NIEUWS= en ADVERTENTIEBLAD.
33 c Jaaroang No. 9335
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
MAANDAG 24 NOVEMBER 19<3 A
ABONNEMENTEN
PER DRIE MAANDEN:
Voor Haarlem1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom 'der
gemeente),1.30
Franco per post door Nederland„1.65
Afzonderlijke nummers0.02\4
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37 H
n de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Loureus Cosfer. Directeur J. C. PEEREBOOM.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels/l.elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regeL
Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Advertentien van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
50 Cts. voor 3 plaatsingen h contant
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 609 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zuider Buitenspa.*rne 12. Telefoonnummer 122,
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
Dli NUMMER B"STAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
DINSDAG 25 NOVEMBER.
Orgelbespeling in de Groote kerk,
»an 1—2 uur.
Schouwh-rg: N. V. Tooneelvereeni-
ging: Judilh.
De Kroon: Ko Donckers Schimmen
spel.
Biosc. Theater, Gr. Markt,: Voor
stelling.
Apollo-Th eaten Biosc. voorstelling.
KI. Vereeniging: Biosc. voorstelling.
Haarlemschs Omwenteling:-
Ageren in Hssrlem 1813.
Men schrijft ons
De afgeloopen week en een groot
deel van de juist begonnen daarbij
6laat voor Haarlem in het teeken der
Oinweritelingslieririneringen van 1813.
Tusschen 15 November van dat jaar,
toen in den avond het bericht van de
volksbeweging in Amsterdam bin
nen onze stad doordrong en 28 Nov.,
toen de Rustbewaarders konden wor
den ontslagen en de stad gegronde
hoop had, dat zij binnen enkele da
gen dep Prins zou kunnen begroeten,
heeft het omwentelingsproces zich
geleidelijk kunnen voltrekken. Wij
hebben dat een en andermaal elders
in onze courant min of meer uitvoe
rig in herinnering gebracht. En wij
kunnen ons, na ons in al die Haar-
lemsche November-souvenira verdiept
te hebben, ten slotte nog afvragen,
hoe het hier in Haarlem gegaan zou
zijn als al die menschen, die bij de
to, standbrenging van een nieuwen
toc-stand de een of andere rol hebben
gespeeld, er niet geweest waren of
zich aan de goede zaak niet gelegen
hadden laten liggen. Het groote his
torische vraagteekenals dit of dat
niet (of wel) zou gebeurd zijn, wat zou
dan hiervan vermoedelijk het gevolg
zijn geweest. In casu staat het vrij
om aan te nemen dat (in geval van de
onderstelde afzijdigheid der histori
sche figuren) de Haarlemsche revolu
tie vergeving voor het dikke woord
veel zou geleken hebben op de
omwenteling zooals wij weten dat zij
zich inderdaad heeft afgespeeld. ITet
zou niet onwaarschijnlijk, evenmin
als haar werkelijk gebeurde zuster
een bloedige revolutie geweest zijn.
Rust en volmaakte veiligheid van
personen en eigendommen zouden
haar allicht evenzeer gekenmerkt
hebben.
Indien Mr. Johannes Enschedé zich
de stadszaken niet had willen aan
trekken en zich jegens den maire had
verontschuldigd wegens drukke werk
zaamheden als courantier en in het
belang v&n zijn jeugdig gezin, dan
had men ccn poging kunnen doen bij
Lvcas Borcel, een commandant der
nationale garde, zonder succes mis
schien Bij den stokouden Jan Potho
ven had men wis slip gevangen.
Maar wij nemen aan dat de apotheker
Veels de rechte man zou zijn geweest.
Als hoofden van de 6 compagniën
Rustbewaarders zouden zich in cas
van noodzakelijkheid wel hebben la
ten vinden 1)
Nie Jan van Bemmelen (1785). Co
rel Fi"<<e (17801, Anionic van Gaste
ren f1769). Jan Leunen (1767), Jan
Verifijtten (1767). Hermanns Broos
(17651. terwiil voor de Compagnie te
paard Alexander Broe.se (1714), of zoo
deze zich voor dit vermoeiende ambt
te oud waande, de 33-jarige onder
Bchnnt- Alexander Kruseinav zich be
schikbaar zou hebben gesteld. Als or
der nances dezer compagnie-bevelheb
bers waren o.a als 't ware geknipt
geweest Jan Staffers (17841. Oille J
K Sorlet (17651, Iznac Macdonald
(1779).
Een provisioneel stadsbestuur ware
dan welhaast als volg' samengesteld:
H D Rruscman (1779), Vincent Doos
jes (1786), Johannes de Breuk Jr.
(1783), Ernst TI. Kre\ilage (1782), Jan
Bregonjc (1765), Gcrrit Lasschuyt
(1770), Pi eter Elf er s (1767), Dirk Jong
bloed (1781), Willem. Po-pjie (1778), ter
wijl men zich als 10de raadslid (voor
een 34steu was de stad nog te klein)
had kunnen assumeeren Johannes
Pcereboom (1765).
Als secretaris van dit stedelijk be
wind zou mogelijk opgetreden zijn de
52 jarige Willem Verlies of beter nog
Barend van Bilderbeek (1778) en als
diens adjunct Pieter Grillis, eveneens
van het jaar 1778. Tegen het portier-
schap \an het Raadhuis zou C. Steen-1
kist waarschijnlijk geen bedenkingen
gehad hebben.
Als naar deze rolverdeeling de stads
belangen niet alle krachtsinspanning
der part^ccpanten in November 1813
wa.en behartigd, dan is er alle reden
om te vermoeden dat vandaan voori
100 jaar de Oranjevlag op den Bavo-
toren een traan van dankbaarheid
zou hebben doen opwellen In het oog
van den zilversmid Elias Voet (1774),
den architect J. II. Zocher (1764), van
Pieter Beckaric (1759), Abraham de
Breuk (1785), Adriaan Loosjcs (1761),
Abraham Sabelis (1759), Jacobus ten
Oever (1766), den brievenbesteller Jan
Hendrik FrOlich (1774) en den 38-jari-
gen dominé Hermanns Manger, wiens
portret later een groote rol zou spe
len in de geschiedenis van het Frans
Hals-Museum.
Wij hebben slechts een greep ge
daan in de namen onzer vaderlands
lievende stadgenooten van vóór 100
jaar, maar het komt ons als een vol
doend bewijs voor van bet Bilderdijk-
seiK woord: in het heden ligt 't ver
leden.
1) Het jaartal geeft hun geboorte
Stadsnieuws
ïT(is flagen in Ast msliüiedrijf.
Toen onlangs onze aandacht geves
tigd werd op de omstandigheid dat
het personeel in hert; melkbcdrijf al
zeer weinig vrije dagen heeft, hebben
wij een onderzoek ingesteld, waar-van
de resultaten hieronder volgen. Daar
bij verdient opgemerkt te worden, dm
de inlichtingen afkomstig zijn van de
firma's zelf, dus officieel mogen woe
den genoemd. Een van de ondernemin
gen weigerde informatie, zij „wou niet
in de krant komen" en vond het „een
Nu is het onze bedoeling niet, de
j verschillende firma's te noemen, om-
dat wij zeifs den schijn willen vermij
den, dat wij hen daardoor zouden v.II-
len benadeelen. Het is ook niet noc-dig.
omdat de bedoeling niet ie, hij een en
kele ©enige verbetering te verkrijgen,
maar in het geheele vak meer
vrije dagen voor het. personeel le
verkrijgen. Want, het knn niet ont
kend worden, de toestand in het al
gemeen is niet schitterend, zelfs met
wanneer we rekening houden met de
omstandigheid, dat melk een voe
dingsmiddel is. hetwelk versch, dus
lederen dag, bij de cliëntèlo moet rond
gebracht worden.
Maar ter zake: bij de eerste onder
neming waar wij informeerden, vordt
een heele dag vrij gegeven om de 21
dagen, des Zondags is het personal
altijd te half een vrij en op feestdagen
te half twee.
No. 2 geeft een heelen dag vrij om
di 23 dagen en des Zondagsmiddags
vrij.
No. 3 geeft een vrijen dag om de £0
dagen en vier vacantïedagen in 't jaar.
De Zondagmiddag is vrijdes Zon
dagsavonds arbeiden om de tien we
ken twee man van 5 tot 7 uur, tegen
extra loon.
No. 4 geeft een vrijen dar om de wer
weken, daar is men des Zondags
middaas na 12 uur vrij.
No. 5 geeft vier vrije dagen (op Zon
dag) per laar en Zondags na 12 uur
vrij. Op Zondag is er tegen loon, om
de beurt dienst van half vijf tot half
acht.
No. 6 geeft geen vrije dagen, alleen
als dit verzocht wordt het personeel
is des Zondags na half twee vrij.
En No. 7 is een merkwaardigheid:
daar bestaat het geheele personeel uit
één ouden man, intern, die vrij kan
krijsren als hij wil, maar hïi wil
niet!
In dat geval zullen de arbeiders van
de andere inrichtingen zekor niet ver
keken: die willen wèl. Treffend is
overigens het verschil tusschen de ver
schillende inrichtingen: terwijl bii
eeini.ee eene ongeveer geliike regeling
hestuat van één dag in de 3 weken,
wijkt No. 4 daarvan af met 4 weken.
No. 5 met 13 weken en No. 6 In 't ge
heel geen. behalve wanneer dit ver
zocht wordt Natuurlijk zal het perso
neel er niet al te vaak toe konmn dat
te verzoeken, omdat zoo'n verzoek ge
weigerd kan worden.
De werktijd in dit vak is niet bui
tengewoon lang. de Zondagmiddag al
gemeen vrij evenals de Zondagavond,
uitgezonderd voor enkele arbeiders,
om beurten. Maar de regeling der ge
heel vrije dagen, is, zooals hier blijkt,
totaal onvoldoende. En men kan daar
voor moeilijk aannemen, dat bet be
drijf het niet toelaat, want als de een
17 dr>gen in 't innr kan geven. waarom
slechts 13 dagen toelaten, dat van
weer een ander niet me?r dan 4 rri
dat van nog een ander geen enkelen.,
on gevraagd en, vrijen dag-?
Dat zijn geen technische bezwaren
meer, maar fouten in de rego'inr.
waaraan de patroons zelf zoo spoedig
mogelijk een eind moeten maken.
Kreeg, om te beginnen, iedereen een
vrijen dag per 3 weken, dan was reeds
iets gewonnen en kan men naderhand
verder ca an.
Hebben de patroons zelf geen ver-
eeniging om zulke zaken te regeleni
Dan wordt het tijd, dat zij er een
stichten.
Diefje.
Een li-jarige jongen heeft, ten na-
deele van J. G., wonend Tuinstraat
1 f, een nikkelen horloge met ketting
gestolen. Het diefje heeft 't zakuur
werk voor 70 cent bij een uitdraag
ster verkocht.
ALGEM. HAARL. VEREEN. TOT BE
STRIJDING VAN WERK
LOOSHEID.
Vrijdag hield deze vereeniging haar
6e jaarvergadering, bijgewoond door
98 leden.
De voorzitter 6prak een woord van
welkom, waarna de notulen werden
gelezen en goedgekeurd, Daarna
bracht de penningmeester, de heer
J. F. v. Emmerik, het jaarverslag uit,
waaruit bleek dat het ledental iets
was achteruit gegaan en thans 290
bedraagt, de kas was ruim /200 rij
ker dan verleden paar en bedroeg
f 1653 35, zoodat het komend uitkee
ringstijdvak, loopende van 1 Decem
ber as. tot einde Februari 1914, met
gerustheid kan worden tegemoetge-
zien, al is er, met het oog op den
slechten toestand in de bouwvakken,
veel werkloosheid te verwachten.
Uitgekeerd was in 't vorig seizoen
1412.80 uit de kas en f 1332 20 aan
gemeente-bijslag, totaal f2745. Het
hoogste aantal uitkeeringen per week
bedroeg 80, op 25 Januari; 84 leden
waren bij het einde van het seizoen
uitgetrokken.
Na eenige discussie werd de contri
butie vastgesteld.
De aftredende voorzitter de heer J.
Hi He en het bestuurslid J. Doms, be
dankten, wegens verandering van
werkkring, voor hun functies. In
hun plaats werden als bestuursleden
gekozen de heeren G. E. Dreijer en J.
C. Martens. De aftredende bestuurs
leden de heeren P. J. J. Klein en J.
Lingeman, werden bij acclamatie
herbenoemd. Na eenige huishoudelij
ke mededeelingen werd de vergade
ring gesloten.
Het bestuur vergaderde na afloop
der ledenvergadering en; koos tot
voorzitter bet bestuurslid den heer F.
J. v. d. Horst.
STUKKEN VAN DEN RAAD.
Commissie van Toezicht
op het F rans Halsmuseum.
Ter vervulling van de plaats, die
door liet aftreden van dr. Hofstede de
Groot op 1 Jan. a.s. open komt, be
veelt de commissie dr. Hofstede de
Groot en nir. II. van Logchem de Joe
selin de Jong aan.
G e m e e n t e-g e n e e s k u n-
dige.
De heer H. van den Berg vvenscht
gaarne te worden herbenoemd als ge
meente-geneeskundige.
On dorw ij s-v oordracht.
Ter benoeming van een vakonder
wijzeres in de fraaie handwerken aan
de school voor AL U. L. O. nr. 1 dra
gen B. en W. voor: 1. Me]. M. G. Bot
man, 2 Mej. E. W. P. van Schaik,
Mej. C. Heuvel, allen alhier.
Periodieke loonsverhoo-
g i n g.
C. Dai'K, cokestranspoirteur hij het
gasbedrijf, vroeg ei" voorstoker, lieefi
op medisch attest van betrekking moe
ten veranderen en vraagt nu om zijn
periodieke loonsverhoogmg te bereke
nen naar de dienstjaren, in beide
functies te zanvn doorgebracht.
B. en W. stellen voor. het stuk ter
afdoening in hun liandeu te stellen.
PROVINCIALE STATEN VAN
NOORD-HOLLAND.
Handelsonderwijs.
Ged. Stalen stellen voor, om voor
elk der jaren 1914 en 1915 aan de ge
meente Haarlem ten behoeve van
haar Handelsschool en haar Avond
school voor handelsonderwijs bijdra
gen te verleenen van ten hoogste
f 1400 en f 750. mits van rijkswege
f 5600 en f 3000 wordt gegeven.
Openbare leeszaal en boekerij
te Alkmaar.
Ged. Staten stellen voor aan de Ver
eeniging tot oprichting en instand
houding var. een openbare leeszaal
en boekerij te Alkmaar over 1914 een
bijdrage van ten hoogste f 300 te ver
leenen.
Dit is de eerste subsidie van dien
aard, die door Ged. Staten wordt
voorgesteld.
Krankzinnigenverpleging.
Ged. Staten stellen voor de voor
waarden te wijzigen, waaronder de
provincie een kapitaal van f 50.000 ter
leen verstrekte aan de Vereeniging
Centraal Israëlietisck krankzinnigen
gesticht in Nederland. Eerst had de
provincie voor zich ISO bedden in da:
gesticht gereserveerd, maar een reor
ganisatie van het gesticht maakt he;
gewenscht dat tot 140 te verlagen.
Wegverbreeding.
Ged. Staten stellen voor aan de ge
meente Bloemendaal voor f 135 84
vierlc. meter grond te verkoopen, ter
verbreeding van den Meeronberg-
schen weg.
De eerste vergadering der Prov.
Staten {al gehouden worden op Dins
dag 2 December, dan zullen de stuk
ken In handen der verschillende com
missies gesteld worden de tweede
vergadering op Dinsdag 16 Decem
ber, ter behandeling der voorstellen.
De impressario Max van Gelder
maakt dit seizoen een kunstreis met
de volgende kunstenaarsArthur
Monnter, violist te Belfast; Angèle
Sydow, leerlinge van Jacques Dalcro-
zeHellerau, Joan Lulofs, zanger te
Berlijn, Josephine Lulofs, accompas-
natrice Een aantal recensies vermel
den veel goeds over hen.
Deze woelt komen deze artisten ook
hier ter stede,
Gev. Voorwerpen.
Terug te bekomen bij
J. Brasser, Korte Lakenstraat 7, een
bril in etui. Bureau van politie, een
portemonnaïe, een jongensjasje en
een rijwiel. A Larhaise, Bakenesser-
gTacht 45 rood, een koralen beursje.
C. van Buur, Ruysdaelstraat 18 rood,
een klnderporlemonnaie. R. Cop, L.
Hofstraat 27, een oorknopje. P. v. d.
Vijg. Melkboerensteeg 2. een paar-
denbit A. Weers, Amrierdamsche
straat 52, een leesboek G. de Vries.
Raamvest 43. een rijwiellnntaarn W
Drenth, Teylerplein 11, eer boekje
der Stuiversspaarbank. C. Verbrug-
gen, Raamsteeg 11 rood, een porte
monnaïe G. Sauget, Amslerdamstr.
3e. een grijs kinderwantje. J. V.'.
Spoel, Zomerstraat 17. een sleutel J.
Kuiper, Zuid Brouwerstraat 86. een
tasch niet inhoud. J F. Pot, Leïdscbe
plein 39 rood, een wandelstok. II.
Ploeger, Gen. Joubertstraat 45, een
handschoen.
SEM P ENT EL! J E E ARBEIDSBEURS
Nieuwe Gracht 3. Telefoon 1170.
Geopend: dagelijks van ^—1"en2—3
Maandag en Donderdag van 7
Zaterdag ni (9 uur gesloten.
Ingeschreven: 18 timroerliedpn-
2 machinale houtbewerker, wa
genmaker. 8 meubelmaker, mo
do lm aker. 6 metse aars, S opner-
lieden, stucadoors, 9 witters, 7
machinebankwerkers, monteurs-
llgrofbankwerbors.i metaaldraaïers
2 vuurwerkers, 2 ketelmaker, 4
burgerBmeden, ilmachlniaten, Csto
kers, 5 e'ectriclens, 2 Instrument
makers, koperbankwerkere, ko
perslagers, 7 loodgieters, schoen
mak3r, zadeimaker, kleerma
kers. 18 schilders. 7 behangers,
9 stoffeerder, 3 bloemisten 3 tuin
lieden, 19grondwerkers, bakkers,
I banketbakker, —slager, krui
deniersbedienden, 1 kellners, :Sm»-
aazijuknecbts, 27 loopknechts, 3buis-
knechts, sigarenmakers, ju kantoor
bedienden, «boekdrukkers, jletuir-
xetter, lithograaf, binders, 30
losse werklieden 2 dienstboden,
•4 werksters, 6 naaisters, kook
sters, huishoudsters, 6 vrou
welijke kantoorbedienden, 3 w:n
keljuffrouweo, ste> houwers,
voegers, a Koetsiers en oerlieden
betonweiker schippers 1 kin
derjuffrouwen geze.Bchapsjuffrouw.
la leerlingen voor verschillende am
bachten verpleegster.
a onderwijzeressen.
(Zie vervolg Stadsnieuws op de
tweede pagina).
dis üe Omstreken
D POLDER.
Dc-n 8en Januari 11)13 besloot de
Raad van Amsterdam de onteigening
aan te vragen van de gronden, noo-
dig voor den aanleg van een nieuw
havencomplex, ten westen van den
spoorweg van Amsterdam naar Zaan
dam. aan het Noordzeekanaal, voor
zoover de eigendom dier gronden niet
bij onderhandschen aankoop kan i
den verkregen.
De omvang van de onteigening is
in het meergenoemde besluit niet In
alle details aangegeven. Aangezien
die omvang echter, naar de ineening
van B. en W. dient vast te staan,
vorens de onteigening bij de Regee-
ring aanhangig wordt gemaakt, zulks
urn het opwerpen van bezwaren daar
tegen door belanghebbenden te voor
komen, achten B. en W het go-
wanscht, dat het genoemde besluit
van 8 Januari 1913 alsnog in dien zin
worde aangevuld. Zij leggen een tee-
kening .over van de gronden, welke
voor gemeld doeleinde dienen te wor
den onteigend.
Zooals men weet zijn onder deze
gronden ook begrepen eenige deelen
van deD Grooten IJpolder.
ZANDVOORT.
Tot ouderling bij de Ned. Herv. Ge
meente alhier is herbenoemd de heer
M. van Brummelen, en tot diaken de
heer H. C. Voet. Tot diakan Is be
noemd de heer H. A. Klein.
Binnenland
LIEDJESZANGERS EN DE
AUTEURSWET.
Naar de Maandag Ct. meldt zijn te
Amsterdam van straatliedjeszangers
versjes, die ze voor 2ct. verkochten, in
beslag genomen, Het waren voordrach
ten van Henri Orvan, die zijn au
teursrecht zag aangerand
ONGELUKKEN.
Gisteren is op den Cruquiusweg te
Amsterdam een man door een
vleeschwagen overreden. Hij was on
middellijk dood zoo meldt de Maan
dag Ct.
BRANDEN,
Men meldt ons nader uit Sappe-
meer
V rijdagnacht ongeveer 12 uur brak
er brand uit in de ca; tonfabrick vau
de firma Hoites en iL-'ik.-ma ".e Kerk
wijk. Een 7-tal loodsen, geheel gevuld
mei stroo, werden een prooi der vUuu-
men. De belendende perce-i'-.n en ook
de fabriek werden door de spuiten
behouden
Nader blijkt, dat de fabriek door
dezen brand niet stop tr^zet behoeft
te worden en is een en ander tegen
brandschade op beurspolis vei-zekerd.
VERDRONKEN.
Men meldt ons uit Amsterdam
Het knaapje GerriLsina, oud 4 jaar,
sedert 14 dagen uit de ouderlijke wo
ning vonnisi, is Zondagmiddag uit de
Kostverlo reuk ado opgehaald, vlak
voor de woning der bedroefde ouders.
Koloniën
DE BEKLIMMING VAN DEN WIL
HELM INA SNEEUWTOP.
Het Tijdschr. v. h. Aardr. Gen. ont
leent met toestemming van het Depart,
van Koloniën aan het laatste ramvort
van kapt. Franssen Herderschee, den
leider van de derde expeditie naar het
Orqnjegebergte hetgeen volgt over de
beklimming van den Wilhelmina-
sneeuwtop:
Terv-m'! Versteeg en ik 'den 2fstr-n
Febr. 1913') door de vallei, die bezaaid
was met Kulksieengrui:, naar <le
sneeuwtong klommen, trachtte Hu-
brecüt met eeingt Dyjaks dat punt
over den rotsrug, boven ons kamp ge
legen, te bereiken. Zij slaagden daar
in, en waren onder groot gejuich ©eri
kwartiertje vóór ons bij het doel. Zij
staken het ruim 100 AI. breede veld
over en betlegen, door ons gevolgd,
den steilen kaiksteenwand, die naar
den hoogsten top voerde. De Dajaks
waren uitgelaten van vreugde en wie
wierpen elkaar met sneeuwballen.
Over het algemeen bezat de sneeuw
laag ean haa'de oppervlakte, zoodat we
er zonder moeite overheen konden loo-
pen, zoo nu en dan, wauxscnijnlijk bij
eèn spleet, zakien we er tot de knieën
in. Tegen 1(1 uur v.in. waren we allen,
met uitzondering van een Kajan, die
last kreeg var. sneeuwblindheid en
halfweg de helling bleef zitten op het
hoogste punt van den V\ illielmina-
zeer breede vallei uit, meer hel k.arak-
dragende vau eene hoogvlakte.
Opkomende nevels beletten ons dat
gedeelte nauwkeuriger na te gaan.
Amhan Bissau, dri nu voir do tweede
maal den Wilhelniina-top beklom,
s ons het door de voige eipoditie
uiterst bereikte punr, zoomede de
plek, waar de leider den ongelukki-
gen val deed en als door een wonder
aan den dood ontkwam. Bijna een
uur vertoefden we op den top, namen
verscheidene photo's en aanvaardden
toen hoogst voldaan den terugmarsrh
Langs den steilen kaiksteenwand niet
zijn scherpe punten en gladde vlak
ken daalden we voorzichtig naar be
neden.
Blijkbaar was dc natuur ons bij de
bestijging van den sneeuwtop ter wil
le geweest: hadden we toen mooi we-
der, de volgende dagen kenmerkten
zich door veel mis? mei regen- en ha
gelbuien.
Gemengd Nieuws
top vereenigd. De sueeuwbrilteu, jk _iu/
had er tot mijn spijt slechts een do j eer, gehalte aan minerale
EETBARE OLIëN.
In Oostenrijk is een commissie be
zig een „Codex alinientarius" samen
te stellen. Omtrent eetbare oliën zegt
het juist uitgekomen ontwerp van
dien Codex het volgende
Naar gelang van kaar gebruik, kan
men dc eetbare oliën onderscheiden
in sla-oliën (tafeloliér.), koek- en bak
oliën, bakkerij-olien en olieu voor de
conserven-industrie. Zeer hooge ei-
6clten ten opzichte van smaak, geur
en uiterlijk worden er gesteld aan de
tafeloliën, wijl deze in ra uwen toe
stand worden gebruikt.. Men v.-rlangt
van deze oliën, dat ze er klaar uit
zien. Bij bak- en bra ad oliën heeft men
veelal niet gaarne, dai ze in de pan to
sterk schuimen. De oliën, <üe ir. de
bakkerij wel worden gebruikt in de
plaats van boter en margarine, kun
nen gevoeglijk een zekere hoeveelheid
vaste triglyseriden bevatten, wijl men
deze oliën niet verlangt, dat. ze klaar
en helder zijn Oliën voor tafelge-
bruik en voor de conserven-industrie,"
bijvoorbeeld die voor de bereiding van
ingelegde sardinen, moeten daarente
gen zoo klaar zijn als maar m g:-!:;?
is Het kleuren en aromaiiseerna van
eetbare oliën door vermenging van
daarvoor geschikte oliën is geoor
loofd, indien deze producten in hel
verkeer worden gdnvcht onder bena
mingen, die hun waren aard te ken
nen geven. Kunstmatige kleuring met
teerverven en dergelijke of toevoe
ging van kunstmatige riekstoffen
(zooals vluchtige vetzuren, aldehyde
en dergelijke) moet ge3ch' worden
strijd te zijn met de gebruiken var
den solidee handel.
Van de vervalschïng van eetbare
oliën zegt het ontwerp oa., dat olijf
olie niet zelden verm-ncd wordt met
andere e.etbare oliën en dan niettemin
nog als zuivere olijfolie in den handel
wordt gebracht Het komt ook voor,
dat onvermengde sesamolie, kamer,-
pitolie en grondnotenolie als olijfolie
wordt verkocht Di; is ongeoorloofd.
Mengsels van olijfolie met and-re,
d L niet ui» olijven gewonnen oliën,
behooren ook Diet te worden ver
kocht onder phantasienanien, die aan
zuivere olijfolie doen denker., of don
naam behelzen van een landstreek,
die bekend is als productiegebied var
zuivere olijfolie.
Voorts vestigt het ontwerp er di
aandacht op, dat soms nieuwe olie
producten in den handel worden ge
bracht, waarvan de onschadelijkheid
nog niet door grondig onderzoek is
vastgesteld. Ook is lee le zien op olie
met een bedorven, schimmeligen of
anderszins onaangenameu fcoiaak c-f
geur. doch daarbij dient rekening te
worden gehouden niet de zeer uiteen-
loopende plaatselijke opvattingen
dienaangaande. Verder weert de eoli-
de koopman geëxtraheerde olie, wier
smaak of geur de aanwezigheid van
sporen van het gebezigde extractie
middel verraadt, alsook sterk ransige
oliën, dat zijn zulke die meer dan
6 pCt. vrije vetzuren (als oliczuur be
rekend) bevatten voorts oliën niet
aren.
zijn medegenomen, zoomede de pik-1 kaliën, lood- of zinkzoulen, en zulke
houweelen. hadden ons goede diensten met merkbare hoeveelheden (meer
bewezen. Do. dikte der sneeuwlaag dan 0.5 gram per 100 kilo) koperv er-
,firnsneeuw) vaneerde tusschen 3 dM. bindingen, en eindelijk ook oliën mei
cu 3 M.. daaronder bevond zich een meer dan 2 pCt. ouveizeepbare ruine
laag firnijs van p!m, 3 A 5 dM. dikte, rale oliën.
Do hypsometer wees 432 ra.M. aan. on- Schadelijk voor de gezondheid zijr,
geveer overeenkomende met eene behalve bepaald vergiftige oliën, rui-
hoagte van 47G0 M.; de nauwkeurige ke, die alkaliën, zeepenYminerale zu-
hoogte kan eerst later opgegeveu wor-ren, metaaldeelcn en minerale olie lie
den. In het Vesten zagen we den Cm-vatten. Als bedorven zijn aan ie r.i r-
stensz-top, ln de peiling N. 353 gr. O keu in ontbinding verkeerende,
het Habbema-mear, ©n in het Oostenschimmelige, sterk ranzige oliën en
en Westen nog twee meertjes van j waar, die gewonnen is door extractie
kleinere afmetingen. Het. gebenzteén onvoldoende is gereinigd. Yer-
noordelijk van den Vilhelmina-top en valscht is de olie als er kunstmatige
do Rurnphius-keten leek me niet zoo kleurraiddelen of kunstmatige geur-
sterk gèacviiJenfeerd toe als het door middelen aan zijn toegevoegd, of a'.s
ons doorioopen lerrein; achter een zij vermengd is met vreemde olie
drietal evenwijdige ketens in de nes- zonder dat dit uit der. naam als en
ling N. 20 gr. O. cn op een afstand derszins voldoende blijkt,
1 van ongeveer 40 K.M. strekte iicli een1 (Ned. Gross.)
