grey, die
voorstanders zijn van vrouwenkies
recht.
üe stemming over het amendement-
Grey zal Maandagavond plaats heb
ben.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Na de pauze op 't debat in de
morgeuvergadering behoeven we na
ons uitvoerig telegram niet meer te
rug te komen werd gisteren nog
breedvoerig door de heeren De Jong
(Hoorn), Ter Laan en Blum over de
aid. Lager Onderwijs van de Begroo
ting van binnenlandse he zakc-n ge
sproken. De heide eerstgenoemden
sloten zich hij dc scherpe criliek van
den heer Ketelaar aan en werkten
enkele van zijn grieven nog nader
uit. De heer Blum daarentegen nam
de verdediging van den Minister en
van T bijzonder, onderwijs in t alge
meen op zich.
We stippen uit hun redevoeringen
slechts de hoofdpunten aan.
Door den hec-r De Jon'gh werd aan
gedrongen op wijziging der pensioen
regeling in dien zin dat onderwijzers,
tot Kamerlid gekozen, hun aanspraak
oj) pensioén niet verliezen. En de
spr. mocht dit als oud-underwijzer
gerust vragen, omdat hij door 't vrij
gevig besluit van den Haagscheu
ltuad, reeds in dit guuslig geval ver
keert.
Zich aansluitend hij het betoog van
den heer Ketelaar, meende ook spr.
dat er in vijf jaren niets voor "t La
ger onderwijs is gedaan. Herziening
-usi' leerplichtwet en uitbreiding van
den leerplicht scheen onvermijdelijk
noodig, maar in afwachting daarvan
kon de wet althans strenger worden
nageleefd dun nu.
Voorts wees de spr. op 't nadeel van
de steeds toenemende kleine scholen,
gevolg van het suhsidie-slulsu-1, dat
tot splitsing aanleiding geeft om fi
nancieel voordeel, maar ten schade
van "t onderwijs. Ook spr. kwam te
gen de ongerechtigheid der kunst
matige opvoering san het getal leer
lingen op 15 Jan. om subsidie mach
tig te worden.
Uitvoeriger nog was de critiek van
den heer Ter Laan op de politiek der
Re-g, op schoolgebied onder de vul
sella leuze: vrijmaking der sclioól.
't Was Slechts om 'subsidie te doen.
Spr. zette vervolgens ook de nood
wendigheid d-ur herziening van do
Leerplichtwet uiteen en wees op de
verbeteringen, die liet daartoe inge
diende ontwerp zijner partij geven zal,
door uitbreiding van den leerpliciiuijd
en ondervanging van misbruiken bij
de uitvoering, door de uitzonderingen
oo ral,
■Daarna wees spr. op de schier totale
verwaarloozirig van de lichamelijke
opvoeding der jeugd. De Minister ziet
tegen de kosten op, inaar wil men
ook om de weerkracht te bevorderen
an ons volk iets doc-n, dan zorge
men voor do lichamelijke opvoeding
en goede lokalen ei speelplaatsen.
aarloozïng in de schoollokalen
was een der andere hoofdgrieven van
den spr., die vervolgens in bijzonder
heden aantoonde, dat deze Reg. 't bij
zondere boven hot ojienbare ouderwijs
voortrekt hij wt-es mede op 't mis
bruik met <i.j leerlingsopdrïjving op 15
Jan., op het misbruik van de school
voor politieke doeleinden door "t lee-
ren van politieke versjes en door 't
bidden voor verkiezingen in bepaalde
richting.
Spr. wilde do school werkelijk vrij
maken, vrij van alie dogma, politiek
en godsdienst. En daarnevens acht
te hij verbetering van het vak-onder
wijs, verkngins van leerplicht, af
schaffing van alle schoolaeldheffi.ug
noodig. opdat er geen standenscholen
eer zijn.
Eindelijk pleitte spr. voor de volle
dige vrijheid var. de onderwijzers om
te strijden voor het in bun oog beste
stelsel van onderwijs, zonder vrees
voor afkeuring als onlangs deswege
ia den Haagscheu Raad voorkwam.
Door den lieer Blum werd, zooals
reeds gezegd, de verdediging van do
politiek dezer Regeering op zicii ge
nomen. Spreker was van meening,
dat de gelijkheid op onderwijsgebied
nog bij lange na niet is bereikt en de
schoolstrijd Tlus niet uit is, maar
eerst recht begint, wijl het bijzonder
onderwijs financieel nog te zeer ach
ter slaat bij 't openbare, dat onbe
perkt uit <le ojienbare kassen teert.
Tegenover <Ie grieven van de hea-
m Ketelaar. Dp Jong en Ter Laan
deed de spreker o. a. uitkomen, dat
men de -kleine scholen niet zoo on-
waardel ijk moet afkeuren: want
zijri ze minder goed uitgerust, ze heb
ben vaak veel grooter opvoedende
kracht.
Nu er voorstellen nopens leerplicht
en salaris-regeling der onderwijzers
aanhangig waren, meende hij, dat
deze-onderwerpen konden blijven
'usleii. Ze zijn toch bij de begroeting
niet te regelen.
En wat bet misbruik met de. in»
ihrijving der leerlingen op 15 Ja-
ïari aangaat, ook spreker keurde het
af, doch liet komt evengóed bij de
openbare scholen voor.
Ook andere.grieven, als de vernede
ring van den onderwijsstand, ontze
nuwde spreker. Hij meende dat, zoo
onderwijzeressen vraagt voor
huiselijk werk, de oorzaak daarin
ligt, dat er te veel gediplomeerde
meisjes zijn om zo allen bij het onder
wijs te plaatsen.
Nog op meerdere punten bestreed
de spreker de woordvoerders van de
linkerzijde.
Het verder debat werd daarop tot
Dinsdagmorgen te II uur verdaagd.
BEMIDDELINGSPOGINGEN.
In hei Orgaan der Ned. Ver. van
Spoor- en Tramwegpersoneel wordl
medegedeeld, dat liet hoofdbestuur,
op verzoek van dé afd. Groningen,
zich bereid heeft verklaard om, in
dien ook Sneevliet c.s. hiermee ak
koord gaan, aan het N. V. V. een uit
spraak te vragen over:
a. De bevoegdheid van de laatste
algemoone vergadering tot de door
haar genomen besluiten.
b. De vraag, of de organisatie na
deze vergadering al of nïc-t op mo
dern standpunt staat.
c. Do rechtmatig'eid of noodzake
lijkheid der maatregelen door het
hoofdbestuur na de algemeene ver
gadering genomen.
d. De rechtmatigheid van het ont
slag Nathans als ambtenaar en
e. Het royement als lid der redactie
en administratie van De Seingever,
en van hen die zich tegenover dc can-
r u i 18 t m
43)
Zoo, zijt ge dan ook eindelijk tot
de vaste overtuiging gekomen, dut
Bertha onschuldig is vroeg mada
me Colb'ran.
Ja, Louise, sedert het verhoor be:
ik niet slechts overtuigd van haar on
schuld, maar weet ook, dat ze rein
zuiver is terwijl ik tevens do treurig
zekerheid erlangde, dat ze Holmson
bemint, met oen liefde zooals zij alleen
in stoat is die te schenken belang-
looze. opofferende liefde, een liefde
die alles trotseert, waarvoor geen offer
te zwaar kan zijn.
Ja, lieve broeder, dat is een-
wonde, die gewis niet spoedig genezen
zal ik waarschuwde 11 nog bijtijds,
omdat ik- er als het ware een voorge
voel van had, dat ze een stille liefde
in zich omdroeg.
Ja, dat. weet ik, lieve zuster, ge
deedt zulks, teneinde mij voor eene
bittere teleurstelling te behoeden,
maar ik vraag u, welke man kan on
gevoelig blijven voor een meisje me!
zo on edel hart, dat alles verlaat, niet
met bij-oogmerken, maar uit edele,
zuivere principes
Zé wist niet wat de toekomst haar
brengen zou, daarover bekommerde
ze zich niet, neen, ze wist alleen, dat
ze hem beschermen moest en bescher
men zou, al kostte het ook haar leven.
Zoudt ge mij ineer zulke meisjes -kun
nen aanwijzen, met zooveel iMtle?
Na. de instructie is ook de rechtbank
tot de wetenschap gekomen, dat ze on
schuldig is, en dat alleen angst en
zorg voor Holmson de drijfveer is ge
weest van hare handelwijze.
Ik kan u niet zeggen, hervatte
madame Colbran, boe innig geluk
kig ik me oc-k gevoel, dat de sluier,
welke Bertha en de geheel© zaak In
het duister hulde, thans te haren gun
ste is opgeheven het is of ik weer
herleefhoe gaarne zou ik zulks ook
van het lieve kind zeggen; maar in
tegendeel boezemt haar toestand mij
zorg in dat sombere uiterlijk, die
doffe oogen, dat onderworpene in
baar geheele voorkomen, alles maakt
den Indruk, dat ze in stilte meer lijdt,
dan iemand vermoeden kan.
En ge hebt mij toch gezegd, dat
ze veel ojïgewekter was, sedert het
oogenblik, dat Holmson zich in arrest
begeven heeft.
Dat schéén toch werkelijk het ge
val te zijn, maar sedert het tweede
bezoek van dion iman, van Met zier, is
dit alles weer veranderd en is ze meer
in zich zelve gekeerd.
1-Iet is nauwelijks een uur gele
den, dat ik dien man het huis zag
verlaten, want omdat ge bezoek liadt,
liet, ik mij niet eerder aandienen.
Nu, al dien tijd hield ze zich on
ledig met tiet afwachten der danies,
doch was tusschenbeid© zoo afgetrok
ken è)i verward, dot ik er mij bezorgd
over maakte. Ik vertrouw' dien maji
niet, maar ban bevreesd, dat hij niet
veel goeds in zijn schild voert we
moeten beiden, gij en ik, dunkt me,
dien man wat in 't oog houden,
ging madame Colbran met een zekere
agitatie voovt.
La Grange fronste zijn wenlfLrau-
wen, streek zich door knevel en baard
en scheen over een bepaalde zaak na
te denken.
Ja, zeide hij in zich zeiven,
als luwt die twoo personen naast
elkander plaatste en men confronteer
de beider gelaatstrekken, zou men,
geloof ik, niet lang in tweestrijd
staan, den waren mooulenaar aan te
wijzen een kiiwl zou zeggeu, dat
Metzler de schuldig© was: evenwel,
physiononiiën kunnen misleiden,
want hoe dikwerf toch js "t mij voor
gekomen, dat oen gelaat, waarin ik
liet volste vertrouwen stelde, een mas
ker was, wuaraohler de grofste on
deugden zich schuil hielden. Maar die
Metzier, wat zojj dat voor een soort
man zijn? Waarom komt hij telkens
bij Bertha en wordt hol meisje zoo
droefgeestig na die herhaalde bezoe
ken Of zou hij met betrekking op
den tcgemvoordigen toestand van
Holmson, ook in T een of ander op
zicht ceuigen dwang op haar uitoefe
nen Hoe het zij. ik moet dien man
nader lceren kennen; wat zoudt gij
denken, Louise, als ik Bertha eens
over dezeii Met/.Ier sprak
Ik vrees, dat ze u -een ontwijkend
antwoord zou geven, want er schijnt
iets tusselien deze twee personen te
bestaan, lietwelk niet in den haak is,
en dat. Bertha zeer treurig stemt.
Hebt ge mij niet eens gezegd,
dat de bruid van Motzier, een Creole,
die zich La Franca noemt, bij u ge
weest. is
Ja, 'zeker, hernam Madame
Colbran, ze stekte zich belachelijk
aan, en verbeeld u, ze verzocht mij
aan Bertha te vertellen, dat zij recht
had cp Met zier, want dat zo z"n bruid
was.
En zoudt gij denkon, Ix»uise, dat
er tusschon Berllia en Metzlev een
geheime overeenkomst bestaat vroeg
La Grange.
Als liefdesavontuur komt mij dc
zaak aitesl>ehalve voor, want altijd,
nadat Bertha met dien man gespro
ken heeft, is ze ze-er ontroerd, zenuw
achtig en zit ze eenige oogenblikkeii,
ja zelfs de laatste maul goruimen tijd.
als wezenloos vóór zich te staren. Ik
houdt het. evenals gij, voor zeker, dat
die persoon op de eene of andere wijze
macht op haar uitoefent waarlijk,
Richard, voor zoover mijn niensehen-
Icennis strekt, houd ik hem voor een
slecht mensch.
Hebt ge mi et gezegd, dat die
Creole veel van babbelen houdt
Nu, dat verzeker ik u ze weet
niet wat ze'zéggen of zwijgen moet en
praat alles maar langs haar neus
weg een verstandig mensch zou zich
wel wachten zulke zotteklap te vei -
koopen, als zij gedaan heeft; wat toch
kan het mij interesseeren, dat. Metzier
haar tot vrouw begeert? vervolgde
madam© Colbran.
Nu moot ik u ook iets in vertrou
wen mededeelen, Louise, namelijk,
dat Holmson ronduit verklaard'heeft,
dat Motzier de moordenaar vaii Top
per is, en ik moet bekennen, dat zulks
mij niet onwaarschijnlijk voorkomt,
want die kerel lieeft een zeer ongun
stig uiterlijk. Ik vraag u, waarom
heeft hij zich niet bij de bevoegde
uiacht aangemeld, daar de herhaald©
oproepingen in de couranten zijn
scherpen blik niet ontsnapt zullen zijn
en het zou ons, evenaJs Holmson.
hoogst aangenaam zijn, Metzier als
getuige te zien optreden. Iemand die-
onschuldig is, zóu zich «itet schuil
houden, maar, opgeroepen om als ge
tuige inzak© een moord te verschijnen,
zich ten spoedigste bij de justitie aan
melden, om, zoo mogelijk, deze in 'n
dikwerf duistere zaak van drenst te
kunnen zijn. Bovendien, zijn geheele
houding heeft iets geheimzinnigs en
verdachts. Me dunkt, zou het niet
goed zijn, als ik eens een praatje met
die Creole ging maken, wie weet of
ze uiij ook nte'L tol baar vertrouwde
maakte en zich iets llel, ontvallen ten
opzichte van haar aanbidder, hetgeen
beter was geweest te zwijgen. Wat
dénkt go hiérvan vroeg La Gran
ge, hoe langer hoe meer in vuur ge
rakende.
Ecu charmant idee, uw titel en
betrekking waardig geloof me, van
haar verneemt go alles, wat ge
wensolit te weten, envoegde ma
dam© Colbran er lachend© bij, mis
schien meer dan u lief is.
Daarop nam La Grange zijn hoed en
stok en spoedde zich huiswaarts.
Oogenblikkelijk liet hij zich per rij
tuig naar liet station brengen, en daar
hij juist een sneltrein trof, duurde het
niet lang. of hij had het zoo vurig ver
langde doel Zijner bestemming be
reikt en bevond zich te Dieppe.
Ifet viel hem zeer gemakkelijk door
bemiddeling van een zijner coüega's
en door bet nazien van de lijst der
vreemdelingen de bewuste dame ie
vinden en haar hotel te ontdekken.
Hij spoedde zich dus naar hel hotel
Bcllovue en verzocht den Dortier. aan
