HuiLfïS DMSLU
TWEEDE BLAD
WseBSdag 16 April 1913
Een merkwaardig museum
Een op het gebied cler grapliische
kunst hoogst merkwaardige collectie,
hebben we dezer dagen, gehoor gevend
aan de vriendelijke invitatie van mr.
Cli. Enschedé, in het gebouw der fir
ma Jobs. Enschedé en Zonen kunnen
bewonderen. Twee smaakvol gemeu
bileerde vertrekken herbergen schat
ten van hooge historische waarde, die
als geheel een overzicht geven van
de geschiedenis der gravure, cn m
de eerste plaats van de type-gravure,
m. a. w. van de lettergieterij.
't Museum, dat in zijn omvang een
unicum in ons land is, is in den loop
van eeuwen ontslaan. De voorvade
ren der hecren Enschedé hebben al
de merkwaardigheden en typeerende
bijzonderheden van hun vak, ook uit
vroeger tijden, onderzocht en gecol-
Iectionneercl. Mr. Charles Enschedé,
die zich zeer voor de zaak interesseer
de. ving aan de kostbare oude verza
melingen systematisch te rangschik
ken en aan te vullen, waardoor hij nu
een zeer belangwekkend museum
heeft verkregen.
We begonnen natuurlijk onzen
laugdurigen (maar zeer interessanten)
tocht langs de rijen vitrines met do
origineelc oude drukken te bekijken,
die aan Lour ens Coster en Gutenberg
zijn. toegeschreven. En mr. Enschedé
vertelde, dat het eerste boekdruktype
uit het handschrift is voortgekomen,
en hoe het Gothïsche karakter in de
lage landen in het Nederduitsch cn m
dc hoogcrc landen in het Hoogduiisch
is overgegaan.
In dezelfde vitrine met de oude her
inneringen van het vak in de 15e
eeuw ligt de gegoten letter uit matrij
zen, vermoedelijk van Peter Schocffcr.
En de boeken, gedrukt met. de letter
van 'n 15e eenwschcn menheer, zich
noemende Hendrik de Lettersnyder
uit welken naam blijkt dat in dien
tijd het lettergietersbedrijf reeds een
zelfstandig bestaan opleverde.
liet lettertype onderging -van de
15e in de "16e eeuw langzamerhand een
geleidelijke vervorming. Die wordt
ons ook aangetoond uit de „Monumen
tal aufgaben", die dc firma Enschedé
korten tijd geleden hc-t licht deed
zien. B.v. van „der Kudrun" en van
„die Nibelungc Mot" boeken, die W
den ouden letter zijn uitgevoerd.
Wanneer we dan eens even de aan
kondigingen uit de 16c eeuw zien,
waarin een artistiek lettertype gebe
zigd wordt voor de mectedeeling
dat er een huis te koop is 1 dan
dient de droeve waarheid erkent, dat
we te dezen opzichte in die vier a vijf
eeuwen tijds niet zijn vooruitgegaan.
Een hedemlaagsch veilingbiljet of
huurbordje zal t wel nimmer tot een
plaats iu een museum van oude vak
kunst kunnen brengen 1
Die werken, waar we zooeven van
spraken, Der ivudrun b.v., zijn .zeld
zaam mooi van technische uitvoering.
De eerste uitgave, op perkament, voor
eon M(indiener uitgever, werd dan
ook goioverd raison van 1400 Mk..
per exemplaarl
Maar mr. Enschedé vertelde ons al
verder van de scheiding' der Hoog- en
Nederduitsche lettertype. Hel eerste,
in de Scandinavische landen ont
staan, splitste zich in de Swabacher
en de Praktui, waarvan we de origi-
neeie drukken ook al in dit museum
present vinden. Typisch is voor den
vakman een vergelijking tusschen die
drukken en het moderne hoek, dat ge
drukt is met de letters in den oor-
spronkelijken gietvorm (matrijzen) ge
goten.
Maast die rij van sierlijks lettevfi-
guren zien we dan de in de 16e eeuw
ontstane typografisch© schrijfletter
verschijnen, die het museum ons
toont in de welbekende vertaling door
Erasmus van het Nieuwe Testament,
die te Delft in 1824 is gedrukt. Ook op
hot gebied van den schrijfletter vin
den we weer een collectie. De Ensche-
dc'sch© verzameling herbergt ook al
een schrift, door Plantijn te Leiden in
15S4 gebruikt, en verder o.a. de schrijf-
schriften van den Antwerpsehen let
tergieter Tavernier en van den Gente
naar Heinrie van der Keere. Voor en
kele bibliophile uitgaven worden die
schriften nu nog wel gebruikt.. Zoo
zien we in een dergelijk schrift een
uitgave van „Dis history van die se
ven wijse mannen van romen".
Hoogst interessant,' speciaal uit een
oogpunt van kunst, is d© collectie
vignetten en initialen uit de 16e eeuw.
Er zijn juweeltjes van smaak en tech
niek bij, en wie dit gedeelte van liet
museum ziet krijgt eerbied voor het
kunnen van den 16e eeuwschen gra
veur.
Do drukwerken der 17© eeuw zijn in
rijke mate vertegenwoordigd. We vin
den die weer in de volgende vitrime,
want mr. Enschedé heeft hij de syste
matische rangschikking zijner grooto
verzameling een indeeling „volgens
de eeuwen" gemaakt. De Oosterscho
druktypen, die in de 17e eeuw inge
voerd werden, treden natuurlijk sterk
op den voorgrond. Daar zijn de Ara
bische en Syrische van den Leidsehen
professor Lipenius, de Hebreeuwse!!©
van Josepn Atluas, de Grieksche van
Blaeu en van VVetsteln. Daar ligt ook
het materiaal van de b'rankfortsche
lettergieterij van Luther, den opvolger
vun ligenolff. "Hij was 't, die in dien
tijd vele Hollandsche boekdrukkers,
zooals de Ainsterdamsche en Leidsche
lijsevier's, van drukletter voorzag.
De collectie plaatdrukken, meest
mét de oorspronkelijke kopergravu
ren, en dan de initiaien en vignetten,
grootendeels verzeld van de origineel©
houtblokken, is voor den kenner ook
iets om te watertanden. Zij grenst
nauw a.an de couranten. Bovenaan
ligt de circulair© van Abraham Castc-
leyn te Haarlem, waarin hij de uit
gave van de Oprechte Haarlemsclio
Courant aankondigde. Daarnevens het
van formaat wel heel beknopte eerste
nummer van dat blad, dat den Ssten
Januari 1656 het licht zag. Andere
couranten liggen nog in de vitrine.
Zoo eenige blaadjes, die allen „Am-
Bterdamscliö Courant" heeten, maar
van verschillende uitgevers afkomstig
zijn. Eén nummer een van de aller
oudste herinneringen op journalistiek
gebied ia gedateerd 7 Juli 1629.
Zoo vindt niet alleen do boekdruk
ker, die historische studie van zijn va,k
wil maken, bier een volledig over
zicht, maar voor den archaeoioog is
or ook menig stuk van bijzondere in
teresse. Laten we alleen maar de ge
drukte tijding van den moord op de
Do Witten noemen, ©en soort bulletin
van royale uitvoering, dat on dor het
hoofd „Missive uyt Den Haegh" een
griezelt g-n amv,keurige beschrijving
geeft, van het gruwzaam schouwspel.
Even willen wc dit eruit citeeren
„Het is ongehoord hoe miserabel de
twee Hoeren aan de bcenon ophangen
de zijn gesneden en gekorven in dien
het soo voort gaat, soo zal licht mor
gen van ha or vieesc-h niet te vinden
wesen...." En <Lan volgt een nauwkeu
rige opsomming, hoeveel „stuyver" er
voor de diverse lichaamsdeelen van de
gehang an an betaald werd.
Ook nevens de 17e-eeuwsc.he collectie
ligt liet moderne boeit, gedrukt met de
origineel© letter.
Hoc verder we den togenwoordigen
tijd naderen, des te uitgebreider
wordt de verzameling. Twee van de
drie vitrines, die de collectie van de
18de eeuw herbergen, bevatten de
druk werk an dér firma Enschedé van
17121780 en in de derde liggen de
oudste voortbrengselen van dc z.g. ty
pografische muziek. De Franschman
.Tacipxos Francois Rosart was de eer
ste, die dit boekdruk-procédé benutte,
maar hij paste den tweemaligen druk
toe zette eerst de balkeu en hulplij
nen en plaatste daarna pas de noten
er op. Breitkopf deed dat in één druk,
en paste biet.zelfde mee.r volmaakte
procédé toe op landkaarten en op de
Chineescbe letterteekens.
De interessante collectie, die op de
typographïsche muziek waarover
een hec-le kwestie ontstond, omdat
Rosart beweerde de uitvinder te zijn
van liet verbeterde procédé, en in 1761
wilde doen voorkomen, alsof hij het
al eerder had toegepast betrekking
heeft, is van veel belang voor de fir
ma Enschedé. Haar graveur Fleisch-
mann sneed 'namelijk muziektypen,
die er aanleiding toe waren, dat de
speciale drukkerij voor geldswaardig
papier der firma werd. opgericht.
De collecties van dat papier vangen
aan met de eenvoudigste vormen. Er-
zijn obligaties van de Bataafschc re
publiek en van de Staten van Hol
land, stukken uit 1775 en '79. In later
tijden verdween de waarde van de
oorspronkelijkheid der typografische
muziektypen voor randen om gelds
waardig papier, omdat de uitvinding
'der fotografie het imiteeren natuur
lijk zeer vergemakkelijkte. Daarop
werden de kunstige kleurschak-eerin-
gun in de uitvoering der bankbiljetten
enz. gebracht, die den vervalscher het
zuiver reproduceeren onmogelijk
moesten maken. Die kleuren zijn hier
ook in heel© reeksen proeven, van
geldswaardig papier uitstekend verte
genwoordigd.
We naderen het einde van onzen
tocht langs de herinneringen der
eeuwen van grapliische kunst her- j
inneringen, hier in zoo groote mate
aanwezig, dat we maar een betrekke-
lijk klein gedeelte in oen paar uur
tijds met aandacht kunn-en bezien. Nu
verschijnt voor onze oogen verschil
lend origineel boekdrukwerk, letter
proeven, meestal unica, goteekende
modellen, plaatdrukwerk met de daar
bij bebooremde prospecti, portretten an
allerlei bescheiden, die op de geschie
denis va.n het graphische vak betrek
king hebben. Van veel stukken wordt
óók het oorspronkelijke dirukmateri-
aal getoond." Daar is een letterproef
van den Engelschman Gaston (waar
voor deze f 1200 heeft geboden) daar
zijn p 1 aatdruk werken met prospecti
en portretten, o. a. Van Jacoba van
Beieren en Frank v. Borselen. Bijzon
dei' mooie dingen Een ree lis getee-
kende modellen van verschillende let
tersoorten (ook in 't negatief, en ge
kleurd), gravures, oorspronkelijk van
de 16de, 17de en 18de eeuw, en de ty
pische plaat „Spoelen van Cupido",
die blijkens een ondersciirift vervaar
digd is bij de Haarlemsclie „Slads-
Drucksler" Margaretha van Bancken,
in 1694
Merkwaardig blijkt uit dc letter
proeven van Firmin Didot (dië een
geweldigen invloed heeft gehad) van
Baskerville en van den Italiaan Bode-
ni hoe de smaak van het kunstlievend
puibliek voor het boekdrukwezen, zich
wijzigde en in nieuwe banen kwam,
die in ons land eerst in de 19e eeuw
gevolgd werden. Velen trachtten Di-
dot's typen te imiteeren, zoeals bv.
Unger, van wien een collectie „Ver-
suche" in die richting ook al aanwe
zig zijn. Voor de studie van het vak
zijn deze collecties bijzonder merk
waardig, evenals trouwens de verza
meling van de 19e eeuw, die in bet
tweede vertrek is ondergebracht. De
invoering van de stereotypie in ons
land in 1816 is er herdacht dooi
de eerste in Nederland vervaardigde
drukplaat en .'het eerste boek (liet
Nieuwe Testament). Een peuterig-
lcleine bijzonderheid, interessant
door minutieuze afwerking, zijn de
kleinste lettere (op 2 1/2 typografische
punt dooa' Henri Didot gesneden). Een-
menigte letterproeven, afdrukken,
stempels, kleurend rokken zijn hier
tentoongesteld, en we bewonderen die
prachtige uitgave van Goethe's Fa-ust,
gezet in de Augustijn-letter van
Fleisehman. En nog dienen even in
de rubriek, geldswaardig papier ge
memoreerd de gecompliceerde repro
ducties van vrij eenvoudige kleine
teekeningen, die ellipsvormig, bolvor
mig of nog anders-vonnig worden ge
reproduceerd en die je toch weer te
rug' vindt in de lijnen-verwikkelingen
van den afdruk, dat het uitgewerkte
„Leitmotiv" weergeeft.
Interessant is o-ok de Brnillediruk,
waarbij een vel aan beide zijden en
baut relief bewerkt is. En dan de
zeldzaam-mooie gekleurde platen van
den Parijzenaar Francois Flameng...
Er is veel, veel te veel in dit zoo
merkwaardige en kostbare museum
der firma Enschedé, om het alles hier
te kunnen gaan beschrijven of zelfs T DE COALITIE,
maar noemen. Hem die zich. voor de In een© tamelijk druk bezochte ver
zaak bijzonder interesseert zij mede- gadering der Chr. Hüst. Kiesvereeni-
Sêdseld, dat mr. Charles Enschedé pus te Bossom werd, hoewdl nadruk-
ke discussie, unaniem besloten, bet
welwillend hare,d 15 om na vooraf- e]MtoiaaI politick accoord tas-
gaande schriftelijke aanvrage zijn -
schatten Woensdag- of Zaterdagmid
dag van 2—4 uur den belangstellende
te toonen.
Binnenland
sehen de drie rechtsche partijen ge
sloten, aan te nemen.
(„Ned.").
CONFLICT IN HET TUINBEDRIJF
TE AMSTERDAM.
De verceniging vau patroons in
het tiünibouwvak te Amsterdam en
omstreken is sinds ©enigen tijd in on
derhandeling met -de Amsterdamsche
Tuinliedenvereeniglng „Human itas"
over een collectief arbeidscontract.
Daar partijen bet niet eens konden
worden, hebben de tuinlieden het
werk neergelegd.
150 werklieden staken.
EERSTE KAMER.
De Eerste Kamer is bijeengeroepen
tegen Dinsdag 22 dezer, 's avonds te
half negon.
TWEEDE KAMER
Na 't meer en meer gebruikelijk
wordend© appèl nominaal en verda
ging der zitting van 11 tot 12 uui'
werd gisteren de behandeling van de pp; RIJKSMIDDELEN
Ziektewet vervoLgd. annnn
¥«>1 belangrijks <lml olch daarbij "-w'™ "ffiU,
niet voor. Hot amondamont-Duys oP ba,c"*' V 286.001) mmtlor ,s dan
art. 4G-47, om als bi, do ongevallen. y«rl«den jaar. Mam deze achterstand
verzekering roede dadelijk bij do wet 13 toovnllise door t tra-
govarenklassen vast te stelten, ter be- 6«r dor directs belastingen,
paling van do praaien, nerd met 4G In do «rste drie maanden dos laars
tegen 5 stommen vorwórpon. Ij-uksntiddelon
Over art, 52. om voor do langste 1 /SSoMHnS
Joonklassen eon andere pranie-rege- "rMtS» t»aÊ®S.'Vi°»
ling to treffen, word lang godetot. 33.,80 090 1309 Do lijn blijft
teoïd. De hoeren Duys c.s. tviidon do dus voortdurend oprvaarlsch trots do
promiën voor do drto laagste loon- toevallige verlaging m bij enkele be
klossen door don Staat doen betalen. langrijke middelen cn trors hot feit
Dit bestreed de Minister, do hoor Tal- f«Sl ™»we, z,,n rnge-
ma. als in strijd mot het beginsel dor V™rf gnootsfe deel der verdere
wol. Een andoio resoling achtte hij «KW»* 1" ''f «?rele kwartaal komt
niet beslist onaannouiolijk, maar nodi ""BK nmmMm, waar-
het amendement PasstoorsAalberse,
om voor de laagste loonklnsson de pre-
lit f 366.000 en de accijnsen, waaruit
"2.000 meer is ontvangen. Voor den
algemeen betoogde dat de eis cl ie n van
het boerenbedrijf bet onmogelijk ma
ken om daar den vrijen Zaterdagmid
dag in te voeren, zoodat van een al
gemeen© propaganda voor dit deside
ratum geen sprake kan zijn.
Intusschen werd besloten dat Patri
monium zich tot verschillende corpo
ration zal wenden met het doel een
algemeen© actie te overwegen voor
het verkrijgen van den vrijen Zater
dagmiddag.
Ook werd langdurig stil gestaan
bij een voorstel-Den Haag, een actie
te voeren tegen de bestaande usance
dat in de bestekken van gemeentewer
ken de artikelen 1638c en d van het
arbeidscontract worden uitgescha
keld.
Haarlem herinnerde daarbij aan
bet verzet van den Nederl. Aannemers-
bond tegen bedoelde artikelen, dat
evenwel geleidelijk is opgeheven na
dat een contract gesloten is met een©
verzekeringsmaatschappij, welke voor
de aannemers het uit bedoelde artike
len voortvloeiende risico heeft over
genomen.
Nu is het risico niet zoo groot, maar
hoe dat 'zij, de aannemers leggen
thans op de aannemingssain naar
verhouding der premie, welke zij te
betalen hebben aan de verzekïring-
maatsohappijen en zij hebben dus
geen reden meer om zich tegen de'
handhaving der artikelen ie vereel
ten. Wel doen zij het nog op één punt,
namelijk <1© ziekte-uitkeering, wélke
niet twee wachtdagen op -4 weken _is
gemaximeerd en tot ten hoogst© 70
procent van het loon.
Haarlem wil dus een actie bij de
Gemeenteraden en de architecten om,
voor zoover zulks nog niet is geschied,
of minder goede bepalingen bestaan
den staat en niet ann de gemeente
's-Gravenhage. De eisch van den staat
weid toegewezen en aan de gemeen te
verboden om over den ijver als eige
nares te beschikken en er werken in
aan te brengen.
HULDE AAN MR. II. MEINESZ.
Dinsdag was het veertig jaren ge
leden, dat mr. II. Meinesz, vice-presi
dent bij de rechtbank ie Amsterdam,
zijn intrede bij de rechterlijke macht
deed.
In de zitting der rechtbank is de
jubilaris namens het parket en balie
gehuldigd.
EEN RIJKSVELDWACHTER VOOR
DE RECHTBANK. -
Eenige maanden geleden werd be
kend, dat er bij de rijkspolitie in Zee
land iets niet in ox-de was, en werd
onder anderen den inspecteur te Mid
delburg verlof verleend: terwijl een
ander met de waarneming zijner func
tie werd belast.
Een uitgebreid onderzoek werd in
gesteld; liet eerste resultaat daarvan
was, dat nu voor de rechtbank te Mid-
deiburg behandeld werd tl© zaak tegen
den 59-jarigen brigadier der riiksvcld
'wacht J. V. te VJissingen.
Aan dezen hc-klaagde was ten last©
gelegd, dat hij een deelaratie-fomux-
l:er. voor hem toekomende vergoeding
voor verblijfkosten valscheliik heeft
ingevuld.
Beklaagde beweerde zi.-h vergist t©
hebnen, opzet was van zijn kant niet
in t spel.
't O. M. achtte beklaagde schuldig,
maar liet de strafbepaling aan do
rechtbank over.
mio on de werkgevers to verhalen algemeenen toestand in zaken en de aan te dringvi op hét Tan kracht zijn
ïh m aindlS tateïS welvaart der tovdkms zijn dit juistdel. artl],ete„ Kisfc en d, met dien ver
stal, door den he«r Limburg ttoge- <te typische hooftUm, voaral alsUanda dat een ziekte-u.ikeerius van
liclit. om de hal ft door d« wdriigoSrs «"«"U tertoo markt t -«g. Han- 70 procent voor vier waken on oen
en de ltelrt door artoido.r cn Staat T, T' M 'v!lchll1,jd le" 1"K,g/tB
samen laten totalen, vond steun bij 1"" fto - gc„ zal worde- angevoerd. m afwach-
hem Alleen merkt© de Minister on na geheel.op rekemng komt Aan sui- tmg natuurlijk dat te gelegener tijd
tó^atonSikt^è to S i «Ugcl. 1.-dingen te bedingen zijn.
(ml onkel voor „momkllrjarigon'' m trots de vennoerdonng in de alge- Dot voorstel, als door Haarlem ge-
moest xrclden nf Voonis de hr^,- loopen maand weder f lit.000 bij bet a.mendeerd, wordt aangenomen.
vnor.-wSfVOiig jaar ton achter cn blijft drie Aan de orde kwam het coucept-ge-
ton onder 3/12 der raming vooi net I meentcprogram.
geheel© jaar ad f 28.8 millioen. DaarRe punten hiervan werden afzon-,
Bii hef débat waarin dB he©r Te©n J h,6rvan in 'de «uddelenwet editor Uerlijlt behandeld, aangezien het vo-
fT4d.r»Trwf f» J™.«"-"-y
niiit in de loonren-ftiinn- moét irwrrinpri idekking der staatsuitgaven, tex wijl beschouwingen hierover zijn gevoeid.
2nd™ WcSJTcH1^ i het meerdere ton goede komt fi het; Na aniaildcling van dit program
,tonds A'oor ©Ie suppletoir© opbrengstwordt nog adhaesie verleend aan een
'an den accijns op het gedistilleerd", i a(ires der middernachtzending tegen
s.g. „suikerpol") zal voor dit fonds l(je zedelooze bioscoop,
dez© basis toch vermoedelijk - - - -
f"2 1/2 millioen ovei-blijven.
ITuys het liever zag, voor „kostwin
ners", en in dien zin wijzigde de heer
Talina hun amendement.
en dat het amendement-Passtoors in- j
droischt tegen het rechtsgevoel en
tweeërlei reek. zou schappen voor (a" „5uito,l»t'''| zal Voor dit fond.
U dlte bas,s toch vormoodelijk c.a.
heeren Snoeck Henkemans, Patijn en
Schaper dit amendement bestreden,
hoewel de heeren Duys c.s. in eik go-
val het amendement nog beter oor
deelden dan 't art., werden al d©
amendementen verworpen, die van de
heeren Tieub—1Teenstra en Duys c, s.
met 39 tegen 19, dat va.n de heeren
PasstoorsAnthers© mot 29 tegen 28
stommen.
Artikel 52 werd daarop goedge
keurd. Bij art. 53 werd een amend.-
Duys met '41 tegen 17 stemmen ver
worpen, dat ton doel heeft, te bepalen
dat 't door den werkgever verschul
digde deel der premie, voor den
DIRECTEUR RIJKSPOSTSPAAR
BANK.
Naar de „Tel." uit goede bron ver
neemt, is de heer P. J. E'. du Bois, di
recteur der Rijkspostspaarbank, voor
nemens met 1 September a.s. zijn
ambt neer te leggen.
BLOEDVERGIFTIGING.
Zaterdag kreeg de landbouwer J v.
Leeuwen, wonende aan den Hoorn,
bij Delft, een splinter in de hand,
waardoor bloedvergiftiging ontstond.
Hoewel'onmiddellijk heelkundige hulp
beider beitaald, door don ambtenaar i wei'd ingeroepen, bleek amputatie
-'an den Raad v. Arbeid kan worden den arm noodig. Zijn toestand is
ingevordei-d, op verzoek niet alléén
van den verzekerd©! De Minister bad
er bezwaar togen.
Over de wijze van betaling als er
meer dan één werkgever is (art. 54)
had een breedvoerig debat plaats. De
heer DeWijckerslooth wilde bij amend,
den R. v. A. de bevoegdheid geven te een twist door
bepalen, welk deel der premie elk (bij Boxmeer) met
thans hoogst zorgwekkend, zoo meldt
de „Tel.".
AAN SCHOTWONDEN OVER.
LEDEN.
De 37-jarige losse arbeider Clir. v.
B., uit Grave, die 14 dagen geleden bij
boer te Sarabeek
jachtgeweer in
De overige punten der agenda moes
ten wegens liet vergevorderde uur
worden aangehouden.
GRAFSCHENNIS.
Een bootwerker bemerkte dal op de
voormalige begraafplaats, gelegen be-
neöendijks tusschen den Sohoonelier-
gerweg to Rotterdam een graf. was
opengebroken. Na verwijdering van
de grafzerk heeft men een kist open
gebroken en een partij koper en lood,
waannwlfl deze kist van biuncnbRkleed
was, gestolen, zoo meldt de N, R. Ct
PENSIONEERING VAN GEMEEN
TEAMBTENAREN.
Ook de gemeenteraad van Zwolle
heeft zijn bez.waar togen 't wetsont
werp aan de Tweede-Kamer kenbaar
gemaakt.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
k 30 Cts. per regel.
werkgever zal betalen en op hem is te de beenen wercl geschoten, is tenge-
verhalen. De Minister zag er tegen op; volge van infectie aan de toen beko-
het was een ingrijpen in de verhou-men verwondingen in het ziekenhuis
dingen, die zich telkens kunnen wij-to Grave overleden, zoo meldt de „N.
zigen. De werkgevers zouden 't wel R. Ct.".
santen eens worden. Zóó oordeelde i
ook de heer Nolens, maar de heerenEEN OUDE MENSCHENREDDER.
Duys en Patijn vonden 't amend, toch; Den '17den April a.s. wordt de op
raadzaam. De heer De Wijckerslooth Texel wonende oud-postpraaischipper
wijzigde :t noglans, zoodat 't alleen Tcunis Mz. de Waard, 91 jaar. Een
sloeg op de gemakkelijke gevallen groot deel van zijn_ leven woonde InJ
an art. 54 en toen nam de Minister j
op Vlieland, waar hij een aantal ja
ren schipper iVas van de reddingboot
der N. en Z.-H. Reddingmaatschappij.
Met die boot, alsmede mét eigcu
niët'saker* js "datde ver- «tal»™ >11. Df Wm« tol
verschillende gelegenheden, het leven
van 72 personen.
Toen bij de schipbreuk van de Duit-
sclie bark ..Franklin", met 175 land-
erhuizers aan boord, dc reddingboot
dit deel van 't amend, over. Voor zoo
ver hij dit niet deed en 't amend, dat
bleef bestaan ook. voor gevallen, dat
de R.
dealing' gemakkelijk is vast te stollen
werd het toch met 30 tegen 27 stem
men aangenomen.
Enkele juridisch© verliet©ringen of
Als gij uw kind
gezond, vroolijk en frisch
van geest wilt zien op- r
groeien, geeft het dan Dr. L
HOMfdEL'S Haematogen,
WAARSCHUWING
Men vrage uitdrukke- j
lijk den naam
Dr.HOMBJEL.
verrtuidëlijl'injjen daar ds.tery» I
„2 Ite rntl tLlcm-ÜTvan" >"t urn Gëëcl.gbrenkë-
gen, werden met goedkeuring-
den waarn. Minister van Justitie, den
heer iieemslcexk, door den Minister
van Landh. overgenomen.
Ten opzichte van de invordering bij
dwangbevel verdedigde de heer Patijn
een amend, om deze regeling voor
werkgevers en arbeiders gelijk ie ma
ken, dit nam de Minister over; de hoer
Limburg vond dit echter in strijd mot
de Grondwet, maar hot bleef bij zijn
protest.
Heden voortzetting bij art. 66.
HET PALEIS 1IET LOO.
Uit Apeldoorn schrijft men aan 't
N. v. d. D.
li. M. de Koningin zal naar wij
uit betrouwbare bron vernemen
lingen. De overigen werden met sloe
pen van hc-t loodswezen gered.
De oude zeeman is thans geheel
zonder imudomn en wordt ctoor farai-
lieleuen verzorgd.
Wie zijn berciu zijn 9lcn verjaardag
voor hem tot een feestdag te maken v
zoo vraagt 't „N. v. d. D,".
DE GELDERLAND TE KONSTANTI-
NOPEL.
De N. R. Ct. correspondent té Kom
stantmopel schrijft a.d. 12 dezer:
Aan boord van d© Gelderland heeft
gisteren in den voorat ond een bij
zonder weigesxuag'd feest plaats ge-
had, dat de komnumdant en de offi
cio ren den velen families en verderen
notabeien, Dij wie ze hier veel gulle
no- T. vriendschap en gastvrijheid ondervin- dam.
23 April a.s. uit den Taunus op Het j d€ö| aanb0(j.en. I Aan den beklaagde was ton lasi©
noo terugicecren. liet scnijx was met vlaggen versierd j gelegd, dat hij in den avond van '27
Op de cour van het paleis ziet het en m oeu Uliu Yol mO0ie planten en. Februari 1913 te Amsterdam het meis-
l™'")l"! toOMH Er wa-ijc rtjorw April 1903 - opsëUa-
nueru geiHJouiguen uu ue RjE heeft onttrokken aan hel gezag,
Rechtszaken
ART. 279 WETB. VAN STRAFRECHT
Wie een minderjarige opzettelijk
onttrekt aan het wettig over hem ge
steld gezag, wordt door art. 279 van
het Wetboek van Strafrecht bedreigd
met hoogstens zes jaar gevangenis
straf. Eu wie zulks doet- met list., ge
weld of bedreiging met geweld kan,
volgens hetzelfde artikel, hoogstens
negen jaar gevangenisstraf opgelegd
worden, indien de minderjarige bene
den de twaalf jaar oud is.
Ter zake van zich aan het in dit
artikel bedoelde misdrijf te hebben
schuldig gemaakt, had zich voor de
Amsterdamsche rechtbank te verant
woorden de 4 i-jarige ïïeodr. Henn. S.
vroeger varensgezel, thans gedeti
neerd.
liet betreft hier het tekende geval
met het negenjarige meisje uit de
Haarlemmer Houttuinen 1© Amster-
daarnaar
bouwing gelijkt het daar veel op een
ruïne. Maar de vertrekken in den
linker-paleisvleugel, waar mcu met
de verbouwing reeds gereed is, wor
den met bekwamen spoed in orde ge
bracht. Eveneens de villa van II. M.
de Koningin aan de Van Waldeek-
Pyrmontlaan, waar Prinses Juliana
geregeld vertoeven zal, cn die ook
voor het nachtverblijf der Kuningln
bestemd zal wezen.
De noordzijde van den tuin der villa
wordt door een schutting' van vol
doende hoogte afgeschut, om het viuje
inkijken te beletten. Dc geheele tuin
en ook de oprijpaden worden duor
hek- en rasterwerk omgeven, als be
veiliging legen het binnendringen
van honden.
In den tuin mot zijn vele wandel
paden en inooie, ruime grasperken zal
het Prinsesje voldoende gelegenheid
tot ontspanning Jcunnon vinden.
VORSTELIJK BEZOEK.
Prins Ernst August, hertog van
Brunswijk-Lüneburg, heeft te Hom
burg v. d. Höhe oen bezoek aan Ko
ningin Wilhelmina op de Ilohe Mark
gebracht.
diplomatieke en verdere aanzienlijke
kringen.
Hei toest had een zeer opgewekt ka-
rakier. De scneepsmuziek zorgde voor
de dansmuziek.
PATRIMONIUM.
Tweede da g.
De vergadering te Rotterdam werd
voortgezet met de benandeling van
verscniüende ingediende voorstellen
waarvan er enkel© konden teruggeno
men worden in verband met de aan
neming van liet verkiezingsprogram.
Aangenomen werden voorsteken om
bij de Tweede-Kamer aan te dringen
op een zoodanige wijziging van het
reglement van orde, dat een vluggere
afdoening van zaken verzekerd zij, en
instennninig uit te spreken met het
geen in het ontwerp tot herziening
der Grondwet wordt voorgesteld in
zake het onderwijs,
Er ontstond een zeer uitvoerige dis
cussie over de vraag wat Patrimo
nium zou kunnen doen tot verkrijging
van den A'rijen Zaterdagmiddag. Im
mers het gold een strijd tusschen de
steden en het platteland, welk laatste
(haar ouders) door opzettelijk bedoeld
minderjarig meisje, hetwelk hij, ver
dachte, op straat ontmoette, met zich
mede te nemen buiten de gemeente
Amsterdam naar de gemeenten Wa-
tergraaismeer, Dïemen, Muiden eu
Naarden en tot den ïmddag van den
volgenden dag bij zich te houden, een
en ander zonder toestemming en te
gen den wil harer ouders eu zonder
hun medeweten.
Er waren in deze zaak elf getuigen
gedagvaard, onder wie het meisje,
haar ouders, jhr. mr.. E. W. E. Bicker
burgemeestei van Diemen, enz.
Mr. W. H. K. Mouthaan Jr. was
den beklaagde als verdediger toege
voegd.
Met liet oog op de openbare zede
lij kJieid gelastte de rechtbank de zaak
met gesloten deuren te behandslen.
I-Iet O. M. eischtè tegen den be
klaagde, die reeds vroeger wegens
misdrijf tegen de zeden veroordeeld
was, drie jaren gevangenisstraf.
DE IIAAGSCHE HOFVIJVER.
De I-Iaagsche rechtbank heeft he
slist, dat de hofvijver toebehoort aan
Gemengd Nieuws
EEN ONEERLIJKE HOLLANDER.
Zaterdagavond kwam er een man in.
dc-n juwclierswinkel van cle firma Ro
bertson te Londen. Hij liet zich een
aantal ringen vertoonen, trachtte de
ze aan den bediende te ontrukken cn
er de vlucht méde to nemen. De be
diende echter wist voor den dief de
winkeldeur te bereiken, ontrukte hem
weer den buit en greep hem met ©cd
anderen bediende vast.
Ken te hulp geroepen poli lie-agent
arresteerde daarop den man, die zich
zóó lievig verzette dat nog c-eniga
agenten noodig waren om hem naar
het bureau over te brengen. De man
bleek te zijn een Hollander, volgens
de Engelsche bladen John Stroeve ge-
heelen. In zijn zakken vond men een
groot mes en een 2waren ploertentloo-
der.
De man is in hechtenis gebleven.
EEN POLITIEKE MOORD OP CUBA
Uit New-York wordt aan de Tel.
gemold: Coferino Mender, de onlangs
gekozen burgemeester van Cienfue-
gos (provincie Santa Clara op Cuba)
is door een bende vermoord gewor
den. Een troop mannen wachtte hem
op straat op en doorboorde hem let
terlijk met kogels. Het motief vun
de daad moet van pölitieken aard
zijn. Zes verdachte personen rijn
reeds gearresteerd. De autoriteiten
zijn van meening, dat deze moord
tot een bloedigen strijd aanleiding
zal geven.
NEW-YORKSCHE POI.-ITJE-
SCHANDALEN.
Opnieuw zijn vier politie-inspec-
teurs gevangen genomen onder be
schuldiging zich te hebben laten om-
ikioopen door de eigenaars van ver
schillende speelhuizen, zoo wordt uit
New-York aan de Tel. geseind.
DE SUFFRAGETTES IN
ENGELAND.
Een Huis t© Sarat Leonard, toebe»
hooreude aan den unïonistischen af
gevaardigde Arthur P. Du Cros, is
in brand gestoken. In de nabijheid
van de plaats der misdaad werden
biljetten en opschriften gevonden,
waaruit men afleidt, dot suffragettes
de daad hebten gepleegd.
De schade beloopt eenige duizenden
Ponden sterling.
Naar bex-ieht wordt, heeft, de rogee«-
ring wegens de jongst© ongeregeld©
tooneelen, die de politie niet heeft kun
nen beletten, verboden, dat vergode-
ringen van suffragettes op openbar©
pleinen te Londen worden gehouden.
BELEEDIGING.
De Dnitsche gezant te Parijs on
dernam slappen, om over het voor
gevallene te Nancy (waar Duilsché
reizigers aan het station grof zou
den zijn behandeld en mishandeld
door het gepeupel) ophelderingen te
vragen.
Van Franschen kant wordt verze
kerd, dat het gebeurde te Nancy zeer
overdreven is voorgesteld.
Uit Nancy wordt geseind
Maandagavond lieten een aantel
personen in politiek, die voor Duitsch©
officieren worden .gehouden, tijdens
een voorstelling in het Casino ecu
protest hooren. Nadat zij uit de zaal
waren gezet, begaven zij zich naar
een koffiehuis, waar zij schimpscheu
ten maakten op het Fransche leger.
Dit gaf aanleiding tot een twist, waar
na zij, door meer dan 1000 personen
o.p den voet gevolgd, zich naar den
trein begaven.
In afwachting van het vertrek van
den trein naar Mevz, moesten zij oen
schuilplaats zoeken in de wacht ka-
Kerk en School
ACADEMISCHE EXAMENS.
Groningen. Geslaagd voor candi-
daats-examen rechtswetenschap de
heeren L. van den Bijtel en R. v. d-
Veen.
Leiden. Bevorderd tot doctor in de
rechtswetenschap op stellingen de
heer J. F. G. van Buttingha Wiehees,
geboren te Rotterdam.
Utrecht. Bevorderd tot doctor In
de rechtswetenschap op stollingen,
de heer L. van der Poel Hiddingh,
geb. te .Arnhem.
