NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
31 e Jaargang No. 9274-
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
ZATERDAG 13 SEPTEMEER 1913 A
HAARLEM'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN A D V E RTENTIËN:
PER drie maanden: ^an regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor HaarlemI>2° Haarlem van 1—5 regels/l.elke regel meer/0.20. Reclames 30 Cent per regel.
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd Is (kom der (f^ Bii Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente)1.30 J/ Advertentiön van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
Franco per post door Nederland1.65 W50 Cts. voor 3 plaatsingen contant.
GeiUusUeerd zSgsblad, voor Haarlem 1 I I l 0%V* Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post „0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot ds plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Adverter.tie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DIT NUMMER BEST A A 1' UIT
ACHTTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAU.
AGENDA
ZONDAG 14 SEPTEMBER.
Muziek in ilea HouL
Melkinrichting Van Bruggen: Con
cert.
SI. Bavo, Smedestraat: Intern, Bak
ker ij - tentoonstelling.
Soc. Vcieeniging: Biosc. voorstel
ling.
De Kroon: Biosc. voorstelling.
^polio-Theater: Biosc. voorstelling.
Biosc. Theater, Gr. Markt: Voor
stelling.
KI. Vereeniging: Biosc. voorstelling.
Rusthoek, Bloem endaal: Concert.
MAANDAG 15 SEPTEMEBER.
Apolio-Theater: Biosc. voorstelling.
Biosc. Theater: Gr. Mankt: Voor
stelling.
KI. Vereeniging: Biosc. voorstelling.
5tsa?nicaws
Om Ons lleen.
In het Vierde Blad van dit num
mer vinden onze lezers een artikel
„De genieente'negrooting van nu en
ïyüi' in de rubriek Om Ons Heen.
Overplaatsing.
De sergeant Ie klasse M. Kanaar
van het 21e Reg. int. te Hoorn is op
xijn verzoek overgeplaatst hij het 10e
steg. Int. en komt te HaaTlcm in gar-
Muzieku-"1 «ring
in den Hout op Zondag 14 Sep!omber.
Programma:
1. Marsch aus der Posse Püppchen,
Gilbert.
2. Onv» "t"re Les Deux journées,
Cherubini.
3. Twee Spaansche Dansen, Mas-
kowsky.
4. Fantaisie de l'opéra Werther,
Massenet
5. Ouverture Silvana, Weber.
6. Acclamations Walzer Waldtcu-
fel.
7. F.mtaisie de ï'-. -comique Ma
dame An got, Lecocq.
ORGELBESPELING
op Dinsdag 16 Sept 1913, des nam.
van 12 uur. in de Groote- of Sint
Bavokerk alhier, door den Heer Louis
Robert
Programma: la. LH, re, mi, fa, sol la,
William Byrd 11543—1623). ib. Ut, re,
nu, la. sol, la, John Bull, (1003loZbj.
2. Praeiudium et Fuga a kt t, J. S.
Bach. 3. Litanei, Fr. Liszt. 4. Intro
duction and air vorié, J. L. Hatton.
5. Chant de matin, Alex. Guilmant.
6. Fanfare, J. Lemmens.
DE HANZE.
In „de Haarlemsoha Hanze" von
den we een overzicht van het jaar
verslag der Eaarlemsche afdeelung.
Daaraun ontleeuen we:
Een aanmerkelijke stijging van het
ledental, van 139 tot 196, valt te con-
Btatearen, zoomede een steeds meer
bevredigend bezoek der vergaderin
gen. 7 bestuurs- en 4 alg. bijeenkom
sten hadden plaats.
Dit jaar werd de proef genomen
mei een Debatangclub. De propagan
da commissie heeft ook weder in het
afgeloopen jaar goede diensten bewe
zen. De onderlinge glasverzekermg
bereikte gunstige resultaten, terwijl
de boekhoudcurs>'5 Hor een 20-tal
personen geregeld werd bezocht.
AUDIëNTIE BIJ H. ML DE KO
NINGIN.
Op de Woensdag j.l. te Amsterdam
gehouden audiëntie heeft eene depu
tatie uit het Hoofdbestuur der Alge-
me ene Vereeniging voor Bloembollen
cultuur, bestaande uit de heeren: E.
H. Krelage, Voorzitter, C. J. L. van
der Meer en A. S. Rijnlerse, leden,
en J. II. Wentholt, Alg. Secr.-pen-
ningmeester, hare opwachting ge
mankt bij H. M. de Koningin, de Hoo-
ge Beschermvrouwe der Vereeniging.
Hone Majesteit informeerde belang
stellend naar den werkkring der Ver
eeniging, in antwoord waarop de
voorzitter gelegenheid vond te wij
zen op den groeten vooruitgang en
den voorspoed, die bet bloembollen-
vak sedert 1813, ooider de opeenvol
gende Regeeringen, maar vooral on
der die van Koningin Wilhelm in a
heeft gekenmerkt.
De Koningin vroeg voorts inlichtin
gen omtrent de deelneming der Ver
eeniging aan tentoonstellingen in 't
buitenland, welke door den voorzit
ter werden verstrekt,
Z. K. H. de Prins der Nederlanden,
Hertog van Mecklenburg was bij de
audiëntie tegenwoordig.
(\V. v. B.)
DE ONAFHANKELIJKHEIDS
FEESTEN.
Met genoegen deelen wij mede, dat
onze burgemeester het eerevoorzitter-
6chap heeft aanvaard van de Feest
commissie, die einde Sept. en begin
October onafhankelijkheidsfeesten zal
vieren in de open lucht.
Bleek uit het verslag van de verga
dering van Donderdagavond ln ons
vorig nummer, dat reeds velen aan
den optocht wenschen deel te nemen,
voor sommige groepen worden nog
medewerkers gezocht. Zoo bestaat er
nog gelegenheid bijvoorbeeld voor jon
gelui van de soholen, om de alleraar
digste groep Kloris en Roosje te vor
men die ook in den Haagschen op
tocht zooveel succes gehad heeft.
Ook voor deelneming aan het bloe
mencorso is de gelegenheid openge
steld.
Maandag van lü tot 4 uur houdt de
Commissie zitting in het gebouw de
Nijverheid, Jansstraat 85.
Eene commissie ia gevormd
om de Koningstraat bij de onafhauke-
lijkhoidsfeesten te doen verlichten. De
bedoeling der commissie is, aan beide
kanten der straat een lampionverlich
ting te doen aanbrengen In den vorm
van guirlandei'«.
De commissie stelt zich voor een
lijst bij de bewoners te doen circulee-
ren, teneinde de beuoodigde gelden
bijen le krijgen.
De commissie bestaat uit de heeren
M. Weber, J. A. Weber, J. Selman en
J. Grootegoed.
Als onalhankelijkheidsviering wordt
door de gecombineerde besturen der
schoolveroenigingen (H. H. V., H. 11.
B. S. V. en Amicitia Juncti) tegen
medio October een toonoeluitvoeriug
georganiseerd. Welke de twee (toe
passelijke) op to voeren stukken zul
len zijn, is nog niet bekend.
Steunbeweging.
Op de 1.1. gehouden vergadering
van het Ilaarl. Arbeiders-Secretariaat
werd door den heer J. Swier, Pen
ningmeester van het II. A. S. uitge
bracht liet verslag van de steunbewe
ging. door de verschillende daarbij
aangesloten vereeuigingen, bijeenge
zameld ter gelegenheid van de sta
king en uiislu-ting dei sigarenmakers.
Per weck was het bedrag gemid
deld tusschen f 2UÜ en f 250, terwijl
totaal werd afgedragen door den Alg.
Ned. Timmerliedonbond „Door Een
dracht Verbetering" f 459.38; van den
Alg. Ned. Meubelmakersbond f 162.2-5;
Metaalbewerkers f 110.66; Onderwij
zersbond f 80.70; Handels- en Kantoor
bedienden f 61.68; Kleedingindustrie-
arbeiders f 54.55; Zuivelbewerkers
f 49.97; Bond van Gemeentewerk! ia
den f 49.85; Schildersgezellenbond
f 42.15; Bakkersbond f 50.51; Centrale
Bond van Bouwvakarbeiders f 41.42,
Lithografen f 162.10.
Dan notg eenige kleinere bedragen
van vereeniging en en vormt dit te sa
men met de gelden verkregen op lije
ten en bonboekjes, het bedrag van
f 3094.50.
Nieuwe zaak.
Heden is ln perceel Zijlstraat 64,
geopend een zaak in ijzerwaren; een
filiaal van de bekende N. V. Neder-
landsche ijzerhandel-Maatschappij tot
voortzetting der zaken van D. J. Ent
hoven en Zoon te *s-G raven hage en
B. Hartelust te Leeuwarden.
De winkel is ruim en voorzien van
alle mogelijke voorwerpen op ijzer-
gebied, sanitaire goederen enz. Ver
der vindt men er kachels en voorwer
pen van huishoudelijk gebruik.
Achter den winkel een magazijn,
boven zijn verschillende monsterka
mers en nog meer magazijnen. De win
kei wordt 's avonds electrisch ver
licht.
JUBILEUM Dr. H. D. TJEENK
WILLINK.
Heden was het 40 Jaar geleden dat
Dr. H. D. Tjeenk Willink in de uitge
versfirma Kruseman en Tjeenk Wil
link, nu Tjeenk Willink en Zonen,
trad. Vele blijken van belangstelling
gewerden hem op dezen herin nerings
dag.
Hinderwet.
B. en W. maken bekend, dat aan
Julius Wulff en Oo. vergunning is
verleend tot uitbreiding van de stof-
fenververij en chemische wasscherij
in het perceel aan de II elm brekers-teeg
no. 8 door het vergrooten van de
werkplaats (chemische wasscherij) in
verband met het daaruit verplaatsen i
van de benzine-bewaarplaats naar
een gedeelte van liet open terrein, ge
legen achter en terzijde van genoemd
perc&eL
GEVONDEN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij:
J. Hiens, Binnenweg 16, Heemstede,
een poedelhond; A. Gigengaek, Nieu
we Groenmarkt 7, een hoftdénmuil-
korf; N. Boogaard. Rusten hurgerlaan
61, een muziekboek; firma W. B.
Guskeus, Groote Markt 4, eeue kin-
uerpoi-ieuionnaic; D. Smit, Kleine
Houtstraat 49, een ceintuur met gesp;
H. Hofstede, de Witstraat 32, twee
kwitanties; G. Groenendaal, Jan
Steenstraat 22, een kinderleidsei
(speelgoed); S. Overtoom, liollandstr.
56, een knipmes, H. Smal, Lange Poel
laan 18 rood, een R. K. kerkboekje.
(Zie vervolg Stadsnieuws onder de
Laatste Berichten).
Binnenland
HET KONINKLIJK BEZOEK
AAN DE HOOFDSTAD.
V ij f d e d a g.
Onze Amsterdamsche correspondent
meldt
Hedenmorgen werd reeds vroegtij
dig, om kwart over negenen, door de
Koninklijke Familie uitgereden tot
het brengen van een bezoek aan de
Int. Graphi6Che Tentoonstelling in het
Paleis voor Volksvlijt.
De Vorstelijke gasten werden al
daar verwelkomd door den voorzit
ter, den heer B. C. E. Zwart, die zijn
medebestuursleden aan H. M. de Ko
ningin cn Z. K. H. Prins Hendrik
voorstelde.
Vervolgens werd door de verschil
lende zalen een rondwandeling go-
maakt, waarbij verschillende standen
werden bezichtigd.
Ongeveer een uur Werd op de Grafi
sche Tentoonstelling vertoefd, waar
na tegen ongeveer half elf het Paleis
voor Volksvlijt verlaten werd om
zich te begeven naar het
Hoofdbureau van Politie
op den O.-Z. Achterburgwal.
Het Hooge gezelschap werd aldaar
door den Hoofdcommissaris van Po
litie, den heer H. C. Hordijk, rondge
leid. Verschillende lokaliteiten en ka
mers werden door de Koningin en
den Prins met belangstelling bezich
tigd.
Tijdens het Vorstelijk bezoek wer
den door het muziekcorps van politie
agenten dat op de binnenplaats van
het politiebureau was opgesteld, eeni
ge muzieknummers ten gehoore ge
bracht.
Het Koninklijk Echtpaar betuigde
na afloop van het bezoek Hun inge-
menheid met het geziene.
Het bezoek aan hei Hoofdbureau
duurde ongeveer een half uur.
Om kwart over elven werd het Bu
reau verlaten, om tegen half twaalf
op het Paleis terug te keeren.
Op dezen rijtoer weiden de Ko
ningin en de Prins langs den gehee-
len weg luide toegejuicht.
Vooral de Dam was wederom, even
als vorige juren, het middelpunt van
schier ongekende drukte.
De Koningin-Moeder bracht heden
morgen een bezoek aan de keuze-ten
toonstelling der Maatschappij „Arti
et Amicilae" op het Rokin.
Evenals eergisteren bij het bezoek
van Haar Koninklijke Kinderen, wa
ren ook thans de bestuursleden der
Maatschappij ter ontvangst der grijze
Vorstin aanwezig en werden er ver
schillende commissieleden aan H. M.
de Koningin-Moeder voorgesteld.
Door een allerliefst meisje werden
H. M. bloemen aangeboden. Bij de
rondwandeling door de verschillende
zalen gaf H. M. meermalen Hare be
wondering over de gcexposeerde werk
stukken ie kennen.
Na afloop van het bezoek aan de
schilderijententoonstelling betuigde
H. M. Haar ingenomenheid mei net
geziene en vertrok vervolgens naar
het Paleis op den Dam, waar Zij om
streeks elf uur terugkeerde.
De Huldebetooging
op den Dam.
Door een groot aantal vereenigin-
gen, een 65-tal, is heden aan de leden
van ons Vorstelijk Huis een hul de-be
tooging bereid.
Deze stoet werd reeds vroegtijdig
in het Frederik Hendrikplantsoen on
der grooten toeloop van volk opge
steld. Tegen ruim 10 uur marcheerde
de kleurige stoet, waarin zich een
flink aantal muziekkorpsen bevond,
af en trok langs de Frederik Hendrik
straat, Hugo de Grootstraat, Nassau-
kade, Rozengracht, VVestermarkt,
Raadhuisstraat en Paleisstraat naar
den Dam, waar de stoet zich tegen
elf uur opstelde.
In den stoet werden de vele vaan
dels der aangesloten vereenigingen
medegedragen.
Na de opstelling op den Dam volg
de ten Palcize de aanbieding van het
Hulde-Album aan H. M. de Koningin
door het Comité dat zich voor deze
hulde-betooging had gevormd.
Na deze plechtigheid werd door de
leden der aangesloten vereenigingen
onder begeleiding der muziek het
Wilhelmus teri gehoore gebracht,
waarvoor de Vorstelijke personen zich
zeer dankbaar betoonden.
Na dezen zang werd afgemarcheerd
en naar het Sportterrein getrokken,
waar de stoet ontbonden werd.
H u 1 d e b 1 ij k.
Het hoofdbestuur van den Nationa-
len Oranjebond „Wat ook vall' Trouw
staat pal", bestaande uit de heeren
A. van der Horst, voorzitter, J. Th.
van Osch, 2e voorzitter en J. Door
man, secretaris, is hedenochtend te
11.45 uur door H. M. ten paleize ont
vangen tot aanbieding van een Al
bum namens een 60-tol Oranje-vereo-
nigingen en Oranje-clubs.
Het album in wit Marokko-leder,
waarop het Nederlandsche wapen
was aangebracht, werd met een kor
te toespraak door den voorzitter, den
lieer Van der Horst, overhandigd.
Op de eerste bladzijden stonden de
namen van het Hoofdbestuur van den
Bond, het Eere-Comité en van een
60 tal Oranje-vereenigingen en -Clubs
vermeld.
De Prinses.
Hedenmorgen half tien reed Prin
ses Juliana uit om een bezoek te bren
gen aan Artis.
Het vertrek van
H. M. de K o i n g i n-M o e de r.
Om 3.10 uur werd vanmiddag uit
gereden om H. M. de Koningin-Moe
der uitgeleide te doen. Gereden werd
naar het Centraalstation, alwaar de
Koningin-Moeder, alvorens te vertrek
ken, hartelijk afscheid nam van H. M.
de Koningin en Z. K. H. Prins Hen
drik.
Ook van de leden van het gevolg
van het Vorstelijk Echtpaar en van
du overige autoriteiten werd afscheid
genomen.
H. M. -de Koningin-Moeder onder
hield zich, staande op het bordes v an
Haar salonvvugen, nog eenige oogen-
blikken vóór ue trein vertrok met
Haar beide kinderen.
Toen de trein zich in beweging
stelde, bogen aile aanwezigen voor li.
M. de Koningin-Moeder ten afscneid.
Na het vertrek van IL M. de Ko
ningin-Moeder vertrokken de Ko-
j mngui en de Prins van het Centraul-
station naar de Diaconessenuirich-
I ting op den Overtoom lot liet brengen
van een lKzoek aan dit gesticht.
Na uit bezoek werd naar het Paleis
teruggekeerd.
Hedenavond Gala-voorstelling in
den Stadsschouwburg.
CHRISTEN-SOCIALISTEN".
Bij referendum is gekozen tut lid
vau het bestuur van don Bond vau
Christen-Socialisten ds. J. W. Kruijt,
te Gennep, en tot lid van de redactie
van Opw aarts, orgaan van dien boud,
ds. A. R. de Jong, te Veghel, zoo meldt
de „N. R. Ct-".
MISHANDELING.
Gistermorgen is naar Breda over-
Sebracht zekere Van G. uit Tilburg,
ie in con der kermisnachlen Sp. in
een twist zoodanig tegen het onder
lijf heeft geschopt, dat diens opne
ming in het ziekenhuis noodzakelijk
werd. Zijn toestand is ievepsgevaar-
lijk, zoo meldt de „N. R. ÖU",
DE GEMEEN" 1 LONT VANGER VAN
NOORD WIJK
heeft zich nu t persoonlija gemeld aan
het raadhuis :e Noordwijk, doch zich
doen melden door zijn broer, die hem
ook bewogen heeft, terug te koeren.
De ontvanger zelve heeft zich gemeld
bij de justitie in Den Haag.
Hij was naar Berlijn gegaan. Hij
moet reeds een paar weken van te vo-
I ren in zeer overspannen toestand
hebben verkeerd. Dit zou veroorzaakt
zijn door het feit, dat B. en heul
zeer nadrukkelijk hadden aangezegd,
dat hij te zorgen had, dat de achter
stallige hoofdelijke omslag ten spoe
digste geïnd werd. Waarschijnlijk
heeft hij geen kans gezien, door den
berg van werk heen te komen. Ook in
oen raadsvergadering had de commis
sie voor contróle van de rekening or
op gewezen, dat er nog veel posten
stonden te betalen.
(„N. R. Ct."),
ONGELUKKEN.
Het zesjarig meisje, dat Woensdag
te Rilland te dicht bij het vuur kwam
en zoodoende in brand geraakte, ls
aan haar brandwonden overleden,
zoo meldt <le Tel.
BRAND.
Men meldt ons uit Schiedam:
Hedenmorgen 9 uur brak een he
vige brand uit in de stoommeehnaal-
derij De Afschaffer" van de firma
Janson in de Boterstraat alhier. In
een oogwenk stond het pand in lich
terlaaie. Met een paar stralen van
de waterleiding, stoomspuit en auto
spuit werd getracht den brand te
blusecben.
Men kon echter niet voorkomen, dat
het pand geheel uitbrandde.
De onderste peroeelen wist men te
behouden. Men vermoedt dat de rand
is ontstaan in den ketel. Persoonlijke
ongevallen hadden niet plaats. Ver
zekering dekt de schade.
DAT KOSTTE MOEITE.
Nadat drie personen bedankt had
den en er zevenmaal gestemd was, is
de gemeenteraad van Alblasserdam
er toch in mogen slagen een wethou
der te vinden. De gekozene de heer
A. O. Rijkee, weigerde eerst ook,
maar nam ten slotte toen de burge
meester zijn bezwaren had weggeno
men, de benoeming aan.
ln de vorige raadsvergadering was
ter benoeming van een wethouder 24-
maal gestemd, en, naar men weet,
nog zonder resultaat.
„DE HOOP".
Men meldt ons uit Amsterdam
liet hospitaal-kerkschip „De Hoop"
is gisterenavond van lJmuiden naar
Amsterdam gestoomd. Alles wel aan
boord.
VOETBEKLEED1NG VOOR
SOLDATEN.
Tot de nadeeleu van de tegenwoor
dige lederen voetbekleeding, behoort
het onder 't marcheeren naar voren
schuiven van den voet in den schoen
en de hieruit voortvloeiende verwon
ding der teenen.
Op deze voor de gevechtswaarde
van den soldaat schadelijke omstan
digheid, is reeds smds lang de aan
dacht gevestigd.
Men heeft haar trachten te onder
vangen door z.g. voetriemen, op zoo
danige wijze om den schoen aange
bracht, dat been en wreef als liet
ware aan het schoeisel zijn vastge
hecht en verschuiving van den voet
tot de onmogelijkheden behoort. Daar
deze methode echter met volledig aan
het doel schijnt te beantwoorden,
heeft de kapitein der infanterie M. F.
Guldenberg een bindmiddel bedacht,
dat. volgens proefnemingen, meer
succes "heeft
In de Septcniber-aflevering van het
maandschrift Mavors wordt een be
schrijving gegeven van den naar zijn
bev est icing genoemden wreef riem.
De samenstelling. het gebruik en de
voordoden worden successievelijk
aangetoond, de verschillen tusschen
voet- en wreefriem duidelijk gemaakt
en tevens verklaard hoe gering* na
doelen, zcoals b.v. het binnendringen
va water, zijn te neutraliseeren.
Ofschoon niet direct blijkt, door
welke oorzaken goed passend schoei
sel het hier besproken euvel teweeg
brengt, mag men aannemen, dat de
ervaring voldoende reden schonk,
middelen te beramen ter bestrijding.
En als de uitvinding werkelijk een
gebrek of onvolkomenheid verhelpt,
de voeten tegen wonden en kneuzen
beschermt, dan heeft de heer Golden-
berg een onschetba'ren dienst bewezen
aan het voetvolk van het leger.
Sport en Wedstrijden
VOETBAL.
DE BEKERWEDSTRIJDEN.
Zondag zullen de volgende beker
wedstrijden worden gespeeld
Tweede ronde
Zwolle Z. A. C.—Velocitas.
Derde ronde
VormerveerW. F. C.H. F. C.
Weesp RapiditasWilhelmina.
Amsterdam D. E. C.Go ahead.
Amsterdam V. V. A.G. V. C.
Hengelo Tubantia—Vitesse.
Tilburg: Willem II't Zesde.
DordrechtD. F. C.S. V. V.
Haarlem HaarlemV. V. V.
Den Haag: Quick tliaagj— Achilles,
Assen.
Den Haag D. V. V.— Ajax (Amster
dam).
Nijmegen Quick (N.)Robur et Ve
locitas.
AmersfoortH. V. C.—Hengelo.
Vlissingen E. M. M.—'t Gooi.
Den Haag H. B. S.—V. O. C.
AmersfoortQuick—Dordrecht.
ZILVEREN VOETBAL.
Voor as. Zondag worden de vol
gende wedstrijden gespeeld
H B. S— Blauw Wit.
IL F. C.—V. O. C.
D. F. C.—U V. V.
BpartaQuick.
t.TeL").
WATERPOLO.
HET PROGRAMMA.
Voor Zondag bevat het maar één
wedstrijd
Eerste klasse
Het IJ—Amersfoort
VLIEGEN'.
DOODENLIJST VAN AVIATEURS.
De aviateur Avinas is op een vlucht
van Krasnoje Selo naar Petersburg
naar beneden gestort en verongelukt,
naar Reuter aan het „Hbld." seint.
Leger en Vloot
Hr. Ms. „HOLLAND".
Blijkens een bij het Departement
van Marine ontvangen bericht is Hr.
Ms. „Holland" 11 dezer te Tsingtau
aangekomen.
Kolonién
BELANGRIJKE DIEFSTL.
De Tel.-corr. te Batavia seint nog:
Ook de vrouw van den kassier van
de Nederlandse^ Indische Esoompto-
maatschappij is to Hongkong gear-
resteerd. In haar bezit werden f 118.000
gevonden.
Land- en Tuinbouw
VOOR MOES- EN BLOEMTUIN, enz.
DE LOODGLANSZIEKTE DER
OOFTBOOMEN'.
(Slot).
In een krozeboomgaard werden in
den afgeloopen waiter op eenige hoo
rnen, die aan taksterven leden, de
vruchfliohamen van Stereum gevon
den. Toen wij den boomgaard in den
voorzomer bezochten, bleek het, dat
werkelijk die boomen alle loodglans
vertoonden. De doorgezaagde tak
ken hadden alle weer een ring van
violet verkleurd houtweefsel. De
zwam was hier nog niet in het bin
nenste bout doorgedrongen. Eén
boom was totaal afgestorven. Het
gei uk te ons ook door de kunstmatig
gekweekte zwam reap, in een morel
en een appel te enten den loodglans
op de bladeren te voorschijn te roe
pen.
Op 8 Febr. 1913 werd zwamweefsel
in de takken gebracht. Einde Mei za
gen wij bij de morel loodglans op de
bladeren van den geïnfecteerden tak
optreden. Begin Juli werd de tak
afgesneden en onderzocht. Het ge
lukte ons uit den tak weer Stereum te
kweeben en aangetoond kon worden,
dat het zwamweefsel 47 c.M. boven
en 31 c.M. onder de wond was ge
groeid. Ook de appel vertoonde lood
glans. doch in de takken was de
wam niet zoover doorgedrongen.
Ten slotte moet nog vermeld wor
den. dat wij in twee prulmestammen
niet Stereum, maar waarschijnlijk
twee Poiyporus-soorten als oorzaak
van den loodglans vonden Het is
dus aannemelijk, dat ook andere,
nauw met Stereum verwante zwam
men loodglans te voorschijn kunnen
roepen, maar hoofdzakelijk zal Ste
reum de schuldige zijn. Welke zwam
het echter ook doet, de ziekte moet
steeds op dezelfde wijze voorkomen
worden, want 'het gaat hier steeds
om houtparasieten. Stereum en ver
wanten dringen door wonden van
takken en stammen on, zooals boven
bleek, ook door wortels naar binnen.
Takstompen, door vorst of zonne
brand beschadigde stammen, boor-
gangen in de schors, zijn de wegen
waardoor het zwamweefsel in lvei
hout naar binnen groeit en daal
voortwoekert, totdat het hout ver
molmt en geen water meer kan trans
porteeren. Nu komt Stereum uiet al
leen op ooftbcomen, maar ook veel
op berken en soms op populieren
voor. Zijn deze boomen in de buurl
vau boomgaarden aangetast, dan
kunnen de sporen uit de vruchtlicha
men gemakkelijk overwaaien en op
do wonden en stompen der vruclitboo-
men ontkiemen. Men moet dus alle
wonden met teer of carbolineuia be
smeren.
Nu is er nog een invloed in het spe4
bij het tot standkomen van houtziek-
ten. Wazinoer men uan den groei
van een zwam of schimmel denkt,
dan verbindt men hiermede onaf
scheidelijk een vochtig© omgeving
en een voehtigen groeibodem, üize
voorstelling is niet juist.
Wanneer het hout van een boom
sterk waterhoudend en bijgevolg arm
aan lucht is, is het ongeschikt voor
zwam heeft moer zuurstofbehoefte
noodig. Betrekkelijk droog, luchthou-
dend hout is echter geschikt voor den
groei van het zwem weefsel. De eene
zwam heeft n)Mf sUiurstófbehoefte
dan de andere en de eene groeit daar
door gemakkelijker in nat hout dan
