Iiehen, oppositie tegen de sluitings-
Vtivn'tiening wordt gevoerd.
Ito bedoeling van mr. Asscher, die
geen tegenstander van de verorde
uilig is, moet zijn de zijns inziens be-
:ide onbillijkheden er uit weg te
nomen.
Gelukt dit, dan zou ook hot raads
lid, de heer mr. van Tienen, diè zich
in de jongsten raadsverkmzingsstrijd
als tegenstander heeft verklaard van
d«. - verordening, voor liet behouden
x.-iii do sluitingsverordening te vinden
zijn.
VOORZITTER LIBERALE UNTE.
In do vergadoring der Liberale Unie,
vVo! K-o op 20 December te Amsterdam
g.-hoiiden wordt, moet, in plaats van
den heer mr. H. Goeman Borgesius,
die bedankt heelt, een nieuwe voor
zitter gekozen worden. De Tel. ver
neemt dat eén der meest ernstige ean-
diduten voor hei voorzitterschap is dt-
heer mr. D. Fock, oud-minister van
Koloniën en oud-gouverneur van Su
riname. lid van de Tweede-Kamer
'rooi' Haarlem,
DE DIAMANTEN VAN
PINHEIRO.
Do TeL" meldt
De Belgische crediteuren van Pin
heiro hebben een aanklacht tegen hem
ingediend wegens oplichting, op
grond waarvan de Belgische justitie
Pinheiro's uitlevering heeft gevraagd.
Dit uitleveringsverzoek wordt thans
te Weenen behandeld, doch men ge
looft niet dat bet ingewilligd zal wor
den.
Do Nederlandsche crediteuren heb
ben er natunrliik allen belang bij, dat
Pinheiro naar Holland terugkomt.
Doch eene uitlevering kan hier niet
gevraagd worden,.daar het in Hol
land alleen een fr:ill:'s°ment betreft
In Antwerpen is het echter geheel
iets anders. Men deelt mede, dat Pin
heiro zich te Antwerpen voordeed als
do vertegenwoordigd van de groote
dinmantmakehiurs Barnett Co., te
Ncw-York. Daardoor wist Pinheiro
het vertrouwen te winnen en werd
men or toe bewogen, hem diamant af
ie geven. Bij navraag is echter geble
ken. dat Pinheiro met het huis Bar
nett Co. niets uitstaande heeft.
Heden wordt Pinheiro's safe te
Antwerpen geopend. De autoriterten
hebben daar thans toestemming voor
gegeven. De functie van curator
wordt over de geheele wereld erkend,
zoodat er slechts weinic formaliteiten
tc vervullen wanen, om die' toestem
ming te erlangen. Alleen moet de kan
tonrechter van het district bij ue ope
ning aanwezig zijn.
Men vermpeut, dat te Antwerpen
nog een belangrijke partij diamanten
gevonden zal worden._
ONGEWENSCHTE KI-ANTEN.
Dat in de groote magazijnen, waar
speciaal St--Nicolaasinkoopen gedaan
worden,, op groote schaal gestolen
wordt in deze drukke dagen, is be
kend, schrijft het „N, v. N.", ook hij
de directies, die een speclalen bewa
kingsdienst ingesteld hebben, waarbij
zeifs rechercheurs dienst doen. Er
wordt gestolen door kinderen, die
behoorende tot gezinnen, waarvan
vader en moeder, helaas, te weinig
me', aardsche goederen gezegend zijn.
om hun kinderen bet zoo begeerde St.-
Nicolaasgesehenk te kunnen koopan
voor de verleiding bezwijken en een
stukje speelgoed of snuisterijtje weg
kapen. Eenmaal in 't bezit er van
gaan ze zoo spoedig mogelijk aan den
haal. Er worcTt echter ook gestolen
door kinderen, die afgericht worden
door de ouders, meestal door moeder,
dio wacht en den buit in veiligheid
brengt. Maar de ergste vijanden van
de onderneming zijn de vrouwen, die
zelf stelen en dat deen met een geraf
fineerde slimheid, waar men verbaasd
van staat Gewoonlijk zijn zit zehuld
in een wijde cilpe, die van binnen als
bergplaats" ingericht is, inet haak
jes, lussen, enz. Zoo werd Woensdag
111 „la Bourse" te Amslerdam een
vuurscherm van circa f7 waarde ge
stolen. Eén der bedienden had liet
juist een dame laten zien. Toen hij
zich omdraaide moet het toch lastig
te verbergen ding v. eggen omen zijn.
Een dame kaapt een flacon eau de
cu!lie van ongeveer 3.50 waarde.
Hel wordt gezien, maar heist den last
van aangifte enz. willende vermijden,
wijst rnen de dievegge er op, dat zij
de flacon nog niet betaald heeft. ,,He
ju" zegt ze, ,,dat zou ik heelemaal
vergeten", gaat naar de caasière, be
denk* zich onderweg dat ze toch liever
een andere soort wil en koopt een fla
connetje van.... 35 ets. Doozen zeep,
speelgoed reukwerken zijn de meest
gewilde „rocfartikélan*", maar als 't
niet anders gaat nemen de „gap-
dames" een naam, die door het
personeel wordt gegeven opu stof
fer, een zeepbakje, of een spons ook
mede. Er zijn zelfs bekende figuren
bij en het personeel wijst ze bij 't bin
nenkomen aan. zoodat iedereen al
vooruit gewaarschuwd is. Maar toch
verdwijnt er nog een massa op die
«rijzo.
V OOR-T ARIEF WET-COM ITé.
Het Voór-Tariefwet-Comitê hield te
Utrecht zijn laatste vergadering.
Door den voorzitter van liet Comité,
den heer H. W. E. Struve, von ie-Gra-
vonhage, werd een uitvoerig overzicht
gegeven van de door het Comité ver
richte werkzaamheden.
Hieruit bleek, dat het Vóór-Tarier-
wel-l.omitè niet beschikte over enor
me sommen, maai- dal, naarmate
meer en meei bokend werd op welke
manier dezerszijds de actie gevoerd
werd. ook de geldelijke bijdragon mil
der vloeiden. Men voelde, dat up ©en
waardige wijze werd gestreden voor
hetgeen in het belang des volks werd
geacht.
In tienduizend vlugschriften moest
onzo bedoeling bokend gemaakt wor
den. Het Comité gaf uit en verspreid
de een 10-tal brochures, waarvan
pl.m. 850 000 exemplaren op zeer doel
matige «rijzo niet groote zorg overal in
het land werden verspreid. Spreker i;
er van overtuigd, dat juiste denkbeel
den omtrent deze zaak nu meer en
moor in breeder kring ingang hebben
gevonden.
Voorts zijn een 44-tal vergaderingen
gehouden. Bovendien werd herhaal
delijk door liet Comité voor sprekers
gezorgd.
Zoo, zegt spreker, is or gewerkt. Er
is gewoekerd met tijd en geld,
verband met onze krachten. Het
reet succes bleef uit. Wat niet te
wonderen is. Ware ons Comité een
aantal maanden eerder begonnen,
ilan zou ddt zeker goede vruchten heb
ben gedragen. Allerlei factoren bob
ben tot de mislukking medegewerkt.
Ben zuivere beslissing over hel tarief
is niet gevallen.
Tenslotte zei spieker nog
Wil Nederland niet in welvaart
dalen, dan mag liet niet alleen blijven
teren op de vruchten onzer bezittin
gen, en van onzen handel, maar moot
als eerste sociale eisch gesteld wor
den, dat onze nijverheid tot hoogeren
bloei kome, aangezien dan alleen de
welvaart In breedere kringen kan toe
nemen. Ons Comité heeft door zijne
actie gezaaid, en dit zaad zal zonder
twijfel eens rijke vruchten dragen.
Ito rede van den heer Struve werd
zeer toegejuicht.
De penningmeester, de heer A. P.
Leeuwenberg, van Amsterdam, bracht
vervolgens het financieel verslag uit.
Namens een daartoe aangewezen
commissie rapporteerde de heer Jtir.
Mr. von Fisenne, dat zij de boeken en
Descheiden van den penningmeester
had nagezien en accoord bevonden.
Onder dankzegging werd de pen
ningmeester voor zijn beheer gede
chargeerd.
Nadat een woord van dank tot den
voorzitter was gesproken voor de
wijze, waarop hij de actie had geleid,
werd het Comité ontbonden.
(„Standaard").
EEN BRUTALE AANRANDING.
Een man, die verdacht werd, een
poging te hebben gedaan om een loo-
per van de Ontvang- en Betaalkas te
.Amsterdam te berc-oven van f 20.000,
is reeds dienzelfden dag aangehou
den. Het is gebleken, dat de gearres
teerde vroeger aan dezelfde instelling
verhonden is geweest, doch wegens
verduistering is ontslagen. De aange
houdene, die al eens meer met de
justitie In aanraking Is.geweest, ont
kent de aanranding gep'eegd te heb
ben.
INVAL IN EEN SPEELHUIS.
In den nacht beeff d» politie een
inval gedaan in een speelhuis, le Jan
Steenstraat te Am^rdnm Er werd
met dobbelsteenen en rnet kaarten ge
spoeld, welke in beslag werden ge
nomen. Daar haar de toegang gewei
gerd werd. moest de politie zich toe
gang verschaffen door stukgeslagen
ruiten. Drie personen, een vrouw en
twee mannen, werden medegenomen
naar het bureau.
STAKING TE ZAANDAM
Te Zaandam hebben de stakende
werklieden der grossiersfirma in ko
lor.iale waren F A Terwee tot alle
winkeliers een circulaire gericht om
goederen dezer firma te weigeren mei
bedreiging anders een boycot over die
winkeliers uit te spreken Ten gevol
ge daarvan hebben enkele win
keliers reeds geweigerd goederen te
ontvangen.
Gisteren zijn twee nieuwe werkvvil
ligeu iri dienst genomen.
VERZET TEGEN DE POLITIE.
Men meldt uit Culemborg
Den laatsten tijd vielen alhier nu
en dan kleine ordeverstoringen voor.
verwekt door Duitsche arbeiders,
werkzaam aan de versterking van de
spoorbrug alhier.
Ook Zondagavond waren meerdere
dezer Duitsche arbeiders onder in
vloed van sterken drank bezig orde
verstoringen te verwekken, waarom
door de politie één hunner werd ge
arresteerd en naar het bureau ge
bracht. Deze arrestant is daarna dooi
een aantal zijner mede-arbeiders, dn
het bureau binnendrongen, ontzet
waarbij de aanwezige politiebeambte
werd mishandeld met een wapenstok
Mi' werd zoo op het hoofd geslagen
dat hij bewusteloos is ineengezakt, nr.
van te voren door een anderen Duit
schei- met een revolver te zijn be
diêigd. Hi den loop van den nacht i=
het de politie gelukt, een drietal de
zer Duitschers, onder wie de man mei
d3 revolver, te arresteeren, De mis
handeling op den politieman ge
pleegd, bleek bij medisch onderzoek
gelukkig niet van ernstigen aard te
zijn.
SALARISMEETING.
Uitgeschreven door den Bond van
Nederl. Onderwijzers werd Zondag t
Rotterdam de reeds voor eenigen tij
aangekondigde salarismeetiug gehou
den. De aandrang van belanghebben
den was zoo groot, dat reeds een uur
voor den bepaalden tijd de zaal stam;
vol was en de overigen moesten wor
den verwezen naar een andore zaal
in der haast nog gehuurd.
Als sprekers traden op de heer en Os
scudorp, Van Det. Dijkgraaf, De Wil
Van den Abeele en mej. Groeiievvcig.
Een motie van den volgenden in
houd werd aangenomen:
„De vergadering, uitgeschrevei
door het hoofdbestuur van den Bon
van Nederlandsche Onderwijzers", ge
houden den 7en December 1913 t.
Rotterdam,
„gehoord de inleiders,
„overwegende.
„dat dit jaar èn in de Tweede-Ka
inei bij de behandeling van het Toe
sla.rwetje én bij de periodieke verkie
ziiiK-M door bijna alie politieke pai
tijen is erkend, dat een goed gesala
rieerde onderwijzersstand een eerst*
voorwaarde is voor goed volksonder
wijs en dat Nederland hierin te kon
schiet, vergeleken bij oudere statten
va.ii Europa.
„dat de huidige regeering voor zoo
ver hare uitlatingen hare plannen
dienaangaande hehben doen kennen
de wijziging van ark 26 der Wet op
het Lager Onderwijs, om te komen tol
een afdoende salarisverbetering, dit
'i jaar niet, aan de orde denkt te stel
len,
„van rneoning, dat een spoedige af
doende verbetering der onderwijzers-
salarissen niet alleen is een eisch van
recht en billijkheid, maar ook door
liet Nederlandseh Staatsbelang gevor
derd wordt
„van meening, dat aan den ondar-
•vijzer krachtens do waarde van zijn
ambt en de positie, <Iie hem op grond
daarvan in de maatschappij toekomt,
een behoorlijk salaris moet worden ge
waarborgd,
„dat aan billijke eischen in dezen tot
op heden niet werd voldaan.
„spreekt als haar oordeel uit, dat
een langer voortbestaan van dezen
toestand in het nadeel van liet onder
wijs en daardoor van de ontwikkeling
en welvaart \*an het Nederl. volk moet
zijn,
„dat verbetering der onderwijzers-
salarissen urgent is,
„En dringt er bij de Volksvertegen
woordiging op aan, de Regeering op
te dragen onverwijld over te gaan tot
het ontwerpen een er verbeterde sala
ris-regeling der onderwijzers".
BRANDEN.
Te Tilburg is Zondugnamiddag de
sigarenfabriek van de firma Sala—
Koopmans afgebrand. Een aanzienlij
ke waarde tabak verbrandde. Oorzaak
onbekend. Verzekering dekt gedeelte
lijk de schade.
Zondagmiddag brak brand uit in
de groote boerderij van den heer
Schutjes te Sanegeest, gemeente Ber
gen (N.-H.). De boerderij brandde bij
na geheel af.
EEN VERDACHTE BRAND TE
AMSTERDAM.
We lezen In het Hbld.:
Zondagavond te half negen werd
de brandweer gealarmeerd voor een
brand op. het eerste bovenhuis van
perceel Ceintuurbaan 253, bij den
Amstehlijk, bewoond door den heer L
W., diamantbewerker. De heer W,
was te zes uur naar Antwerpen ver
trokken, terwijl zijn vrouw te zeven
uur was uitgegaan, zoodat er op het
oogenbiik van het ontdekken van den
brand niemand thuis was. De ont
dekking van den brand geschiedde
door den bewoner van de tweede ver
dieping, die een brandlucht waar
nam en eens beneden ging kijken.
Toen hij de deur, toegang gevende tot
de vertrekken van het eerste boven
huis, opende, bleek hem dat er brand
woedde. Mij waarschuwde de brand
weer. In de achterkamer stond een
lit-jumeau in lichte laaie. Het vuur
werd met 'n emmer water gebluscht.
Het bleek der brandweer alras, dat
hier aan brandstichting moest ge
dacht worden, In de kamers lag al
les overhoop en kasten waren leeg
gehaald. Verschillende voorwerpen
waren met petroleum begoten en op
verscheidene plaatsen was een begin
van brand ontstaan; zoo waren er
brandgaten in een canapé en in een
stoeL
In deze verdachte omstandigheden
ichtte de hoofdbrandmeester het noo-
dig de politie te waarschuwen. Deze
stelde een. onderzoek in, dat Maan
dag door de Justitie werd voortgezet.
Daarbij werd nagegaan of wellicht
■ok diefstal gepleegd was.
Mevrouw W. kwam Zondagavond
e half twaalf thuis. Het adres te
Vntwerpen van haar echtgenoot was
naar niet békend, zoodat deze nog
liet kor. gewaarschuwd worden.
UITSLUITING SCHILDERSGE
ZELLEN.
De Tel. meldt:
Het lidmaatschap van den Ned
Srhildersigezellenbond heeft te Weesp
"en strijd doen ontstaan tusschen de
natroons en hun gezellen. Reeds zijn
.•en deel der gezellen daarom ontsla-
szn en een ander deel zal ontslagen
worden, als voor het lidmaatschap
niet bedankt wordt.
Een bemiddelingscommissie uit de
burgerij tracht tot nu toe vergeefs het
oeschil te doen bijleggen.
De patroons weigeren heslist mot
len gezellenbond over de quaestie te
•nderimndelen, en wenschen alleen
lan tusschenikomst van de commissie,
ndien zij kan bewerken dat de gezol-
an voor het lidmaatschap van den
lond bedanken. Dit nu acht de cora-
nissie een oDmogelijken eisch.
Vooral waar de Bond verzocht heeft
le verhooging der weekloonen (ook
-•en deel van den strijd) pas te doen
ingaan 1 Maari 1914, ten einde den pa
troons de gelegenheid te geven hun
ne aan te gane verbintenissen daar
naar te rege'en, en de Bond alzoo de
vatroons voor alle schade vrijwaart,
reft de maatregel, door de patroons
cenomen, des te meer.
A. F. FEHMERS.
Te Rolf'Ham is, naar de „Tel."
meldt, overleden de heer A. F. Feh
mers, oud-directeur der Inrichting
.oor Doofstommen-onderwijs aldaar
H!! was ridder in de Oranje Nassau-
orde.
EEN OPLICHTER.
Eenige dagen geleden kregen enke
le horlogemakers en goud- en zilver
smeden to Leeuwarden bezoek van
en joiigmensch, dat zich uitgaf voor
een arbeider van een landbouwer uit
lezen omtrek. li.j moest voor zijn pa-
.roon een of ander voorwerp koopen.
(.«n horlogemaker ging op deze zaak
in en stolde hem een. gouden remon
toir-horloge ter hand. Toon de koop er
len winkel had verlaten, kroeg de
winkelier achterdooht. Hij stelde een
onderzoek in en het opgegeven adres
was niet te vinden. De politie werd I
gewaarschuwd en met een siguale-r
■ïent trok zij er op uit, totdat T haar
gelukte den oplichter aan te houden.
Het was de 21-jarige G. S. B., uit St.
\nna-Parochie, die aan de justitie is
overgeleverd.
(„Lw. Ct.").
ONGELUKKEN.
Zaterdagavond is uit zoo te Rotter
dam liet stoomschip „Grangesberg"
aangekomen. Donderdagmorgen, tij
dens storm weer, ziju door een golf
slag in oen van de ruimen, waarvan
een luik was losgeraakt, geslagen de
matroos J. Nijt, wonende op de Prins
Hendrikkade, aldaar, de scheepstim
merman J. Mellema, wonende in co
Zijdewindenstraat, aldaar, en da ma
troos G. van Bommel, uit Den Haag.
Eerstgenoemde matroos werd zóó
zwaar gekwetst, dut" hij denzolfdcn
avond aan boord overleed, de
scheepstimmerman is Zaterdagavond
met inwendige kneuzingen in het
Ziekenhuis opgenomen en de matroos
Van Bommel liep minder ernstige
kneuzingen op, zoodat zijn opneming
niet noodzakelijk was, zoo meldt de
„N. R. Ct.".
De TeL meldt:
Het gezin van den heer A., hoofd
der M. U. L. O.-achool te Maassluis,
werd Zaterdagmorgen plotseling in
diepen rouw gedompeld, 's Morgens
om S uur werd er gebeld. Mevrouw A.
wilde even kijken wie er was en boog
zich boven uit een dakraam, daarbij
steunende op de dakgoot. Plotseling
brak deze af en mevrouw A. viel naar
beneden op straat. Zij was terstond
een lijk.
Door personeel van de politieboot is
uit de Nieuwevaart te Amsterdam op-
gevischt het lijk van een 15-jarigen
knaap, die sinds Donderdag werd ver
mist en verin oeuelijk uil een door hein
bestuurde vlet te water was gevallen.
Zondag is eea kind van den mole
naar Teekens te Reeuvvijk in een
sloot bij de ouderlijke wening ge
raakt en verdrenken.
- Te Goch wordt sedert eemigo da
gen vermist de bakkersknecht van
Raay, een aldaar wonende Hollander.
De man had tot 4 uur 's morgens bij
zijnen baas gewerkt en zich toen vol
gens zijne gewoonte over den Molen-
lijk langs de Niers naar huis bege
ven, waar hij echter niet aankwam.
Daar het dien nacht hevig stormde
en 's mans pet aan dien dijk werd ge
vonden, wordt veren dorsteld, dat hij
is verdronken, hoewel men zijn lijk
niet heeft gevonden. De man is ge
huwd en heeft 8 kinderen.
Op de spoorbaan te Barendrecht
is Zondagnacht om 2 uur de 19-jarige
bankwerker W. J. Creemers, zoon van
een wisse!wachter en wonende aan
de spoorbaan aldaar, bij het overste
ken der rails door een trein van Rot
terdam naar Doirdt overreden.
Zijn linkerbeen werd verbrijzeld en
tevens bekwam hij een hoofdwond.
Hij is per hrancard naar het zie
kenhuis te Rotterdam vervoerd, waar
onmiddellijk tot verdere amputatie is
overgegaan.
Maandagmiddag is op de hout-
werf der N'. V. Houthandel, voorheen
William Pont te Zaandam, een stapel
hout omgevallen en terecht gekomen
op den werkman J. Blees. Deze werd
zoodanig getroffen, dat hij in bewus-
teloozen toestand per brancard naar
het ziekenhuis te Amsterdam is ver
voerd, waar zijn toestand hoogst ern
stig werd bevonden.
LEENING DREADNOUGHTS
LEENING.
Naar de Tel. verneemt, moet baj de
■egeering het voornemen bestaan, te
zijner tijd een voorstel an te dienen tot
het sluiten van een aanzienlijk hooge
leeniog waaruit bestreden zullen
worden de kosten van aanbouw van
een aants.' dreadnoughts voor de In
dische defensie.
VALSCHE AANGIFTE.
Men meldt uR Nijmegen aan de
Tel.:
Wij maakten dezer dagen melding
van een brutale beroovlng, welke
Dinsdagavond, 2 December, zou heb
ben plaats gehad in een woning aan
de Parkstraat te Nijmegen, en waar
bij een als postbeambte gekleed per
soon de aldaar wonende huisvrouw
v. S. met een revolver gedreigd, dief
stal gepleegd en- brand gesticht zou
hebben. Het uitgebreid onderzoek,
door de politie ingesteld, heeft thans
uitgewezen, dat het 'geheele verhaal
door de vrouw verzonnen was. Zon
dagmiddag is zij aangehouden en
wegens het doen ian een valsche aan
gift-e, ter beschikking gesteld van dc
Justitie te Arnhem.
EEN KAMERVERKIEZING IN
ROTTERDAM III.
Er zal binnenkort een Kamerverkie
zing moeten plaats hebben in het dis
tricl Rotterdam III.
Wij hebben redenen om aan te too
nen, dat een brief, waarbij de afge
vaardigde voor dat district, dc heer
Lasonder (Unie-Liberaal) zijn ontslag
neemt als Kamerlid, heden bij de Ka
mer zal inkomen.
(N. R. Ct.)
Koloniën
IIET MARITIEM STATION
IN WEST-INDIë.
De „Cur. Cour." schreef
„Hr. Ms. „Zeeland" vertrok naar
Nederland. Op verschillende wijzen is
gebieken dat de burgerij de opheffing
van het station der scheepsmacht in
deze wateren betreurt. Inzieude dat
de regeering niet overgegaan is tol
dezen maatregel dan na rijp beraad
en omdat er omstandigheden zijn, die
zulks onafwijsbaar noodzakelijk
maakten, hopen wij, dat het binnen
kort mogelijk zal blijken een oorlogs
schip hier te etationneeren."
PESTCEVALLEN OP JAVA.
Gedurende he ttijdvak van 19 No
vember tot en met 2 December kwa
men voor: in de afdeeling Ma-lang 401
nieuwe pestgevallen, 376 dooden; lie-
dirl 60 nieuwe gevallen, 54 dooden, in
de vorige periode nog 8 gevallen en
10 dooden; Madioen 35 nieuwe geval
len, 34 dooden, in ile vorige periode
nog 11 gevallen en 10 dooden; Paree
75 nieuwe gevallen en 41 dooden, in
de vorige periode nog 6 gevallen
5 dooden; Toeloengajoeng 7 en Mate-
gan 3 doodelijte gevallen; Soerabaja
18 nieuwe gevallen, onder wie 1 Eu
ropeaan, 19 dooden; Berbek 12 nieu
we gevallen, 15 dooden; Bangil 12
nieuwe gevallen, 13 dooden; Ngami 1
doodelijk geval en in de vorige peri
ode 3 doodelijke gevallen; Lamongan
in de vorige periode 3 doodelijke ge
vallen.
TOT DEN STROP VEROORDEELD.
Bij vonnis van den landraad te
Banjoewangi is de inlander Boedin
ter zake van moord veroordeeld tot de
straf des doods.
DE MARINE IN' INDIë.
De N. Soer. Ct. verneemt,'dat
marine-autoriteiten overwegen
verplaatsing van het marine-etablis
sement van Soerabaja naar het eiland
Onrust.
(Vermoedelijk is bedoeld dut die
overbrenging ln studie is genomen
met het oog op bet in het rapport der
commissie voor de verdediging van
Indië aanbevolen plan om Tandjong
Priok tot oorlogshaven in te richten).
VERGIFTIGING.
Bij schouwing van liet lijk van den
onlangs te Bandoeng plotseling over
leden doodgraver D. is gebleken dat
de dood door vergiftiging was ver
oorzaakt. De inlandsche huishoudster
van den overledene werd als verdacht
vergiftiging in hechtenis ge
steld.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
A 30 Cts. per regeL
CIGARETTES
'LEKHEDlVEmuuRml
Letteren en Kunst
HET TOONEEL EN DE
VREDESBEWEGING.
Men schrijft ons:
Een auteur van naam, Mr. J. van
fchevichaven, is door de door „Vre
de door Recht" uitgeschreven prijs
vraag opgewekt een pacifistisch too-
neeletuk „De Eer van het Land" te
schrijven en dit stuk is door de Kon.
Vereeniging „Het Nederiandsch Too-
neel" ter opvoering aangenomen.
Van dit tooneelspet heeft de schrij-
•er zelf het volgende overzicht ge
geven
Een dorre, dun-bevolkte streek in
Afrika is de twistappel tusschen
twee groote Rijken Almanië en Man-
rovië. Keizer en Kanselier van Al-
mar.ië wenschen het behoud van den
rede en hebben een tractaat met
Manroviö voorbereid, dat dezen ver
zekeren zal. Maar de oorlogspartij,
die door Graaf Benslröm geleid en
door den Kroonprins begunstigd
wordt, tracht de verwerping van dit
tractaat door den Rijksraad te be
werken
Ook in het gezin van den Rijkskan
selier lieeft de vraag„oorlog of vre
de?" verdeeldheid gebracht. Gravin
Walborg deelt de vredelievende ge
voelens van haar man, maar de kin
deren, August en Bella, zijn vóór den
oorlog. Tusschen de laatste en haar
erloofde, Ernst de Sallès, die Secre
taris van den Kanselier en vóór het
behoud van den vrede is, ontstaat
daardoor verwijdering.
Niettegenstaande alle pogingen van
Keizer en Kanselier gelukt het de oor
logspartij het tractaat te doen ver
werpen en Manrovïë thans mëe-
nende, dat men in Almanië op den
oorlog aanstuurt wil zich niet la
ten voorkómen. De strijd ontbrandt
en Graaf Benström volgt den Rijks-
anselier in zijn ainbt op.
Keizer en Kroonprins trekken ten
oorlogde laatste heeft nu gelegen
heid, zijn theorieën omtrent het nood
zakelijke en ridderlijke van den oor
log aan de practijk te toetsen. Maar
•joh ue thuisoiyvers (waaronder Ernst
de Sallès, die Graaf Walborg niet
veriaten kan) staan aan gevaren
bloot, omdat weldra blijkt, dat niet
het volk, maar en politieke partij
den oorlog begeerde.
De Salles, wien zijn verloofde ge
brek aan moed verwijt, omdat hij niet
ten oorlog is getrokken, bewijst haar,
dat er ook elders dan op het slagveld
moed kan worden betoond.
Dit stuk zal voor het eerst op
Dinsdag 9 December te 's-Gravenba-
ge, den zetel van „Vrede door Recht"
en van de „Ned. R.-K. Vereenjging
tot Bevordering van den Wereld
vrede", worden ten tooneele gebracht,
in het Gebouw voor Kunsten en We
tenschappen. De dames Mevr. Holtrop
—Van Gelder en Mej. Emma Morel en
de heeren Ko van Dijk, C. van lverck-
hoven Jr., D. Lobo, Jac. Reule, M.
Meunier, J. Brongers, F. Fernantzen,
Jan C. de Vos en J. Wensma zullen
luerin optreden. Hun namen waar
borgen een voortreffelijk spel. De
leden der Vredesvereenigingen zullen
belangrijke korting op de plaatsbil-
jelten genieten.
J. DOORMAN.
Overleden is, in den ouderdom van
03 jaar, de heer J. Doorman, hoofd
redacteur van de Haagsche Courant,
oud-redacteur van het Dagblad voor
Zuid-Holland.
Gedurende eenige jaren was hij
voorzitter van den Ned. Journalisten
kring.
Do Haagsche redacteur van het
IEbhl. schrijft:
„Het is een van de besten uit
Nederlandsche journalistiek wiens
verscheiden is bekend geworden. Niet
een van de grootste, niet een van de
schitterendste figuren, maar toch wel
een van de beste. Want er zullen er
weinigen zijn die zóó als Doorman,
merkwaardige gaven van hoofd èn
hart vereenigden. Aan den weg tim
meren deed hij niet zelfs niet al
was hij journalist. Hij had de drie
grootste deugden die een journalist
kan hebben: onkreukbare eerlijkheid,
een levendige belangstelling voor al
le gebeuren om hem heen en de gave
en de kennis die noodïg zijn om bij
anderen diezelfde belangstelling te
wekken. Zijn ambtenaarsverloden
kwam hem te pas in den vorm van
de uiterste nauwgezetheid waarmee
hij de dingen, waarover hij schreef,
behandelde. Maar in dorren bureau-
st jl verviel hij nooit. Hij leefde daar
voor te veel het volle leven mede.
Don nobelen collega, den vachtmoe
digen rnensch, den helderen journa
list zij dit bescheiden woord van hul
de thans nog gewijd.
Het zou liom, den beschoidene, bij
zijn leven wellicht nog te veel zijn
geweest."
Pera-Overzicht
HET BESTAANSRECHT DER
VRUZ.-DEM. PARTIJ.
Naar aanleiding van den feilen
inval van mr. Troelstra op den
Vrijzinnig Democratisoheu Bond in
zijn begrootingsrede van de vorige
week. schrijft K(oster 2) in „Do We
reld" oen artikel, waarin hij de woor
den van den sociaal-democratisch m
leider toeschrijft aan wrok en partij
woede. De heer Troelstra vond, dat do
Vrijz.-Dem Bond geen reden van be
staan meer had, nu de Liberale Unie
het kiesrecht ook had aanvaard. De
Bond moest z. i. samensmelten met de
Liberale Unie, „daardoor zou het po
litieke vaarwater bevrijd worden van
een mitteloozen hinderpaal, die juist
omdat hij nutteloos is, schadelijk en
gevaarlijk wordt."
Hierop antwoordt K. als voigt
Een staatsman spreekt anders Los
u op in de Liberale Unie, want deze
heeft het Algemeen Kiesrecht aan
vaard I Zou zoo een staatsman oor-
deelen, wien het te doen is voor èn
bovenal om de democratie 1
Weet de heer Troelstra niet, dat de
Liberale Unie vele heterogene elemen
ten bevat'? Is het hem onbekend, dat
het absoluut aanvaarden van den
eisch algemeen kiesrecht voor man
nen en vrouwen nog lang niet voor
alle leden der Liberale Unie is gewor
den de hoofdregel van hun politieke
geloofsbelijdenis
Is het hem onbekend, dat dag aan
dag in vragen van practische politiek,
niet het minst in de gemeenteraden,
blijkt, dat er een principieel verschil
bestaat tusschen onze partijgenoot-en
en zeer vele Unie-Liberalen Is hij
niet overtuigd, dat ten aanzien van
beperking van den arbelusduur om
oen enkel voorbeeld te noemen de
houding van onze afgevaardigden
een* geheel andere is dan van velen,
die ziju aangesloten bij de midden
groep der vrijzinnigen Voelt hij r.iet
hoe onwaarachtig liet is als voorbeeld
van een lid der Liberale Unie te noe
men den heer W. de Jong, Kamerlid
voor Hoorn, van wien iedereen weet,
dat. hij is volgens opvatting en poli
tieke ontwikkeling vrijzinnig-demo
craat, dat hij om redenen buiten het
beginsel uit den Vrijz.-Dem. Bond ia
getreden en slechts treden kon in de
Liberale Unie, omdat deze partij bo
venal is en wil zijn een Unie
Is niet de aandacht van den staats
man Troelstra er op gevallen, dat bij
tal van stemmingen m de vertegen
woordigende lichamen de scheidings
lijn liep dwars door de Liberale Unie
heen, van welker afgevaardigden een
grooter of kleiner aantal meestemde
met de vrijzinnig-democraten als ééq
geheel
Een waar staatsman moet dit alles
hebben waargenomen en hij zou,
sprekende naar zijn overtuiging, ge
wezen hebben op een nieuwe partij-
groepeering der vrijzinnigen, waarbij
een gedeelte van de Liberale Unie
zich moest aansluiten bij de vrijzin
nig-democraten. De heer Treelstra
zag dit alles niet en heeft dan de
doorslaand© bewijzen gegeven, moge
lijk een goed factious doch zeker geen
staatsman te zijn of hij zag het wel
en sprak slechts als hij deed om klei
ne partijbelangen te dienen, nog klei
ner wrok te koelen. Wrok op onzen
leider, dr. Bos, die l»em van begin tot
eind in de crisi3 schaakmat heeft go
zer, wrok op onze mannen mr. Mar-
chant, Snijders, Kohnstamin, Teen
stra en zoovele anderen, die in woord
en geschrift de consequenties van de
portefeuille-weigering onder de aan
dacht der kiezers hebben gebracht.
Onze partij is het, die thans tal van
mannen en vrouwen tot zich tbbkt,
die democraat zijn in hart en nieren,
die de S. D. A. P. stemden en steun
den, maar thans blijken genoeg te
hebben van de „onverantwoordelijke"
democratie dezer partij. Mr. Troel
stra weet wel. dat de overgang naar
Liberale Unie door deze groepen
niet zoo gemakkelijk zou geschieden.
Het is daarom, dat hij onze partij
tracht weg te razen, onze partij, die
door haar aanhang onder de arbei
ders hem een doorn in het oog is,
waar zij een levend en groeiend be
wijs er van is, dal de burgerlijke de
mocratie aanhang heeft en zeer velen
tot zich trekt en blijft trekken, die hij
zoo gaarne onder de roode vaan zon
zien optrekken.
STEEDS VERDER
In een „Siandaard"-driestar leest
men onder dit opschrift:
We zijn nu zoover, dat in de Tweede
Kamer door het lid, dat tevens onder
voorzitter is, publiek betuigd is, dat
bij blijft aansturen op de republiek;
dat hij en de zijnen in beginsel tegec
het koningschap zijn; en dat men ei
op te denken heeft, dat, drong de nood
allicht feitelijkheden niet zouden ont
zien worden, om 't voorgestelde doel
te bereiken.
Nu is dit niets nieuws.
De sociaal-democratische partij nam
in haar koninklijk goedgekeurd sta
tuut van den aanvang uf datzelfde
standpunt in.
Toch doei 't „unheimisch" aan, zoo
iets publiek in dc Stalen-Generual te
hooren zeggen. Nog wel onder de
herdenking van het eeuwfeest.
Doch wat 1103 sterker in liet Gog
springt is, dat de drie liberale frac
ties den man, die zich zulke uitlatin
gen veroorloofde, minister der Kroon
hadden willen zien; dat zelfs ecu man
als dr. Bos zulk een ministerschap bij
«lo Koningin bepleit heeft; en dat de
concentratie geacht heeft zulk een po
liticus in de avondzittingen met het
