luim t Dagblad
Voor Eer en Recht.
patroon de zoggenschap over dc
vraag wie zijn werk zullen uitvoeren
worden ontnomen.
He landelijke federatie van Bouw
vakarbeiders, verklaart de oorzaak
van het conflict aldus-.
„Op «schromelijke wijze worden de
bepalingen van het collectief con
tract ontdoken. Nu passen dc pa
troons dezen maatregel toe: dat ar
beiders, dm tegen deze ontduiking
van het vastgestelde loon en de niet
naleving van de verdere contractu-
cele overeenkomst zich verzetten en
naleving daarvan verlangen, syste
matisch door de patroons van de ver
ken worden uitgeslojui."
DE „UEEMSKERCK".
Het puutscrscbip „Heemskerck"
wordt bestemd om tegen midden Juni
naar West-Indiê te vertrekken, ten
einde aldaar gestutionueerd te wor
den ter vervanging van de „Korte-
naer", die voor Tampieo ligt.
HERBEGRAFENIS VAN VIJF
NEDERLANDERS.
Onze Nederlandsche Vereeniging
onder de leiding van den heer H. C.
Jorissen, den directeur van de Neder
landsche Bank, doet goed werk te
genwoordig, zooals blijkt uit het pas
verschenen jaarverslag.
Een der belangrijkste werken die
zij op zich heeft genomen, is de her
begrafenis van een vijftal Nederlan
ders, die thans in het verlaten veld
van Zoutpansberg rusten. De namen
dezer iiollundders zijn; Wolters, Wes
terhof, Van Hoerden, Boukamp en
Vahrueyer. Deze vijf landgenootcn
waren in den oorlog door de Kngel-
SChen gevangen genomen in Zout-
pansberg nabij de Spelonken en wer
den daar vastgehouden. Het aanhou
den van krijgsgevangenen was ech
ter voor de kleme bezetting blijkbuar
een te groote lust, daarom werd een
sergeant opgedragen de vijf Hollan
ders en een paar Afrikaners te fusi-
lceren of, wat wij in minder parle
mentaire taal zouden noemen, ver
moorden. De sergeant bad eentet te
veel gevoel voor recht en mcnsche-
lsjküeid. Hij \iuchae in den nacht
naar Pieieisiurg en deelde daar het
geval aan den bevelvoerenden olfi-
cicr ruede. Onmiddellijk werden er
natuurlijk maatregelen genomen om
het kwaad te keeren, doch men
kwam te iaat- niet alleen de Afrika
ners en Hollanders waren vermomd,
doch tevens de zoon van een Duit
teken zendeling, van wien men even
eens vreesde dat hij de zaak zou ver
klappen. De twee officieren die aan
dezen moord op den Afrikaner \an
Duitscke afkomst schuldig waren,
werden naar Pretoria overgebracht
en daar ter dood veroordeeld. De
beide audere officieren die verant
woordelijk waren voor het doodschie
ten van de zeven anderen werden
eerst te Pietrsburg voor den krijgs
raad gebracht en later eveneens te
Pretoria. De een heeft tot bet einde
tne volgehouden dat hij speciale in
struct it-s van Lord Kitchener had om
geen knjgsgevangenen meer te hou
den.' Zij werden beiden tot langdu
rige gevangenisstraf veroordeeld,
maar kregen na een jaar of ander
half jaar hier in den tronk te heb
ben vertoefd, gratie. De beide gefu-
sileerde officieren liggen hier te Pre
tor, a begraven.
Dc Nederlanschc Vereeniging wil
thans dezen vijf Hollanders, van wie
roker twee nimmer tegen de Engel-
schen hadden gevochten, een behoor
lijk graf verschaffen op het kerkhof
tc- Pietrsburg en zorgen dat hun na
men niet aan de vergetelheid worden
prijs gegeven. Op dit oogenbhk lig
gen zij nog in oen gemeenschappe
lijk graf in het veld nabij de Spe
lonken.
als t Uld. mededeelt, te zoeken in de
STAKING GEëINDIGD.
De stuking aan de aardewerkfa
briek Soc.etê Ceramiijue te Maas
tricht is geemdigd. Donderdag zijn
allen weer aan het werk gegaan.
DE PRINS
begaf zich Donderdag in den voor
middag per auto naer Utrecht, ten
einde aldaar tegenvvooidig te zijn bij
de voltrekking van het huwelijk van
den luitenant ter zee le klasse Bijl
de Yroo, adjudant van den Prins,
met me jonk vi ouwe Calkoen, dochter
van mr. A. Calkoen, officier van ju
stitie te Utrecht.
ONGELUKKEN.
De Tel. meldt
Woensdag is op de houtzagerij van
de firma Tulp te Ede, de 32-jarige ar
beider S. B., met het ihoofd onder een
zworen balk geraakt, waardoor hij
enkele u'ren later overleed. Hij laai
een weduwe met 3 kinderen achter.
STAKING TE ROTTERDAM.
Do oclie der zeelieden tegen de
Holland—Amerika lijn is geeimligd.
Een 100-tal Duitschers, die reeds door
de Holland—Amerika-lijn wa'ren op
geroepen en in het N. A. S. M.-hotel
logeerden, ten einde bij het uitbreken
van een staking dienst te kunnen
doen, zijn weder naar hun land te
ruggekeerd, zoo meldt de Tel.
MOLEST MIE VAN VREEMDE
LINGEN.
De klacht van den Franschman Re
main over de behandeling, bem en
zijne familie te Harderwijk aange
daan, wordt tot onderzoek in handea
gesteld van de justitie.
BEVORDERINGSWET ZEE
OFFICIEREN.
Het wetsontwerp tot wijziging van
de hevorderingawet voor de zee-offi
cieren is van den Raad van State te
rug er» zal weldra de Staten-Generan!
bereiken. In hoofdzaak beoogt het een
andere regeling van do bevordering
tot den rang van kapitein-ter-zee en
vlagofficier.
TWEEDE KAMER.
Men eemt ons uit Den Haag-
De Kamer zette de behandeling der
Stuwadoorswei voort. De heer Van
Nispen erkende eenige misstanden in
het havenbedrijf, die uit de rappor
ten der arbeidsinspectie zijn geble
ken. Spr. verwonderde zich er over
dat van de in de afdeelingen geopper
de bezwaren tegen het ontwerp thans
niets wordt vernomen en dat men
zich van vrijzinnigen kant beperkt tot
een vergelijking tusschen de ontwer-
pen-Talma en Treub, om de voortref
felijkheid der laatste te bewijzen. Spr.
bestreed vooral het betoog van den
heer Ter Spill omtrent het license
stelsel, waarvan hij niets in het ont-
werj>-Talma ontdekte, llij ontkende
ook dat particulier initiatief wordt
belemmerd. Maar dit kan de zaak niet
voldoende regelen naar de eiscben
van het algemeen belang. Spr .noem
de de uit Amsterdam en Rotterdam
door de werkgevers, de Kamers van
Koophandel en de gemeenteraden
aangetoonde concurreerende bezwa
ren ungogiond of overdreven Al
moge in den overgangstijd eenige ver
mindering van «snelheid bij liet iossen
dvor verkorting van arbeidsduur zijn
ontstaan, op den duur voorzag spre
ker van wettelijke regeling geen be
zwaren voor werkgevers of arbeiders.
Spreker vordedigde het overlaten
van velerlei detail-regelingen aan al
gemeen© maatregelen van bestuur,
doch hij vroeg omtrent 's Ministers
voornemens nopens den Zondagsnr-
beid en arbeidsduur eenige ophelde
ring.
Do hoer Roodenburg ontwikkelde
ocnige bezwaren tegen de regeling van
een enkel onderdeel van eenig bedrijf
bij de wet, inplaats van een algemee-
no regeling van het geheele haven
bedrijf. Overigens bestreed hij den
heer Ter Spill inzake de overdreven
bedenking tegen de toelating in het
bedrijf en hij zag het groote verschil
van opzet tusschen de ontwerpen van
Talma en Treub niet in.
Spreker was bereid met het voorstel
mee te gaan, mits dit op enkele pun
ten, zooals arbeidskaart en Zon-
dagsloon enz., gewijzigd werd.
Do lieer Schaper uitte zijn ingeno
menheid met het standpunt der spre
kers van rechts, al kwamen zij ver
moedelijk niet voor het belang der
arbeiders op. Sprekers sympathie was
bij den heer Talma en hij betreurde
het, dat het vooretel-Treub moet' wor
den verdedigd door de heeren Ter
Spill en Nierstrasz. Spieker vond al
de veranderingen in het ontwerp-
Talma verslechteringen.
De zitting duurt voort.
{Reeds in een gedeelte van ons vo
rig nummer opgenomen).
TWEEDE KAMER.
Niet uit liefde voor den werkman,
noch voor den werkgever, maar om t
algemeen belong verdedigde vervol
gens de heer Do Savornin Lobman,
die gisteren na de pauze over de
Stuwadoorswet
aan 't woord was, hei stelsel van den
Minister Talma. waartegen men nu
ons unks wel zegt op te komen, maar
dat men toch in amendementen be
lichaamd op t ontwerp Treub, zoekt
te herstellen. (Zóu zijn ze! riep de
lieer Duymaer van Twist). De heer
Lohiium Wachtte aan ie toonen, dat
er van een bccctue-ste'scl in 't ont-
warp-ToJami geen sprake was dus ook
niet van beperking der vrijheid van
arbeid en dat 't voorstel van Min.
Treub, met de arbeidskaartenpre
cies op hetzelfde neerkwam, 't Was
eenvoudig politiek -pel, waarbij de
rollen worden omgekeerd en de socia
listen Mul Talmas voorstellen over
nemen en tegen die van Min. Treub,
die do vrij-liberale in 't gevlei kwam
verdedigen. Ook de Leer Beumer
apruk van contra politieke bijbedoe
lingen van do lir.kerz.jde en verde
digde de rechtsche coalitie tegen t
TWEEDE BLAD
Vrijdag 29 Hei 1914
binnenland
AVONDWERK RIJKSVERZEKE
RINGSBANK.
Hot lid der Tweede Kamer de he r
Duys heeft tot den minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel de vol
gende vragen gericht:
1. Is het juist, dat aan de Rijksver
zekeringsbank tal van ambtenaren
verplicht zi.jn geworden avondwerk
te verrichten, zonder daarvoor eenige
vergoeding le ontvangen?
2 Js het juist, dat dit avondvveik
betreft werkzaamheden, die niet ge
acht kunnen worden te behooren tot
de geregeld voorkomende, maar het
gevolg zijn van bijzondere omstandig
heden, nl. de reclassjficatie dor be
drijven in verband rnot de vijfjaau'lijk-
eche wetenschappelijke balans?
3. Is het juist, dal onder ©en vorigen
minister voor dit avondwerk wei ex
tra vvei-d betaald?
4. Is de mmisteu* bereid alsnog voor
dit extra-werk vergoeding toe te ken
nen, en zoo niet, de redenen daarvan
aan de Kamer mede te deelen?
Tel.
DE RHEENE.
Het landgoed „De Rheene", golegen
aan den Deventer- cn Zutfensclien
straatweg, te Apeldoorn, met bijbc-
hoorer.de boerderijen, enz., tezamen
groot 70.95 02 H.A., weid bij eerste
veiling ingezet op f 80.805. Toeslag
over 14 dagen.
DE STAKING TE ZAANDAM.
Hei bestuur van den Bond van Werk
gevers in het houtbedrijf heeft de
voorgestelde bemiddeling van den
heer H. H. Begeman, te Helmond, om
de staking langs dezen weg le beëin
digen. niet aanvaard.
Naar het bestuur mededeelde
wonecht de bond van werkgevers
geon bemiddeling van wien. ook.
Dinsdag hebben de hou twen kers in
dienst van den houtfactor, den heer
P. ijtenkamp, geweigerd een partij
buitenland gezaagd hout voer (le
firma's J. DcLktr Jr. en Wed. Stad
land er en Middelhoven op te slaan en
werden de werklieden, naar oris werd
medegedeeld, voor het geldelijk ver
lies door het stakingscomité scliade-
loos gesteld.
VRUZ. LANDDAG N.-HOLLAND.
De Landdag, die den tweeden Pink-
terdag in Enkhuizen zal gehouden
worden, zal opgeluisterd worden door
muziek van het stedelijk muziekkorps
aldaar en zang van de zangvoreeiu-
girig Morgenrood, te Den Helder.
De heer S. R. van Eerde {Hoorn)
spreekt het openingswoord.
Verder spreken: Mevr. van Riel
Smeenge (Hoofddorp; over de Vrouw
en de Vrij'/, beginselen, en de heeren
\V. Raves'eyn (Hilversum) over
Weest Waakzaam; mr. H. W. C. J. de
Jong, (Leiden), over Onze financiën;
W. J. E. H. M. de Jong, lid van de
Tweede Kamer, over Staatspcnsio-
neenng.
LIT DE STAATSCOURANT.
Bij kou. besluit is met intr. van
jet Kon. best. van 29 April benoemd
tut burgemeester der gem. Stad- en
Ambi-Vollenhove, jhr. C. L. B. W. v.
&uootelen van de Haaie;
is met ingang van 29 Mei benoemd
.ot burgem. der gem. Alblasserdam S.
Berman met toekenning van gelijkt,
eervol ontslag als id. der gem. Be-
duin;
is met ing. van 1 Juli aan S. E. Beyl
op verzoek eervol ontslag verleend als
dir. van de bijz. stra' voor man
nen te Leeuwarden, cn benoemd als
zoodanig C. P. F. van der Linden,
thans dir. van de strafgev. te Breda;
is met ing. van 1 Sept. benoemd
tot leeraar R.H.B.S. te Meppel P.
Roerke, thans tijd. leeraar aan die
school en tot id. id. te Roermond, B.
Swart, id. H.B.S. en gymn. te Maas
tricht, met verg.' die bet'r. gelijkt to
bekleeden.
EEN BULGAARSCHE LEENING EN
NEDERLAND EN BELGlë.
Men meldt ons uit Brussel:
Naar wij uit goede bron vernemen
zijn de officieuse vertegenwoordigers
der Bulgaarschc regcering in onder
handeling getreden met Nederland-
Bclie en Belgische financiers teneinde
in Nederland en Belgie tot de plaat
sing vaD een Bulgaarache leaning op
korten termijn te geraken.
FEUILLETON
!i"man van O. El st e r.
23)
Fritz ging monter aan den arbeid
«n zou zich volkomen gelukkig go-j
voeld hebben in zijn nieuwe levens
baan, als de gedachte aan Erika hem
met treurig had gestemd. Toen hij op
«en dag een kort briefje van Erika
ontving, dat slechts de woorden in
hield:
Je brief aan mama heeft mij
zeer verheugd, ik dank je hartelijk
daarvoor iloop en houd vol ik ver
geet je niet Je Erika, toen week ook
de naargeestige stemming van hem
cn mei blijden moed en vol hoop ging
llij aan den arbeid.
Werk was er genoeg voor hem: Uit
zumigheidsoogpunt nam hij geen be
stuurder en daarom moest hij van
den vroegen morgen toi den laten
avond op de velden, in de wei, in don
tuin of ioor zijn schrijfbureau werk
zaam zijn.
Toen de eerste weken van harden,
noesten vlijt voorbij wareu en na af
loop der voorjanrsbestellingen een
LOODDEN EN HET NEDERLANDER
SCHAP.
Naar „De Zeeuw" meldt, is door
den kantonrechter te Middelburg uit-
sjirauk gedaan in eene quaestie van
een inwoner van Vlissingcn, aan wien
herhaaldelijk plaatsing op de kiezers
lijst was geweigerd, omdat hij eon
zoon v.in een Belgisch loods is en het
geiiieciilcbestuui meen ie, dat de2©
loodsen hier slechts tijdelijk wonen,
zulks in verband met de wet van 1850.
Do adspirant-kiezer werd daarom be
schouwd als niet voldoende aan een
der eisclien, namelijk liet bezitten van
het Nederlanderschap. De kantonrech
ter kende hem echter het volle bezit
van zijn Nederlanderschap toe. Dit
nu zal ten gevolge hebben, dat het
volgend jaar een vijftiental personen,
die in hetzelfde geval verkeeren, op de
kiezerslijst worden geplaatst.
11ET CONFLICT IN DE
BOUWBEDRIJVEN.
Men meldt ons uit Amsterdam:
In verband met de dreigende
uitsluiting in het bouwbedrijf hield
de Monier- en Betonwërkersvereenl-
ging Nieuw Leven een huishoudelijke
vergadering ter bdluandeling van het
schrijven vun de A. P. V.
De vergadering nam met ontstem
ming keiuus van het dreigement der
patroonsvereeniging, en besloot, niet
zonder meer aan het verlangen van
de A. P. V. gehoor te geven, oin n.1.
den arbeid aan de Kondor te hervat
ten. Er gingpn meerdere stemmen op
om den 6trijd met de A. P. V. uit te
vechten. Van bestuurszijde werd tot
beraden en weldoordacht optreden
aangespoord. Ten slotte werd do vol
gende motie met algemeen© stemmen
aangenomen:
„De drukbezochte huishoudelijke
verg add ing, gehoord de bespreking
over het conflict met de Betonmaat-
scbappij de Kondor,
constateert, dat dit conflict oen ge
volg is van de zeer willekeurige ban
delingen van de patroons in ons be
drijf tegenover de werklieden, welke
vooral tot uiting komt door bet stel
selmatig weren van de leden van
Nieuw Leven van de werken,
wijst er met nadruk op, dat met
deze voortdurende aanslagen op het
recht van vereeniging der arbeiders,
onder geen voorwaarde genoegen kan
worden genomen,
kennis nemende ve>rvolgeii6, dat de
A. P. V. tinans met de gedeeltelijke
uitsluiting dreigt van de Beton- en
Monierweikers,
pdotesteert met kracM tegen deze
brutale maebtsuiting van de patroons
vereeniging, in dit door de patroons
zelf uitgelokt conflict,
besluit, zich zoo noodig met de baar
ten diensto staande middelen tegen
don aanslag van de patroons op de
'rechten van de arbeiders, te verzet
ten, verklaart, alsnog bereid te zijn
den arbeid bij de Kondor te hervat
ten, als de A. P. V. de schriftelijke
verklaring aflegt dat de vier betrok
ken werk li eden'weer op hun plaats te
rug zullen komen, zoodra er* meer ar
beiders noodig zijn en in het vervolg
geen rancune maatregelen meer ge
nomen rullen worden tegen leden der
organisatie.
VRIJE ZATERDAGMIDDAG.
Naar het Dgbl. v. Z.-H. verneemt,
zal bij de ministerieele departemen
ten de vrije Zaterdagmiddag worden
ingevoerd. De werktijd cp andere da
gen zal dan worden verlengd tot 5 uur
De maatregel zal met ingang van
1 Juni in werking treden.
EEN TUINDORP.
Do bouwvexeeniging Woningstich
ting te Almelo, heeft bij voorkoop ge
kocht het villa-park De Riet met de
bedoeling aldaar een tuindorp te
stichten, voorloopig van 400 arbeiders
woningen. Aan den gemeenteraad zul
een voorscfliot van 1 1.000.000 ge
vraagd worden.
BOSCHBRAND.
Te Nederweert bij Wceirt is 30 H.A.
bosch afgebrand, ten gevolge van on
voorzichtigheid. De politie hoorde
reeds verschillende verdachten, zoo
meldt het N. v. d. D.
AGITATIE-COMlTé TEGEN DE
WET-TREUB.
Do Tel. meldt:
Dezer dagen werd een agitatie-co-
mitë tegen de vvet-Treub definitief op
gericht. Op het oogenblik nemen de
I' volgende vier vereenigingen er aan
deel: Sociaal-Democratische Partij j
(S. D P.), Nationaal Arbeids-Secreta-
I riaal (N. A. S.), Ned. Scheeps- en
korte tijd van rust aanbrak, dacht
de jonge man ook aan zijn maatschap
pelijke plichten. Als toekomstig re
serve-officier bij de huzaren hij
hoopte de volgende manoeuvres reeds
als zoodanig mee te maken mocht
hij niet verzuimen, bij de omwonende
riddergoedbezitters, die bijna alle
vroeger officieren waren geweest of
reserve-officieren waren, een bezoek
te brengen. Bij zijn benoeming tot of
ficier hadden zij immers over hem te
stemmen.
Daarom trok hij er op een goeden
dag op uit, om eerst bij zijn Excellen
tie graaf Hennersdorf op het 3lot van
dien naam zijn opwachting te ma
ken De oude graaf was vroeger altijd
zeer vriendelijk tegenover hem ge
weest en zelfs mevrouw de gravin
had hem altijd met een vriendelijk
lachje onderscheiden, als hij haar met
een eerbiedige buiging begroette.
Wanneer het grafelijk echtpaar hem
ontving cn hem daardoor opnamen
in hun kring, dan zou niemand het
wagen, hem af te wijzen.
Zou reed hij eerst naar het tiet
Hennersdorf, op welks tinnen het
rood cn blauw der grafelijke banier
wapperde ten teeken, dat deze aan
wezig was.
Toen Fritz echter zijn kaartje af
gaf en om de eer verzocht, de familie
te mogen bezoeken, bracht de be
diende hem zijn kaartje terug met
TJootwerker&boïid èn de Federatieve
Bond van Gemeente-Werklieden.
Op het oogenblik bestaat het uit
voerend comité uit: D. J. Wijnkoop,
voorxitter; B. Lansmk Sr.; S. van den
IJergh, &n Van Zelm, jienningmeea-
tcr.
Doel van hot agitatie-ooniité is, een
zoodanigen strijd te voeren tegen hot
wetsont werp-Tmib tot verleen ing
van ouderdomsrente aan belioettigon,
dat de wel-Treub wordt verworpen.
W EERBAARHEIDSKAMP.
Het W i baarheidskamp te Lareu
(N.-H.) zal dezen zomer betrokken
worden tegelijkertijd door het (nieuw
gevormde) Militair Opleidingskorps
(coimnandar.it le res. luitenant J. W.
Klein) en do Koninklijke Nederland-
sclio eerbaai heidsvereenigïng (com
mandant lo res luitenant J II. A.
Modderman).
.Met de leiding van het geheel zal
belast worden een kapitein der infan
terie.
NED. BOND VAN BOEKDRUKKE
RIJEN.
Woensdag had te Utrecht, onder
voorzitterschap van den heer G. J.
Thieme, de algemeene vergadering
plnat6 van bovengenoemden Bond.
De voorzitter deelde mede, dat het
ledental bijna tot 600 ie gestegen. De
ze leden hebben ruim 9500 gezellen
in dienst.
De heeren M. II- Binger, G. Groen
J.Jzn., G. J. Thieme en H. P. M. Ver-
linden, die periodiek aftraden, wer
den met bijna algemeene 6temmen
als leden van het Hoofdbestuur her
kozen; in dc door het bedanken van
den heer Stok ontstane vacature
van Hoofdbestuurslid werd gekozen
do heer mr If. J. D D. Enschedé te
Haarlem. Onder luide toejuichingen
werd de heer G. J. Thieme inet 73
van de 76 stemmen kozen als
voorzitter.
De heer Thieme aanvaardde deze
benoeming.
De vertrouwensman, de heer mr
J A. Veraart, bood den heer Thieme
met een toespraak namens de 33 dis-
1 rieten van den Bond een met zilver
beslagen voorzittershamer aan, als
bewijs van hulde voor den arbeid
door hem in de» laatste maanden ge
durende de waarneming van het voor
zitterschap in het belang van den
bond verricht.
De lieer Thieme verklaarde door
dit blijk van vertrouwen zeer getrof
fen te zijn.
Ontworpen contacten met den
Ned. Bond van handelaren In grafi
sche artikelen en met de Vereeniging
van Ned. papierhandelaren, werden
aangenomen.
Eene belangwekkende bespreking
ontspon zich naar aanleiding van
eventueel te verkenen steun an ar
beidersorganisaties bij stakingen,
welke ontstaan naar aanleiding van
do uitvoering van de collectieve ar
beidsovereenkomst. Een besluit in
deze werd niet genomen.
Aan de Prijstarief-commiasie werd
opgedragen een minimum-tariif te
ontwerpen in de populaire richting,
gebaseerd op de reeds bestaande dis
trictstarieven, in afwachting van het
geen door de commissie langs wc-
tenscbuppelijkeii weg zal worden be
reikt.
Van inr. II. J. D. D. Enschedé werd
een telegram ontvangen, dat hij zij
ne benoeming tot Hoofdbestuurslid
aanneemt.
Besloten werd mede te werken tot
oprichting van een centralen raad
\un vakbonden in hel boekbedrijf.
DREIGENDE UITSLUITING IN
DE BOUWVAKKEN TE
AMSTERDAM.
Thans heeft de Algemeene Pa
troonsvereeniging aan de Verecni
ging van sjouwerlieden en opperlie
den in het bouwvak een ongeveer ge
lijksoortig schrijven verzonden als
uun de betonbewerkers. De werklie
den worden gesommeerd op het-werk
van den heer Munnik den arbeid
uiterlijk den 3den Juni te hervatten.
Geschiedt dit naar genoegen van den
patroon, dan kunnen de werklieden
bij den heer Van der Braak den 4den
Juni weder beginnen. Indien aan de
sommatie niet voldaan wordt, dan
zal op Vrijdag 5 Juni aan alle leden
der Vereeniging van sjouw- en opper
lieden in dienst zijnde bij leden van
de A. P. V., de dienstbetrekking wor
den opgezegd tegen Zaterdag 6 Juni.
De oorzaak van het conflict is, zoo
als 't Hld. meedeelde, te zoeken in de
toepassing van het zoogenaamde
tornstelsel door de werklieden, d. 1.
het stellen van den eisoh, dat ontsla
gen werklieden bij den patroon waar
zij werkten de voorkeur zullen heb
ben wanneer er bij hem weder werk
krachten noodig zijn.
Volgens de A P. V. zouden aldus
de patroons geheel machteloos staan
om door hen ongewenschte krachten
j te ontslaan of zelfs te weigeren ze in
1 dienst te nemen. M. a. w. zou den
het antwoord, dat hunne Excellenties
niet ontvingen.
Fritz ergerde zich. Beiden waren
thuis en hadden zelfs bezoek, want
liet rijtuig van von Lngerken stond
voor Men wilde hem dus niet ont
vangen, zond hem zelfs zijn kaartje
terug ten teeken, dat zijn bezoek bo
vendien niet aangenaam was cn men
met hem geen omgang wentelde.
Dat was sterk. De grafelijke familie
stond ecliter als zeer exclusief bekend,
zuodat hij zich maar niet al te zeer
verwonderen moest, wanneer zij hem,
den eenvoudigen riddergoedbezitter
met een burgerlijken naam, nïot ont
ving.
Fritz reed verder. Tot zijn groote
verbazing verging het hem echter bij
baron Brandau <-venzooook deze
ontving hem niet, evenmin als von
Lcngcraen, met wie hij toch vroeger
menigmaal skat had gespeeld. Overal
kreeg lui zijn kaartje terug, i,iemand
was tour hem te spreken.
Met biltere gedachten cn diep ge
krenkt keerde hij naar Neuhof terug.
Dat moest de invloed van barones
se von Hanibach zijn, die hem op
zoo'n krenkende wijze buiten allen
omgang sloot.
Wat had hij deze vrouw misdaan,
dat zij hem met haar haat formeel
vervolgde? Zijn ontslag uit den dieii6t
van den baron op grond van een door
den baron later zelf als valech erken
de laster kon toch onmogelijk de re
den van haar haat zijn En zijn liefde
\oor Erika? Hij had toch niet meer
gewaagd. Erika tc naderen, hij had
tegenover niemand, zijn moeder uit
gesloten, van deze liefde gesproken
en hij zou ook nooit achter den rug
der baronc-s om toenadering tot Erika
te zoeken, daarvoor stond deze hem
te hoog, daarvo ir was zijn üefde te
heilig cn wat kon het de barones
hinderen, als hij deze liefde als een
heiligdom in zijn hart bewaarde?
Er moest nog een andere reden zijn.
Zou liet alleen maar adellijke trots
zijn? Dat mocht wellicht bij gTaaf
Hennersdorf het «eval zijn, bij de ove
rigen dan toch nïct, die vroeger, toen
hij nog eenvoudig opzich'.cr was,
vriendschappelijk cn voor een deel
zelfs kameraadschappelijk met hem
omgingen.
Misschien zou hij de reden wel bij
do burgerlijke riddergoedbezitters
vernemen en zoo ging bij den volgen
den Zondag op weg, om dezen een
bezoek te brengen.
Maar het bloed steeg hem naar
het' hoofd, zoodnt hij dacht te stik
ken hier viel hem eenzelfde be
handeling ten deel. Hij werd niet ont
vangen en toen hij op twee plaatsen
afgewezen was, maakte de toorn z-ch
van hem meester en hij nam zich
voor, zich om het geheele gezelschap
uit de buurt niet meer te bekomme
ren.
Hij reed direct uaar huis.
Op den terugweg moest hij door
Ri" :-;er.sliausen rijden, het dorp,
waarin dc woning '.an Frans Lerig-
uer, Fritz' irieud uit zijn diensttijd
lag. Eh Fritz kwam op de gedachte,
of hij van dezen, al behoorde hij dan
niet tot dc aanzienlijkste klasse,
soms niet de reden van de raadsel
achtige houding der elite kon gewaar
worden en hij beval den koetsier stil
te houden.
Hij steeg uit en liep op Lenvner
toe, die juist in den tuin was. Hij
zag tot zon verbazing, hoe deze zich
snel afwendde, als had hij het druk.
Hij wilde echter zekerheid hebben, of
Lengner hem ook meed.
Ilé, Lengner, waar gaut dat zoo
haastig heen? riep hij hem na Ik
wilde u juist een bezoek brengen.
Lengner bleef staan, een verlegen
glimlnch op het gelaat.
Goeden middag, Born, zeide bij,
Neem me niet kwalijk, ik wilde juist
naar de stallen.
Frits trad op hem toe en zag liem
scherp in de oogen
Lengner, ze hij op vasten toon,
je wilt mij vermijden.
Oh neen zeker niet.
Het is zoo, Lengner, evenals alle
andere bekenden mij uit den weg
gaan. Ik laat u echter nu niet ontko-
men, ik wil weten, wat men tegen
verwijt van niet oprecht Toor d>
workhedonbelangen op ie komen. Hij
maakte een toespeling op de afwezig
heid van Mr. Troelstra, maar &r was
geen nood; ondanks de onvoorzichtig
heden van zijn partijgenooten was er
voor hem gee-, kans óp 't spoedig ge
roepen worden tot aanvaarding van
oen ministers-portefeuille, nu de so
cialisten den Min. Treub, ondanks
alle bezwaren, steunen.
In een uitvoerige rede zette de Mi
nister van Landbouw- enz., de hc-er
Treub. zijn standpunt uiteen Hij er
kende do noodzakelijklieiu van 'i
wegnemen dor misstanden in het ha
venbedrijf en betoogde dat men al
leen lan.r- part looi en weg e; toe ge
raken kon
Vervolgens betoogde de Mui. dal
er wel met een groot principieel ver
schil was althans wat het dod be
treft lusidnen Min. Talma's en
zijn regeling, maar er was wrschil in
do gekozen middelen; de Min. bande!
de in deze geheel vrij van de ond-li
beralcn al was t in hun geert. Noch
wat de waarborgen voor de veilig
heid, noch wat de werktijden betreft
had de Min. verandering aange
bracht. Alleen omtrent deri Zondags-
arbeid (dien in ij ioi t noodzakelijke
wonschte beperkt; had hij de loonre
geling, als buiten de overheidsbe
moeiing liggende, geschrapt. In de
arbeidstijden en Tocm-uitkee'ring was
geen verandering.
Hij had echter het arbeidsboekje
losgelaten, omdat daarin principieel
een arbeids-beperking, een vergun
ning tot arbeiden lag. In de arbeids
kaart lag dat niet; het was alleen
middel van controle, geen regeling
van het bedrijf van boven af, waar
tegen de Mm. opkwam.
De Min. ontkende dat het een zaak
van klassenstrijd gold, maar gaf toe
dat alleen door vakorganisatie de
controle mogelijk zou zijn. En wat hi t
verhoogd Zondagsloon aangaat dat
met Zondagsrust of heiliging nie^ te
maken had zette de Min. uiteen dot
de Staat of gemeenten als werkgevers
wel voor eigen diensten ru?k een re
geling konden treffen, maar niet al
gemeen konden voorschrijven dat an
deren, particulieren voor noodig
Zondag - erk dubbel zullen betalen.
Beperking van de arbeidskrachten
in het havenbedrijf, lioe gewenscht
ook, was niet and era dan door "e or
gan isaUes-zel ven te bereiken en de
Min. hoopte daartoe zijn bemiddeling
te kunnen verleenen maar ook niet
meer geen wettel ijken dwang.
Eindelijk verdedigde de Min. het
overteten aan het uitvoerend gezag
van de details der regeling, na t hoo-
ren echter van alle belanghebbenden.
Men modbt de ambtenaren in deze ge
rust vertrouwen. De Min. nam 't voor
hen op, maar voegde er bij dat niet
zij, doch hij, Min., ten slotte verant
woordelijk was en bleef. Na een pro
test tegen een uitval van den beer
Schaper op do rechterlijke macht (die
sabotage pleegde op de arbcidswetge=
ving) ten uitlating waarvoor ook
de voorzitter hem to' de orde riep
verklaarde de Minister dat, zou
ook niet deze wet niet alle .ntestand
verdw ijnen, het ontwerp gten geraam
te, geen skelet was. Het zou van -Je
Kamer afhangen of het dat worden
zou door de aanneming van amende
mouten.
Na repliek van den heor Spiekman
is het verder debnt tot hedenmorgen
verdaagd.
Letteren en Kunst
HET TOONEEL TE AMSTERDAM.
Een première en het afce'oc.pc-r
tooneelseizoen.
Een mager, schruaJ aeizoen! Dat i-
wel de hocfc'indruk, dien wij van het
afgeloopen tocneelseizoen hebben ge
kregen. Rarbarossa van ,,De Tele
graaf" drukte het in ziin kommen
stijl nog wat krachtiger uit en sprak
van „belabberd!" Wij moeten zeggen,
dat dit woord het zeer iui t w-er-
geeft.
Waar is de „fneeche wind" heen-
gewaaid, dit» ons door verschillende
directies eenige jaren geleden werd
voorspeld? Roj aards, Heijermans,
Van Eysden, Verkade en Roel vink,
znj gaven ons allen bijna niets dnn
o?»gewarmden koet en als wij ©c-ns
iets nieuws kregen, dan was het door
gaan al heel weinig bijzonders. Het
was dat geheele jaar: dë dood m dei!
pot!
Het .Ncerkmdsch" bi acht slechts
twee nieuwe stukken, die het noemen
waard zijn. nl. Ilot Geheim van
Bernstein en Sliaw's A n d ro c 1 c s
en de Leeuw. L c- n t e w ol k r.
het eenige oorspronkelijke werk, dat
onze Koninklijke Vereeniging spen:-
rnij heelt, zoodat allen rnn' schuwer:,
als had ik de pest.
Gij vergist u. Born
Ik vergis mij niet, antwoordde
Burn opgewonden. Ik wil de reden
weten. Jij. l^engner, bent het mij als
oud vriei d verplicht, mij deze reder,
te zegger. lk eisch dat van je vriend
telinr. Toen ik „Neuhof" eenige wr-
ken geleden kocht, begroette je ru.j
allerhartelijkst als buurman ook de
anderen waren cr blij mee, dat ik
„Neuhof had gekocht en ontvrgei.
mij me? open nrinen. Vanwaar plotse
ling deze ommekeer, die vijandschap?
Maar ik ben je vijand niet. waar
de Born. Ik heb echter nu geen t i:)
men wacht mij.
Laat die anderen dan maur
wachten en geef mij antwoord. Je
wilt reserve-officier worden, zooa">
ik binnenkort zullen wij worden
voorgehangen en daarom kan het mij
niet onverschillig zijn, welke ongun
stige geruchten in omloop zijn. Wan
neer ii me dus geen afdoend antwoord
geeft, dan zal ik mij tot den districts
commandant majoor von Wa'.dao
wenden en hem verzoeken deze aan
gelegenheid te onderzoeken.
Ik zou dat in uw plaats niet
doen, antwoordde Lengner, die bii *»t
onderhoud hoe langer hoe m«»r ver
legen werd met ziin houding
(Wordt v«rvo'.s*:
