NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
Adresverandering.
De nieuwe Schouwburg.
3ïe Jaargang No. 9500
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 11 JUNI 19)4 A
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN ADVERTENTIËN:
pei* DR|E maanden: Van 1—5 regels 75 Cts.; iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem l-a} ï&ü/ËêftjLa Haarlem van 1—5 regels ƒ1.elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per receL
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der WZfwfë Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente) 1.30 J/JAdvertentifin van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsin?:
Franco per post door Nederland1.65 «Liim| r# Sp 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant.
GöUustre'erd ZorSageblad, Voor Haarlem I ÓSlii Redaclie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post ,0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Cosfer. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Euitenlandsch Advertentle-Eureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verrefcorlnp ritr (per week) gcaborncercten wordt cewcarborgd door „Tho Ooean" Rokln 151, Amsterdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
Bi] verandering van adres
(ook tijdelijk) wordt verzocht
xoowel hei NIEUWS- als het
OUDE ADRES te vermelden.
AGENDA
VRIJDAG 12 JUNI.
Schouwburg: Biosc. voorstelling.
Biosc. Theater, Gr. Markt: Voo'r-
ttelling.
Apolio-Theater: Biosc. voorstelling.
OM ONS HEEN
No. 1932
De Nieuwe Schouwburg.
Op een andere plaats in dit nummer
ls opgenomen het prae-advies van
Burgemeester en Wethouders betref
fende den bouw van een nieuwen
schouwburg op het Wilsonsplein
wegens de belangrijkheid van de zaak
drukken wij dit advies in zijn ge
heel af.
In de eerste plaats bevat het advies
een verrassing.
De vraag is geopperd, of de schouw
burg. zooals die door den heer Van
der Steur ontworpen is, wel voo»
f 250.000 zou kunnen worden ge
bouwd.
Sommigen hebben dat betwijfeld.
Ware dat niet mogelijk geweest, dan
zou natuurlijk de gemeente het te kort
komende er moeten bij leggen.
Welnu, deze ongunstige kans heeft
de schenker weggenomen, door te be
palen, dat de schouwburg van zijnent
wege en op zijne kosten zal worden
gesticht.
Met andere woordenindien de
som van 250.000 niet voldoende
mocht blijken te zijn, zal de gemeente
Haarlem aan den bouw niets behoe-
von bij te betalen. Haar risico in dit
opzicht is derhalve geheel en al weg
genomen.
En het is volkomen verklaarbaar,
dat B. en W. in hun prae-advies be
hoefte gevoelen „oprechte hulde en
erkentelijkheid te brengen aan hem
of haar, die zoo onbekrompen van
zijne (hare) belangstelling in onze
gemeente doet blijken."
In 't voorbijgaan wil ik even doen
opmerken, dat B. en W. in dezen
•volzin een nieuwigheid in de zaak
brengen. Tot dusver heeft men,
eigenaardig genoeg, voortdurend een
mannelijk ingezetene als schenker
beschouwd de bijvoeging van B. en
W. ,,of haar" doet de vraag rijzen,
of ten slotte van een schenkster moet
worden gesproken.
Maar ik ga daarop niet verder in.
Verzocht Ls, nasporingen hieromtrent
na te laten daaraan zij voldaan.
De reden waarom het prae-advies
van B. en NV. met zooveel spanning
verwacht werd, is dat we ons af
vroegen, welke bijdrage uit de ge
meentekas voor de nieuwe stichting
zou worden gevraagd. Immers, een
van de voorwaarden der schenking
was, dat de gemeente het meubilair
en de tooneelbenoodigdheden voor
hare rekening nemen zou. Fantasti
sche cijfers werden in afwachting van
deze opgave gehoord ze wisselden af
van 100.000 tof. 200.000 en in ver
band daarmee gingen beschouwingent
alsof de gemeente zich door de aan
neming van het geschenk zou rui nee-
ren, In vorige artikelen in dit blad is
voortdurend aangeradenwacht de
cijfers van B. en W. af.
Wij vinden die thans in het prae-
advies. Ze worden globaal geraamd
op 50.000, zoodat rent© en aflossing
jaarlijks ongeveer ƒ4000 zullen bo
dragen, waarbij nog komt f 3500 voor
assurantie, onderhoud en grondbe
lasting te zamen; te zaaien derhalve
f 7500.
Maai' hierbij ziin ceen ontvangsten.
of als men het zoo noemen wil
winst gerekend.
De toestand is derhalve zoo indien
er van de exploitatie geen cent over
schot in de gemeentekas werd ge
stort, zou het bezit van den nieuwen
schouwburg aan Haarlem 7500 jaar
lijks kosten.
Zóó zwaartillend zal wel niemand
willen zijn en het is dus te begrijpen,
dat B. en W. aan deze becijfering toe
voegen .,Dit bedrag zal zeer zeker
„voor een groot deel, zooal niet
„heel, ln de gemeentekas terugvloeien
„als uitkomst van de exploitatie."
Hier is de plaats om te doen op
merken wat in het prae advies van
B. en W. gemist wordteen voorstel
namelijk over de w ij z e van exploi
tatie.
Zal die geschieden door de ge
meente zelf, dat wil dan zeggen: voor
hare rekening door een speciale Com
missie
Of wenschen B. en W. de exploita
tie, natuurlijk onder zekere voorwaar
den van contróle en toezicht, te ver
pachten
In het prae-advies staat daarvan
geen woord en toch is dit een zeer
belangrijk punt, waarnaar bij de a.s.
behandeling in den gemeenteraad
zeer zeker zal worden gevraagd.
Uit het feit, dat bij de kosten die
B. en W. noemen, geen post voor
ambtenaren wordt genoemd, zou af
geleid kunnen worden, dat het College
aan verpachten de voorkeur geeft,
maar die conclusie staat toch zwak*
omdat de gedachtengang deze kan
zijn, dat bij eigen beheer een afzon-
d e r 1 ij k e exploitatierekening dient
te worden opgemaakt, waarin dan
natuurlijk ook de kosten van j>erso-
neel zullen moeten worden opgenomen
en bijvoorbeeld ook die voor schoon
maak 'natuurlijk niet begrepen onder
onderhoud) die voor een zoodanig
gebouw belangrijk moeten zijn.
Intusschen daal ik voor heden niet
ie veel in de details af. Hoofdvraag
is en blijftof van de exploitatie van
dezen schouwburg, hetzij in eigen
beheer, hetzij bij verpachting, ook
inkomsten zijn te wachten. En dan
moet liet antwoord zeker bevestigend
wezen. Maar zelfs wanneer dat niet
het geval was, wanneer dus de nieu
we schouwburg per jaar aan de ge
meente een offer van f 7500 kosten
zou, mag naar het mij voorkomt de
Raad daartoe besluiten, omdat de
schouwburg zulk een groot voordeel
voor Haarlem wezen zou.
B. en W. willen over die belangrijke
voordeden niet in uitvoerigo beschou
wingen treden ze liggen ten opzicht©
van den bloei van onze gemeente en
de vestiging van bemiddelde personen
in ouzo omgeving trouwens voor de
hand. Maar één opmerking wil ik
daarover makengehoopt en ver
wacht wordt, dat de nieuwe schouw
burg een algemeen bezocht centrum
van tooneelleven zal worden, zooals
de Bachvereeniging sedert jaren een
algemeen middelpunt van muziek
leven heetcn mag.
Van hoeveel belang dat zou zijn
voor de financieele belangen van
Haarlem en van den nieuwen
schouwburg, behoef ik hier niet
nader uiteen te zetten.
Eu nu ik dan toch weer over die
financieele zijde van de schouwburg
zaak spreek mag toch één opmerking
gemaakt worden.
Do eigenaars van den schouwburg
aan den Jansweg hebben hun voor
nemen te kennen gegeven, om in elk
geval te bouwen, ook wanneer de
R,aad den Wilsonspleïn-schouwlnirg
aanvaardt; indien zij dus meenen van
het daarvoor benoodigde kapitaal,
bijeengebracht door een naamlooz©
vennootschap, in concurrentie met
den schouwburg, een dividend te kun
nen betalen, zou dan niet de schouw
burg op het Wilsonsplein, die cadeau
gegeven is, kunnen bestaan 7
Twee goed ingerichte schouwbur
gen, zoo merkten wij in onze be
schouwing van 8 dezer op, zijn lr.
onze gemeente niet wenschelijk. Bf
die meening wordt volhard. Maar nu
do bijdrage uit de gemeentekas zóé
gering is (gesteld al, dat ze noodig
blijkt te zijn) nu mag, naar mijn op
rechte overtuiging, het royale ge-
sclienk van dezen nieuwen schouw
burg niet worden afgewezen- Aan de
eigenaars van het bestaande theater
blijve dan de beslissing overgelaten,
of zij den anderen, goed ingerichten
schouwburg willen stichten.
In het prae-advies van B. en W.
wordt nog hierop gewezen, dat het
Wilsonsplein plein zal blijven,
daar de schouwburg ver genoeg ach
teruit zal worden gezetvoorts, dat
rechten van eigenaars van perceelen
op het onbebouwd blijven van dat
plein niet zijn gebleken. Daarom ach
ten B. en W. dit plein voor een
schouwburg de aangewezen plaats,
omdat het ligt aan een tramlijn, in
een gunstig deel der gemeente en op
een plaats, die een geheel vrije lig
ging waarborgt.
Dit laatste is zonder twijfel een
'zeldzaam voordeel.
Ten slotte blijkt uit het ontwerp
besluit, dat de schouwburg uiterlijk
binnen twee jaar moet zijn opgele
verd.
J. C. P.
HET NIEUWE RAADSLID.
Stadsnieuws
liet "volgende praeadvies is thans
door Burgemeester en Wethouders
hierover uitgebaoht:
Den Hoogwelgeboren Heer Jhr.
Mr. W. B. Sandbe'rg, Burge
meester der gemeente Haarlem.
Mijnheer de Burgemeester.
Ten vervolge op mijn schrijven win
2 Mei 1914 heb ik de eer U te berich
ten, dat xk dat schrijven wensch ver
staan te zien in dezen zin, dat de
schouwburg van mijnentwege en op
mijne kosten zal worden gesticht op
het Wilsonsplein.
De voorwaarden, in dat schrijven
vermeid, worden onveranderd ge
handhaafd.
Ik heb de eer te zijn, mijnheer de
Burgemeester,
Uw Hoogwelgeborens Dw.
7e Afd. no. 1-417.
Aan den P.aad der gemeente
Haarlem,
Haarlem, 9 Juni 1914.
De schitterende wijze, waarop de
in Haarlem belangstellende onbeken
de verwezenlijking mogelijk maakt
an hot denkbeeld om in onze ge
meente een nieuwen schouwburg te
doen verrijzen, heeft niet nagelaten
diepen indruk op ons College te ma
ken.
En het is ons eene behoefte om,
alvorens over te gaan tot het dienen
van praeadvies over deze aangelegen
heid, openlijk onze oprechte hulde en
erkentelijkheid te brengen aan hem of
luiar, die zoo onbekrompen van zijne
(tere) belangstelling in onze gemeen
te doet blijken.
Dat deze gevoelens Instemming
vinden bij Uwen Raad, zoowel als
bij alle weldenkende ingezetenen,
achten wij voor twijfel nauwelijks
vatbaar.
Onze Voorzitter gaf ons inzage van
een nader door hem ontvangen
schrijven, dat wij hierboven hebben
doen afdrukken.
Daaruit moge blijken, dat het de
wensch is om den bouw ran den
schouwburg niet door of van wege de
gemeente te doen uitvoerendoch
om toestemming te erlangen het ge
bouw op eigen kosten te dóen stich
ten.
Hierdoor ia vanzelf de vraag ver
vallen, welke zoude kuginm rijzen,
of de aanvankelijk genoemde som
■an f 250.000.— voldoende is om de
plannen te doen uitvoeren, zeoals zij
door den ingenieur J. A. G. ran der
Steur zijn ontworpen.
Bij "net uitbrengen van ons praead
vies meenen wij ons te moeten be
palen tot deze vragen: Welke offers
worden van de gemeente gevraagd
bij uitvoering der plannen? en wegen
de offers op tegen het te verwachten
voordeel der gemeente?
De voorwaarde is gesteld, dat de
gemeente voor hare rekening noemt
het meubilair en de tooneelbenoodigd
heden. Deze kosten worden globaal
geraamd op f 50.000.—. Rente en af
lossing zullen jaarlijks ongeveer
f 4.000.— bedragen-
De heer M. Petri, geboren 20 Juli
I8J8 te Haarl&mmerliede, is dus thans
3f> jaren oud.
Bezocht na de lagere school het
Haarlemsc-he Gymnasium en studeer
de daarna in de klassieke letteren aan
de Vrije Universiteit te Amsterdam,
waar hij zijn candidaats-examen deed.
Daar echter de handel hem meer
aantrok, zette hij zijn studiën niet
voort, maar zocht een werkkring in
de financieele wereld.
Na bij eenige groote firma's werk
zaam te zijn geweest, vestigde hij zich
iu 1911 uls commissionnair in effec
ten alhier en associeerde zich met den
heer E. van Leijenhorst.
De heer Petri is sedert 1906 bestuurs
lid van de Anti-revolutionnaire- kies-
vereeniging „Nederland en Oranje"
en was tot 1913 le-secretaris. Verder
is hij o.a. commissaris van de Eerste
Haarl. Hulpbank alhier en van de
Naaml. Venn Japansche China—Im
port Co. te Amsterdam.
Voegt men daarbij een bedrag
f 2.000.— voor assurantie van het
gebouw, f 1Ü0Ü.voor onderhoud van
het gebouw en f 500.— voor grondbe
lasting, dan zullen de jaarlijkse!)©
kosten voor het gebouw ongeveer
f 7.500.— bedragen.
Dit bedrag zal zeer zeker voor een
groot deel, zooal met geheel, in de
gemeentekas terugvloeien als uit-
komst van de exploitatie.
Bij uitvoering van hel plan zal op
hot WilsonspüieiBi een bouwwerk wor
den opgericht. Do schetsmatige tee-
kening, door den Directeur van open
bare werken opgemaakt en voor Uwe
leden tor lezing gelogd, doet zien,
dat slechts oen gedeelte van het plein
door het gebouw zal worden ingeno
men. Zulks zal u ook blijken uit de
plaatsing dor paaltjes, welke wij
bobben doen uitzetten, ten einde t©
kunnen nagaan, welke de verhouding
ls tusschen tiet voor bebouwing be
stemd© en het overblijvende gedeelte
van het Wilsonsplein ten westen van
do W ïlhelmi nestraak
De slotsom ligt voor de hand: heit
Wilsonsplein zal plein blijven, votfr
toetreding van licht en lucht ln de
omgeving blijft ruimschoot» gelegen
heid over.
Er is beweerd, dat do eigenaren
van perceelen aan het Wilsonsplein
eenig recht, althans eenig vooruit
zicht zouden '.ebben verjoegen op
het onbebouwd blijven van het Wil
sonsplein. Het is ons niet gebleken,
dal daarvoor eenige grond aanwe
zig in. De geschiedenis toont aan,
dat ook bij onze ambtsvoorgangers
nimmer aan zoodanig recht of voor
uitzicht eenige gedachte is opgeko
men.
Een bezwaar tegen het bebouwen
\an een deol van hot W7ilsonsplein
Is ons niet kunnen blijken.
Integendeel. Naar hot ons voor
komt, is Juist het Wilsonsplein eene
aangewezen plaats voor eon te bou-
s cl gouw burg, gelegen aan tram
lijnen in beide richtingen, in een gun
stig gedeelte der gemeente en op eene
plaats, die eene gehoede Vrij© ligging
van hot gebouw kan waarborgen.
hot vork rij gen van een nieuwen
schouwburg, ingericht naar de ei-
schen dos tijds, deze medewerking
van de gemeente waard?
Naar ons oordeel, ongetwijfeld.
Over de belangrijke voordeelen,
aan eene donreliike inrichting ver-
I bonden, zullen wij niet in uitvoerige
beschouwingen treden.
Wel mogen wij er op wijzen, dat de
aantrekkelijkheid van Haarlem als
woonplaats zal worden verhoogd, dat
materieel© zoowel als intellectueel e be
langen der gemeentd worden bevor
derd door een opgewekt tooneelle
ven.
En daartoe werkt een nieuwe, goed
ingerichte schouwburg in niet ge
ringe mate mede.
Wij hebben de eer u voor te stel
len, door het vaststellen van het hier
bij gevoegd ontwerp-besluit uiting Ie
geven ook aan Uwe waardeering voor
de uitnemende wijze, waarop de be
langstellende onbekend© het belang
der gemeente Haarlem poogt te be
vorderen.
Burgemeester en Wethouders
van Haarlem,
De Raad der gemeente Haarlem,
Genen een voorstel van Burgemees
ter en Wethouders;
Gelet op art. 230 der gemeentewet.
Besluit:
A. Den hierna sub B omschreven
grond, voor zoover noodig, aan den
pubheken dienst te onttrekken.
B. Aan J. A. G. van der Steur,
bouwkundig ingenieur, wonende te
fe-Gravenhage, voor diens principaal
toestemming te verleenen, om op het
aan de gemeente Haarlem in eigen
dom toebehoyrci id e terrein, zijnde
het perceel gemeente Haarlem, ge-
1 naamd Wilsonsplein, op eigen kos
ten een schouwburg té stichten, over
eenkomstig do toekeningen bij dit be
sluit gevoegd, en onder voorwaarde;
lo. dat de stichting van dien
schouwburg beëindigd zij uiterlijk
twee jaren na de dagteekening van
dit besluit;
2. dat vooral gaat en on voor waar-
dol ijk worde afstand gedaan van ie
der recht of iedere vordering tot ver
goeding of gebruik of van welken an
doren aard ook, welke aan J. A. G.
van der Steur of diens principaal ter
zake van de voormelde stichting of
van den te stichten schouwburg te
genover de gemeente Haarlem zou
kunnen toekomen.
C. Den voormelden schouwburg,
zoodru die zal zijn gereedgekomen,
op nader vast to stellen wijze in ex
ploitatie te nemen, zullende bij alle
publieke vertooningen, opvoe'rtngen,
vergaderingen of voorstellingen, wel
ke ln dien schouwburg zullen worden
gehouden of gegeven, steeds koste
loos ééne loge moeten zijn ter bescrik-
king van den Heer Commissaris der
Koningin in Noordholland, ééne loge
ter beschikking van den lieer Bur
gemeester der gemeente Haarlem, en
ééne loge Idc beschikking van hel Da-
geiijksch Bestuur der gemëeni»
Haarlem gezamenlijk.
D. Den als voormeld to stichten
schouwburg te voorzien van liet noo
dig© meubilair en d© vereoschte too
neelbenoodigdheden, en'te dien einde
tdr beschikking van Burgemeester en
Wethouders te stellen een bedrag van
ten hoogste f 50.000.— behoudens
nadere financieele regeling betaal
baar op den post volgnummer 262 der
begrooting, dienst 1914.
OPZICHTER OVER DEN HOUT EN
DE PLANTSOENEN.
Door B. en W. is benoemd tot gju
ziehier bij den dienst van den Ilont
en de Planlsoenen, do heer J. L
Bouwer te Maarssen.
B ij d o c o a 1 i t i e.
Na het bekend worden van den
uitslag der raadsverkiezingen kwa
men de leden der rechtsche kici;ver
een i gin gen en hun propagandisten
bijieen in St. Bavo.
Do gekozen A.-K. candidaat, do
heer Petri, werd door de aanwezi
gen oen paar honderd heeren en
enkele dames met een ovatie om
vangen.
Vele redevoeringen werden gehou
den.
Mr. J. N. J. E. Heer kens
T h ij s s e n, voorzatter der F.. K.
kiesvereeniging, opende de rij. Hij
wensch te den heer Petri geluk uk-I
zijn verkiezing eu feliciteerde Jen
Haarleinschen gemeenteraad niet zij o
aanwinst.
Mr. r u c h, voorzitter der A. lfc
kiesvereeniging, deed hetzelfde, mu.ir
vestigde er de aandacht op, dat tr
nog slechts een halve overwinning
behaald is.
Bij de herstemming moet ook Ic
beer Klein, de R. K. werkmanscan-
didaat. gekozen worden. Dan is la
'rechtsche overwinning volledig en zal
men eerst recht kunnen feestvieren.
De R. K. werklieden hebben recht
op een vertegenwoordiger in der
Raad.
Nog spraken geestdriftige woonlen
de heeren De Lobel, het raadslid
Visser, voorzitter der R. K. pro
paganda cl lib, Smit, CbristeUik-lIis-
to'risch propagandist, Overboek,
voorzitter van de Christelijke vakver-
eeuiging, Mr. Boman s, bestuurs
lid der 11. K. propugandudub, \V. F.
Bee reman 3, bestuurslid der A.*
R. kiesvereeniging, en Klein, de
raadsedndidaut.
Ook d eheer Petri voerde nog
t woord om te danken voor do lot
hem gerichte gelukwenschen en de
verzekering uit te spreken, dat hij al
le krachten zal inspannen om ecu
goed raadslid te zijn.
Mr. Bomans, die verklaarde
voor het eerst een verkiezing in Haar
lem te hebben meegemaakt, veafieug-
zioh over 't vuur en de kracht door
rechtsche. speciaal R. K. propa
gandisten. ontwikkeld. Zoo voort
gaande zei spreker kan 't niet
anders, of Haarlem is binnenkort
geheel rechts, én voor den Raad èn
voor de Tweede Kamer.
Met een opwekkend woord voor do
herstemming sloot Mr. T h ij s s e n
daarna de bijeenkomst.
HOLLANDSCHK ELECTRISCHE
SPOORWEG MAATSCHAPPIJ.
In de op 10 dezer gelwuden Alge-
meeno Vergadering van aandeelhou
ders werd hot door do Directie uit
gebrachte jam-verslag over 1913 voor
kennisgeving aangenomen en de ba
lans per 31 December 1913 goedge
keurd. De vergadering déchargeerdo
do Directie voor het gevoerde beheer
en den Raad van Commissarissen
voor het gehouden toezicht.
De heer Jhr. Mr. Dr. N. C. de Gj-
selaar. die aan de beurt van aftre
ding was, werd met algemeene stem
men tot Commissaris herkozen.
GROOTE VERGADERING.
De afdeeling Haarlem der S D.
A. P. zal in het begin der volgend»
week een groote openbare vergade
ring houden.
Door den heer Vliegen, van Am ster»
dam, zal het woord worden geroer!
overDe Haarlemsche Belastingpoii-
tiek.
